Η ΕΒΔΟΜΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ

Σελ. 411, Δεκέμβριος 2007

     Το μυθιστόρημα που παρουσιάζουμε, δεν είναι πολύ καινούριο, αλλά είναι επίκαιρο, αφού πραγματεύεται εκτός των άλλων, το περίφημο αναγκαστικό δάνειο που παραχώρησε η Ελλάδα στη Γερμανία στη διάρκεια της κατοχής, για το οποίο πολύς λόγος γίνεται τελευταία. Βέβαια, δεν είναι αυτός ο λόγος που το παρουσιάζουμε και συστήνουμε να το διαβάσετε.

     Βρισκόμαστε στη Θεσσαλονίκη, λίγο μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Η ξεκληρισμένη Εβραϊκή Κοινότητα της πόλης, προσπαθεί να στήσει ξανά τη ζωή της, παραμερίζοντας τον πόνο της απώλειας συγγενών και φίλων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι επιζήσαντες βλέπουν με οδύνη, ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν τους καταπατητές των περιουσιών τους και προσπαθούν να πάρουν πίσω όσα περισσότερα μπορούν, από αυτά που τους ανήκουν και βρίσκονται σε άλλα χέρια. Ο νομικός σύμβουλος της Κοινότητας, ο ελληνικής καταγωγής αμερικανός εβραίος Πωλ Λεόν, βασιζόμενος στους νόμους του ελληνικού κράτους, προσπαθεί να πείσει τα μέλη της Κοινότητας, να κινηθεί ο καθένας χωριστά για να διεκδικήσει την περιουσία του, υπό της καθοδήγηση φυσικά της Κοινότητας. "Πρώτιστο λοιπόν, καθήκον όλων μας, να βρεθούν, όπου γης, όσοι περισσότεροι ιδιοκτήτες ή συγγενείς μέχρι τέταρτου βαθμού και να τους πείσουμε ή και να τους πιέσουμε ακόμα, να έρθουν να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους ή τις περιουσίες των συγγενών τους".

     Ένας από αυτούς είναι και η Αλεξάνδρα, κόρη του Ηλία Ευίδη (ή Ιλάι Γιαμπές, όπως είναι το εβραϊκό του όνομα), ευκατάστατου εμπόρου από τη Θεσσαλονίκη, του οποίου τα ίχνη αγνοούνται από τη μέρα που μια πυρκαγιά κατέστρεψε την αποθήκη και το σπίτι του. Ο Ευίδης, χάρη στον πεθερό του, είχε αργεντίνικη υπηκοότητα και οι Γερμανοί για δικούς τους λόγους, δεν πείραζαν τους αργεντινούς πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκεύματος

     Η Αλεξάνδρα, επιτυχημένη δημοσιογράφος και μοναδική κληρονόμος της πολύ αξιόλογης περιουσίας του παππού της, μετά το θάνατο της μητέρας της σε κάποιο βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης, στάλθηκε από τον πατέρα της για ασφάλεια στην Αργεντινή, για να ζήσει με τον παππού της. Όταν παίρνει στα χέρια της την έκκληση της Κοινότητας να έρθει στην Ελλάδα για να διεκδικήσει την περιουσία του πατέρα της, αποφασίζει να ανταποκριθεί Όχι τόσο για την αξία της περιουσίας, την οποία ούτως ή άλλως λόγω της πολύ καλής οικονομικής της κατάστασης θέλει να δωρίσει στην Κοινότητα, όσο και για να ανακαλύψει την ιστορία του πατέρα, που ουσιαστικά δε γνώρισε ποτέ.

     Φθάνει στη Θεσσαλονίκη, συνοδευόμενη από έναν Έλληνα συνάδελφό της, τον Άρη Θαλασσινό, που γνώρισε λίγο πριν ταξιδέψει για την Ελλάδα. Με την άφιξή της, χωρίς να το ξέρει, βρίσκεται στο μέσον μιας συνωμοσίας Ελλήνων και Γερμανών, που μοναδικός τους στόχος, είναι να συγκαλύψουν τις θηριωδίες που έκαναν σε βάρος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, αλλά και να σιγουρευτούν ότι θα μείνει κρυφό το σκοτεινό μυστικό που αφορά την αμύθητης αξίας κινητή τους περιουσία, που εξαφανίστηκε με "μυστηριώδη" τρόπο.

     Με τη βοήθεια της Κοινότητας, η Αλεξάνδρα, ξεκινά την έρευνά της και σιγά-σιγά, ο μίτος της ζωής του πατέρα της, αρχίζει να ξετυλίγεται, με την ανακάλυψη κάποιων φωτογραφιών που τον αφορούν. Μέχρι που φτάνει στην έβδομη φωτογραφία και τότε την περιμένει μια δυσάρεστη έκπληξη.

     Το μυθιστόρημα είναι συναρπαστικό, ευκολοδιάβαστο, με πολύ καλή γλώσσα και σωστά δομημένο μύθο. Επίσης παραθέτει στοιχεία που αφορούν τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, τα οποία εν πολλοίς αγνοούμε, αλλά που θα ήταν καλό και χρήσιμο μα γνωρίζουμε. Το συνιστούμε ανεπιφύλακτα

     Ο Τάκης Εμμανουήλ, γεννήθηκε στο Μεσολόγγι Φοίτησε στη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών, κοντά στο Δημήτρη Ροντήρη. Σπούδασε σενάριο και παραγωγή στο κολέγιο Σέργουντ Όουκς και παρακολούθησε σεμινάρια για κινηματογραφικό σενάριο στο Λος Άντζελες. Έπαιξε στο θέατρο και κυρίως στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Αυτό είναι το μοναδικό βιβλίο που έχει γράψει μέχρι σήμερα.

ΚΑΘΑΡΣΗ

SOFI OKSANEN
Μετάφραση: ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΤΖΟΥΚΟΥ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 361, Νοέμβριος 2010

     Οι τρεις χώρες της Βαλτικής Θάλασσας, είναι λίγο-πολύ άγνωστος τόπος για μας, παρά το γεγονός ότι εδώ και λίγα χρόνια, είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βέβαια η ένταξή τους έγινε με καθαρά πολιτικά κριτήρια (μετά από επιμονή -ποιών άλλων;- των Γερμανών) κι όχι οικονομικά, αλλά αυτό είναι κάτι που δεν αφορά την σημερινή παρουσίαση. Δεν είναι οι μόνες άλλωστε...Κι αν γνωρίζουμε έστω σαν όνομα τη Λιθουανία -κυρίως λόγω...μπάσκετ, αφού η εθνική της ομάδα ήταν αρκετές φορές αντίπαλος της αντίστοιχης ελληνικής- οι άλλες μοιάζουν terra incognita.

     Η χώρα που μας ενδιαφέρει είναι η Εσθονία (η τρίτη είναι η Λετονία) με πρωτεύουσα το Ταλίν. Μια μικρή σε έκταση και πληθυσμό χώρα (λιγότεροι από 1.౩౦౦.౦౦౦ κάτοικοι), που από το 1954 μέχρι το 1991, ήταν μια από τις Σοβιετικές Δημοκρατίες. Και μας ενδιαφέρει γιατί εδώ (Ταλίν, Δυτική Εσθονία-αλλά και Βερολίνο) ετυλίσσεται ο μύθος του βιβλίου που σας παρουσιάζουμε και που καλύπτει χρονικά μισό αιώνα.

     Μια βροχερή μέρα το 1992, η Αλίιδε Τρούου, μια ηλικιωμένη γυναίκα που ζει μόνη σ' ένα χωριό της Εσθονίας, βλέπει κάτι παράξενο στην αυλή της. "Ο σωρός ήταν ακόμα εκεί, κάτω από το δέντρο στην ίδια θέση. Η Αλίιδε πλησίασε χωρίς να τον αφήσει από τα μάτια της, κοιτάζοντας όμως συγχρόνως ολόγυρα, μήπως υπήρχε κανείς. Ο σωρός ήταν κοπέλα. Λασπωμένη, κουρελιασμένη, βρόμικη αλλά κοπέλα. Εντελώς άγνωστη. 'Ανθρωπος με σάρκα και οστά...Από τις αργές της προτάσεις η Αλίιδε έμαθε πως η κοπέλα πήγαινε το απόγευμα με κάποιον στο Ταλίν με αυτοκίνητο και μ' αυτόν τον κάποιο μάλωσε κι αυτός ο κάποιος τη χτύπησε και η κοπέλα το 'σκασε".

     Η κοπέλα είναι η 20χρονη Ζάρα, που όταν συνέρχεται εντελώς, εξηγεί στην ηλικιωμένη ότι βρέθηκε στην αυλή της, προσπαθώντας να ξεφύγει από το βίαιο άντρα της. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Δραπέτευσε από Ρώσους εμπόρους λευκής σάρκας, για τους οποίους δούλευε στο Βερολίνο και οι οποίοι τη μετέφεραν στο Ταλίν όπου λόγω του ανοίγματος των συνόρων, πίστευαν ότι υπήρχε καλύτερη "πελατεία" από τις σκανδιναβικές χώρες.

     Όμως το ότι βρέθηκε στην αυλή της ήταν τυχαίο ή κάτι κρύβεται πίσω από τα λεγόμενα και τις κινήσεις της Ζάρα; Ποιά είναι πραγματικά αυτή η κοπέλα;

     Μέσω της ιστορίας των δύο γυναικών που ξετυλίγεται με αναδρομές στο χώρο και το χρόνο, η συγγραφέας αποκαλύπτει ένα τερατώδες πλέγμα συνενοχής, συγκάλυψης και προδοσίας, που ένα "γύρισμα" της Ιστορίας, επέβαλε στο λαό της Εσθονίας. Ένα μυθιστόρημα με γοτθική ατμόσφαιρα, όπου τίποτα δεν είναι αυτό που δείχνει και κανείς αυτό που φαίνεται να είναι. Όπου "καλοί" και "κακοί" γίνονται αξεδιάλυτο κουβάρι. Και στο οποίο δύο γυναίκες επιμένουν ν' αντιστέκονται σε πείσμα κάθε αντιξοότητας.

     Η εσθονικής καταγωγής Σόφι Οξάνεν, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση συγγραφέως. Γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1977. Με το πρώτο της μυθιστόρημα, το "Stalins Cows" (2003), πέρασε στην ελίτ των νέων Φιλανδών συγγραφέων. Δύο χρόνια αργότερα ακολούθησε το "Baby Jane". Η "Κάθαρση" είναι το τρίτο της μυθιστόρημα. Γράφτηκε αρχικά το 2002 με τη μορφή θεατρικού έργου, το οποίο ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο της Φινλανδίας, ενώ το 2012 έχει προγραμματιστεί να γίνει ταινία. Μεταφράστηκε σε 38 γλώσσες. Η Οξάνεν, παρεμβαίνει συχνά στα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα της χώρας της, αρθρογραφώντας στο Τύπο. Σε αντίθεση με την πλειονότητα των Ελλήνων συγγραφέων, που τηρούν "σιγήν ιχθύος". Βέβαια για να μη ρίχνουμε κι εύκολα το "ανάθεμα" κατά και δικαίων και αδίκων, ίσως να μη βρίσκουν και "βήμα" για να εκθέσουν τις απόψεις τους. Η Οξάνεν, έχει κερδίσει πολλά βραβεία, έχει αναδειχθεί "Πρόσωπο της Χρονιάς" το 2009, ενώ ο Πρόεδρος της Εσθονίας, της απένειμε μετάλλιο τιμής.