ΦΙΛΟΜΗΛΑ ΛΑΠΑΤΑ

ΦΙΛΟΜΗΛΑ ΛΑΠΑΤΑ

Η Φιλομήλα Λαπατά, γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι καρπός μιας Μακεδόνισας κι ενός πολίτη του κόσμου. Σπούδασε Δημόσιες Σχέσεις κι εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα. Παραμένει μόνιμη μαθήτρια της ζωής. Η πολυπλοκότητα των διαπροσωπικών σχέσεων την απασχολεί από πολύ παλιά και αυτός ο προβληματισμός αποτυπώνεται στα βιβλία της. Καθώς αγαπά την ποικιλία, ζει μεταξύ δύο κόσμων: της Ελλάδας και της Ιταλίας. Τιμήθηκε στην Ιταλία με το βραβείο «Citta Di Bocoli» και το «Premio Internationale Per La Cultura Sebetia-Ter». Έργα της: «Οι Κόρες Του Νερού» (2002), «Lacryma Christi-Το Δάκρυ Του Χριστού» (2004), «Εις Το Όνομα Της Μητρός» (2005), «Επικίνδυνε Λέξεις» (2007), «Η Ξυπόλητη Των Αθηνών» (2010), «Η Χήρα Του Πειραιά» (2012), «Η Επιστροφή» (2015).

Το καινούριο σας βιβλίο, με τίτλο «Η Επιστροφή», εντάσσεται σε μία σειρά. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα γι’ αυτή τη σειρά και ποια ήταν η πηγή έμπνευσής της;

     Η σειρά έχει τον τίτλο «ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ». Πρόκειται για μια ιστορική μυθιστορηματική σειρά από γυναίκες Ελληνίδες, μέσα από τη ζωή και τις περιπέτειες των οποίων δίνω την «τοιχογραφία» των τελευταίων διακοσίων χρόνων της ιστορίας μας.  Η σειρά δεν είναι διδακτική. Είναι μυθιστορηματική και ατμοσφαιρική. Πολλά από τα πρόσωπα στα οποία αναφέρομαι έχουν υπάρξει στο παρελθόν, στην Αθήνα, και έχουν σημαδέψει με τις ζωές τους την ιστορία και την ταυτότητα της πόλης. Το πρώτο βιβλίο της σειράς είναι «Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ», μυθιστόρημα ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ, όπως και όλα τα υπόλοιπα που θα ακολουθήσουν, και καλύπτει την περίοδο από 1790 μέχρι και 1838 με το γάμο του Όθωνα με την Αμαλία. Προσπαθώντας να κατανοήσω το πώς η χώρα μου έφτασε στο ελεεινό σημείο που βρίσκεται σήμερα, με λατρεία προς τις θεωρίες συνομωσίας και σύνδρομο του θύματος, ένιωσα την ανάγκη να επιστρέψω στο παρελθόν μας, αντιλαμβανόμενη πως όποιος δεν γνωρίζει το παρελθόν του, δεν μπορεί να κατανοήσει το παρόν του ούτε να σχεδιάσει και το μέλλον του.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτή και ποιο είναι αυτό;

     Βεβαίως! Το μήνυμα είναι πως δίχως επίγνωση, τείνουμε πολλές συμπεριφορές που δεν είναι υγιείς να τις επαναλαμβάνουμε από γενιά σε γενιά. Και ένα δεύτερο μήνυμα πως το ιερότερο μάθημα απ’ όλα είναι η ίδια η ζωή.

Πόσο καιρό σας πήρε η έρευνα για το πρώτο βιβλίο της σειράς;

     Έκανα μια εξαντλητική διετή ιστορική έρευνα. Ανέτρεξα σε βιβλιογραφία για την εποχή (την οποία και αναφέρω στο βιβλίο μου), συμβουλεύτηκα κρατικά και συμβολαιογραφικά αρχεία, επισκέφθηκα όλους τους χώρους στους οποίους αναφέρομαι και περιγράφω λεπτομερώς, επισκέφθηκα μουσεία και πήρα συνεντεύξεις από κάποιες παλιές Αθηναϊκές οικογένειες, οι οποίες διατηρούν τα οικογενειακά τους αρχεία. Πιστέψτε με, έζησα δυο χρόνια μια παράλληλη ζωή, σε μια άλλη εποχή η οποία με συνεπήρε.

Σε όλα τα βιβλία σας πρωταγωνιστούν γυναίκες. Μπορείτε να μας πείτε γιατί συμβαίνει αυτό;

     Σε όλα τα μυθιστορήματά μου (επτά μέχρι τώρα) πρωταγωνιστούν γυναίκες και άντρες. Άντρες υπάρχουν πολλοί και στους δευτερεύοντες ρόλους, τους οποίους θεωρώ πολύ σημαντικούς. Δεν γίνεται αλλιώς. Τους λατρεύω τους άντρες. Γράφω, όμως, πάντα γι’ αυτό που γνωρίζω καλά. Είμαι γυναίκα. Γνωρίζω τα γυναικεία συναισθήματα και τη γυναικεία ψυχολογία. Μου είναι πολύ εύκολο, αλλά και πιο αληθινό, να τα περιγράφω.

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Μπαίνουν σε περίοδο σιωπής. Περνούν για λίγο καιρό μια κρίση ταυτότητας, μέχρι να εκδοθεί το βιβλίο, οπότε αρχίζουν δυναμικά τη… δημόσια ζωή τους.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Ο επιμελητής μου και, βέβαια, ο Εκδότης μου.

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Πάντα μου συμβαίνει αυτό! Είναι κανόνας, θα έλεγα, και νομίζω πως συμβαίνει και στους περισσότερους συγγραφείς. Δεν γίνεται αλλιώς. Η συγγραφή τελικά είναι μια διαδικασία ψυχοθεραπείας. Με αυτόν τον τρόπο ξορκίζω τους δαίμονές μου

Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Οι ήρωές μου έρχονται σιωπηλά και με βρίσκουν. Έχουν τη δική τους φωνή. Τον δικό τους χαρακτήρα. Είναι επίμονοι. Πεισματάρηδες. Πολλές φορές προσπάθησα να δώσω το δικό μου τέλος σε κάποια από τα μυθιστορήματά μου, αλλά τελικά δεν με άφησαν. Έτσι συμβαίνει και μου ανατρέπουν πεποιθήσεις που έχω για τη ζωή. Με αναγκάζουν να σκεφτώ, να εμβαθύνω, να επανατοποθετηθώ απέναντι σε λανθασμένες αντιλήψεις μου.

Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Εγώ γράφω για τους αναγνώστες μου! Είμαι πάντα ανοιχτή σε αυτούς, στα σχόλιά τους, στις ευχαριστίες τους, στην αγάπη τους, στα προβλήματά τους. Επικοινωνούν μαζί μου και όλες τις φορές απαντώ στα μηνύματά τους.

Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Βεβαίως! Αυτό συμβαίνει γιατί ο καθένας αντιλαμβάνεται τα πρόσωπα και την ιστορία του μυθιστορήματος που διαβάζει ανάλογα με τη ζωή που έχει ήδη ζήσει ο ίδιος, τις εμπειρίες του, και αυτά που βιώνει στο παρόν του. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για μένα να μου εμπιστεύονται οι αναγνώστες την άποψή τους, την ευχαρίστηση και τον θυμό τους ακόμα, για τα πρόσωπα των μυθιστορημάτων μου. Αμέσως καταλαβαίνω τι ακριβώς συμβαίνει στην προσωπική τους ζωή.

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Όχι κάποιος συγκεκριμένος, αλλά από μικρή λάτρεψα τους Έλληνες πεζογράφους και τον μαγικό ρεαλισμό των Λατινοαμερικάνων συγγραφέων.

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Το γράψιμο είναι μια διαδικασία πολύ προσωπική. Είναι ένα ταξίδι στο κέντρο της ύπαρξης. Παρόλο που λίγοι έχουν επίγνωση γι’ αυτό, σε όλους μας, υπάρχει ένα σιωπηλό σημείο μέσα μας, κάτω από τη «φινιρισμένη» προσωπικότητά μας, που συνδέεται κατευθείαν με την αναπνοή μας, τις λέξεις μας, τον θάνατό μας. Τα βιβλία μου έρχονται κατευθείαν από αυτό το σημείο.

«Η Επιστροφή», έχει πάρει το δρόμο της. Τι να περιμένουμε στη συνέχεια;

     Το επόμενο ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ μυθιστόρημα της σειράς ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, το οποίο θα καλύπτει την ιστορική περίοδο από το 1840 μέχρι και το 1890.

Σας ευχαριστώ.

Ο ΙΕΡΟΣΥΛΟΣ

Ο ΙΕΡΟΣΥΛΟΣ

WILLIAM RYAN

Μετάφραση ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΙΠΗ

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

ΣΕΛ. 487, Σεπτέμβριος 2015

     Μόσχα 1936. Ο ισχυρός άντρας της Σοβιετικής Ένωσης, ο Στάλιν, σχεδιάζει να ξεκινήσει τη «μεγάλη εκκαθάριση», με στόχο την απόλυτη υποταγή των πάντων, μέσα από τον απόλυτο τρόμο. Η εντολή για «επαγρύπνηση», ώστε να αποκαλυφθούν «οι εχθροί του λαού» και «οι πράκτορες του εχθρού», δημιουργεί στρατιές καταδοτών. Ο ένας καταδίδει τον άλλο. «Στις μέρες μας, δεν χρειάζεται καν να υποπτεύεσαι κάποιον για να τον στείλεις στο απόσπασμα. Πρέπει να συμπληρωθεί ο αριθμός, η ποσόστωση, κι έτσι τους κάνει ο οποιοσδήποτε».

     Μέσα σ’ αυτό το ζοφερό κλίμα, μια νεαρή γυναίκα αγνώστων στοιχείων, βρίσκεται δολοφονημένη σε μια πρώην εκκλησία (και νυν πολιτιστικό κέντρο), με το ακρωτηριασμένο σώμα της εκτεθειμένο σε δημόσια θέα πάνω στην Αγία Τράπεζα. Η γυναίκα είχε βασανιστεί άγρια. «Το σώμα της κοπέλας ήταν φρικτά ακρωτηριασμένο… Τα πόδια της ήταν λίγο ανοιχτά, όσο χρειαζόταν για να παρατηρήσει ο Κόρολεφ τα εγκαύματα σε όλο το δέρμα γύρω από την ηβική χώρα».

     Την υπόθεση καλείται να διερευνήσει η αρμόδια Διεύθυνση Ποινικών Ερευνών που οι άντρες της «έκαναν αυτό ακριβώς που ήξεραν να κάνουν καλύτερα απ’ οτιδήποτε άλλο, δηλαδή να εντοπίζουν και να συλλαμβάνουν τους δράστες σοβαρών ποινικών αδικημάτων τα οποία δεν εμπλέκονταν στη σφαίρα της πολιτικής». Επικεφαλής της έρευνας είναι ο 42χρονος λοχαγός Αλεξέι Ντμιτρίεβιτς Κόρολεφ, που αυτόν τον καιρό, οι ανώτεροί του, αναγνωρίζουν τις ικανότητές του και τις επιδόσεις του στην εξιχνίαση εγκλημάτων, κάτι που έχει ηθικά, αλλά και πρακτικά αποτελέσματα. Όπως π.χ. η μετακόμιση του σε ένα πολύ πιο ευπρόσωπο δωμάτιο, από αυτό που μοιραζόταν μέχρι τώρα με τον ξάδερφό του. Δεκατέσσερα ολόκληρα τετραγωνικά μέτρα για αποκλειστική χρήση, σε αριστοκρατική περιοχή, στο ιστορικό κέντρο της Μόσχας.

     Όταν όμως ανακαλύπτει ότι το θύμα έχει αμερικανική υπηκοότητα και ότι για την έρευνά του ενδιαφέρονται υψηλόβαθμα στελέχη του NKVD (Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων, πρόδρομος της περίφημης KGB), καταλαβαίνει ότι «Αυτή η υπόθεση βρομάει μπελάδες απ’ όπου κι αν την πιάσεις». Βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Κάθε λάθος μπορεί να τον στείλει είτε στον τάφο, είτε στη Ζώνη (που είναι το ίδιο). Ζώνη ονομάζεται το σύστημα στρατοπέδων καταναγκαστικών έργων, στην παγωμένη και αφιλόξενη Σιβηρία, όπου καταλήγουν όλοι οι εχθροί, πραγματικοί και φανταστικοί του κράτους. Και όπου ως πρώην αστυνομικός, οι ελάχιστες ούτως ή άλλως ελπίδες που θα είχε να επιβιώσει, θα μηδενίζονταν. Η ίδια τύχη περίμενε την οικογένεια και τους φίλους του! «…η πρώην σύζυγός σου θα σταλεί στη Ζώνη και ο γιος σου θα καταλήξει να ζητιανεύει στα τραμ. Και οι φίλοι σου θα υποφέρουν και αυτοί… Ασφαλώς θα ξέρεις πως πάει το πράγμα. Θα συλληφθούν όλοι τους και θα φυλακιστούν και μετά θα υποφέρουν και οι δικές τους οικογένειες και οι δικοί τους φίλοι και ούτω καθεξής. Το κύμα θα κυλήσει σε ολόκληρη τη Μόσχα και θα πάρει τον ένα, μετά τον άλλο, μετά τον άλλο. Εκατοντάδες ανθρώπους».

     Αποφασισμένος, παρά τους κινδύνους, να διαλευκάνει την υπόθεση ο Κόρολεφ, έρχεται σε επαφή με τους Ληστές, τους ανθρώπους που κυριαρχούν στον μοσχοβίτικο υπόκοσμο. Όμως οι φόνοι πληθαίνουν και τα πτώματα συσσωρεύονται…

     Απολαυστικό μυθιστόρημα. Αποδίδει με μαεστρία τον τρόμο και την ζοφερή ατμόσφαιρα της εποχής, αλλά και τα μέσα που επιστρατεύουν οι άνθρωποι για να ανταπεξέλθουν. Με καλοφτιαγμένους χαρακτήρες (ο Α. Ν. Κόρολεφ είναι συμπαθέστατος) και καλά δομημένο μύθο, που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον. Στα «συν» του βιβλίου, οι καίριες σημειώσεις της μεταφράστριας, που βοηθούν τον αναγνώστη να παρακολουθήσει με μεγαλύτερη ευκολία την ιστορία. 

ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ 1939-1945

ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ 1939-1945

ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΑΟΥΣΗΣ

Εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ

Σελ. 957, Νοέμβριος 2015

     Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε σε δεύτερη επίτομη αυτή τη φορά έκδοση (η πρώτη έκδοση του 1987 ήταν δίτομη) το έργο του Αλ. Ζαούση.

     Ο συγγραφέας στον πρόλογο, αναφέρεται στην εστίαση του βιβλίου. «Το βιβλίο αυτό θα σταθεί κυρίως στα αμφιλεγόμενα γεγονότα της περιόδου 1939-1945. Δεν διεκδικεί τον τίτλο μιας πλήρους ιστορίας. Ξεκινάει από το 1939, γιατί η έναρξη του Β! Παγκοσμίου Πολέμου άγγιξε αποφασιστικά την πορεία της χώρας μας προς τη δική της τραγωδία. Και τελειώνει με τη συμφωνία της Βάρκιζας, το 1945. Ελπίζω να μην μπω ποτέ στον πειρασμό να καταπιαστώ και με τον εμφύλιο 1946-1949. Δεν υπάρχει τίποτα πιο καταθλιπτικό από την περιγραφή των εμφύλιων σπαραγμών της πατρίδας σου».

     Το βιβλίο ξεκινά τον Αύγουστο του 1939. Περιγράφει τα όσα προηγήθηκαν του ελληνο-ιταλικού πολέμου. Τις επικές μάχες που δόθηκαν στα βουνά της Αλβανίας. Στη συνέχεια αναφέρεται στη γερμανική επίθεση στα σύνορά μας μέσω της Γιουγκοσλαβίας, η οποία προσπάθησε χωρίς επιτυχία να αναχαιτίσει τους Γερμανούς και της Βουλγαρίας, που επέτρεψε τη διέλευση και «ανταμείφθηκε» με την κατοχή της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Τέλος περιγράφει τη μάχη της Κρήτης, που καταλήφθηκε κυρίως λόγω της ανεπάρκειας της βρετανικής διοίκησης της άμυνας του νησιού αλλά και του μικρού αριθμού των αμυνόμενων στρατευμάτων και παρά την πάνδημη ηρωική άμυνα με υποτυπώδη και παλαιωμένο οπλισμό.

     Στα χρόνια της Κατοχής, περιγράφει τις προσπάθειες δημιουργίας αντιστασιακών ομάδων, κυρίως από αξιωματικούς, που σαν κύρια δραστηριότητα είχαν τη διενέργεια κατασκοπίας των κινήσεων των γερμανικών στρατευμάτων και τη μετάδοση αυτών των πληροφοριών στη διοίκηση των συμμαχικών στρατευμάτων στο Κάιρο. Δυστυχώς για όλους, οι δύο μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις, ο ΕΔΕΣ και ο ΕΛΑΣ που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια, συνεργάστηκαν για μία και μόνη φορά.  Ήταν στην επιχείρηση Harling, που οδήγησε στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, που είναι το κορυφαίο σημείο της Εθνικής αντίστασης. Έφεραν σε πέρας μια επιχείρηση που «Αν δεν ήταν ο Ζέρβας δεν θα γινόταν. Και αν δεν ήταν ο Άρης δεν θα πετύχαινε». Από κει και πέρα οι δρόμοι τους χώρισαν. Και σα να μην έφτανε αυτό, τα δύο μεγάλα ένοπλα σώματα, αντί να πολεμούν τον κοινό εχθρό, αναλώνονταν σε μια εμφύλια διαμάχη που κορυφώθηκε όταν αποχώρησαν οι κατακτητές, για να οδηγηθούμε στις εμφύλιες αγριότητες του 1946-1949. Μια χρονική περίοδος που πήγε τη χώρα πολύ πίσω. Γιατί όταν οι άλλες χώρες που ενεπλάκησαν στον πόλεμο (ακόμη και η ηττημένη Γερμανία) ξεκινούσαν την ανοικοδόμηση, οι Έλληνες, κατά την προσφιλή μας συνήθεια, τρωγόμασταν μεταξύ μας.

     Συναρπαστικός είναι ο τρόπος της αφήγησης που έκανε ο συγγραφέας. Επειδή ακριβώς δεν ήταν ιστορικός, ξέφυγε από «τη συνήθη ξερή παράθεση» κι έκανε το έργο του, εύκολο στην ανάγνωση, σε αντίθεση με πολλά ακραιφνώς επιστημονικά βιβλία. Το βιβλίο περιλαμβάνει φωτογραφίες, πληθώρα σημειώσεων, εκτενή βιβλιογραφία και πίνακα-ευρετήριο ονομάτων.

     Το έργο αυτό, αξίζει να διαβαστεί από κάθε σκεπτόμενο και «ανήσυχο» πολίτη, παρά τις όποιες αντιρρήσεις μπορεί να έχει για τα συμπεράσματα και τις απόψεις του συγγραφέα, ο οποίος θεωρεί ότι η προσφορά της μίας πλευράς (ΕΛΑΣ) έχει υπερτιμηθεί, ενώ οι αγώνες της άλλη πλευράς, έχουν υποτιμηθεί και δεν έχουν τύχει της προβολής που τους αρμόζει. Γι’ αυτό και κάποιες φορές, διολισθαίνει σε υπερβολές. Παρ’ όλα αυτά, όμως, αξίζει την προσοχή του αναγνωστικού κοινού.  

525 ΤΑΓΜΑ ΠΕΖΙΚΟΥ

525 ΤΑΓΜΑ ΠΕΖΙΚΟΥ

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Σελ. 205, Οκτώβριος 2015

     Μια ακόμη έκδοση, η 105^η (!!), του βιβλίου του Δ. Χαριτόπουλου, κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες.

     Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το έργο του μυθιστόρημα, αλλά σίγουρα περιλαμβάνει και αυτοβιογραφικά στοιχεία. Αναφέρεται στην γενική επιστράτευση που κήρυξε στις 20 Ιουλίου 1974, η κυβέρνηση της Χούντας, έντρομη λόγω της ανικανότητάς της να αντιμετωπίσει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η επιστράτευση εξελίχθηκε σε κανονικό φιάσκο, στο οποίο τίποτα δεν λειτούργησε όπως είχε σχεδιαστεί.

     Ένα από τα τάγματα που δημιουργήθηκαν τότε, ήταν και το 525. «Το 525 τάγμα πεζικού τώρα πια δεν υπάρχει. Ξεπήδησε μέσα από τα σχέδια επιστρατεύσεως στις 20 Ιουλίου 1974 και αφού εκτέλεσε με απόλυτη επιτυχία όλες τις αποστολές που του ανατέθηκαν, ξαφνικά τα ίχνη του χάθηκαν. Γι’ αυτή την αλλόκοτη εξαφάνιση υπάρχουν πολλές εκδοχές κι ο καθένας υποστηρίζει τη δική του. Όμως το 525 τ.π. δεν πρέπει να ξεχαστεί».

     Το τάγμα συγκεντρώθηκε σε ένα ορεινό χωριό της Καρδίτσας, όπως όριζαν τα σχέδια. Εκεί εξελίχτηκαν κωμικοτραγικές σκηνές. Ξεκίνησαν από την ημέρα συγκέντρωσης, όταν εμφανίστηκαν υπερδιπλάσιοι έφεδροι από όσους χρειαζόταν για τη συγκρότηση της μονάδας, με αποτέλεσμα ο διοικητής του τάγματος, να αναρωτιέται: «Τι διάολο… τάγμα μου δώσανε ή μεραρχία;». Τελικά επέλεξε να κρατήσει τους πιο… ψηλούς! και να στείλει τους υπόλοιπους σε άλλα στρατόπεδα. Στη διάρκεια της ύπαρξής του, κάθε μέρα, ξετυλίγονταν σκηνές στρατιωτικής τρέλας, απείρου κάλους. Οι οποίες τελείωσαν, όταν το τάγμα εξαφανίστηκε μυστηριωδώς, μετά από έντονη νεροποντή και μία οργιαστική λασπομαχία, στην οποία έλαβαν μέρος άπαντες, έφεδροι και μόνιμοι, ανεξαρτήτως βαθμού και θέσης, στις αρχές του Οκτώβρη του 1974. «Μερικοί λένε πως αποστρατεύτηκε κανονικά. Οι άντρες του ξαναπήραν τα δρόμο για τα σπίτια τους, τα όπλα και τα πυρομαχικά ξαναμπήκαν στις αποθήκες και τα αυτοκίνητα παραδόθηκαν πάλι στους ιδιοκτήτες τους. Άλλοι λένε ότι το 525 δεν αποστρατεύτηκε ποτέ. Οι άντρες του συνήθισαν σ’ αυτή τη ζωή και έμειναν στρατιώτες. Άλλοι πως τα παράτησαν μια νύχτα και εξαφανίστηκαν όλοι. Μια εκδοχή υποστηρίζει ότι το 525 απορροφήθηκε από τη μεραρχία ή πως υπάρχει ακόμα με άλλο όνομα. Κανείς δεν μπορεί να πει θετικά τι έγινε…».  

     Ξεκαρδιστικό βιβλίο, που αξίζει να διαβαστεί όχι μόνο γιατί καταδεικνύει μετ’ επιφάσεως, πόσο καραγκιόζηδες ήταν οι στρατιωτικοί της «εθνοσωτηρίου», αλλά και για το αστείρευτο χιούμορ που επέδειξαν όσοι κλήθηκαν «υπό τα όπλα», τις δύσκολες εκείνες μέρες του 1974. Απολαυστικό!

Ο ΘΗΡΙΟΔΑΜΑΣΤΗΣ

CAMILLA LACKBERG

Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ

Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Σελ. 497, Σεπτέμβριος 2015

     Την θετική άποψή μου για την Κ. Λέκμπεργκ και τα βιβλία της, την έχω εκφράσει παλαιότερα και από αυτό το blog και από διάφορα έντυπα που κατά καιρούς έγραφα. Σε κάθε νέο της έργο, δεν παύει να μας εκπλήσσει με την ευρηματικότητά της αλλά και με τη βαθιά της γνώση για την ανθρώπινη ψυχή και το κακό που μπορεί να κρύβει μέσα της. Σε όλα της τα βιβλία, «πρωταγωνιστούν» ο επιθεωρητής Πάτρικ και η σύζυγός του Ερίκα, που είναι συγγραφέας βιβλίων, που αναλύουν εγκλήματα που απασχόλησαν στο παρελθόν την κοινή γνώμη της Σουηδίας.

     Η ιστορία αυτού του βιβλίου ξεκινά έναν παγωμένο Γενάρη, όταν στη χιονισμένη Φιελμπάκα, ένα 14χρονο κορίτσι, η Βικτόρια εξαφανίζεται, για να βρεθεί τέσσερις μήνες μετά, κάτω από τις ρόδες ενός διερχόμενου αυτοκινήτου, σ’ έναν επαρχιακό δρόμο της περιοχής, ο οδηγός του οποίου δεν πρόλαβε να αντιδράσει. «Ο ήχος των φρένων κομμάτιασε τη σιωπή και έπειτα ακούστηκε ο γδούπος ενός σώματος που έπεσε στο έδαφος… Στο έδαφος κειτόταν το κορίτσι. Μ’ εκείνα τα παράξενα μάτια στραμμένα προς τον ουρανό». Το κορίτσι τραυματίστηκε βαρύτατα και χάνει λίγες ώρες αργότερα τη μάχη με το θάνατο, στο νοσοκομείο στο οποίο μεταφέρθηκε.

     Ο επιθεωρητής Πάτρικ και οι άντρες του τμήματος στη Φιελμπάκα, είναι στενοχωρημένοι που δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν εγκαίρως τη Βικτόρια και συνεχίζουν τις έρευνες για να ανακαλύψουν τι ακριβώς συνέβη. Η στεναχώρια τους όμως, μετατρέπεται σε οργή, όταν οι πληροφορίες από το νοσοκομείο και η ιατροδικαστική έκθεση, αποκαλύπτουν ότι το κορίτσι βασανίστηκε άγρια.

     Την ίδια εποχή, η Ερίκα, ερευνά ένα έγκλημα που έγινε το 1975. Μια γυναίκα κατηγορήθηκε ότι δολοφόνησε το σύζυγό της, μέσα στο σπίτι τους. Παραδέχτηκε αμέσως την ενοχή της, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες, και καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση. Η Ερίκα την επισκέπτεται πολλές φορές, για να μπορέσει να της αποσπάσει πληροφορίες, αλλά αποκομίζει ελάχιστα δευτερεύοντα και άνευ σημασίας στοιχεία. Όμως το ένστικτό της, που εμπιστεύεται και η διαίσθησή της, την πείθουν ότι κάτι δεν είναι όπως φαίνεται. Αλλά η γυναίκα αρνείται να μιλήσει ξεκάθαρα και να δώσει εξηγήσεις, παρά το γεγονός ότι ο χρόνος που μεσολάβησε από το φόνο είναι πολύς. «Η υπόθεση δεν παρουσίασε κανένα πρόβλημα, κανείς δεν είχε αμφιβολίες. Υπήρχε ένα είδος λογικής σε αυτή, την οποία είχαν αποδεχτεί όλοι. Ωστόσο η Ερίκα είχε την έντονη αίσθηση ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, και έτσι αποφάσισε-πριν από κάνα εξάμηνο-να γράψει για την υπόθεση αυτή. Είχε ακούσει πολλά γι’ αυτό το συνταρακτικό γεγονός από τότε που ήταν παιδί…». Η έρευνα και η συγγραφή, μοιάζουν να οδηγούνται σε τέλμα.

     Στο τμήμα της Φιελμπάκα εν τω μεταξύ, η ανησυχία εντείνεται, καθώς οι αστυνομικοί, συνδυάζουν την υπόθεση της Βικτόρια με τις εξαφανίσεις πέντε κοριτσιών με παρόμοια χαρακτηριστικά σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας, τα δύο τελευταία χρόνια. «…τη μεγαλύτερη ευθύνη την ένιωθε τώρα για τις εξαφανισμένες κοπέλες, οι οποίες ίσως να ήταν ακόμη ζωντανές και για όσε κοπέλες δεν είχαν απαχθεί ακόμη. Όσο ο δράστης παρέμενε ελεύθερος και άγνωστος κινδύνευαν περισσότερες κοπέλες. Οι κοπέλες που ζούσαν, ανέπνεαν και γελούσαν χωρίς να γνωρίζουν αν οι μέρες τους ήταν μετρημένες λόγω των κακών προθέσεων, ενός πιθανού δολοφόνου».

     Όπως σε όλα τα βιβλία της Λέκμπεργκ, για μια ακόμη φορά, το παρελθόν φαίνεται να επηρεάζει άμεσα το παρόν. Η λύση της υπόθεσης, θα κρύβει πολλές εκπλήξεις για όλους και κυρίως τους αναγνώστες που θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν ένα ακόμη εκπληκτικό κι ευρηματικό μυθιστόρημα της αγαπημένης τους (μας), συγγραφέως.    

ΜΑΡΛΕΝΑ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΥ

Η Μαρλένα Πολιτοπούλου, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1950. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δημοσιογράφησε σχεδόν είκοσι χρόνια σε εφημερίδες (Αυγή, Νέα) και στο ραδιόφωνο (ΕΡΑ). Δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στα Τμήματα Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα και νουβέλες, καθώς και μεταφράσεις (από τα γερμανικά). Βιβλία της είναι «Η Μνήμη Της Πολαρόιντ» (2009), «Ο Κύριος Μάιος Μετάνιωσε Αργά» (2011) και «Η Πηνελόπη Των Τρένων» (2015).

 

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας;

     Η πραγματικότητα όταν συνδέεται με το παρελθόν μέσα από μια εικόνα, μια σύγκρουση ανθρώπων, μια ακραία κοινωνική κατάσταση αποτελεί για εμένα την πηγή που πλημμυρίζει το μυαλό μου. Στην «Πηνελόπη των τρένων», ένα ταξίδι στη Νάουσα των κλειστών εργοστασίων και μια συνάντηση με έναν μετανάστη στη Γερμανία που μιλούσε με  τεράστιο μόχθο μόνο για τον Καζαντζίδη, με μηχάνημα στον λάρυγγα έπειτα από εγχείρηση, πυροδότησαν μια παλιά μου σκέψη για ένα βιβλίο σχετικά με τη μετανάστευση του ’60 στη Γερμανία.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Το «μήνυμα» μου θυμίζει προσπάθεια επικοινωνίας με λίγα λόγια σε περιβάλλον  ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή εκτάκτου ανάγκης. Η πεζογραφία έχει το δώρο της άπλας και της πολυπλοκότητας. Αν υπάρχει μέσα σε ένα βιβλίο κάτι σαν μήνυμα, ο αναγνώστης είναι αυτό που θα το αποκωδικοποιήσει με βάση τις δικές του ευαισθησίες και ανάγκες.

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Οι ήρωες κάθε μυθιστορήματος ξεκινούν το μικρότερο ή μεγαλύτερο ταξίδι τους να συναντήσουν τους αναγνώστες. Ο συγγραφέας μετά την έκδοση γίνεται θεατής. Μέσα από τα μάτια των αναγνωστών οι ήρωές του επανέρχονται και ζητούν για λίγο καιρό την προσοχή του, ώσπου κάποιοι άλλοι ήρωες θα έρθουν να κατοικήσουν στο μυαλό του. Περαστικοί κι αυτοί όπως όλα στη ζωή. Στα βιβλία έχουν μόνο μια θέση σταθερή, αναζητώντας με έπαρση την αιωνιότητα.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Η γάτα μου. Τα κοιτάζει με μεγάλη προσοχή και τα οσφραίνεται με ευχαρίστηση. Ο σύζυγός  μου μετά, ο οποίος δεν έχει και μεγάλη αδυναμία στην αστυνομική λογοτεχνία, οπότε είναι αυστηρότατος κριτής. Ακολουθεί κάποιος «ειδικός» σε κάθε βιβλίο, ένας φίλος ή συνεργάτης που μπορεί να με προφυλάξει από τυχόν πραγματολογικά λάθη. Δύσκολη φάση.

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Η σχέση μου με τη λογοτεχνία περιέχει μεγάλη ανάγκη έκφρασης και μάθησης. Αν παραμένεις ανοιχτός, δίχως παρωπίδες, σε αυτή τη διαδικασία είναι αδύνατον να μην ανοίξεις κάποιες οδούς κρυμμένες από τα αγριόχορτα του χρόνου. Η μνήμη είναι η μαγιά κάθε συγγραφής. Στο αστυνομικό μυθιστόρημα που είναι και ιστορικό, όπως η «Πηνελόπη των τρένων» η έρευνα έρχεται να συναντήσει τη μνήμη και τα προσωπικά βιώματα. Ένα παράδειγμα: ξανακοίταξα με άλλη ματιά γράφοντας την αμφίθυμη σχέση μου με τη φωνή του Καζαντζίδη, θυμήθηκα σκηνές από τότε που ήμουν παιδάκι, τη φωνή του πατέρα μου να μιλάει για τον Στέλιο.

Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Δεν προχωράω γράφοντας με πεποιθήσεις. Θα έλεγα πως νιώθω ακριβώς το αντίθετο. Ζητώ να ησυχάσω τις αμφιθυμίες μου για πρόσωπα και καταστάσεις, την αγωνία μου για την ανθρώπινη μοίρα μέσα από την ιστορική έρευνα και την προσπάθεια να δείξω τις φωτεινές και σκοτεινές πλευρές των ηρώων μου. Ίσως μια σταθερή θέση μου είναι μόνο πως όταν γράφεις λογοτεχνία καλό είναι να ξεχνάς το άσπρο μαύρο και να παλεύεις με τις αποχρώσεις της ανθρώπινης κατάστασης.

Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας; Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν», πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Ναι, και αυτό μου δίνει πάντα μεγάλη χαρά. Η δυνατότητα διείσδυσης μερικών αναγνωστών είναι συχνά εντυπωσιακή και φωτίζει κάποιες πλευρές που για τον συγγραφέα αποτελούν εσωτερικούς τόπους που έχουν παραμείνει σκιεροί. Το κάνουν και οι κριτικοί λογοτεχνίας ενίοτε.

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην Τέχνη. Ο ένας ακουμπάει πάνω στον άλλον και λιγοστοί ανοίγουν καινούριους δρόμους. Μέσα σε κάθε συγγραφέα υπάρχει χωνεμένο το έργο προηγουμένων. Αγαπημένοι τόσοι πολλοί μεταξύ των οποίων ο Ιούλιος Βερν και ο Ιζζό, ο Ροΐδης και ο Τζόναθαν Κόου, η Αγκάθα  Κρίστι και ο Ταϊμπό ΙΙ.

Πως σας επηρεάζει η κρίση και πως την αντιμετωπίζετε; Πιστεύετε ότι η κρίση είναι μόνο οικονομική;

     Πώς θα μπορούσε να μην με επηρεάσει αυτή η παμφάγα κρίση που καταπίνει υλικά αγαθά, ιδεολογίες και διαλύει τον κοινωνικό ιστό της χώρας και τις ψυχές των ανθρώπων; Αν δεν είχα τη συγγραφή και τη χαρά να εκδοθεί η «Πηνελόπη» μέσα σε αυτή τη χρονιά θα είχα βουλιάξει φοβάμαι σε αχαρτογράφητα νερά του ψυχισμού μου. Κατάφερα γράφοντας τα τρία περασμένα χρόνια να εστιάσω σε ένα θέμα, τους πρόσφυγες, που εξελίχτηκε σε μείζον πρόβλημα ολόκληρης της Ευρώπης, συνομίλησα με πολλούς ανθρώπους κατά τη διάρκεια της γραφής, με πολλούς αναγνώστες με το βιβλίο στα χέρια. Η ανταλλαγή αυτή, η περίσκεψη, η επιστροφή σε τραυματικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας με βοήθησαν να βγω από τα προσωπικά προβλήματα που δεν είναι λίγα και να βλέπω τη γενικότερη εικόνα που μας αφορά όλους. Να συμπάσχω και να κρατάω μια κριτική στάση. Η κρίση είναι βαθιά, ξεβράζει όλες τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, τραβάει σε μάκρος και εξελίσσεται σε πολύ δύσκολο διεθνές περιβάλλον.

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Η διαδικασία γραφής είναι δύσκολη αν βάζεις μέσα τον εαυτό σου και δεν αρκείσαι σε απλή διαχείριση ενός θέματος.  Έχει ανηφοριές, κατηφοριές, στροφές, ζόρια και χαρές. Αξίζει τον κόπο όταν γίνεται ανάσα ζωής, όταν νιώθεις κενός αν δεν γράφεις.

Σας ευχαριστώ. 

ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΤΗ ΝΥΧΤΑ

ANDREA CAMILLERI

Μετάφραση ΦΩΤΕΙΝΗ ΖΕΡΒΟΥ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 311, Οκτώβριος 2015

     Μια ακόμη «περιπέτεια» του επιθεωρητή Μονταλμπάνο και των ανδρών του στο αστυνομικό τμήμα της Βιγκάτα στη Σικελία, μας παρουσιάζει ο χαλκέντερος (και πολύ αγαπημένος) Α. Καμιλλέρι, που παρά τα 90 του χρόνια, εξακολουθεί να γράφει εξαιρετικές ιστορίες.

     Η ιστορία αυτού του βιβλίου, ξεκινά με την διάρρηξη και την αφαίρεση από το ταμείο των εισπράξεων, που έφτανε στο ποσό των 17.000 σχεδόν ευρώ, ενός σούπερ μάρκετ, την οποία αναλαμβάνει να εξιχνιάσει το τμήμα της Βιγκάτα. Όμως αυτό το σούπερ μάρκετ, δεν είναι τυχαίο. «…θυμήθηκε ότι στην πόλη είχε ακουστεί ότι το σούπερ μάρκετ ανήκε σε μια εταιρεία αχυρανθρώπων, στην πραγματικότητα την επιχείρηση είχε χρηματοδοτήσει η οικογένεια Κουφάρο, η οποία μοιραζόταν τις δουλειές στη Βιγκάτα με την αντίπαλη οικογένεια της Μαφίας, τους Σινάγκρα».

     Το γεγονός της διάρρηξης, λες και λειτουργεί ως καταλύτης. Στην πόλη ξεσπά μια αλυσιδωτή αντίδραση εγκλημάτων, που άλλα έχουν εμφανή σχέση με τη διάρρηξη και άλλα πιο συγκαλυμμένη. Κι όταν ο διευθυντής του καταστήματος δύο μέρες μετά βρίσκεται απαγχονισμένος στο γραφείο του με ενδείξεις αυτοκτονίας, οι εχθροί του Μονταλμπάνο βρίσκουν την ευκαιρία να του επιτεθούν κατηγορώντας τον ότι άσκησε ψυχολογική βία που είχε ως αποτέλεσμα την αυτοκτονία.

     Ο Μονταλμπάνο πίσω από τα εγκλήματα, διαβλέπει την εμπλοκή προσώπων «υπεράνω υποψίας» και «υψηλά ιστάμενων», που προσπαθούν με κάθε τρόπο να πιέσουν για να κλείσουν οι υποθέσεις. «Τα τελευταία χρόνια, ίσως επειδή μεγάλωνε, όλο και λιγότερο κατάφερνε να συγκρατήσει την αγανάκτησή του και την έκρηξη θυμού που ακολουθούσε, συνέπεια της απροκάλυπτης στήριξης που παρείχε συγκεκριμένη πολιτική παράταξη σε βουλευτές και γερουσιαστές, συνεργάτες της Μαφίας… Τι χώρα είναι αυτή που ο υπεύθυνος υπουργός είπε κάποια στιγμή ότι έπρεπε να συνυπάρξουν με τη Μαφία; Τι χώρα είναι αυτή που ένας γερουσιαστής, ενώ είχε καταδικαστεί πρωτοβάθμια για συνεργασία με τη Μαφία, επανεμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή και μάλιστα κατάφερε να επανεκλεγεί; Τι χώρα είναι αυτή που ο τοπικός βουλευτής, ενώ καταδικάστηκε πρωτοβάθμια επειδή είχε βοηθήσει μαφιόζους, προάχθηκε σε γερουσιαστή;». Όμως αυτός δεν έχει την υποκρισία, την αδιαφορία και τη διαπλοκή των προϊσταμένων του. Έχει τον τρόπο να φτάσει στη λύση του εγκλήματος και να παρακάμψει τα εμπόδια που βάζει η διαπλοκή. Έχει την εξυπνάδα να βρει και να παραπέμψει στη δικαιοσύνη τους ενόχους, όποια αξιώματα κι αν κατέχουν. Και με τεχνάσματα που είναι λίγο νόμιμα και λίγο παράνομα, έχει στο τέλος το επιθυμητό αποτέλεσμα.

     Για μια ακόμη φορά ο Καμιλλέρι, μας αποδεικνύει πόσο καλός συγγραφέας είναι. Ο μάστορας του είδους, μας χαρίζει ένα πολύ καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, που όπως όλα τα έργα του έχει κοινωνικές προεκτάσεις και εύστοχο σχολιασμό της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας που δεν αφορά μόνο τη χώρα του, αλλά και πολλές άλλες.