Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΑΡΑΠΑΚΗΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 301, Οκτώβριος 2021

      Έντεκα χρόνια μετά το μυθιστόρημά του «Το Δίκιο», ο Ν. Αραπάκης επιστρέφει στα εκδοτικά δρώμενα με ένα νέο μυθιστόρημα που έχει τίτλο «Ο Αμερικάνος».

     Ο Ισμαήλ Μπερσερέ, που γεννήθηκε το 1890 στο Ρέθυμνο, είναι γόνος μιας εύπορης μουσουλμανικής οικογένειας. Ο πατέρας του, είχε ευρύτητα πνεύματος και ήταν φιλελεύθερος σε βαθμό σπάνιο ανάμεσα στους ομοθρήσκους του. Πίστευε ακράδαντα ότι το κυριότερο εφόδιο που έπρεπε να έχει ο άνθρωπος είναι η μόρφωση και φρόντισε ο μοναχογιός του, να την αποκτήσει. «Μια μέρα εμφανίστηκε στο σπίτι παρέα με έναν άλλο άνθρωπο. Έναν άνθρωπο ο οποίος με σημάδεψε όσο κανένας άλλος στη ζωή μου: τον Ιαν Μακγκρέγκορ. Θα μπορούσα να γράφω με τις ώρες γι’ αυτόν. Να γεμίσω χιλιάδες σελίδες, εκατοντάδες βιβλία. Ότι έγινα στη ζωή μου το οφείλω σε μεγάλο βαθμό σ’ αυτόν».  Ο Ιρλανδός κοσμογυρισμένος «δάσκαλος», δίδαξε στον Ισμαήλ όλα τα μαθήματα που έπρεπε, αλλά επιπροσθέτως, τον μύησε στην ποίηση, το θέατρο, τη μουσική, του μίλησε για τα ταξίδια του και τους πολιτισμούς που γνώρισε, ενώ παράλληλα του μαθαίνει και αγγλικά! «Δέκα χρόνια και κάτι μήνες διήρκησε η εκπαίδευσή μου από τον Ιαν. Πήρε στα χέρια του ένα μικρό παιδί άγραφο χαρτί και με άφησε, όπως του άρεσε να λέει χαριτολογώντας, έναν άγουρο σοφό».

     Οι συνθήκες αναγκάζουν τον Ισμαήλ, μόλις έφτασε στην ενηλικίωση, να εγκαταλείψει το νησί, με πλαστή ταυτότητα στο όνομα Ηρακλής Συναξάκης. Πρώτος σταθμός η Πάτρα. Η γνωριμία του με έναν φτωχό νέο από την Ηλεία, του δίνει την ιδέα να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. «Αμερική. Μεμιάς το μυαλό μου άρχισε να δουλεύει πυρετωδώς. Θυμήθηκα όλες τις ιστορίες που μου είχε πει ο Ιαν για τον Νέο Κόσμο, έτσι την έλεγε την Αμερική. Ένας τόπος διαφορετικός πολιτισμένος και άγριος συνάμα […] Πολλοί τα τελευταία λίγα χρόνια είχαν φύγει από το νησί μου για την Αμερική. Και, απ’ ότι άκουγα, οι περισσότεροι τα κατάφεραν καλά. Αμερική, η γη των ευκαιριών».

     Όταν φτάνει εκεί, έχει κάτι που τον κάνει να ξεχωρίζει από την μεγάλη μάζα των μεταναστών: μιλά τη γλώσσα. Μεγάλο προσόν, που τον βοηθάει να μην χωθεί στα λαγούμια και στις στοές των ορυχείων, αλλά να βρει μια διαφορετική απασχόληση. Όμως, η πρώτη δουλειά που βρίσκει τον φέρνει αντιμέτωπο με τις ηθικές αρχές του, αφού αναγκάζεται να εργαστεί ως receptionist  σε έναν… οίκο ανοχής ενός έλληνα στη Νέα Υόρκη. «Έξη μήνες κατάφερα να μείνω σ’ αυτή τη δουλειά. Έξη μήνες που, όμως, αποδείχτηκαν μεγάλο σχολείο. Ήρθα σε επαφή με έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό, ο οποίος είχε τους δικούς του κανόνες και συμπεριφορές».

     Η επόμενη εργασία του, είναι στην ομογενειακή εφημερίδα «Ατλαντίς». Λόγω της δουλειάς του, ο Ισμαήλ-Ηρακλής ταξιδεύει σε πολλές πολιτείες και βλέπει τη ζοφερή πραγματικότητα: τις άθλιες συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται όχι μόνο οι Έλληνες, αλλά και οι μετανάστες από τις άλλες χώρες. «Αυτή ήταν η πρώτη φορά που άρχισα να έχω πραγματική και συστηματική επαφή με τους Έλληνες μετανάστες. Ένας καινούριος κόσμος, άγνωστος μέχρι εκείνη τη στιγμή, άρχισε να μου ανοίγεται. Οι συντριπτικά περισσότεροι, φτωχοί, αγράμματοι και φοβισμένοι. Είχαν έρθει στην Αμερική πιστεύοντας ότι η χώρα ήταν η Γη της Επαγγελίας […] Μα η πραγματικότητα είχε ελάχιστη σχέση, μ’ αυτά που τους είχαν βάλει στο μυαλό. Η Αμερική, όσο κι αν πρόσφερε περισσότερες ευκαιρίες πλουτισμού απ’ ότι η ταλαίπωρη πατρίδα, ήταν ένας τόπος άγριος. Για να προκόψεις έπρεπε να φτύσεις αίμα, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Κάθε κερδισμένο δολάριο ήταν βουτηγμένο στον ιδρώτα, στην κακουχία, στη στέρηση. Οι αρρώστιες, με κυριότερη τη φυματίωση, τα εργατικά ατυχήματα, η ανασφάλεια, ήταν οι καθημερινοί τους σύντροφοι».

     Η αναγκαστική μετοίκηση στο Ντένβερ, θα τον φέρει σε επαφή με τη ζωή των ανθρακωρύχων και την άγρια εκμετάλλευση που υφίστανται. Εκεί συναντά τον γνωστό συνδικαλιστή Λούις Τίκας και θα σταθεί στο πλευρό των ανθρακωρύχων, όσο αυτοί προετοίμαζαν την μεγαλειώδη απεργία του 1913, που έληξε τον Απρίλιο του 1914, μέσα σε ένα λουτρό αίματος.

     Αν και ο κεντρικός χαρακτήρας είναι επινοημένος, το μυθιστόρημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιστορικό, αφού τα ιστορικά γεγονότα, επιδρούν καταλυτικά στην εξέλιξή του και γύρω από τον Ηρακλή, κινούνται ιστορικά πρόσωπα. Ο συγγραφέας, καταφέρνει μέσα από την πορεία της ζωής του κεντρικού του χαρακτήρα, να μας μεταφέρει τα βάσανα των Ελλήνων-αλλά και των υπόλοιπων-μεταναστών στην Αμερική. Ακόμη, περιγράφει την αγωνία τους να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν τις εντελώς νέες και πρωτόγνωρες γι’ αυτούς συνθήκες. «Η Αμερική ήταν ο πλέον αντιφατικός κόσμος: πλούτος και φτώχεια, ελευθερία και καταπίεση, πρόοδος και οπισθοδρόμηση, μάχονταν συνεχώς». Αλλά και τους αγώνες που έδωσαν για να γίνουν αποδεκτοί και να ενταχθούν στην αμερικάνικη κοινωνία, στην οποία θεωρούνταν αναλώσιμοι και πολίτες β! κατηγορίας με ότι αυτό συνεπάγεται σε αμοιβές, συνθήκες εργασίας και διαβίωσης.

     Εξαιρετικό μυθιστόρημα. Καλογραμμένο, με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια, ενδιαφέρουσα πλοκή, σωστά δομημένους χαρακτήρες και πολύ καλά ελληνικά, κάτι που δυστυχώς σε πολλά λογοτεχνικά κυρίως βιβλία, αντί να είναι το αυτονόητο, έγινε ζητούμενο!