ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ

ARNE DAHL
Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 517, Ιούνιος 2024

      Μετά την επιτυχημένη σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων με πρωταγωνιστή την Ομάδα Άλφα και την τετραλογία με πρωταγωνιστές τα μέλη της Ομάδας Opcop της σουηδικής αστυνομίας, ο Α. Νταλ, κάνει μια καινούρια αρχή. Αυτή τη φορά «δημιουργεί» την Ομάδα Νόβα, τα μέλη της οποίας ρίχνει στα βαθιά από την πρώτη τους κιόλας αποστολή.

     Όταν σε ένα χωράφι ελαιοκράμβης εντοπίζεται νεκρός ο διευθυντής της εταιρείας-κολοσσού Σουηδικός Χάλυβας ΑΕ, μέσα στη φλεγόμενη BMW του, όλοι θεωρούν ότι πρόκειται για ένα τραγικό τροχαίο δυστύχημα που οφείλεται στην υπερβολική ταχύτητα και κανείς δεν ασχολείται περαιτέρω «…εκείνο που είναι όντως ορατό είναι ο τρόπος με τον οποίο το αυτοκίνητο στην αριστερή λωρίδα, αμέσως μετά την προσπέραση, χάνει τον έλεγχο, κόβει προς λάθος μεριά όταν φτάνει στη στροφή , παίρνει φωτιά πριν ακόμη στρίψει ξανά προς τη δεξιά λωρίδα, εκσφενδονίζεται προς το κίτρινο χωράφι ελαιοκράμβης και το οργώνει σαν βολίδα διάπυρη».

     Ούτε κανείς σκέφτεται να συνδέσει το γεγονός με την έκρηξη που συγκλόνισε τα γραφεία της μεγάλης διαφημιστικής εταιρείας «Ταπί ΑΕ», μια Κυριακή νωρίς το πρωί, λίγες μέρες αργότερα. «Το σύμπαν γρικά το βαθύ ξεφύσημα μιας ανάσας που παραχωρεί τη θέση της σε μια έκρηξη υπόκωφη και ο παραμορφωμένος ήχος σπασμένων γυαλιών θρυμματίζει την ηρεμία του ήρεμου πρωινού. Κάτι διασχίζει τον αέρα, κάτι που θυμίζει αστροναύτη, και προσγειώνεται πάνω στον χλοοτάπητα του πάρκου Βάσα». Αυτό το κάτι είναι ότι απέμεινε από τον διευθυντή της εταιρείας που βρισκόταν –αν και Κυριακή- στα γραφεία της εταιρείας και μετά την έκρηξη, μετατράπηκε σε «κάτι εντελώς ασχημάτιστο, ένας αχνιστός, παραμορφωμένος σωρός από μαύρη σάρκα. Το μόνο που θυμίζει άνθρωπο, είναι ένα ρολόι χειρός που συνεχίζει να λειτουργεί πεισματικά».

     Μέχρι τη μέρα που η επιθεωρήτρια Εύα Νίμαν της Εθνικής Διεύθυνσης Επιχειρήσεων της Σουηδικής αστυνομίας, λαμβάνει μια επιστολή από κάποιον ανώνυμο που όχι μόνο διατείνεται ότι αυτός οργάνωσε τα συμβάντα που στοίχισαν τη ζωή σε δύο επιφανή μέλη του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά προαναγγέλλει ότι επίκειται κι άλλη ενέργεια, μετά την οποία η «αίθουσα της κόλασης, θα γεμίσει φρίκη».

     Η αρχική αντίδραση του αρχηγού της Διεύθυνσης Επιχειρήσεων, είναι ότι πρόκειται για το γράμμα ενός τρελού, που διάβασε για τα δύο συμβάντα και για λόγους που υπάρχουν μόνο στο διαταραγμένο μυαλό του, θέλησε να αναλάβει την ευθύνη. «Αυτό εδώ δεν είναι κείμενο. Σκέτη παλαβωμάρα είναι», λέει. Όμως η ανάλυση των στοιχείων του φακέλου, φανερώνει ότι η επιστολή ταχυδρομήθηκε πριν συμβούν το αυτοκινητιστικό και η έκρηξη!

     Η Νίμαν, πείθει τον αρχηγό ότι η απειλή είναι πραγματική και ο χρόνος για να την αποτρέψει περιορισμένος. Γι’ αυτό κινητοποιεί την Ομάδα Νόβα, που αποτελείται από τέσσερις (πέντε αν προσθέσει και τον εαυτό της), μάλλον εκκεντρικούς αστυνομικούς, που ασχολούνται με υποθέσεις που απαιτούν ειδικό χειρισμό και αυξημένες ικανότητες. Πρέπει να ανακαλύψει ποιος κρύβεται πίσω από αυτά που συμβαίνουν –αν και μια φρικτή υποψία της τριβελίζει το μυαλό-και να τον σταματήσει πριν σκορπίσει τον πανικό στον πληθυσμό και τον όλεθρο.

     Με αυτό του το μυθιστόρημα, ο Νταλ αποδεικνύει περίτρανα για μια ακόμη φορά, πόσο μεγάλος συγγραφέας είναι. Εκρηκτική ιστορία, εξαιρετικοί χαρακτήρες, σασπένς που κλιμακώνεται και αποκλιμακώνεται όπου το απαιτεί η δομή της ιστορίας, αγωνία, ολοζώντανες, κινηματογραφικές σκηνές δράσης, αλλά και κοινωνική κριτική, και προβληματισμός για το κλίμα, το περιβάλλον, τη φύση, τη σχέση μας με αυτήν, αλλά και τις διαπροσωπικές ή ερωτικές σχέσεις. Ένα συγκλονιστικό αστυνομικό μυθιστόρημα!               

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

ΓΥΝΑΙΚΑ-ΘΑΛΑΣΣΑ-ΖΩΗ
ΜΗΤΣΟΣ ΚΑΣΟΛΑΣ
Εκδόσεις ΚΨΜ
Σελ. 198, Ιούνιος 2024

      Σε νέα συμπληρωμένη έκδοση (όγδοη) κυκλοφορεί το βιβλίο του Μ. Κασόλα, που αφορά τον σπουδαίο ποιητή Νίκο Καββαδία, είκοσι χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία.

    Είναι ένα βιβλίο που αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό, αλλά και πέρασε από «σαράντα κύματα», δικαστικών αντεγκλήσεων ανάμεσα στον συγγραφέα και τους κληρονόμους του Καββαδία.

     «Υπεύθυνος» για την πρώτη γνωριμία του Κασόλα με την ποίηση του Καββαδία, που έγινε το μακρινό 1951, ήταν ένα ξάδερφος της μητέρας του. «Ο αθεόφοβος γνώριζε να απαγγέλει από στήθους, αμέτρητα ποιήματα Ελλήνων ποιητών και όλον σχεδόν τον Καββαδία». Οι συνθήκες ευνόησαν ώστε «πριν από μισόν αιώνα περίπου, τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων του 1973, είχα την τύχη να γνωρίσω τον Καββαδία, ή Κόλια ή Μαραμπού. Και την ευτυχία να γίνουμε φίλοι. Μετά, ο Καββαδίας έφυγε ξέμπαρκος και ερωτευμένος. Πέθανε στα εξήντα πέντε του από εγκεφαλικό, στις 10 Φεβρουαρίου του 1975».

     Τα λίγα χρόνια της γνωριμίας τους, ο Καββαδίας επισκεπτόταν συχνά το σπίτι του συγγραφέα και στις παρέες που συγκεντρώνονταν εκεί απάγγελε στίχους από τα ποιήματά του και αφηγούνταν ιστορίες από όσα έζησε στην πολυτάραχη ζωή του, στις θάλασσες και την στεριά. Σε κάποια από αυτές τις συνάξεις, ο Μ. Κασόλας ζήτησε την άδεια να ηχογραφήσει τις απαγγελίες και τις διηγήσεις του. Εκείνος, χωρίς να διστάσει, αφού ανάμεσα σε κείνους τους ανθρώπους «ένιωθε άνετα, ζεστά, όμορφα και άνοιγε ελεύθερα την καρδιά του», δέχτηκε. «Στην τελευταία του επίσκεψη στο σπίτι μου-σαράντα εφτά μέρες πριν απ’ το θάνατό του-είχε ένα φόβο, μια ανησυχία. Απέπνεε ένα αίσθημα μοναξιάς, ένα προαίσθημα μη δεν προλάβει να μπαρκάρει, στις 12 του Γενάρη, και μείνει στη στεριά και του συμβεί τίποτα… Αυτό το προαίσθημα, αυτή η ανασφάλειά του ήταν και ο κρυφός λόγος μου να του ζητήσω να μου επιτρέψει να ανοίξω το μαγνητόφωνό μου και να καταγράψω κάποιες απαγγελίες ποιημάτων του και κάποιες από τις πολλές ιστορίες του. Δέχτηκε».

     Στην απομαγνητοφώνηση αυτών των ηχογραφήσεων βασίζεται το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου. Ο Μ. Κασόλας όμως, δεν παραθέτει απλώς όσα διηγήθηκε ο μέγας ποιητής ένα βράδυ. Το βιβλίο περιλαμβάνει ακόμη στοιχεία για το έργο του και τη ζωή του, τις σχέσεις του με ομοτέχνους του και άλλους ανθρώπους της Τέχνης, ποιήματα που δεν περιλαμβάνονται στα βιβλία του, χειρόγραφες επιστολές και πολλά άλλα. Το καινούριο στοιχείο, που δεν περιλαμβάνεται σε προηγούμενες εκδόσεις, είναι τα δημοσιεύματα του Τύπου για το βιβλίο και κατ’ επέκταση για τον ίδιο τον Νίκο Καββαδία και τα έργα του, καθώς και δημοσιεύματα με υλικό (αφίσες, προσκλήσεις κλπ), από τις παρουσιάσεις του βιβλίου σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.

     Ένα εξαιρετικό βιβλίο που ξεχειλίζει από αγάπη και βαθιά εκτίμηση για έναν από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές!     

ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ

     Γεννήθηκε το 1989 στο Διδυμότειχο. Έχει κάνει σπουδές Βιολογίας και Μουσικής. Έχει δημοσιεύσει κείμενά του σε λογοτεχνικά περιοδικά κι έχει αποσπάσει βραβεία σε διαγωνισμούς. Μιλάει έξι γλώσσες και του αρέσουν τα ταξίδια. Διαχειρίζεται ένα βιβλιοφιλικό κανάλι στο youtube καθώς επίσης κι ένα podcast. Έργα του: «Φόνος Και Αντισυλληπτικά» (Πηγή, 2023).

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Φόνος Και Αντισυλληπτικά»;

     Η αλήθεια είναι ότι το είδα σε ένα όνειρο. Ή μάλλον εφιάλτη. Προφανώς όχι όλη την ιστορία, μόνο την πρώτη σκηνή. Μια κηδεία, ένας περίεργος τύπος και μια πυρκαγιά. Οι αρχικές σκηνές δηλαδή μιας αστυνομικής ιστορίας. Ξεκινώντας από αυτή την εικόνα χτίστηκε η υπόθεση και η πλοκή του μυθιστορήματος. Μερικές φορές αυτά τα πράγματα λειτουργούν σαν χιονοστιβάδα. Αρκεί ένα δυνατό αρχικό ερέθισμα και μετά παθαίνεις ψύχωση με την ιστορία. Συμπαρασύρει μαζί της προσωπικές σου εμπειρίες και βιώματα, πράγματα που σε αγχώνουν και άλλα πράγματα που τα έχεις ξεχάσει. Έτσι φτιάχτηκε η πολυκατοικία που βρίσκεται στο κέντρο της υπόθεσης του βιβλίου μου. Έτσι δομήθηκαν οι χαρακτήρες, τα προβλήματά και οι συνήθειές τους. Ένας φόνος που αποδόθηκε σε φυσιολογικά αίτια, ένας άνθρωπος με δύσκολο παρελθόν που κάπως έπρεπε να βρει τον τρόπο να επιβιώσει. Στο τέλος χωρίς να το καταλάβω η ιστορία μου ήταν έτοιμη και το μόνο που έπρεπε να κάνω ήταν να την μεταφέρω στο χαρτί.

     Από πού εμπνευστήκατε την πολυφαρμακία του κεντρικού σας χαρακτήρα;

     Γενικά στα αστυνομικά μυθιστορήματα υπάρχει μια τάση ο ντετέκτιβ να παρουσιάζεται ως ιδιαίτερα ιδιόρρυθμος. Αυτή ήταν αρχικά και η δική μου σκέψη. Καθώς το μυθιστόρημα έχει αρκετά στοιχεία σάτιρας ενός κλασικού whodunit αποφάσισα να υπερβάλλω όσο το δυνατόν περισσότερο αυτό το κλισέ που είναι χαρακτηριστικό τόσων σημαντικών ηρώων της αστυνομικής λογοτεχνίας. Ίσως υποσυνείδητα να έπαιξε ρόλο και η λατρεία μου για τον Σέρλοκ Χόλμς, του οποίου ο εθισμός στην κοκαΐνη είναι γνωστός. Πάντως δεν θεωρώ ότι η πολυφαρμακία, όπως αναφέρατε, είναι η πιο ενδιαφέρουσα ιδιοτροπία του Ιωαννίδη. Για μένα ο Ιωαννίδης ήταν πολύ απολαυστικός χαρακτήρας κυρίως λόγω της συνειδητής του άρνησης για κάθε τι το συμβατικό. 

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το βιβλίο σας και ποιο είναι αυτό;

     Η αποδοχή του διαφορετικού είναι σαφώς το σημαντικότερο μήνυμα του βιβλίου. Όλοι οι χαρακτήρες, μηδενός εξαιρουμένου έχουν μια τελείως αντισυμβατική ζωή, η οποία δεν συμβαδίζει ιδιαίτερα με τις κοινωνικές απαιτήσεις που συνήθως επιβάλει στον καθένα μας ο κοινωνικός περίγυρος. Μέσα στον κόσμο του «Φόνος και αντισυλληπτικά» το διαφορετικό γίνεται η νόρμα. Αυτό πιστεύω ότι γίνεται ιδιαίτερα έκδηλο στον κεντρικό ήρωα, τον Αλέξανδρο. Αν τελικά η πατρίδα μας είναι τα παιδικά μας χρόνια, όπως λένε, τότε τι κάνεις όταν η πατρίδα σου είναι γεμάτο φαντάσματα; Πώς μπορείς να ζήσεις σε μία κανονική κοινωνία όταν το παρελθόν σου δεν είναι καθόλου μα καθόλου κανονικό; Και, σε τελική ανάλυση, τι είναι «κανονικό» και ποιος έχει «κανονικό» παρελθόν;

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Πολύ ωραία ερώτηση. Κατά την γνώμη μου όλα είναι κατά κάποιον τρόπο μία κοινωνική πράξη, ακόμη και η απόφαση να μην κάνεις ποτέ κοινωνικές πράξεις. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε να είναι διαφορετικά; Το πολιτικόν ζώον του Αριστοτέλη πώς μπορεί να νοηθεί έξω από την κοινωνία και πώς θα μπορούσε να κάνει κάτι που δεν σχετίζεται κάπως με αυτήν; Μπορεί κανείς να το δει σε όλη τηνιστορία του ανθρώπου. Η λογοτεχνία είναι πάντα ένας ψίθυρος της κοινωνίας που την γέννησε, ένας ψίθυρος που πολλές φορές είναι δυνατότερος και καθαρότερος από κάθε κραυγή.

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Η λογοτεχνία σίγουρα είναι μια ενδοσκόπηση της κοινωνίας και κάθε καλή ενδοσκόπηση περιλαμβάνει και κριτική. Αυτή η κριτική είναι που γεννά τις αλλαγές και υπάρχουν πολλά παραδείγματα μέσα στους αιώνες. Κατά τον Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον η πένα είναι πιο δυνατή από το ξίφος και έχω την υποψία ότι αν ο Λύττον ζούσε στην εποχή μας θα επέλεγε κάποιο πολύ δυνατότερο όπλο για τη σύγκρισή του αυτή.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Θα ακουστεί μάλλον λίγο περίεργο αλλά δεν θυμάμαι τη στιγμή της συνειδητοποίησης αυτής της επιθυμίας, ίσως επειδή δεν υπήρξε ποτέ ή ίσως έλαβε χώρα σε κάποια ακαθόριστη στιγμή της νηπιακής μου ηλικίας από την οποία δεν έχω αναμνήσεις. Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι το δώρο που ζήτησα στις χριστουγεννιάτικες διακοπές της πρώτης τάξης του δημοτικού ήταν μια γραφομηχανή. Χωρίς να συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν κόλλες Α4 έγραφα σε χαρτί τουαλέτας ξέροντας ότι το όνειρό μου ήταν να κάνω κάτι παρόμοιο σε όλη μου την ζωή, κατά προτίμηση όχι σε χαρτί τουαλέτας γιατί, όπως μπορώ να σας βεβαιώσω, τα χαρτιά τουαλέτας καταστρέφονται πολύ εύκολα όσα φύλλα κι αν έχουν. Η διαδικασία της δημιουργίας είναι κάτι που με αιχμαλώτιζε από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

    Για να είμαι ειλικρινής ήταν η κατακλείδα μιας πολύ επίπονης και χρονοβόρας διαδικασίας κι έτσι δεν μπορώ να πω ότι αισθάνθηκα κάτι περισσότερο από ανακούφιση τη στιγμή που κράτησα για πρώτη φορά το βιβλίο στα χέρια μου. Δεν το αισθάνθηκα δικό μου αλλά απλά το αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με τις εκδόσεις Πηγή. Ήταν αρκετές μέρες αργότερα όταν το πήρε το μάτι μου ανάμεσα σε άλλα βιβλία που είχα στο κομοδίνο μου. Το πήρα στα χέρια μου και για πρώτη φορά συνειδητοποίησα ότι το πάλαι ποτέ άσχημα τυπωμένο χειρόγραφό μου ήταν πια ένα κανονικό βιβλίο, ένα βιβλίο που μπορούσε να διαβαστεί όπως όλα τα υπόλοιπα από τον καθένα. Για μένα ήταν η στιγμή της ενηλικίωσης του βιβλίου μου αλλά, για να πω την αλήθεια, δεν μπορεί να συγκριθεί με τη στιγμή της γέννησής του.

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Χάνονται σε μια θάλασσα πιθανοτήτων. Έχω ανακαλύψει ότι όσο και να σχεδιάσεις την υπόθεση ενός βιβλίου στο τέλος οι χαρακτήρες έχουν την κακιά συνήθεια να σου τα χαλάνε όλα. Με κάποιο περίεργο τρόπο παίρνουν ζωή και δεν έχεις κανέναν έλεγχο πάνω στις πράξεις τους. Όταν άρχισα να γράφω σοβαρά, πίστευα ότι ο συγγραφέας είναι ο θεός ενός κόσμου που τον πλάθει εκείνος. Τώρα πλέον ξέρω ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν εξερευνητή μιας άγνωστης επικράτειας και ο μοναδικός του ρόλος είναι να περιγράψει τα θαυμαστά που θα δει εκεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όταν η συγγραφή ενός βιβλίου τελειώνει, ο εξερευνητής γυρίζει στην πατρίδα του και δεν μπορεί πια να ξέρει τίποτα από τα μελλούμενα. Αυτό μόνο οι θεοί μπορούν να το κάνουν. 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Με κάποιο τρόπο ναι. Το καλό με τα συναισθήματα είναι ότι είναι πολυδιάστατα. Μέσα στην πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής του μπορεί κανείς να εντοπίσει τα ψήγματα της πιο βαθειάς θλίψης και όταν κανείς καταρρέει, στα συντρίμμια μπορεί να βρει μια ιδέα ευτυχίας. Ως συγγραφέας θεωρώ βασικό κομμάτι της δουλειάς μου να αποστάξω αυτές τις στιγμές και να εντοπίσω μέσα τους κάποιο στοιχείο που θα μπορέσω να χρησιμοποιήσω ως σημείο αναφοράς για να καταλάβω τα συναισθήματα των ηρώων μου. Δεν έχω αισθανθεί ακριβώς αυτό που αισθάνονται οι χαρακτήρες μου αλλά σίγουρα έχω αισθανθεί κάτι παρόμοιο ή κάτι συγγενικό μέσα στον απέραντο κόσμο των συναισθημάτων.  

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Εκ των προτέρων έχω ανακαλύψει ότι όλοι οι χαρακτήρες μου κρύβουν κάπου ένα κομμάτι μου. Πολλές φορές έχω την τρέλα του Ιωαννίδη και κάποιες άλλες φορές την διστακτικότητα του Αλέξανδρου. Αυτό, απ’ όσο θυμάμαι, δεν έγινε συνειδητά κατά την διάρκεια της συγγραφικής διαδικασίας. Προέκυψε με μαγικό τρόπο και το ανακάλυψα πολύ αργότερα. Ίσως όμως ο χαρακτήρας με τον οποίο μοιάζω περισσότερο να είναι η Μαργαρίτα, για λόγους που δεν μπορώ να αναφέρω γιατί θα αποκαλύψω στοιχεία της λύσης του μυστηρίου. 

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

      Όταν τελειώνω ένα κείμενο το στέλνω πάντα πρώτα στη   σύντροφό μου. Παρά το γεγονός ότι φυσιολογικά θα έπρεπε να μην είναι καθόλου αντικειμενική, με έχει βοηθήσει πολλές φορές να εντοπίσω κενά και λάθη της αφήγησης. Φυσικά δεν συμφωνούμε πάντα. Για παράδειγμα, ο μεγαλύτερος εχθρός της είναι οι παρομοιώσεις μου και, αν μπορούσε, θα τις είχε εξαλείψει όλες μέχρι και την τελευταία. Γενικά όμως θεωρώ ότι ο πρώτος αναγνώστης ενός κειμένου είναι πολύ σημαντικός για το μέλλον του και έτσι θα πρέπει να είναι ένα άτομο που εμπιστευόμαστε πολύ.  

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

      Ο ιδανικός αναγνώστης είναι αυτός που προσεγγίζει το κείμενο χωρίς προκαταλήψεις και με κριτική διάθεση. Κάθε κείμενο κρύβει μέσα του, άλλο σε μεγαλύτερο βαθμό και άλλο σε μικρότερο, κάτι πολύτιμο. Ο ρόλος του καλού αναγνώστη είναι να εντοπίσει αυτά τα σημεία, να τα κατανοήσει και να τα κάνει κτήμα του. Πολλές φορές τα σημαντικά αυτά σημεία δεν βρίσκονται εκεί από πρόθεση του συγγραφέα και κάποιες φορές συμβαίνει η παρουσία τους ακόμη και να αντιβαίνει στη θέλησή του. Μιλάω εκ πείρας, καθώς τολμώ να πω ότι τα καλύτερα λογοτεχνικά μαθήματα τα έχω πάρει από φριχτά βιβλία. 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Πολλές πεποιθήσεις μου ανατράπηκαν την περίοδο που έγραφα το «Φόνος και αντισυλληπτικά». Δεν ξέρω αν αυτό ήταν αποτέλεσμα της συγγραφικής διαδικασίας ή αν απλά αποτυπώθηκε σε αυτήν. Γενικά η συγγραφή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου και πολλές φορές μου είναι δύσκολο να παρατηρήσω τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στην πραγματική μου ζωή και στον κόσμο του χαρτιού. Έχω να πω όμως ότι η συγγραφή είναι, ως κάποιο βαθμό, βιωματική διαδικασία και ό,τι ζει αλλάζει, αλλιώς δεν θα ήταν ζωντανό.

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Η συγγραφή είναι μια μορφή επικοινωνίας με τον κόσμο. Το χαρακτηριστικό της και η ιδιαιτερότητά της σε σχέση με άλλες μορφές επικοινωνίας είναι ότι, από την φύση της, είναι κυρίως μονόπλευρη. Παρ’όλα αυτά, η επιθυμία του συγγραφέα να ακούσει τον αντίκτυπο που είχε το έργο του στους άλλους είναι πολύ βασική. Με μεγάλο ενθουσιασμό λοιπόν μιλάω με αναγνώστες των έργων μου και κυρίως με ευγνωμοσύνη γιατί αφιέρωσαν τον πολύτιμο χρόνο τους στα κείμενά μου. Εμένα προσωπικά μου φαίνεται εξωπραγματικό όταν συναντάω κάποιον αναγνώστη του βιβλίου μου ο οποίος θέλει να το συζητήσει μαζί μου. Ακόμη και αν το βιβλίο κυκλοφορεί μου είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσω ότι υπάρχει κόσμος που το διαβάζει.

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Όσες φορές μου έχει τύχει να μιλήσω με άτομα που διάβασαν το βιβλίο μου αισθάνομαι πάντα ότι μιλάμε για κάποιο άλλο μυθιστόρημα το οποίο είναι ίσως εμπνευσμένο από το δικό μου αλλά έχει τις δικές του διακριτές ιδέες και θέματα. Όταν το βιβλίο φύγει από τα χέρια σου γίνεται κάτι μαγικό. Μεταμορφώνεται σε μια ξεχωριστή οντότητα με δική της ζωή και δεν είναι πλέον στον έλεγχό σου. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν με είχε καλέσει μία λέσχη βιβλίου η οποία μου είχε κάνει την τιμή να διαβάσει το πόνημά μου. Η πιο ενδιαφέρουσα στιγμή της βραδιάς ήταν με διαφορά μια συζήτηση του ενός τετάρτου σχετικά με μία και μόνο λέξη και τη σημασία που μπορεί να είχε στα χείλη του κεντρικού χαρακτήρα. Για να σας περιγράψω όλες τις ιδέες που ακούστηκαν σε εκείνη την συζήτηση θα χρειαζόταν αρκετές σελίδες χαρτιού.

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Η Αγκάθα Κρίστι ήταν μεγάλη έμπνευση για μένα καθώς είναι η αγαπημένη μου συγγραφέας των εφηβικών μου χρόνων. Θυμάμαι νύχτες που δεν μπορούσα να κοιμηθώ επειδή σκεφτόμουν τα στοιχεία κάποιας υπόθεσης του Ηρακλή Πουαρό και προσπαθούσα να τον κερδίσω και να βρω πρώτος τον δολοφόνο. Περιττό να πω ότι ποτέ δεν τα κατάφερα. Αυτή η εφηβική ανάμνηση όμως ήταν σε μεγάλο βαθμό το εφαλτήριό μου. Δυο μόνο τρόποι υπάρχουννα ξέρεις τον δολοφόνο πριν από τον ιδιοφυήντετέκτιβ. Ο πρώτος είναι να είσαι εσύ ο δολοφόνος. Ευτυχώς απέρριψα γρήγορα αυτήν την ιδέα. Ο δεύτερος είναι να έχεις γράψει εσύ το βιβλίο. Και αυτό έκανα. Φυσικά σε καμία περίπτωση το μυθιστόρημά μου δεν είναι αντιγραφή του ύφους της Αγκάθα Κρίστι.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Θα ακουστεί κλισέ αλλά για μένα η συγγραφή είναι μία εσωτερική ανάγκη. Είναι μια πάλη με τις λέξεις η οποία πολύ συχνά καταλήγει σε ιδέες που δεν είχα φανταστεί ποτέ μου. Όταν γράφω, το μυαλό μου καθαρίζει, ηρεμεί και αισθάνομαι ότι έρχομαι σε επαφή με τον πραγματικό εαυτό μου. Είναι μια μαγική διαδικασία, Παρ’ όλα αυτά όμως τελικά δεν είναι παρά μία πάλη με τις λέξεις, όπως είπα και προηγουμένως, και όπως κάθε πάλη είναι κι αυτή δύσκολη, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο.

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Η αλήθεια είναι ότι πάντα έχω υλικό στο συρτάρι μου το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία επώασης μέχρι να βγει στο φως. Για την ώρα έχω αρκετά διηγήματα, τα οποία έχω σκοπό να στείλω σε λογοτεχνικά περιοδικά, καθώς επίσης και τα τρία τέταρτα του δεύτερου μυθιστορήματος με πρωταγωνιστή τον Ιωαννίδη. Έχω μεγάλες ελπίδες για αυτό το δεύτερο μυθιστόρημα, το οποίο πιστεύω ότι, για την ώρα τουλάχιστον, είναι πολλά υποσχόμενο. Όπως πάντα το μέλλον θα δείξει. 

Η ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥ 16ου ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΛΑΣ ΒΕΡΜΙΟΥ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ (ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ) ΚΑΙ ΤΟ «ΤΑΓΜΑ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ» (1940-1944)
ΑΝΤΩΝΙΑ ΧΑΡΙΣΗ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 243, Οκτώβριος 2024

      Το βιβλίο της σημερινής παρουσίασης είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική μελέτη που μάλιστα έχει ξεχωριστή αναφορά σε γεγονότα της τοπικής ιστορίας. Αφορά τη δράση του 16^ου συντάγματος του ΕΛΑΣ που έδρευε κι έδρασε στο Βέρμιο. Επίσης γίνεται ιδιαίτερη μνεία σε έναν από τους αξιωματικούς του, τον Κωνσταντίνο Κολλίντζα που ήταν γνωστός ως Κολοκοτρώνης! «Ο Κολλίντζας είχε διακριθεί ως έφεδρος λοχίας πεζικού στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Το φθινόπωρο του 1941 ενεργοποιήθηκε στις τάξεις του ΚΚΕ Θεσσαλονίκης και αμέσως μετά στην οργάνωση του ΕΑΜ της Νάουσας. Ήταν από τους πρώτους που συγκρότησαν αντιστασιακή ομάδα περί τα τέλη του 1941 στην περιοχή του όρους Βέρμιο. Τέλος ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής αντάρτικης μονάδας (τάγματος)».

     Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο αναφέρεται στο ιστορικό πλαίσιο των ετών 1940-1944, στους πολέμους με τη φασιστική Ιταλία και τη ναζιστική Γερμανία, την ήττα, τη συνθηκολόγηση και την επελθούσα τριπλή Κατοχή. Αλλά και την «δημιουργία» της «Ελληνικής Κοινωνίας» που «αποτέλεσε τη διοικητική αρχή της κατεχόμενης Ελληνικής επικράτειας».

     Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά το αντιστασιακό κίνημα. «Το αντάρτικο συγκροτήθηκε αργά το καλοκαίρι του 1942 με την εθελοντική κατάταξη ανθρώπων της υπαίθρου και την οργανωτική προπαρασκευή του μηχανισμού του ΚΚΕ. Βρήκε τη θέση του μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα της υπαίθρου, καθώς απάλλαξε τον πληθυσμό από την καταπίεση των κατακτητών και των συνεργατών τους, επίσημων και ανεπίσημων».

     Το τρίτο και μεγαλύτερο σε έκταση κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στον Κ. Κολλίντζα. Γεννήθηκε στο χωριό Βλαχέρνα του νομού Αρκαδίας το 1917. Ο πόλεμος του 1940, τον βρήκε να υπηρετεί στη Φλώρινα. Στη συνέχεια βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου Πόγραδετς-Κορυτσά. Μετά τη συνθηκολόγηση κι ενώ προσπαθούσε να επιστρέψει πεζός στην ιδιαίτερη πατρίδα του, συνάντησε στην πορεία τον συμπολεμιστή του Χριστόφορο Πάσχο από τη Νάουσα, ο οποίος του πρότεινε να τον φιλοξενήσει μέχρι να βρει τρόπο να επιστρέψει στη Βλαχέρνα. Με την δημιουργία των πρώτων ένοπλων ομάδων αντίστασης, ο Κολλίντζας εντάχθηκε σε αυτές. Ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα και αργότερα χάρη στις ικανότητές του, του ανατέθηκε η διοίκηση του ΙΙ/16 Τάγματος. Συμμετείχε σε πολλές μάχες κι επέδειξε απαράμιλλη γενναιότητα και αυταπάρνηση. Δυστυχώς για την Εθνική Αντίσταση, τραυματίστηκε βαρύτατα στην κοιλιακή χώρα στην μάχη του Σταυρού Βέροιας στις 6 Οκτωβρίου 1944 και πέθανε δύο μέρες αργότερα. Η κηδεία του έγινε στη Νάουσα με μεγάλη λαϊκή συμμετοχή. Παραβρέθηκαν επίσης μέλη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Το 1945, στα χρόνια της Λευκής τρομοκρατίας «χωροφύλακες λεηλάτησαν και κατέστρεψαν ολοκληρωτικά στο νεκροταφείο της Νάουσας τους τάφους στους οποίους ήταν θαμμένος ο Κολοκοτρώνης και άλλοι συναγωνιστές του αντάρτες».

     Τέλος στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφονται οι μάχες για την απελευθέρωση της Έδεσσας, της Βέροιας και της Θεσσαλονίκης και φτάνει μέχρι τη Συμφωνία της Βάρκιζας, αλλά και την περίοδο της Λευκής τρομοκρατίας (1945-46).

     Το βιβλίο προλογίζουν ο Γιάννης Πριόβολος στρατηγός ε.α. και συγγραφέας, καθώς και ο γνωστός και ακάματος συντοπίτης ιστορικός ερευνητής Στέργιος Αποστόλου. Συμπληρώνεται από εκτενή βιβλιογραφία, ευρετήριο ονομάτων και μερικές φωτογραφίες.  

     Η αξιολογότατη μελέτη της Αντωνίας Χαρίση, προϊόν πολύχρονης και κοπιώδους έρευνας, εμπλουτίζει την ιστοριογραφία και φωτίζει γεγονότα που συνέβησαν στην Μακεδονία και ειδικότερα στο Βέρμιο, τη Νάουσα και τις γύρω περιοχές, καθώς και πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτά. Μπορεί να διαβαστεί από κάθε αναγνώστη, περιλαμβάνει ολοζώντανες περιγραφές και είναι γραμμένη με τρόπο κατανοητό και εύληπτο, χωρίς να χάνει την επιστημονική της εγκυρότητα.       

123ο ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΟ

ANDREA CAMILLERI
Εκδόσεις ΠΑΤΑKΗΣ
Μετάφραση ΦΩΤΕΙΝΗ ΖΕΡΒΟΥ
Σελ. 194, Μάιος 2024

      Ο πολυγραφότατος ιταλός συγγραφέας Α. Καμιλλέρι, (φέτος γιορτάζεται η επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννησή του) έγινε διάσημος κυρίως χάρη στη σειρά βιβλίων με κεντρικό χαρακτήρα τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο, που εκτυλίσσονται στην (επινοημένη) πόλη Βιγκάτα της Σικελίας. Παράλληλα όμως, είχε γράψει κι άλλα, αστυνομικά και μη, μυθιστορήματα. Ένα από τα αστυνομικά είναι το «123^ο  Χιλιόμετρο»

     Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της βροχερής 8^ης Ιανουαρίου 2008,ο Τζούλιο Ντάβολι, ιδιοκτήτης μεγάλης κατασκευαστικής εταιρίας, ενεπλάκη σε ένα τροχαίο. «Χθες λίγο μετά τα μεσάνυχτα το Panda που οδηγούσε ο γνωστός επιχειρηματίας Τζούλιο Ντάβολι, ενώ κινούνταν στην Αυρηλία οδό με κατεύθυνση τη Ρώμη, στο 123^ο χιλιόμετρο συγκρούστηκε με άλλο αυτοκίνητο που έτρεχε με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Το αυτοκίνητο που προκάλεσε τη σύγκρουση, συνέχισε την ξέφρενη πορεία του, ενώ ο Ντάβολι έχασε τον έλεγχο, βγήκε από τον δρόμο και κατέληξε στον γκρεμό». Ευτυχώς για τον επιχειρηματία, ο Ανσέλμο Κορραντίνι, πρώην πιλότος δοκιμών αυτοκινήτων που ακολουθούσε  με το δικό του αυτοκίνητο επιστρέφοντας κι αυτός στη Ρώμη με την οικογένειά του, είδε το συμβάν. Έτρεξε αμέσως να βοηθήσει τον Ντάβολι, τον οποίο ανέσυρε από τον γκρεμό με τη βοήθεια του γιού του. Είχε τις αισθήσεις του και κάποια τραύματα στο κεφάλι και τα πλευρά και τον μετέφερε αμέσως στο American Hospital της Ρώμης.

     Όλα δείχνουν πως πρόκειται για ένα τροχαίο που συνοδεύεται από εγκατάλειψη. Όταν όμως ο Κορραντίνι, μιλά με τον υπάλληλο της ασφαλιστικής εταιρείας στην οποία ήταν ασφαλισμένο το Panda, όλα ανατρέπονται. Όπως είπε, εκείνη τη βροχερή νύχτα «Το αυτοκίνητο που με είχε μόλις προσπεράσει έπεσε πάνω στο προπορευόμενο αυτοκίνητο και συνέχισε την πορεία του. Στην κυριολεξία το χτύπησε και το πέταξε έξω από το δρόμο […] Κατά τη γνώμη μου, το αυτοκίνητο δεν παρέκκλινε της πορείας του, αλλά ο οδηγός έστριψε επίτηδες το τιμόνι κάνοντας μια καλά υπολογισμένη κίνηση. Δεν κεντράρισε το προπορευόμενο αυτοκίνητο προτού το χτυπήσει, γιατί έτσι θα το είχε σπρώξει απλώς μπροστά, αλλά το χτύπησε με τέτοιο τρόπο ώστε να κάνει μια περιστροφή γύρω από τον άξονά του και να καταλήξει στον γκρεμό. Και μεταξύ άλλων είχε επιλέξει καλά το σημείο». Έτσι η υπόθεση από ένα απλό τροχαίο, αναβαθμίζεται σε απόπειρα δολοφονίας! Μια υπόθεση, την έκβαση της οποίας, δεν θα μπορέσει ούτε καν να πλησιάσει το πιο ευφάνταστο σενάριο που θα πλάσει η γόνιμη φαντασία του επιθεωρητή Αττίλιο Μποντζοάννι, που έχει αναλάβει να διαλευκάνει.

     Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο πέρα από τον ευφάνταστο μύθο του, τους καλοδουλεμένους χαρακτήρες, την πλοκή, την αναπάντεχη εξέλιξη και την «θεαματική» ανατροπή των δύο τελευταίων σελίδων, ξεχωρίζει γιατί είναι γραμμένο με έναν τρόπο που κάνει το ενδιαφέρον και το σασπένς να «χτυπάει κόκκινο». Άλλωστε δεν θα περιμέναμε τίποτα λιγότερο από τον μεγάλο Ιταλό δάσκαλο!

     Το βιβλίο συμπληρώνει το κείμενο «Υπεράσπιση Ενός Χρώματος». Είναι μια παρέμβαση του συγγραφέα στο συνέδριο «Συγγραφείς και κριτικοί σε αντιπαράθεση» που έγινε τον Μάρτιο του 2003. Δημοσιεύεται εδώ μετά από υπόδειξη του ίδιου του συγγραφέα, καθώς στο κείμενο γίνεται επανειλημμένα αναφορά στην αστυνομική σειρά των εκδόσεων Mondadori “Il Giallo Mondadori”.  

ΟΙ ΣΚΛΗΡΟΙ ΔΕΝ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΠΟΙΗΣΗ

ALEXIS RAVELO
Μετάφραση ΚΡΙΤΩΝ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 284, Ιούνιος 2024

      Το τρίτο μυθιστόρημα με κεντρικό χαρακτήρα τον συνταξιούχο μηχανικό του εμπορικού ναυτικού Ελάδιο Μονρόι, περιλαμβάνει το βιβλίο της σημερινής παρουσίασης. Ο Μονρόι ζει στην Λας Πάλμας των Κανάριων νησιών. Είναι καλλιεργημένος, έχει διατρέξει πολλά αναγνωστικά χιλιόμετρα κι έχει μια ενήλικη κόρη, την Πάολα, την οποία όμως δεν βλέπει αρκετά, μετά τον χωρισμό του από την μητέρα της. Αν και θέλει να περνάει ήσυχα τον καιρό του, συχνά αναγκάζεται, για να συμπληρώσει το εισόδημά του κι επειδή γνωρίζει «πρόσωπα και καταστάσεις» στην Λας Πάλμας, να κάνει πράγματα που κανείς άλλος δεν θα ήθελε να αναλάβει, με αποτέλεσμα να μπλέκει τακτικά σε μπελάδες.

     Αυτή τη φορά, οι καταστάσεις στις οποίες εμπλέκεται είναι πολύ σοβαρές. Τόσο που υπάρχει κίνδυνος για την ίδια του τη ζωή. Όλα ξεκίνησαν, όταν ένας άντρας εμφανίστηκε στο μόνιμο στέκι του, το καφέ μπαρ Καζαμπλάνκα. Ήταν ο δικηγόρος Αλφρέντο Σουάρες Σμιθ κι έψαχνε τον Μονρόι για να του αναθέσει μια σχετικά εύκολη δουλειά, που όμως απαιτούσε απόλυτη εχεμύθεια. Εκπροσωπούσε την Μελάνια Εσκουδέρο, χήρα του γνωστού επιχειρηματία Γκούσταβ Χόσμαν, γυναίκα εύπορη, μεγάλης οικονομικής επιφάνειας.

     Η υπόθεση αφορά τον εντοπισμό και την «ανάκτηση» ενός αντικειμένου. Ένα μικρό κουτί από σκαλισμένο ξύλο, μάλλον ευτελούς αξίας. «Αυτό το κουτί έχει ιστορία […] το έφτιαξε ο παππούς μου και το χάρισε στον πατέρα μου τη μέρα του γάμου του. Ο πατέρας μου από τότε το φύλαγε σαν να ‘ταν χρυσός. Και όταν παντρεύτηκα, το έκανε δώρο στον Γκούσταβ με όλη την αγάπη του κόσμου. Ο πατέρας μου δεν μπόρεσε να συνεισφέρει πολύ στον γάμο, άλλωστε δεν χρειαζόταν. Αλλά ήμουν η μοναχοκόρη του και ήθελε να δείξει στον Γκούσταβ την εκτίμησή του. Γι’ αυτό του χάρισε το κουτί. Υποτίθεται ότι θα περνούσε στην επόμενη γενιά. Αλλά σε αυτό το σημείο ο πατέρας μου έπεσε έξω, γιατί εγώ και ο Γκούσταβ, δεν κάναμε παιδιά. Όπως καταλαβαίνετε, για μένα έχει πολύ μεγάλη αξία. Συναισθηματική αξία, εννοείται».

     Σύμφωνα με όσα γνωρίζει η Εσκουδέρο, το κουτί βρίσκεται σε ένα σπίτι που είχε παραχωρήσει ο Χόσμαν στην ερωμένη του, εικαστική καλλιτέχνιδα Λάουρα Χορδάν. Ο δικηγόρος προσπάθησε να την προσεγγίσει για να αγοράσει το κουτί, αλλά οι προσπάθειές του δεν τελεσφόρησαν. Γι’ αυτό αποφάσισαν να απευθυνθούν στον Μονρόι. Ο οποίος έπρεπε να μπει στο σπίτι και είτε να «αποσπάσει» το κουτί, είτε να το φωτογραφίσει, ώστε να ακολουθήσει νομική διεκδίκηση. Η αμοιβή που του προσφέρθηκε όμως, ήταν τόσο μεγάλη, που υποψιάστηκε πως κάτι άλλο κρύβεται από πίσω. Οι υποψίες του άρχισαν να επιβεβαιώνονται πολύ σύντομα, αφού όσοι ήρθαν με κάποιο τρόπο σε επαφή με το κουτί, βρέθηκαν δολοφονημένοι. Κάποιοι μάλιστα με εξαιρετικά βίαιο τρόπο.

      Ο Μονρόι, όπως είναι φυσικό, φοβάται και τρομάζει, αλλά η περιέργεια και η παροιμιώδης ξεροκεφαλιά του, είναι ισχυρότερη από κάθε φόβο. Έτσι αποφασίζει να ανακαλύψει ποιο είναι το μυστικό αυτού του κουτιού, που αξίζει ακόμα και ανθρώπινες ζωές…

     Μια ακόμη πολύ καλή ιστορία, με εξαιρετικά δομημένους χαρακτήρες, μέσα από την οποία ο συγγραφέας της, αποκαλύπτει πως μέσω τριγωνικών συναλλαγών, θυγατρικών και off shore υποκαταστημάτων, αλλά και εκμεταλλευόμενες κάθε «παραθυράκι» που τους προσφέρει το ίδιο το σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργούν, σοβαρές (δήθεν) και «νομοταγείς» επιχειρήσεις, καταφέρνουν να αποκρύπτουν εισοδήματα για να αποφεύγουν τη φορολογία και να λειτουργούν ως πλυντήρια χρήματος που προέρχεται ακόμη και από εγκληματικές δραστηριότητες. Το «Οι Σκληροί Δεν Διαβάζουν Ποίηση» είναι ίσως το καλύτερο μυθιστόρημα με ήρωα τον Ελάδιο Μονρόι, απ’ όσα κυκλοφόρησαν μέχρι σήμερα!