ΤΟ ΝΗΜΑ

VICTORIA HISLOP
Μετάφραση ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΙΠΗ
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Σελ. 490, Μάιος 2022

      Δέκα χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία, επανεκδίδεται το μυθιστόρημα της Β. Χίσλοπ, «Το Νήμα», που αναφέρεται στη νεότερη ιστορία της Θεσσαλονίκης, μέσα από την αφήγηση της πορείας της οικογένειας των υφασματέμπορων Κομνηνού.

     Ένα πρωινό του Μαΐου του 2007, οι ηλικιωμένοι Δημήτρης και η σύζυγός του Κατερίνα Κομνηνού, βγήκαν για την καθιερωμένη βόλτα τους και τον καφέ στο Άσσος στη Λεωφόρο Νίκης της συμπρωτεύουσας. «Το ηλικιωμένο ζευγάρι δε χρειαζόταν να παραγγείλει. Η παραγγελία τους ήταν πάντα η ίδια και σε λίγο ρουφούσαν κιόλας τον πηχτό γλυκό ελληνικό καφέ τους και μοιραζόταν μεταξύ τους ένα σιροπιαστό κανταΐφι». Την ίδια στιγμή έτυχε να περνά έξω από το καφέ, ο εγγονός τους Δημήτρης τον οποίο αποκαλούσαν Μήτσο). «Ο νεαρός Δημήτρης παρακολουθούσε ήδη ένα χρόνο μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών του σπουδών, όμως οι καθηγητές του απεργούσαν και αυτοί εκείνη την ημέρα […] κι έτσι οι φοιτητές απολάμβαναν μια απρόσμενη αργία. Ο Μήτσος μόλις τώρα γυρνούσε στο σπίτι του, μετά από μακρόσυρτο ξενύχτι στα μπαράκια της Προξένου Κορομηλά. Είχε μεγαλώσει στο Λονδίνο, αλλά κάθε καλοκαίρι επισκεπτόταν τους γονείς του πατέρα του στην Ελλάδα». Παράλληλα επέλεξε να κάνει το μεταπτυχιακό του στην Θεσσαλονίκη και οι παππούδες του τον καλούσαν συχνά για φαγητό στο σπίτι τους. «…εκείνοι τον πλημμύριζαν με στοργή και αφοσίωση-όπως εξάλλου είθισται να κάνουν όλοι οι Έλληνες παππούδες με τα εγγόνια τους». Έτσι κι αυτή τη μέρα τον κάλεσαν για φαγητό: τα αγαπημένα του γεμιστά!

     Αυτό το γεύμα όμως υπήρξε μια αποκάλυψη για τον νεαρό Μήτσο. Οι δύο ενενηντάχρονοι πια, του διηγήθηκαν την οικογενειακή ιστορία. Κι αυτός κατάλαβε γιατί παρά το γεγονός ότι ήταν αρκετά ανοιχτόμυαλοι για να στείλουν τα δύο παιδιά τους για σπουδές στο εξωτερικό, οι ίδιοι δεν δέχτηκαν ποτέ να εγκαταλείψουν την πόλη, παρά το γεγονός ότι τους δυσκόλευε στην καθημερινότητά τους. « “Ακόμη κι αν μας έδιναν τόσα διαμάντια όσες σταγόνες έχει αυτή η θάλασσα, δεν θα φεύγαμε με τίποτε από δω!” είπε η γιαγιά του, γέρνοντας προς τον εγγονό της και πιάνοντας το χέρι του. “ Θα μείνουμε στη Θεσσαλονίκη ώσπου να πεθάνουμε”».

     Η Β. Χίσλοπ, στο μυθιστόρημά της, αφηγείται με εξαιρετικό τρόπο δύο παράλληλες ιστορίες. Την ιστορία της οικογένειας Κομνηνού και την ιστορία της πόλης της Θεσσαλονίκης. Η οποία επηρεάζει και καθορίζει τη ζωή και την πορεία των Κομνηνών. Ξεκινά από τον Αύγουστο του 1917, όταν μια τρομακτικής έντασης πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης και τελειώνει με τον καταστροφικό σεισμό της 20^ης Ιουνίου του 1978, που κόστισε 49 ζωές και προκάλεσε καταστροφές οι οποίες αποτιμώνται στα 1,2 δις (με σημερινές τιμές). Ανάμεσα στα δύο αυτά τραγικά συμβάντα, περιγράφονται γεγονότα που στιγμάτισαν και «πόνεσαν» την πόλη. Όπως η μετακίνηση των μουσουλμάνων κατοίκων και η έλευση των προσφύγων της Μ. Ασίας και του Πόντου, όταν σημειώθηκε η πρώτη μεγάλη μεταβολή της πολυεθνικής μέχρι τότε σύνθεσης του πληθυσμού. Ή σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, το 1943, ο εκτοπισμός και η μεταφορά των Ελλήνων εβραίων στην Πολωνία και η εξόντωση τους στο Άουσβιτς, οπότε σημειώθηκε η δεύτερη, βίαιη μεταβολή της πληθυσμιακής σύνθεσης.

     Στα θετικά του μυθιστορήματος, η αποστασιοποιημένη οπτική της συγγραφέως, η οποία επειδή-λόγω καταγωγής- δεν ενεπλάκη στις διαμάχες και αντιπαραθέσεις σχετικά με «τα πως και τα γιατί» του ελληνικού εμφυλίου, μπορεί να είναι πιο αντικειμενική στις κρίσεις της, σχετικά με όσα διαπράχθηκαν ένθεν κι ένθεν στον αδελφοκτόνο πόλεμο.

      Το μυθιστόρημα της Β. Χίσλοπ, που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί και ιστορικό, αποτελεί μια πολύ καλή αναγνωστική επιλογή. Ειδικά για τους Θεσσαλονικείς, είναι διδακτικό και διαφωτιστικό, για πλευρές της Ιστορίας της πόλης, που δεν έχουν εξεταστεί και αναλυθεί πλήρως μέχρι σήμερα!

ΤΟ ΚΕΝΤΡΙ

ΖΩΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 237, Νοέμβριος 2021

      Το μυθιστόρημα «Το Κεντρί» που θα μας απασχολήσει στην σημερινή παρουσίαση, είναι το πρώτο της Ζωής Αποστόλου.

     Ο Αλέξανδρος Φιλίππου, είναι ένας 40χρονος άνδρας, πετυχημένος στον τομέα του, τα χρηματοοικονομικά. Η γνώση των αγορών και το αλάνθαστο ένστικτό του, τον κάνουν να αντιλαμβάνεται τις ευκαιρίες. Έτσι κατευθύνει σωστά τις επενδύσεις των πελατών του, οι οποίοι αποκομίζουν υψηλά κέρδη και η εταιρεία του τις ανάλογες προμήθειες.

     Όλα φαίνονται να πηγαίνουν καλύτερα απ’ ότι είχε σχεδιάσει. Μέχρι τη μέρα που έγινε ένα τραγικό δυστύχημα. «Η γυναίκα με την οποία ετοιμαζόταν να μοιραστεί τη ζωή του και κυοφορούσε το παιδί του είχε σκοτωθεί. Οδηγούσε το αυτοκίνητό της στην εθνική και ήταν μόνη της. Ο θάνατός της ήταν ακαριαίος. Μια απότομη κίνηση και μια στραβοτιμονιά ήταν αρκετές για να ανατραπούν όλα μαζί με το αυτοκίνητο. Είχε ήδη χάσει τους γονείς του και τον καλύτερό του φίλο. Μέσα σε διάστημα τριών χρόνων είχε χάσει κάθε σημείο αναφοράς και είχε σπάσει και ο τελευταίος κρίκος που τον έδενε με όσα είχε κάποτε ονειρευτεί».

     Για λίγο, προσπάθησε να αντιπαλέψει με όσα τον βασάνιζαν. Όμως ο πόνος είναι περισσότερος απ’ όσο μπορεί να αντέξει. Παίρνει την απόφαση να βάλει τέλος στη ζωή του. Ανεβαίνει στη μηχανή με ένα κουτί χάπια στην τσέπη με σκοπό να υλοποιήσει την απόφασή του, στο σημείο που θα εξαντλούνταν τα καύσιμα.

     Στη διαδρομή όμως, μια κοπέλα –που όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε ήταν θύμα trafficking και σωματεμπορίας-τον εκλιπαρεί να την βοηθήσει. Ο Αλέξανδρος χωρίς να υπολογίσει τον κίνδυνο, άλλωστε έχει λάβει τις αποφάσεις του, την παίρνει και την κρύβει στο διαμέρισμά του.

     Η ενέργειά του αυτή, θα τον φέρει σε αντιπαράθεση με τον αρχηγό του κυκλώματος και τους άντρες του, ο οποίος μέσω των διασυνδέσεών του στην αστυνομία, εντόπισε γρήγορα κι εύκολα την ταυτότητά του. «Ο Βαγγέλης του είχε δώσει όσα στοιχεία χρειαζόταν: όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, δουλειά. Αλέξανδρος Φιλίππου, χρηματιστής… Τι ρόλο έπαιζε αυτός ο τύπος και γιατί είχε μπλεχτεί στις δουλειές του;». Η σύγκρουση των δύο ανδρών, θα έχει τραγική κατάληξη.

     Το μυθιστόρημα, αν και πρωτόλειο, έχει αρετές και είναι καλογραμμένο. Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτος είναι ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει τη σύγκρουση των δύο αντρών,  φαινομενικά εκ διαμέτρου αντίθετων, αλλά κατά βάθος ίδιων χαρακτήρων. Ο ένας έχει λάβει τις αποφάσεις του και δεν φοβάται πια τον θάνατο. Αντίθετα τον αντιμετωπίζει ως λύτρωση από τα δεινά και τους εφιάλτες του. Ο άλλος πρέπει να τιμωρήσει παραδειγματικά αυτόν που τόλμησε να τον αμφισβητήσει και να «μπει στα χωράφια του», αν θέλει να διατηρήσει τον σεβασμό και τη θέση του στον κόσμο της νύχτας, χωρίς να υπολογίζει το κόστος, που μπορεί να είναι ακόμη και η ίδια η ζωή του. Αξίζει την προσοχή του αναγνωστικού κοινού!

ΝΙΑΟΥΣΤΑ

ΤΕΥΧΟΣ 178-179

      Αν και στο Σελιδοδείκτη δεν συνηθίζω να παρουσιάζω περιοδικά, θα κάνω μια εξαίρεση για το διπλό-επετειακό τεύχος 178-179 (Ιανουάριος-Ιούνιος 2022) του περιοδικού Νιάουστα που εκδίδει η Πολιτιστική Εταιρεία Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ Ο Λόγιος» που μόλις κυκλοφόρησε.

     Κι αυτό, γιατί αποτελεί μια αξιοπρόσεκτη, ξεχωριστή έκδοση, όχι μόνο ως προς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά (σχήμα, χαρτί εκτύπωση κλπ), αλλά κυρίως ως προς το περιεχόμενο, που είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στα 200 χρόνια από την επανάσταση και την καταστροφή της Νάουσας, τον Απρίλη του 1822.

     Το τεύχος που επιμελήθηκαν ο Γιώργος Μάλλιος και ο Πέτρος Στοϊδης, περιλαμβάνει την αναδημοσίευση 29 προσεκτικά επιλεγμένων άρθρων, που δημοσιεύτηκαν κατά το παρελθόν στο περιοδικό. «…άρθρα της θεματικής αυτής δημοσιεύονται πολύ συχνά στη Νιάουστα ήδη από το πρώτο τεύχος του περιοδικού του 1977. Γίνεται, επομένως, αντιληπτή η δυσκολία των επιμελητών της συγκεκριμένης έκδοσης, να επιλέξουν μέσα από το σύνολο 177 τευχών, μόλις 29 άρθρα για να αναδημοσιευτούν εδώ».

     Τα άρθρα του επετειακού τεύχους, είναι χωρισμένα σε πέντε ενότητες. Η πρώτη αφορά γενικά άρθρα και επετειακούς λόγους για την επανάσταση. Στη δεύτερη παρουσιάζονται όψεις της επανάστασης, σύμφωνα με τις γραπτές αρχειακές πηγές. Η τρίτη ενότητα είναι αφιερωμένη σε προσωπογραφίες ανθρώπων που σχετίζονται με τη Νάουσα στα χρόνια της επανάστασης. Η τύχη των Ναουσαίων μετά την καταστροφή είναι το θέμα των άρθρων της τέταρτης ενότητας, ενώ η πέμπτη και τελευταία, αφιερώνεται στην πρόσληψη της επανάστασης και του χαλασμού στη λαϊκή παράδοση.

     Ένα εξαιρετικό αφιέρωμα-απόκτημα για κάθε Ναουσαίο-στα «…ηρωικά και συνάμα τραγικά γεγονότα που σημάδεψαν την πόλη μας για πάντα».  

ΟΜΗΡΙΑ

CLARE MACKINTOSH
Μετάφραση ΒΑΣΙΑ ΤΖΑΝΑΚΑΡΗ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 453, Απρίλιος 2022

      Επιστρέφει στο χώρο του θρίλερ η Κ. Μάκιντος, μετά το «διάλλειμα» ενός βιβλίου με κοινωνικό περιεχόμενο (πρόκειται για το «Μετά Το Τέλος», που κυκλοφόρησε το 2020).

     Η World Airways, κερδίζει όλες τις αεροπορικές εταιρίες που είχαν αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου, προκειμένου να δρομολογήσουν πρώτες το ταξίδι Λονδίνο- Σίντνεϊ χωρίς ενδιάμεση στάση. «Ο αγώνας δρόμου των αεροπορικών εταιρειών για την πρώτη απευθείας πτήση Λονδίνο- Σίντνεϊ διεξαγόταν στήθος με στήθος, γι’ αυτό πίσω από τη σημερινή έκφραση ικανοποίησης του Ντίνταρ, υπάρχει ένα στοιχείο ανακούφισης που η World Airways τερμάτισε πρώτη».

     Οι πιλότοι είναι τέσσερις και θα εναλλάσσονται ανά έξη ώρες σε αυτό το ταξίδι των είκοσι δύο ωρών. Το προσωπικό καμπίνας είναι δέκα έξη άτομα και θα εργάζονται με τον ίδιο τρόπο. «Όσο για το πλήρωμα καμπίνας θα είμαστε δεκαέξι, μοιρασμένοι σε δύο βάρδιες. Όταν δεν δουλεύουμε θα είμαστε στις κουκέτες στο πίσω μέρος του αεροπλάνου, προσποιούμενοι ότι είναι φυσιολογικό να κοιμάσαι σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα ανάμεσα σε αγνώστους».

     Ανάμεσά τους βρίσκεται και η Μίνα Χόλμπρουκ. Η Μίνα αντιμετωπίζει προβλήματα στον γάμο της με τον Άνταμ, που είναι αστυνομικός-πιστεύει ότι την απατά-και με την υιοθετημένη πεντάχρονη και πανέξυπνη κόρη τους Σοφία, η οποία λόγω του οικογενειακού υπόβαθρου της βιολογικής της οικογένειας, έχει έντονες ψυχολογικές μεταπτώσεις.

     Κάποιοι από 353 επιβάτες του Boeing 777, είναι δημοσιογράφοι. Ταξιδεύουν δωρεάν, για να καλύψουν δημοσιογραφικά το παρθενικό ταξίδι. Όλα εξελίσσονται ομαλά τις πρώτες ώρες της πτήσης, εκτός από ένα πρόβλημα στη λειτουργία του wi-fi. Μέχρι που ένα τραγικό γεγονός ανατρέπει αυτήν την κανονικότητα. Ένας επιβάτης… πεθαίνει! Η αιτία είναι μάλλον έμφραγμα. Το πλήρωμα ενεργεί σύμφωνα με τα πρωτόκολλα. Η Μίνα αφαιρεί το πορτοφόλι του για λόγους ασφαλείας, αλλά και για να επιβεβαιώσει την ταυτότητά του. Όταν το ανοίγει πέφτει από μέσα μια πρόχειρα εκτυπωμένη φωτογραφία της κόρης της! Το σοκ και η έκπληξη είναι μεγάλα και τα ερωτηματικά πολλά. Τα οποία αυξάνονται όταν η Μίνα παίρνει στα χέρια της λίγα λεπτά αργότερα ένα σημείωμα από άγνωστο αποστολέα. Το σημείωμα γράφει: «Οι οδηγίες που ακολουθούν θα σώσουν τη ζωή της κόρης σου. Σε μία ώρα από τώρα θα ζητήσεις από έναν από τους πιλότους να φύγει από το πιλοτήριο. Μπορείς να επικαλεστείς ότι λόγο θέλεις, αλλά δεν θα προκαλέσεις αναστάτωση. Η τουαλέτα δίπλα από το πιλοτήριο θα είναι ήδη κατειλημμένη. Όταν θα υπάρχει μόνο ένας πιλότος στο πιλοτήριο, θα ζητήσεις πρόσβαση και θα επιτρέψεις στο άτομο που βρίσκεται στην τουαλέτα να μπει στο πιλοτήριο. Μετά θα κλείσεις την πόρτα. Μόνο αυτό σου ζητάω να κάνεις Μίνα, και, αν το κάνεις, η κόρη σου θα ζήσει. Αν όχι, θα πεθάνει».

      Η Μίνα καταλαβαίνει ότι η απειλή είναι σοβαρή και ότι ήρθε μια στιγμή που κανείς άνθρωπος δεν θέλει να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Η στιγμή της πιο δύσκολης επιλογής. Πρέπει να επιλέξει αν θα σώσει τα 370 άτομα που βρίσκονται στο αεροπλάνο (επιβάτες και πλήρωμα) ή τη ζωή της κόρης της!

     Το «Ομηρία» είναι ένα, αγωνιώδες, καθηλωτικό θρίλερ, με κινηματογραφική γραφή και δομή. Δεν μπορείς εύκολα να το αφήσεις από τα χέρια σου, ενώ η κορυφαία ανατροπή, έρχεται με την τελευταία πρόταση του βιβλίου!