ΝΙΚΗΤΕΣ ΚΑΙ ΝΙΚΗΜΕΝΟΙ

ΛΑΚΗΣ ΔΟΛΓΕΡΑΣ

Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Σελ. 294, Δεκέμβριος 2013

     Το τρίτο μέρος μιας τριλογίας είναι το «Νικητές Και Νικημένοι», αλλά διαβάζεται και αυτοτελώς χωρίς κανένα πρόβλημα. Κινείται μεταξύ των τελευταίων ημερών του εμφυλίου πολέμου, το 1949 και του Δεκεμβρίου του 2010, όταν η Αθήνα φλέγεται από τις ταραχές για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου.

     Η ιστορία όμως ξεκινά το Σεπτέμβριο του 1974, όταν μια παρέα εκπαιδευτικών, απολαμβάνοντας τις πρώτες μέρες ελευθερίας μετά τη μεταπολίτευση, κάνει μια εκδρομή στην περιοχή της Δράμας. Στη διάρκεια ενός περίπατου στο δάσος, τους πιάνει μια καλοκαιρινή μπόρα. Το σκυλί που τους συνοδεύει τρομάζει και μπαίνει σε μια μικρή τρύπα. Στην προσπάθειά τους να το βγάλουν, καταλαβαίνουν ότι η τρύπα στην οποία χώθηκε το σκυλί, είναι μια σπηλιά. Λίγο η περιέργεια, λίγο οι διηγήσεις που ακούγονταν σε όλα τα βουνά της  Μακεδονίας ότι υπήρχαν κρυμμένες λίρες από την εποχή της κατοχής και του εμφυλίου, τους έκαναν να θελήσουν να εξερευνήσουν τη σπηλιά. Γι’ αυτό αποφάσισαν να πάνε την επόμενη μέρα οργανωμένοι με φακούς, φτυάρια, σχοινιά κλπ. Καθάρισαν την είσοδο και μπήκαν «…βρήκαν τους σκελετούς δύο ανθρώπων. Είχαν πυροβοληθεί στο κεφάλι. Όπλο δεν βρέθηκε. Η αυτοκτονία αποκλείστηκε. Η έρευνα στο χώρο αποκάλυψε δύο τενεκεδένια κουτιά. Μέσα είχαν έγγραφα της εποχής του εμφυλίου πολέμου. Οι νεκροί ήταν άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού. Τα χαρτιά ήταν ραδιοτηλεγραφήματα της εποχής εκείνης, επιστολές, εκθέσεις, αλλά, το σημαντικότερο, δύο τετράδια με ημερολογιακές σημειώσεις του ενός». Κλήθηκε η αστυνομία κι άλλες αρχές και μετά από έρευνα, έγινε γνωστή η ταυτότητα και των δύο. «Αλέξης Σιδηροκαστρίτης, με το ψευδώνυμο «Περιστέρης». Ασυρματιστής ο ένας, σ’ αυτόν ανήκαν τα έγγραφα. Αντώνης Κοντογιαννίδης ο άλλος, μεσαίο στέλεχος του ΕΑΜ Δράμας και κρυπτογράφος του Δημοκρατικού Στρατού. Το ’49 είχε γίνει φασαρία γι’ αυτούς τους δύο. Εξαφανίστηκαν λίγο μετά που ο σταθμός του ΚΚΕ τους κατήγγειλε ως χαφιέδες».

     Τα έγγραφα παραδίδονται στη νόμιμη κληρονόμο του Σιδηροκαστρίτη, η οποία τα φύλαξε κι όταν βρέθηκε σε οικονομική δυσκολία, θέλησε να δει αν έχουν κάποια αξία ώστε να ωφεληθεί και γι’ αυτό τα δίνει για καθαρισμό και συντήρηση. Ο γιος της όμως που σπουδάζει Νοσηλευτική και κινείται στον αντιεξουσιαστικό χώρο, έχει αντιρρήσεις, γιατί θεωρεί ότι οι ημερολογιακές εγγραφές, μπορεί να βλάψουν την Αριστερά.

     Με αφορμή την ιστορία αυτή, ο συγγραφέας θίγει πολλά θέματα που αφορούν το χώρο των αντιεξουσιαστών, τις ομάδες που δημιουργούνται και δραστηριοποιούνται, τις ενέργειές τους κλπ, αλλά και θέματα που αφορούν τον εμφύλιο (στον οποίο όπως λέει δεν μπορεί να υπάρξουν νικητές ή νικημένοι), την εποχή που ήδη διαφαινόταν η ήττα του Δημοκρατικού στρατού, και η ηγεσία του ΚΚΕ, είχε επιδοθεί σε ένα «κυνήγι μαγισσών» καλώντας σε επαγρύπνηση. Πολλοί άξιοι αγωνιστές καταγγέλθηκαν άδικα –ακούσια και εκούσια- ως πράκτορες του εχθρού. Σπιλώθηκαν υπολήψεις, καταστράφηκαν ζωές, αλλά-και αυτό είναι το χειρότερο- υπήρξαν βασανισμοί και εκτελέσεις. Αξιόλογο από πολλές απόψεις βιβλίο.