Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΚΙΝΟ

HENNING MANKELL

Μετάφραση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΡΟΥΞΗΣ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 547, Ιούνιος 2012

     Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, η αστυνομική λογοτεχνία, αντιμετωπιζόταν με απαξίωση, ως ένα υποδεέστερο λογοτεχνικό είδος ή καλύτερα ούτε καν ως λογοτεχνία. Ειδικά στην Ελλάδα οι «σοβαροί» κριτικοί, δεν έριχναν ούτε ένα βλέμμα στα βιβλία του είδους. Για να πούμε βέβαια και «του στραβού το δίκιο», η τότε εκδοτική πρακτική είχε δώσει πολλές αφορμές: ένας σωρός από κακομεταφρασμένα και λάθος επιλεγμένα βιβλία, φτηνιάρικες και κακοσχεδιασμένες εκτυπώσεις, που έδιναν την εντύπωση πως τίποτα καλό δεν υπάρχει εκεί. Έτσι ανάμεσα στα ξερά καίγονταν και τα χλωρά (όπου «χλωρά» τα έργα των μεγάλων συγγραφέων του είδους). Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα άλλαξαν. Η επιλογή των τίτλων είναι πιο προσεκτική, οι μεταφράσεις πολύ καλές και η εκτύπωση των βιβλίων προσεγμένη. Παράλληλα, οι νεώτεροι συγγραφείς του είδους, πολλές φορές στα βιβλία τους, εκτός από την ανάπτυξη του μύθου, εντάσσουν και θέματα που απασχολούν την κοινωνία είτε σε τοπικό επίπεδο είτε γενικότερα.

      Όπως έγραφα και σε προηγούμενη παρουσίαση, τα ηνία στην αστυνομική λογοτεχνία στην Ευρώπη, μετά τους άγγλους συγγραφείς, έχουν αναλάβει οι σκανδιναβοί. Ένας από τους παλιούς και πολυγραφότερους, είναι ο Χένινγκ Μανκέλ, ο οποίος σε όλα τα βιβλία του, εντάσσει κριτική και σχολιασμό των κακώς κειμένων, τόσο στη Σουηδία, όσο και αλλού και είναι από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία που κυκλοφορούν στα ελληνικά.

     Στο βιβλίο που θα μας απασχολήσει σήμερα, όλα ξεκινούν με την άγρια δολοφονία τον Ιανουάριο του 2006 στο μικρό σουηδικό χωριό Χεχουεβάλεν, δεκαεννέα ηλικιωμένων κατοίκων! «…ποια αδικία θα μπορούσε μα απαιτεί μια τόσο δραματική εκδίκηση; Ποιος θα είχε οικονομική οφέλη σκοτώνοντας κάμποσους συνταξιούχους σε ένα χωριουδάκι του βορρά, που βρίσκονταν έτσι κι αλλιώς πολύ κοντά στο θάνατο;»

     Στην υπόθεση εμπλέκεται η δικαστής Μπιργκίτα Ρόσλιν, συγγενείς της οποίας είναι κάποιοι από τους δολοφονημένους (το ζεύγος Αντρέν). Τα πράγματα χειροτερεύουν όταν η δικαστής μαθαίνει ότι τα μέλη μιας ακόμα οικογένειας Αντρέν που ζουν στη Νεβάδα των ΗΠΑ, έχουν επίσης δολοφονηθεί. Τότε ανάμεσα στα έγγραφα που το ζεύγος Αντρέν κρατούσε στο σπίτι του, ανακαλύπτει το ημερολόγιο ενός προγόνου της, που το 19ο αιώνα, δούλευε ως επιστάτης στην κατασκευή του αμερικανικού σιδηροδρόμου, ο οποίος περιγράφει τις άθλιες συνθήκες ζωής των κινέζων εργατών, που θέλοντας και μη, εργάστηκαν σ’ αυτό το έργο. «Όλα αυτά έγιναν το καλοκαίρι του 1863. Μια χρονιά που χιλιάδες κινέζοι χωρικοί απήχθηκαν και μεταφέρθηκαν στην Αμερική, η οποία τους κατάπιε με τα αχόρταγα σαγόνια της. Εκεί τους περίμενε ο ίδιος μόχθος από τον οποίο ονειρεύονταν να ξεφύγουν». Έτσι ενώ η αστυνομία είναι στο σκοτάδι, αφού δεν έχει κανένα στοιχείο στην κατοχή της κι επιμένει ότι μόνο ένας παράφρων θα μπορούσε να διαπράξει το μακελειό στο Χεχουεβάλεν, η Μπιργκίτα είναι αποφασισμένη ν’ αποκαλύψει μια πολύ πιο περίπλοκη πραγματικότητα. «Τότε συνειδητοποίησε πως ούτε αυτή ούτε η αστυνομία είχαν αντιληφθεί το μέγεθος και τη σημασία των γεγονότων. Αυτή η υπόθεση ήταν πιο μεγάλη, πιο βαθιά και πιο μυστηριώδης απ’ όσο είχαν φανταστεί». Η έρευνά της, την οδηγεί στις υψηλές σφαίρες εξουσίας στο σύγχρονο Πεκίνο και ο Μανκέλ με αυτή την ευκαιρία, κάνει-μέσα από την εξέλιξη του μύθου-μια ανάλυση του οικονομικού «θαύματος» της Κίνας και του αγώνα που μαίνεται στα παρασκήνια του κινεζικού Κομμουνιστικού κόμματος, για τη νομή της εξουσίας, που θα ζήλευαν πολλοί οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές. Με την ίδια οξυδέρκεια κρίνει και την κοινωνική-πολιτική πραγματικότητα της Σουηδίας –όπως σε κάθε του βιβλίο-δίνοντας ιδιαίτερο βάρος αυτή τη φορά στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Κι όλα αυτά, μέσα από την εξέλιξη μιας συναρπαστικής αστυνομικής ιστορίας, που δε θα σας επιτρέψει εύκολα να αφήσετε το βιβλίο από τα χέρια σας.

     Ο Χένινγκ Μανκέλ, γεννήθηκε το 1948 στη Σουηδία. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 35 γλώσσες κι έχουν τιμηθεί με πολλά βραβεία. Στα ελληνικά κυκλοφορούν δέκα μυθιστορήματα, όλα από τις εκδόσεις Ψυχογιός.