Η ΙΣΤΑΝΜΠΟΥΛ ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

MARIO LEVI

Μετάφραση ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ

Εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ

Σελ. 644, Μάρτιος 2013

     Ένα βαρύ-κυριολεκτικά και μεταφορικά- βιβλίο θέλω να σας παρουσιάσω σήμερα. Κυριολεκτικά λόγω όγκου. Μεταφορικά λόγω περιεχομένου.

     Ο αφηγητής του βιβλίου, είναι ένας εβραίος του οποίου η οικογένεια κατοικεί εδώ και πολλά χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, μετά την εκδίωξή της από τη Ρωσία και μετά μιας σύντομης διάρκειας εγκατάσταση στην Αλεξάνδρεια. Όμως παρά όλα αυτά τα χρόνια, αισθάνεται ξένος.

     Αναλαμβάνει λοιπόν, ορμώμενος από εσωτερική ανάγκη κι επειδή πιστεύει ότι θα λειτουργήσει «συμφιλιωτικά» με την Πόλη, να αφηγηθεί την ιστορία της οικογένειάς του. Όμως όταν ξεκινήσει, θα αντιληφθεί ότι η αφήγηση δεν μπορεί να περιλαμβάνει μόνο πρόσωπα της οικογένειας, αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος, μέσα από μικρές ιστορίες για κάθε πρόσωπο. Ιστορίες που συνήθως διασταυρώνονται, κάποιες φορές κινούνται παράλληλα ή έχουν αντίθετη κατεύθυνση η μία από την άλλη. «Μου άρεσε να περιφέρομαι στο χρόνο άλλων ανθρώπων ακολουθώντας ενδεχομένως κάποια χαμένα ίχνη».  

     Στην αφήγηση αυτή όμως, επειδή έχει έλλειψη στοιχείων, βάζει τη δική του εκδοχή. Το πώς δηλ. θα ήθελε ο ίδιος να εξελιχθεί η ιστορία που κάθε φορά αφηγείται και πως θα ήθελε να κινηθεί ο κάθε χαρακτήρας. «Σ’ αυτές τις φαινομενικά ατελείωτες ιστορίες, η φαντασία μου δημιουργούσε ή κατέστρεφε συγκεκριμένους ανθρώπους. Μέσα στις ιστορίες. Για τα ψέματα, για τα δικά μου ψέματα, αντίσταση στην επέλαση της πραγματικότητας, για να βρω ακόμη μια φορά σ’ αυτά τα ψέματα καταφύγιο».

     Που είναι λοιπόν η δυσκολία που γράφω στην αρχή; Η δυσκολία έγκειται κατ’ αρχάς στο ότι το βιβλίο απαιτεί στην προσοχή και την εγρήγορση του αναγνώστη. Δεν προσφέρεται δηλ. για «κατανάλωση» σελίδων. Επίσης, στα πολλά πρόσωπα, τα οποία έχουν ποικίλες σχέσεις (συγγενικές και άλλες) μεταξύ τους, στις πολλές ιστορίες που περιπλέκονται η μία με την άλλη, στη δυσκολία κατανόησης της χρονικής περιόδου που εξελίσσεται η κάθε ιστορία και τέλος η ίδια η γραφή του Λεβί, όπου πολλές λέξεις είναι γραμμένες σε εισαγωγικά (έχουν δηλαδή διττή σημασία) και είναι κάπως δαιδαλώδης, με πολλές σχοινοτενείς και παρένθετες προτάσεις.

     Όμως, αν ο αναγνώστης δώσει την προσοχή που απαιτείται και ξεπεράσει με τον τρόπο αυτό τις όποιες δυσκολίες του κειμένου, θα απολαύσει την αφήγηση του «μετασχηματισμού της Ιστανμπούλ από πολυπολιτισμική πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε κυρίαρχο τουρκικό επιχειρησιακό κέντρο της Τουρκικής Δημοκρατίας την οποία εγκαθίδρυσαν ο Κεμάλ Ατατούρκ και ο Ισμέτ Ινονού».