Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΥΡΤ ΒΑΛΑΝΤΕΡ

HENING MANKELL

Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 198, Ιούνιος 2014

     Όταν πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε αυτό το βιβλίο στα ελληνικά, όλοι εμείς οι «βαλαντερικοί», βιώσαμε μια μεγάλη «απώλεια». Ο Χ. Μάνκελ είναι σαφής: «Άλλη ιστορία για τον Κουρτ Βαλάντερ δεν υπάρχει». Ο αγαπημένος μας επιθεωρητής βγαίνει στη σύνταξη. «Θα περπατήσει στο δικό του λυκόφως με τον μαύρο σκύλο του που ακούει στο όνομα Γιούσι». Αυτή είναι η τελευταία ιστορία του που διαβάζουμε, οπότε ας την απολαύσουμε. 

     Τον Οκτώβρη του 2002, μια μέρα που ο Βαλάντερ είχε ρεπό, δέχεται το τηλεφώνημα ενός συναδέλφου από το αστυνομικό τμήμα. Θέλει να του προτείνει, να αγοράσει το σπίτι ενός συγγενή του, επειδή ξέρει ότι ο επιθεωρητής θέλει να κάνει μια ανάλογη αγορά και πιστεύει ότι το σπίτι αυτό με τον κήπο και το χτήμα που το περιβάλλει, είναι ιδανικό. Ο Βαλάντερ επισκέπτεται το σπίτι, του αρέσει, αλλά εκεί τον περιμένει μια έκπληξη. «Ο Βαλάντερ επέστρεψε στο πίσω μέρος του σπιτιού. Στην αρχή δεν ήταν σίγουρος πάνω σε τι είχε σκοντάψει. Ούτε καταλάβαινε γιατί ενδιαφερόταν τόσο πολύ να εξετάσει τι ήταν αυτό πάνω στο οποίο είχε πεδικλωθεί. Έψαξε στο έδαφος. Σύντομα βρήκε αυτό που αναζητούσε. Έμεινα να κοιτάζει το αντικείμενο που προεξείχε από το έδαφος. Στην αρχή στάθηκε ακίνητος, έπειτα περπάτησε αργά γύρω από αυτό που βρισκόταν μπροστά του… Δεν υπήρχε αμφιβολία για το τι είχε μπροστά του, μισοχωμένο στη γη… Ήταν ο σκελετός ενός χεριού».

     Όταν στο σημείο έφτασε η Σήμανση και μπόρεσε να ερευνήσει πιο προσεκτικά, βρήκε ολόκληρο το σκελετό. Και σα να μην έφτανε αυτό, σε άλλο σημείο του κήπου, χάρη στην παρατηρητικότητα του Βαλάντερ, βρέθηκε και δεύτερος σκελετός. Σύμφωνα με τον ιατροδικαστή, οι σκελετοί ανήκαν σε έναν άντρα και μια γυναίκα περίπου πενήντα ετών, που βρίσκονταν θαμμένοι στο σημείο αυτό, εδώ και περίπου μισό αιώνα. Προσπαθώντας οι αστυνομικοί να προσδιορίσουν την ταυτότητα των ατόμων αυτών, κάνουν μια έρευνα στο αρχείο εξαφανισμένων προσώπων, χωρίς αποτέλεσμα. Εκείνη την εποχή, στη συγκεκριμένη περιοχή, δεν είχε δηλωθεί καμιά εξαφάνιση. Έτσι ο Βαλάντερ και οι συνεργάτες του, θα πρέπει να βρουν άλλο δρόμο για να λύσουν το γρίφο.

     Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, διαβάζουμε την αστυνομική ιστορία, που κρύβει εκπλήξεις και ανατροπές. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει ενδιαφέροντα κείμενα που μας «ξεναγούν» στον «κόσμο του Κουρτ Βαλάντερ». Μαθαίνουμε πως εμπνεύστηκε ο συγγραφέας τον ήρωα του, ποια είναι τα μέλη της οικογένειάς του, οι φίλοι του (που δεν είναι και πολλοί), οι συνάδελφοί του, οι χώροι στους οποίους κινείται συνήθως και άλλες πληροφορίες, που μπορεί να τις διαβάζαμε διάσπαρτες στα διάφορα βιβλία, αλλά πρώτη φορά τις έχουμε όλες συγκεντρωμένες.

   

ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ

AMBROSE BIERCE
Μετάφραση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ
Εκδόσεις: ΗΛΕΚΤΡΑ
Σελ 264, Οκτώβριος 2004

     Είδα σε διαφήμιση σήμερα, ότι το συγκεκριμένο βιβλίο, θα δοθεί δώρο σε κυριακάτικη εφημερίδα και σκέφτηκα να αναρτήσω αυτούσια την παρουσίαση που έκανα και δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2005. Αυτό σημαίνει ότι όλες μου οι "παρατηρήσεις" περί εκτύπωσης, βιβλιοδεσίας, ορθογραφικών λαθών κλπ, αφορούν την πρώτη έκδοση κι όχι αυτήν που θα διανεμηθεί με την εφημερίδα.  

     Ένα κλασικό κείμενο της αμερικανικής λογοτεχνίας που έχει τη μορφή λεξικού είναι το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα. Αν και ξεκίνησε να γράφεται πριν από 130 χρόνια, τα λήμματα και οι ερμηνείες τους, είναι εξίσου (ή μάλλον περισσότερο) δηκτικά από την εποχή που γράφτηκαν. Η προκατάληψη, η υποκρισία, και η διαφθορά καυτηριάζονται με τον πιο απροκάλυπτο, χιουμοριστικό δηκτικό και απίθανο τρόπο.

     Το «Αλφαβητάρι Του Διαβόλου», άρχισε να δημοσιεύεται το 1881 στην εβδομαδιαία εφημερίδα «Σφήκα Του Σαν Φρανσίσκο» σε μόνιμη στήλη του συγγραφέα που ξεκίνησε από το γράμμα Π. Το 1906 εκδόθηκε πρώτη φορά σε βιβλίο με τίτλο «Το Λεξικό Ενός Κυνικού» αν και τα λήμματα περιορίζονταν στη μισή μόνο αλφάβητο (από το Α μέχρι το Λ). Το 1911ο συγγραφέας πρόσθεσε τα υπόλοιπα λήμματα (από το Μ ως το τέλος του αλφαβήτου) και συμπεριέλαβε ολόκληρο το έργο στον έβδομο τόμο του δωδεκάτομου έργου του, δίνοντάς του τον τίτλο «The Devil’s Dictionary».

     Όμως επειδή τα λήμματα «μιλούν από μόνα τους», παραθέτουμε ορισμένα από αυτά:

     Φαγώσιμος. Εύγεστος και υγιεινός, όπως το σκουλήκι για το βάτραχο, ο βάτραχος για το φίδι, το φίδι για το γουρούνι, το γουρούνι για τον άνθρωπο και ο άνθρωπος για το σκουλήκι.

     Αλλάχ. Ο ένας και μοναδικός Θεός των Μωαμεθανών, που είναι εντελώς διαφορετικός από τον ένα και μοναδικό Θεό των Χριστιανών, των Ιουδαίων και εν γένει των υπολοίπων.

     Μελάνη. Δηλητηριώδες παρασκεύασμα από ταννικό γάλλιο του σιδήρου, αραβικό κόμμι και νερό, κυρίως χρησιμοποιούμενο στη διευκόλυνση της μόλυνσης από βλακεία και στη διάδοση της πνευματικής εγκληματικότητας. Οι ιδιότητες της μελάνης είναι παράξενες και αντιφατικές: μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει και να εξαφανίσει, να μαυρίσει και να λευκάνει υπολήψεις, αλλά η συνηθέστερη και πιο αποδεκτή χρήση της είναι η οικοδομική. Πρώτα συνδέει τους λίθους ενός οικοδομήματος φήμης κι ύστερα καλύπτει-σαν σοβάς- την κακή ποιότητα του υλικού. Υπάρχουν κάποιοι που ονομάζονται δημοσιογράφοι κι έχουν φτιάξει λουτρά μελάνης, στα οποία μερικοί πληρώνουν για να μπουν και μερικοί άλλοι για να βγουν. Καμιά φορά συμβαίνει αυτός που πλήρωσε για να μπει, να πληρώνει διπλάσια για να βγει.

     Διάδοση. Το αγαπημένο όπλο των εκτελεστών υπολήψεων.

     Ανακούφιση. Η συναισθηματική κατάσταση στην οποία περιέρχεσαι, ενώ αναλογίζεσαι τι τραβάει ο γείτονάς σου.

     Ο Α. Μπηρς, γεννήθηκε το 1842 στο Οχάιο. Παρακολούθησε μαθήματα ενός χρόνου στο Στρατιωτικό ινστιτούτο του Κεντάκι και ήταν από τους πρώτους που κατατάχτηκε στο στρατό των Βορείων όταν ξέσπασε ο αμερικανικός εμφύλιος, όπου γνώρισε την αγριότητα και τη φρίκη του πολέμου. Μετά τη νίκη των Βορείων επέστρεψε στο Σαν Φρανσίσκο και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, καυτηριάζοντας την εγκληματική συμπεριφορά των Χριστιανών συμπολιτών του, τον κλήρο και τους πολιτικούς. Παράλληλα αρχίζει να γράφει διηγήματα. Θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόδρομος του «μαγικού ρεαλισμού». Το βιβλίο του «Chickamauga», είναι ένα από τα δυναμικότερα σύγχρονα αντιπολεμικά πεζογραφήματα. Το γεγονός πως η δημοσιογραφία τον έκανε διάσημο, δεν τον εμπόδισε να την εγκαταλείψει, έχοντας σιχαθεί τη σχέση της με την πολιτική. Στο απόγειο της φήμης του το 1913, αποφάσισε να πάει στο Μεξικό, που εκείνη την εποχή συνταρασσόταν από την εξέγερση του Pancho Villa, προφανώς για να ενωθεί με το στρατό του. Έκτοτε η τύχη του αγνοείται. Η εξαφάνισή του δημιούργησε μια ολόκληρη μυθολογία στην Αμερική, που οδήγησε στη συγγραφή βιβλίων και στη δημιουργία κινηματογραφικών ταινιών και θεατρικών έργων.

     Το βιβλίο, που απευθύνεται σε ανθρώπους με ανοιχτά μυαλά, συνοδεύεται από τα σχέδια του κλασικού εικονογράφου γελοιογράφου και συγγραφέα Ραλφ Στέντμαν, που δίνουν μια εξαιρετική διάσταση στη σάτιρα του Μπηρς και ερμηνεύουν τον παραλογισμό της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

     Η έκδοση είναι πολύ προσεγμένη, σε πολύ καλό χαρτί, δεμένο με σκληρό εξώφυλλο. Αν έλειπαν και τα αρκετά (για έκδοση τέτοιας ποιότητας και προδιαγραφών) ορθογραφικά λάθη, θα ήταν πολύ καλύτερα. 

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΣΑ

PHILIP KERR

Μετάφραση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ

Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

Σελ. 507, Ιούνιος 2014

     Ένα ακόμη βιβλίο του Φ. Κερ με ήρωα τον ντετέκτιβ Μπέρνχαρντ (Μπέρνι) Γκούντερ, κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Ο Γκούντερ, είναι αστυνομικός που εργαζόταν στη Δίωξη Ανθρωποκτονιών του Βερολίνου, αλλά το ναζιστικό καθεστώς τον χρησιμοποιεί σε άλλες δραστηριότητες, παρά το γεγονός ότι δεν είναι ναζιστής, ούτε μέλος του κόμματος. «Είχα φύγει από την Κρίπο, την Κριμινάλ Πολιτσάι, το καλοκαίρι του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου…».

     Τον Μάρτιο του 1943, ζητά να τον συναντήσει ο Γκέμπελς, υπουργός Προπαγάνδας του χιτλερικού καθεστώτος και του αναθέτει μια «λεπτή» αποστολή. Το Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, δέχεται τελευταία αναφορές που κάνουν λόγο για την ύπαρξη ενός ομαδικού τάφου στο δάσος του Κατίν, που βρίσκεται κοντά στην ρωσική πόλη Σμολένσκ, μια περιοχή που τώρα είναι υπό την κατοχή της Γερμανίας. Και που σε ενδεχόμενη αντεπίθεση του Κόκκινου στρατού, θα αλλάξει χέρια. Ο τάφος ανακαλύφθηκε τυχαία, όταν ένας λύκος σκάβοντας το έδαφος για να βρει τροφή, ανέσυρε στην επιφάνεια ανθρώπινα υπολείμματα. Κανείς δεν ξέρει σε ποιους ανήκουν. Υπάρχουν υποψίες πως ο τάφος είναι γεμάτος νεκρούς Πολωνούς αξιωματικούς και στρατιώτες, τους οποίους εκτέλεσαν οι Σοβιετικοί. Αλλά όλοι είναι επιφυλακτικοί, αφού η περιοχή, αποτέλεσε και το πεδίο «δράσης» μονάδων των SS. Έτσι πριν δοθεί δημοσιότητα, o Γκούντερ, πρέπει να κάνει μια διακριτική έρευνα. «Για να δω αν κατάλαβα καλά κύριοι, τι ακριβώς θέλετε να κάνω. Αν ο μαζικός τάφος είναι γεμάτος Εβραίους, τότε ξεχνάω το θέμα. Αν όμως είναι γεμάτος Πολωνούς αξιωματικούς, τότε αναλαμβάνει το Γραφείο». Ο Γκούντερ, πηγαίνοντας στο Σμολένσκ, υπέθεσε ότι έχει να αντιμετωπίσει μια εύκολη υπόθεση και ότι σύντομα θα επέστρεφε στο Βερολίνο. Όμως τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά…

     Το ιστορικό υπόβαθρο είναι τραγικό. Οι εκτελέσεις των Πολωνών, έλαβαν χώρα μεταξύ Απριλίου-Μαϊου 1940. Υπολογίζεται ότι σε διάφορες περιοχές κοντά στα σύνορα Ρωσίας-Πολωνίας, δολοφονήθηκαν 22.000 Πολωνοί στρατιωτικοί, αστυνομικοί, αλλά και πολίτες από το NKVD. Όλοι αυτοί υπήρξαν αιχμάλωτοι των σοβιετικών, όταν οι τελευταίοι εισέβαλαν στην Πολωνία το 1939 από κοινού με τη ναζιστική Γερμανία, μοιράζοντας τη χώρα στα δύο, σε εφαρμογή του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου Μη Επίθεσης, που είχε υπογραφεί τον Αύγουστο του 1939. Το Σύμφωνο ίσχυσε μέχρι τον Ιούνιο του 1942, όταν το παραβίασε η Γερμανία εισβάλλοντας σε σοβιετικά εδάφη. Τη διαταγή εκτέλεσης έδωσε ο Στάλιν, επειδή φοβόταν ότι όλοι αυτοί συνιστούσαν μια ελίτ μελλοντικών ηγετών, που θα μάχονταν υπέρ μιας ανεξάρτητης Πολωνίας. Η πρώτη δημόσια αναφορά για το θέμα έγινε στις 11 Απριλίου 1943, με ανακοίνωση των αρχών της ναζιστικής Γερμανίας. Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε την ευθύνη, κατηγορώντας τη Γερμανία, μέχρι το 1990, όταν επισήμως αναγνώρισε και καταδίκασε το έγκλημα.

     Το «Άνθρωπος Χωρίς Ανάσα», είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, που είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή αστυνομική ιστορία, αφού έχει πολλά επίπεδα ανάγνωσης, δοσμένη με το μοναδικό τρόπο του Φ. Κερ. 

ΚΑΪΚΕΝ

ΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

JEAN CRISTOFFE GRANZE

Μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΑΛΑ

Εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗΣ

Σελ. 564, Σεπτέμβριος 2014

     Μεταξύ Γαλλίας και Ιαπωνίας κινούνται οι ήρωες του πρόσφατου μυθιστορήματος του Ζ.Κ. Γκρανζέ. Ο ένας ο Ολιβιέ Πασάν, γεννήθηκε στη Γαλλία, αλλά αγάπησε την Ιαπωνία και τις παραδόσεις της, όταν μετά την αποφοίτησή του από τη σχολή της Αστυνομίας, υπηρέτησε για κάποια χρόνια στην εκεί Γαλλική Πρεσβεία. Η άλλη, η Ναόκο, γεννήθηκε στην Ιαπωνία, αλλά επειδή ένιωθε ασφυκτική την επίδραση των παραδόσεων της κοινωνίας και της οικογένειας, μόλις βρήκε την ευκαιρία «δραπέτευσε» μετακομίζοντας στη Γαλλία.

     Ο Πασάν επέστρεψε στο Παρίσι, όπου γνώρισε την πανέμορφη  Ναόκο, την παντρεύτηκε κι έκαναν δύο παιδιά. Τώρα με το βαθμό του ταγματάρχη, υπηρετεί στην Υπηρεσία Δίωξης Εγκλήματος. Ο χώρος ευθύνης του είναι τα βορειοδυτικά προάστια του Παρισιού, όπου κατοικούν κυρίως μετανάστες από τη Βόρεια Αφρική και όπου κυριαρχεί η βία. Ψάχνει να βρει και να συλλάβει έναν serial Killer, γνωστό ως «μαιευτήρας» που δρα στην περιοχή και δολοφονεί εγκύους και τα αγέννητα βρέφη τους, με πρωτοφανή αγριότητα και συγκεκριμένο «τελετουργικό». «Μια νεαρή γυναίκα ήταν δεμένη σε μια στέρνα, ύψους πάνω από ενάμιση μέτρο. Χέρια πόδια ανοιχτά, δεμένα με λουριά. Βορειοαφρικανή, ντυμένη με ένα σπορ σύνολο Adidas. Παντελόνι και σλιπ κατεβασμένα μέχρι τον αστράγαλο, μπλουζάκι ανασηκωμένο. Της είχαν ανοίξει την κοιλιά απ’ το στέρνο ως το εφηβαίο και τα έντερά της κυλούσαν μέχρι το δάπεδο. Μπροστά της, μέσα σε μια πυρωμένη κηλίδα, καιγόταν ένα έμβρυο. Ο συνηθισμένος τρόπος εκτέλεσης».

     Ο Πασάν, έχει στρέψει τις έρευνές του προς συγκεκριμένο ύποπτο. Είναι βέβαιος ότι είναι ο δολοφόνος. Όμως δεν μπορεί να βρει απτές αποδείξεις. Προσπαθώντας κάποια στιγμή να τον συλλάβει, χάνει τον έλεγχο των πράξεών του, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για κατάχρηση εξουσίας και να τεθεί εκτός υπόθεσης. Αλλά αυτό δε σημαίνει τίποτα για τον Πασάν που είναι αποφασισμένος να συνεχίσει.

     Όμως έχει να αντιμετωπίσει και προσωπικές δυσκολίας. Η Ναόκο του ζητά να χωρίσουν. Αυτό τον πονά, γιατί υπεραγαπά τόσο αυτή, όσο και τα δύο αγόρια τους. Ο πόνος όμως μετατρέπεται σε τρόμο, όταν ανακαλύπτει ότι κάποιος έχει βάλει στο στόχαστρο την οικογένειά του.

     Μυθιστόρημα με έξυπνη πλοκή, σασπένς, πολλές πληροφορίες για τις παραδόσεις της Ιαπωνίας (μια χώρα που δεν μας είναι και τόσο γνωστή) ενταγμένες όμως μέσα στο μύθο του βιβλίου ώστε να μην κουράζουν και ανατροπές, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία σελίδα.