ΡΑΓΙΑΣ

ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΝΥΧΤΕΣ 1821
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Σελ. 525, Ιούνιος 2021

 

     Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο μυθιστόρημα του Γ. Καλπούζου με τίτλο «Ραγιάς». Διαδραματίζεται στην Πελοπόννησο, στα χρόνια της επανάστασης του 1821. Όταν οι Έλληνες δεν άντεχαν πια την άγρια καταπίεση και ξεσηκώθηκαν. «Κείνο που έμαθα είναι πως όταν ρίχνεσαι με το τουφέκι και το χαντζάρι στη μάχη, είσαι έτοιμος ν’ αποθάνεις, κι αυτό θα πει πως πια δεν θέλεις να είσαι ραγιάς». Δεν μπορούσαν πια να υφίστανται την στυγνή εκμετάλλευση από τους Οθωμανούς μπέηδες, αγάδες, πασάδες καθώς και τους κοτζαμπάσηδες και θέλησαν να διεκδικήσουν ελευθερία και μια  αξιοπρεπή ζωή. «Ξεπατώνονταν στη δουλειά απ’ τα χαράματα μέχρι να νυχτώσει. Γυναίκες με νεροφαγιές στα μούτρα που φάνταζαν στα τριάντα τους γριές, άντρες ωσάν παστοί απ’ τον ήλιο και φορεμένοι με ξεσχισμένα και χιλιομπαλωμένα σαλβάρια, παιδιά να κάμνεις αριθμητική στα κόκκαλα τους και γέροι ξεδοντιασμένοι, με μονάχα την πέτσα και το καύκαλο στο κεφάλι τους, στεγνοί σαν αποθαμένοι πριν την ώρα τους».

     Κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος είναι ο Αγγελής, που μπήκε στον αγώνα από μικρός, αφού ένιωσε στο πετσί του το «ρεζίλεμα»- όπως το έλεγε. Έζησε πολλά από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα που συνέβησαν. Έχοντας αντίληψη- αν και η μόρφωσή του ήταν εντελώς στοιχειώδης- του ότι η μαρτυρία του θα ήταν πολύτιμη για τις επερχόμενες γενεές, αποφάσισε με την βοήθεια ενός «γραμματικού» να καταγράψει τις αναμνήσεις του. «Εν έτει 1825 και ημερομηνίαν 13 Δεκεμβρίου μ’ επισκέφθην εις την οικίαν μου ο Αγγελής και μου εζήτησε να καταγράψω μερικώς τον βίον του. Ήτο εύρωστος, ρωμαλέος και πολλά εύμορφος, εις διπλούν νεραϊδογέννητος από τον αείμνηστον Ηλία Μαυρομιχάλη. Όμως επέκεινα τραχύς και απρόβλεπτος […] Όσον αφορά τον νουν του, μεστωμένος, κι ας διάνυε μόνον το εικοστόν τέταρτο έτος την ηλικίας του. Ήρχισε να εξιστορεί στοματικώς και πότε να αναγιγνώσκει από τα ορνιθοσκαλίσματα του επί εννέα ημέρες.[…] Ο Αγγελής, καίτοι ο λόγος του εμπεριείχε περισσή χάριν, μεταπηδούσε από την μίαν χρονολογίαν εις την άλλην και αναμείγνυε τα γεγονότα, ενώ παρέλειπε ορισμένα ουσιώδη. Ούτως επιχείρησα να τα θέσω εις χρονολογικήν τάξιν όπου απαιτείτο και να επέμβω συμπληρωματικώς ή επεξηγηματικώς.».

     Μέσα από την αφήγηση του βίου του Αγγελή, περνάν τα πιο σημαντικά γεγονότα του αγώνα. Οι νίκες που έφερναν χαρές κι ελπίδα. Οι ήττες που σκορπούσαν στεναχώρια και καταστροφές. Η οργή που είχε αίτιο τις ραδιουργίες των πολιτικών, οι οποίες οδήγησαν στις άγριες εμφύλιες διαμάχες, που λίγο έλειψε να διασκορπίσουν στους τέσσερις ανέμους όσα κερδήθηκαν  με αίμα και θυσίες. Μόνο και μόνο για να ικανοποιηθούν προσωπικές φιλοδοξίες αλλά και να δημιουργηθεί ένα κράτος-λάφυρο που θα λυμαίνονται οι κοτζαμπάσηδες (200 χρόνια αργότερα και βλέπουμε ότι η νοοτροπία παραμένει ίδια) καθώς και η τάση για αθέμιτο πλουτισμό. Αλλά και σκηνές ηρωισμού, αυτοθυσίας και αγνής φιλοπατρίας. «Άμα λογαριάζεις για πατρίδα τον ένα και τον άλλο που διαφεντεύει, λαθεύεις. Εμείς θελήσαμε να φτιάξουμε πατρίδα, τη βάλαμε στο νου μας και θα της χρωστάμε μέχρι να βγει η ψυχή μας».

     Για μια ακόμη φορά, ο Γ. Καλπούζος, έγραψε ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα. Αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη από τις πρώτες σελίδες και κρατάει αδιάπτωτο το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος. Η πλοκή είναι εξαιρετική, παρά το γεγονός, ότι ο συγγραφέας έπρεπε να ακολουθεί πιστά τη ροή των γεγονότων, που δημιουργούν ένα «ασφυκτικό» πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα έπρεπε να κινηθεί. Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες είναι μοναδικά σκιαγραφημένοι. Είναι εξαιρετικός ο τρόπος με τον οποίο ο Αγγελής, μεταμορφώνεται από ένας ατίθασος νέος, χάρη στην οξυδέρκεια του, αλλά και στη συνάντησή του με ανθρώπους που τον βοήθησαν να δει από άλλη οπτική τον κόσμο και όσα συνέβαιναν γύρω του, σε έναν άντρα νουνεχή και μυαλωμένο. Τα ιστορικά πρόσωπα, παρουσιάζονται με όλες τις αρετές και τα ελαττώματα τους, χωρίς ωραιοποιήσεις ή αποσιωπήσεις. Τα γεγονότα, δίνονται με σεβασμό την ιστορική αλήθεια, χωρίς τα «στρογγυλέματα» που πολλές φορές επιχειρεί η επίσημη Ιστορία. Η ικανότητα του Γ. Καλπούζου να περιγράφει συναισθήματα, τοπία, πολιτείες, γεγονότα (οι περιγραφές των μαχών με όλη τους την αγριότητα, είναι ολοζώντανες) παραμένει αναλλοίωτη, όπως και η ικανότητα, ενώ δεν γράφει σε συγκεκριμένο γλωσσικό ιδίωμα, χρησιμοποιώντας, λέξεις και εκφράσεις, να δίνει την «αίσθηση» της γλώσσας του τόπου και του χρόνου στα οποία αναφέρονται τα έργα του. Τέλος είναι  ξεχωριστός και ο τρόπος γραφής του Γ. Καλπούζου. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα, που με εντυπωσίασε με τη δύναμή του. «Μέσα μου κυλούσαν λογιών λογιών ποτάμια. Χαρά, λύπη, ανακούφιση, συμπόνια, ταραχή, σαστιμάρα, ενοχές, συγκίνηση… Τσαλαβουτούσαν στην ίδια γούρνα αηδόνια και κοράκια».

     Ο «Ραγιάς» είναι ένα μυθιστόρημα που έχει πολλές αρετές και περιμένει τους αναγνώστες, για να τους ταξιδέψει στις σελίδες του.