30 Ιουν 2021

Ο ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΤΟΥ "ΑΛΚΥΟΝΗ"

ANDREA CAMILLERI
Μετάφραση ΦΩΤΕΙΝΗ ΖΕΡΒΟΥ
Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Σελ. 295, Μάρτιος 2021

 

     Η νέα υπόθεση που απασχολεί τον αστυνόμο Σάλβο Μονταλμπάνο, δεν προοριζόταν από την αρχή της συγγραφής να γίνει βιβλίο. Στην αρχική της μορφή, γράφτηκε για να αποτελέσει τη βάση του σεναρίου μιας ταινίας. Ήταν μια ιταλο-αμερικανική παραγωγή, η οποία θα γυριζόταν το 2009, αλλά το σχέδιο ναυάγησε και δεν προχώρησε. Έτσι ο Camilleri, έκανε όποιες και όσες αλλαγές θεωρούσε αναγκαίες και μετέτρεψε το σενάριο σε μυθιστόρημα.

     Ο Μονταλμπάνο πλήττει. Στη Βιγκάτα δεν συμβαίνει σχεδόν τίποτα και του λείπει η έξαψη της έρευνας. Το μόνο που απασχολεί την αστυνομία, είναι οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που πραγματοποιούν οι απολυμένοι πρώην εργαζόμενοι του ναυπηγείου Τρινκανάτο, έξω από τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. «Το Τρινκανάτο ήταν μέχρι πριν δύο χρόνια κερδοφόρο ναυπηγείο. Απασχολούσε διακόσιους υπαλλήλους και εργάτες. Μετά το θάνατο του παλιού ιδιοκτήτη, το ναυπηγείο πέρασε στα χέρια του γιου του Τζιοβάννι, που είχε το μυαλό του μόνο στον τζόγο και στις γυναίκες. Αυτός και η κρίση που χτύπησε ξαφνικά προκάλεσαν σύντομα πολλά οικονομικά προβλήματα στο ναυπηγείο».

     Όταν μια μέρα ο αστυνόμος επιστρέφει στο τμήμα μετά από μια επιθεώρηση της κατάστασης στο ναυπηγείο, τον περιμένει μια όχι και τόσο ευχάριστη έκπληξη. Μια επιστολή από το γραφείο προσωπικού βρίσκεται στην αλληλογραφία. Τον ενημερώνει ότι «κατόπιν ελέγχου, προέκυψε ότι είχαν συγκεντρωθεί πολλές μέρες άδειας τις οποίες δεν είχε εκμεταλλευτεί». Θα έπρεπε από τώρα και στο εξής, να παίρνει δέκα μέρες άδεια ανά δύο μήνες, για να επέλθει κάποια μείωση αυτών των ημερών. Οι οδηγίες του γραφείου προσωπικού πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα. Μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά, ο αστυνόμος παίρνει την άδειά του και πηγαίνει να την περάσει με την αγαπημένη του Λίβια.

     Όταν επιστρέφει όμως μετά από ένα δεκαήμερο, βρίσκει ότι στο τμήμα του έχουν έλθει τα πάνω κάτω. Στη διάρκεια της απουσίας του, ο Διοικητής της αστυνομίας Μπονέττι-Αλντερίγκι, του έχει αφαιρέσει τη διοίκηση του τμήματος, τον έχει θέσει σε διαθεσιμότητα κι έχει μεταθέσει σε άλλα τμήματα τους στενότερους συνεργάτες του!

     Ο Μονταλμπάνο δεν ξέρει τι να υποθέσει κι ετοιμάζεται να κάνει «αντεπίθεση». Μέχρι που μία συνάντηση υπό πλήρη μυστικότητα με τον Διοικητή, ξεδιαλύνει κάπως την κατάσταση. Όλες αυτές οι κινήσεις, έχουν σχέση με τον κατάπλου στο λιμάνι της Βιγκάτα ενός εντυπωσιακού ιστιοφόρου με το όνομα «Αλκυόνη». Ένα πλοίο που ακολουθεί παράξενες διαδρομές και που «είχε τη συνήθεια να παραμένει ελάχιστα στο λιμάνι και να εξαφανίζεται» στη συνέχεια, αποπλέοντας προς άγνωστη κατεύθυνση.

     Μια ακόμη απολαυστική υπόθεση, την οποία για να διαλευκάνει ο γκρινιάρης κι εριστικός όσο ποτέ άλλοτε Μονταλμπάνο, θα χρειαστεί να κάνει υπερβάσεις και προσπάθειες που θα θέσουν σε δοκιμασία τις ήδη μειωμένες σωματικές αντοχές του!

25 Ιουν 2021

ΑΝΟΙΧΤΟ ΜΙΚΡΟΦΩΝΟ

ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ
Εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ
Σελ. 101, Οκτώβριος 2020

      Τον τελευταίο καιρό διάβασα (και σε κάποιες περιπτώσεις ξαναδιάβασα) πολλές συλλογές διηγημάτων. Για μια ακόμη φορά, επιβεβαιώθηκε η άποψη που διατυπώνεται από πολλούς, ότι στα ελληνικά γράμματα, έχουμε την ευτυχία, να έχουμε εξαιρετικούς διηγηματογράφους. Πραγματικούς τεχνίτες της μικρής φόρμας.

     Ένας από αυτούς είναι και ο Γ. Ευσταθιάδης. Του οποίου το πολυσχιδές και μεγάλο τόσο σε αξία όσο και σε όγκο έργο του (έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα 7 ποιητικές συλλογές, 4 συλλογές με «στιχουργήματα» όπως τα χαρακτηρίζει, 10 βιβλία με πεζά κείμενα, 3 με άρθρα-χρονογραφήματα, 5 με δοκίμια, 2 παιδικά και 3 γαστρονομίας, τα οποία υπογράφει ως Απίκιος) περιλαμβάνει και το διήγημα. Η συλλογή του μάλιστα «Άνθρωποι Από Λέξεις» του έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος του 2012.

     Στη συλλογή «Ανοιχτό Μικρόφωνο» που παρουσιάζω σήμερα, ο Γ. Ευσταθιάδης, βάζει τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στα διηγήματά του μπροστά σε ένα μικρόφωνο-κρυφό; φανερό; πραγματικό; φανταστικό;- και τα αφήνει να μιλήσουν (αν και κάποια προτιμούν να σιωπήσουν διατηρώντας το δικαίωμα να μεταβάλλουν την άποψή τους όσο συχνά θέλουν «Μ’ αρέσει ν’ αλλάζω θέσεις, ν’ αλλάζω γνώμη, ν’ αναθεωρώ τον κόσμο-διορθώνω: ν’ αναθεωρώ την άποψή μου για τον κόσμο») ελεύθερα κι εκ βαθέων. Να πουν γι’ αυτά που τα προβληματίζουν και τα βασανίζουν. Γιατί οι άνθρωποι αυτοί είναι βασανισμένοι. Βρίσκονται υπό πίεση. Από κάποια ασθένεια δική τους ή κάποιου πολύ αγαπημένου προσώπου, από μια δυσβάστακτη απώλεια, από σχέδια που δεν ευοδώθηκαν, από όνειρα που ματαιώθηκαν από τη μοναξιά (που πονάει τόσο έναν άντρα, που έχει για μοναδική του παρέα, μια… μύγα! «Τη βλέπω να πετάει ανέμελη και της χαμογελάω. Θα ήθελα να την ευχαριστήσω για την παρουσία της, αλλά δεν ξέρω πως. Στο απόλυτο κενό της ζωής μου είναι ένα βάλσαμο δυϊκού αριθμού…»). Αν και κάποιοι αθεράπευτα αισιόδοξοι, προσβλέπουν σε κάποια μελλοντική δικαίωση. «Ύστερα πάλι λέω, η ζωή θα κάνει αυτό που πρέπει. Θα ανταμείψει το καλό», διατείνεται μια γυναίκα που έχει χτυπηθεί από τον καρκίνο.

     Δεκαοκτώ (+ ένα παράρτημα με σημειώσεις για τον αριθμό 30) μικρά κομψοτεχνήματα, τα οποία ξεχειλίζουν από συναισθήματα, άλλοτε τρυφερά κι άλλοτε βίαια, μέσα οποία και μέσα από τις «εξομολογήσεις» των ηρώων τους, ο συγγραφέας κάνει έναν απολογισμό της ζωής του.    

20 Ιουν 2021

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ANDY

 
THOMAS HARDER
Μετάφραση ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΓΟΥΛΑ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 432, Μάρτιος 2021

      Ο T. Χάρντερ είναι Δανός ιστορικός, συγγραφέας και μεταφραστής, ο οποίος έχει κερδίσει σημαντικά βραβεία για την ιστορική έρευνα που πραγματοποιεί, καθώς και για το συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο. Το βιβλίο του «Ο Πόλεμος Του Andy», είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία με την οποία επιχειρεί να αποτίσει φόρο τιμής στον συμπατριώτη του

Andres Lassen, ο οποίος έδρασε τον Β! παγκόσμιο πόλεμο και λόγω των εξαιρετικών πράξεών του, θεωρείται ήρωας. Όπως είπε ένας συμπολεμιστής του, «Ήταν ένας θαυμάσιος άντρας να έχεις στο πλευρό σου αν βρισκόσουν στριμωγμένος στον τοίχο. Η ψυχραιμία και το θάρρος του την ώρα της μάχης ήταν απαράμιλλα…».

     Όταν η Δανία, τον Απρίλιο του 1940 δέχθηκε εισβολή από τον γερμανικό στρατό, παραδόθηκε σχεδόν αμαχητί. Μόνο μια ομάδα εθνοφρουρών που βρίσκονταν γύρω από το παλάτι του τότε βασιλιά Χριστιανού Ι προσπάθησε να αντισταθεί, αλλά η αντίσταση κάμφθηκε γρήγορα. Οι υπόλοιποι 6.000 στρατιώτες που υπηρετούσαν (+ οι 8.000 έφεδροι), δεν έριξαν ούτε έναν πυροβολισμό!  

     Εκείνη την εποχή ο Lassen, που ήταν είκοσι ετών (γεν. 22/9/1920) και παρότι μεγάλωσε σε αγρόκτημα, εργαζόταν σε δανέζικο τάνκερ που εκτελούσε δρομολόγια στον Περσικό Κόλπο. Μόλις έγινε γνωστή η κατάληψη-παράδοση της Δανίας, ανέκυψε θέμα για το τι θα πρέπει να πράξει το πλήρωμα και ποια θα είναι η τύχη του πλοίου. Τελικά μετά από παλινωδίες κυρίως των αξιωματικών, το πλήρωμα αποφάσισε να παραδώσει το πλοίο στους Βρετανούς. Στη λήψη αυτής της απόφασης, πρωτοστάτησε ο Lassen, ο οποίος στη συνέχεια, αποφάσισε να καταταγεί στον βρετανικό στρατό. «Με την κατάληψη της Δανίας από τους Γερμανούς ο Lassen, δεν έβλεπε πια τον πόλεμο, όπως άλλοτε, από κάποια απόσταση, αλλά ως βαθιά προσωπικό θέμα. Ήθελε να αγωνιστεί για την ελευθερία και την τιμή της πατρίδας του και πίστευε αδιαμφισβήτητα ότι ο καλύτερος τρόπος ήταν υπό την βρετανική σημαία. Ήταν περήφανος που ήταν «έξοχος πυροβολητής» και ικανός ναυτικός, αλλά θα προτιμούσε να πολεμήσει στην ξηρά».   

     Από πολύ νεαρή ηλικία, είχε δείξει ότι είναι ατίθασος, ανυπάκουος και δεν μπορεί να ακολουθήσει κανόνες. Αλλά κι ότι είναι εξαιρετικός κυνηγός, άριστος σκοπευτής κι ατρόμητος. «Ο φόβος απλούστατα δεν υπήρχε στη φύση του». Αυτές του οι ικανότητες, δεν πέρασαν απαρατήρητες και γρήγορα εντάχθηκε στις διάφορες ομάδες ειδικών δυνάμεων και κομάντο που προσπαθούσαν να δημιουργήσουν οι Βρετανοί. Έτσι μετά την κατάλληλη εκπαίδευση υπηρέτησε στην SOE (Special Operations Executive), στην Καταδρομική Δύναμη Μικρής Κλίμακας (SSRF), την Special Air Service (SAS) και την Special Boat Service (SBS). Με τις μονάδες αυτές, συμμετείχε σε δεκάδες επικίνδυνες επιχειρήσεις, δείχνοντας μεγάλες πολεμικές ικανότητες, απαράμιλλο θάρρος, απίστευτη γενναιότητα και ότι είναι φτιαγμένος από στόφα ηγέτη. Έκανε τους συμπολεμιστές του να τον ακολουθούν στις πιο παράτολμες ενέργειες και να αισθάνονται πιο σίγουροι για την αίσια έκβαση, όταν βρισκόταν κι εκείνος μαζί τους σε κάποια αποστολή. Κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις ήταν στην Ελλάδα (Κρήτη, Σύμη, Ρόδο, Αθήνα, Θεσσαλονίκη κλπ). Έχασε τη ζωή του τον Απρίλιο του 1945, δηλ. λίγο πριν από τη λήξη του πολέμου, σε επιχειρήσεις στην Ιταλία.

     Το βιβλίο «Ο Πόλεμος Του Andy», είναι μια καταπληκτική βιογραφία, που γράφτηκε μετά από επίπονη και δύσκολη έρευνα σε μεγάλο όγκο υλικού. Παράλληλα όμως είναι και μια ρεαλιστική, συναρπαστική περιγραφή των επιχειρήσεων στις οποίες συμμετείχε ο Lassen, δοσμένη από την εξαιρετική πένα του Χάρντερ. Οι σκηνές των μαχών είναι τόσο «ζωντανές» και καλογραμμένες, που δημιουργούν την αίσθηση στον αναγνώστη ότι δεν διαβάζει βιβλίο, αλλά παρακολουθεί κινηματογραφική ταινία. Μεγάλο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην Ελλάδα, γεγονός που το κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρον για τον Έλληνα αναγνώστη. Το κείμενο του βιβλίου συμπληρώνεται από φωτογραφίες, χάρτες κι εκτενή βιβλιογραφία.

15 Ιουν 2021

ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΕΤΑΞΑ
Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
Σελ. 390, Ιανουάριος 2021

      Μια ακόμη υπόθεση προσπαθεί να διαλευκάνει ο αστυνόμος Βαρσάμης με τη βοήθεια της ψυχολόγου Έλσας Γληνού και της υπόλοιπης ομάδας του, στο νέο μυθιστόρημα της Ε. Μεταξά που έχει τίτλο «Το Χέρι Του Θεού»

     Ο αστυνόμος Βαρσάμης, με… φρίκη αναλογίζεται ότι σύντομα θα πρέπει να συνταξιοδοτηθεί. Είναι κάτι που δεν θέλει ούτε να σκέφτεται. «Και μόνο στην ιδέα ότι θα εγκατέλειπε την ενεργό δράση και θα περνούσε τη μέρα του στο καφενείο παίζοντας τάβλι, ανατρίχιασε ολόκληρος».

     Εκείνη την ημέρα, ξύπνησε ακόμα πιο νωρίς απ’ όσο συνήθως και μη έχοντας κάτι άλλο να κάνει, πήγε στην υπηρεσία να τακτοποιήσει εκκρεμείς υποθέσεις. Λίγο αργότερα ο βοηθός του, υπαστυνόμος Γιαβρόγλου, τον ενημέρωσε ότι είχε έναν επισκέπτη που ονομάζεται Γρηγόρης Σταθόπουλος και θέλει να κάνει μια καταγγελία. «…απέναντί του είχε έναν νεαρό γύρω στα τριάντα, πανύψηλο και αδύνατο, σχεδόν αποστεωμένο. Το πρόσωπό του, μακρύ, λεπτό και καλοξυρισμένο, απέπνεε αυστηρότητα, μια στωικότητα σχεδόν απόκοσμη. Τα μάτια του, που είχαν ένα σπάνιο κεχριμπαρένιο χρώμα, κοιτούσαν τον αστυνόμο με ηρεμία και σοβαρότητα. Θα τα έλεγες όμορφα, αν δεν τα κύκλωναν, σαν πένθιμο στεφάνι, δύο μαύροι κύκλοι που φανέρωναν πολλές νύχτες αγρύπνιας. Φορούσε σκούρο γκρι πουκάμισο και ασορτί παντελόνι, που έπλεαν κυριολεκτικά πάνω στο ισχνό κορμί του». Αυτά που καταγγέλλει ο νεαρός άντρας, κάνουν τον αστυνόμο να πιστέψει ότι έχει απέναντί του ένα διαταραγμένο άτομο. «Είχα ένα όραμα. Είδα τον εαυτό μου να κείτεται στο πάτωμα του σπιτιού μου, ένα καμένο κουφάρι με έναν φλεγόμενο σταυρό από πάνω μου»! Όταν το ακούει αυτό, τον αποπέμπει όσο πιο ευγενικά μπορεί κι επιστρέφει στις εκκρεμότητες.

     Λίγο αργότερα, την ίδια μέρα, ο βοηθός του, τον ενημερώνει για μια δολοφονία. Ο νεκρός είναι ο Σταθόπουλος. Η δολοφονία έγινε ακριβώς με τον τρόπο που είχε περιγράψει. Κάποιος, αφού του χορήγησε ναρκωτική ουσία, τον περιέλουσε με βενζίνη και τον έκαψε. Ο Βαρσάμης αναστατώνεται κι αισθάνεται και κάποιες τύψεις για τον τρόπο που τον αντιμετώπισε. Η ταραχή και η αναστάτωσή του μεγαλώνουν, όταν τις επόμενες μέρες, δύο ακόμη θύματα προστίθενται στον κατάλογο του εμπρηστή-δολοφόνου. Πρόκειται για μια ιερόδουλη γνωστή με το όνομα Τζίνα κι έναν απόκληρο, περιθωριακό άντρα, τον Ντάνι, εθισμένο στο αλκοόλ και τις ουσίες, που φυτοζωούσε σε ένα εγκαταλελειμμένο οίκημα. Και οι δύο βρήκαν τον θάνατο με τον ίδιο τρόπο. Μάλιστα στην περίπτωση του Ντάνι, ο ιατροδικαστής πιστεύει ότι ο άντρας είχε πλήρη επίγνωση του τι συνέβαινε. Η χρόνια χρήση ουσιών δεν επέτρεψε τη νάρκωση να δράσει ολοκληρωτικά αν και ήταν αρκετή για να μην του επιτρέψει να αντιδράσει!

     Ο Βαρσάμης και η Γλυνού προσπαθούν να βρουν αν κάτι συνδέει αυτούς τους τρεις ανθρώπους ή αν είναι τυχαία η επιλογή τους. Αυτό που τους προβληματίζει, εκτός από τον τελετουργικό τρόπο εκτέλεσης, είναι ότι δίπλα σε κάθε νέο θύμα βρίσκονται οι φωτογραφίες των προηγούμενων, καθώς και μία Αγία Γραφή, με υπογραμμισμένα κάποια χωρία! Επίσης, εντύπωση τους προκαλεί και το γεγονός ότι και στις τρεις περιπτώσεις, η επέμβαση της Πυροσβεστικής γινόταν σε καλά υπολογισμένο χρονικό διάστημα. Ενώ το σώμα του θύματος καιγόταν, τα στοιχεία που τοποθετούσε κοντά τους ο δολοφόνος (φωτογραφίες, Αγία Γραφή κλπ), δεν καταστρέφονταν.

      Όταν καλούν την μητέρα και την αδελφή του Σταθόπουλου για να κάνουν κάποιες ερωτήσεις για την προσωπική του ζωή, τους περιμένει μια έκπληξη: αντιμετωπίζουν μια σκληρή, δεσποτική, ψυχρή, θρησκόληπτη γυναίκα που απαξιώνει τον γιό της. Η αδελφή δεν είναι παρά ένα άβουλο πλάσμα που την υπακούει τυφλά. Η συμπεριφορά της μητέρας τους βάζει σε υποψίες…

     Το μυθιστόρημα «Το Χέρι Του Θεού» είναι μια εξαιρετική αστυνομική ιστορία που κρατά σε εγρήγορση το ενδιαφέρον του αναγνώστη με διαρκή ερωτηματικά και ανατροπές. Μια ιστορία που δείχνει με εμφατικό τρόπο ότι η μισαλλοδοξία, ο φανατισμός, η απληστία, το πάθος για εκδίκηση, οι αρρωστημένες οικογενειακές σχέσεις, οι πληγές του παρελθόντος που δεν γιατρεύτηκαν και οι δαίμονες που αυτές γέννησαν στις ψυχές, μπορούν να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες συμπεριφορές και καταστάσεις. Η μόνη ένσταση που έχω αφορά τον τίτλο. Ίσως θα έπρεπε να είναι διαφορετικός. Η φράση χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον μετά τις δηλώσεις που έκανε ο Ντιέγκο Μαραντόνα για το γκολ που πέτυχε στον αγώνα των προημιτελικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου στις 22 Ιουνίου του 1986 εναντίον της Αγγλίας. Επίσης από το 2016, κυκλοφορεί με τον ίδιο τίτλο μυθιστόρημα του Philip Kerr.

10 Ιουν 2021

ΦΑΙΔΩΝ ΚΥΡΙΑΚΟΥ

      Ο Φαίδων Κυριακού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1990. Είναι διδάκτωρ Εμβιομηχανικής του Πανεπιστημίου Strathclyde στη Γλασκόβη και σήμερα εργάζεται στη Σκοτία ως μεταδιδακτορικός ερευνητής καρδιαγγειακών μοσχευμάτων. Παράλληλα ασχολείται ενεργά με την ποίηση και το παιδικό βιβλίο. Έργα του: «Η Γκιλοτίνα Του Ναυπλίου» (2020, Κέδρος) και τα παιδικά «Η Σούπα Της Σοφίας» (2015, Μεταίχμιο) και «Όνειρο Χριστουγέννων» (2019, Κέδρος) 

                                                        

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Η Γκιλοτίνα του Ναυπλίου»;

     Αφορμή για το βιβλίο υπήρξε μια εικόνα που γεννήθηκε στο μυαλό μου αυθόρμητα: ένας θανατοποινίτης περιμένει τους δεσμοφύλακες να τον πάρουν απ’ το κελί του για να τον εκτελέσουν, μα όταν εκείνοι έρχονται, του ανακοινώνουν πως οι δήμιοί του σκοτώθηκαν. Πως δεν θα γίνει τελικά η εκτέλεση γιατί αυτοί που θα τον εκτελούσαν δεν υπάρχουνε πια. Ήταν μια απλή ιδέα που όμως άνοιγε κόσμους προς εξερεύνηση. Πώς διαχειρίζεται ένας άνθρωπος το θάνατο που του έχει επιβληθεί και πώς μια αναπάντεχη παράταση ζωής; Η προοπτική να προσεγγίσω έναν χαρακτήρα σε μια τόσο οριακή συνθήκη με συνεπήρε.

       

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το βιβλίο αυτό και ποιο είναι αυτό το μήνυμα;

     Το μήνυμα δεν (θα πρέπει να) είναι σκοπός στη λογοτεχνία. Υπ’ αυτή την έννοια, δεν θέλω να μεταφέρω κανένα μήνυμα· θέλω απλώς να πω μια ιστορία και να κάνω τους αναγνώστες να συναισθανθούν τους ήρωές μου. Βεβαίως αυτή η διαδικασία έχει παρενέργειες… ο καθένας θα αποκομίσει τελικά και κάτι. Ίσως αυτό που θα ήθελα να νιώσει κανείς κλείνοντας το βιβλίο είναι ότι παρά τις όποιες διαφορές, οι άνθρωποι μοιραζόμαστε πάρα πολύ μεγάλο κομμάτι του ψυχισμού μας. Όσοι είναι πίσω από τα κάγκελα, όσοι είναι έξω απ’ αυτά, όσοι έχουν λάβει μια εκπαίδευση κι όσοι δεν έχουν, μπορούν να βρουν σημεία σύγκλισης και να διδαχθούν ο ένας απ’ τον άλλο. Αυτό συμβαίνει με τους ήρωες του βιβλίου.

 

     Χρειάστηκε να κάνετε έρευνα για να ανασυνθέσετε την «ατμόσφαιρα» και την τοπογραφία της εποχής;

     Η έρευνα είναι απαραίτητη όταν υπηρετεί κανείς το ιστορικό μυθιστόρημα. Επισκέφθηκα πάρα πολλά μουσεία, ταξίδεψα στο Ναύπλιο, πέρασα ώρες στα παλιά κτήρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης, διάβασα βιβλία και φυσικά αναζήτησα και άρθρα στο διαδίκτυο. Η διαδικασία ήταν χρονοβόρα αλλά και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Μου δίδαξε πολλά και βοήθησε το βιβλίο να πατήσει στα πόδια του. Να μην περιέχει πραγματολογικά λάθη και εν τέλει να αναδύει την ατμόσφαιρα της εποχής.

 

     Ήταν εύκολη η εύρεση στοιχείων; Πόσο καιρό σας πήρε η έρευνα και πόσο η συγγραφή;

     Η έρευνα κράτησε μήνες. Κάποια στοιχεία ήταν εύκολο να βρεθούν όμως για άλλα οι πηγές ήταν ελλιπείς. Για παράδειγμα, οι συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες λειτουργούσε το Λούβρο το 1830… Επ’ αυτού έστειλα τα ερωτήματά μου στο μουσείο αλλά δεν έλαβα ποτέ απάντηση. Ευτυχώς η αγγλική βιβλιογραφία είναι πληρέστερη της ελληνικής και συχνά αποδεικνυόταν σωτήρια.

Όσο για τον χρόνο συγγραφής… Η πρώτη γραφή υπήρξε σύντομη. Έγραφα νυχθημερόν για τρεισήμισι μήνες. Όμως μετά απ’ αυτή την πυρετώδη δημιουργία, πέρασα χρόνια πιάνοντας κι αφήνοντας το κείμενο για να το επιμεληθώ. Αυτός είναι και ο λόγος που, όπως έχουν σημειώσει πολλοί, το κείμενο δεν μοιάζει να είναι πρωτόλειο.

 

     Οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες βασίζονται σε πραγματικά πρόσωπα, θα μπορούσε δηλαδή να είναι «συνδυασμός» χαρακτηριστικών ανθρώπων της εποχής τους ή είναι εξ ολοκλήρου προϊόντα μυθοπλασίας;

     Οι δύο ήρωες είναι μυθοπλαστικοί. Σαφώς πατάνε στην πραγματικότητα κι έχουν γεννηθεί μέσα στην εποχή που τους τοποθετώ, θα μπορούσαν δηλαδή να έχουν ζήσει πράγματι τότε και να έχουν αυτές τις εμπειρίες που περιγράφω. Κι αν ο αναγνώστης μπορεί να δεχτεί τον ρεαλισμό των αφηγήσεων και των σκέψεών τους, τότε θα τους κάνει ο ίδιος πραγματικούς.

 

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Ασφαλώς. Και ακόμα περισσότερο η παιδική λογοτεχνία την οποία επίσης υπηρετώ. Πιστεύω πολύ στην δύναμη των ιδεών. Οι ιδέες αλλάζουν τους ανθρώπους, τις κοινωνίες, τους λαούς, την Ιστορία την ίδια τελικά. Και η λογοτεχνία είναι μεγάλος φορέας ιδεών.

       

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Δεν υπήρξε κάποια κρίσιμη στιγμή. Η ιδέα ωρίμασε φυσικά μέσα στα χρόνια. Γράφω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου… Στιχάκια, ιστορίες… Στις σχολικές διακοπές ξεκινούσα να γράφω μυθιστορήματα που δεν ολοκλήρωνα ποτέ. Ποιήματα άρχισα να γράφω στην εφηβεία μου. Όλα τότε ήταν μια φυσική πνευματική άσκηση, δεν ένιωθα ότι θα οδηγήσει κάπου, δεν με απασχολούσε ιδιαίτερα. Κάποιες φορές ονειρευόμουν μια έκδοση, να πιάσω στα χέρια μου ένα βιβλίο γεμάτο απ’ τις ιδέες μου, αλλά δεν ήταν στόχος. Όταν πήγα στο Πανεπιστήμιο άρχισα να το σκέφτομαι πιο σοβαρά κι αυτή τη στιγμή, ονειρεύομαι πως κάποια μέρα θα μπορώ να ζω από τα κείμενά μου.

       

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Απερίγραπτη χαρά. Τα όνειρα χρόνων μετουσιώνονται σε λίγες σελίδες που ξαπλώνουν η μία πάνω στην άλλη· το βιβλίο γίνεται κατά κάποιο τρόπο ένα τοτέμ. Με τον καιρό αυτό το αίσθημα φθίνει φυσικά, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει μια ιερότητα στο τυπωμένο έργο.

 

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Δεν ξέρω. Ή μάλλον ξέρω όσα και οι αναγνώστες μου. Όταν τελειώνει η συγγραφή αποχωρούν σιγά σιγά απ’ το μέρος του μυαλού μου που αποφασίζει/γνωρίζει. Μπορώ να κάνω μονάχα εικασίες, όπως ο καθένας.

 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας; Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Αν κοιτάξουμε την «Γκιλοτίνα του Ναυπλίου», σίγουρα μοιάζω πιο πολύ στον Πάρη. Στην περιέργεια και στην φιλομάθειά του. Αλλά κι ο Λιανός έχει στοιχεία μου. Πώς θα μπορούσε να μην έχει αφού είναι γέννημά μου;

 

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Συνήθως η μητέρα μου. Είναι αυστηρή κριτής με πάρα πολύ πίστη σ’ εμένα. Ένας πολύτιμος συνδυασμός.

 

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Αυτός που θα δει όλους τους σπόρους που φύτεψα κατά μήκος των σελίδων του έργου. Κι αν βλέπει το κείμενο πριν εκδοθεί, αυτός που θα κάνει τις καίριες παρατηρήσεις, ώστε το έργο να γίνει ακόμα πιο καλό.

 

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Βεβαίως. Αυτό είναι ένα ευεργέτημα της γραφής που το προσφέρει χωρίς φειδώ σε όλους όσοι καταπιάνονται μαζί της. Ακόμα κι αν δεν είναι κανείς συγγραφέας μπορεί να μάθει πολλά εάν καθίσει να γράψει τις σκέψεις του στο χαρτί. Όλα γίνονται πιο ευδιάκριτα – το εγώ κάνει στην άκρη κι ο εαυτός μιλάει.

 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Στη διάρκεια της έρευνας πριν την συγγραφή, ναι… Ένα καλό παράδειγμα είναι η άποψή μου για την θανατική ποινή, η οποία άλλαξε όσο σκεφτόμουν την «Γκιλοτίνα του Ναυπλίου». Διατηρούσα πάντα μία θετική ή ελαφρώς θετική άποψη γύρω από το θέμα. Όταν όμως έσκυψα πάνω απ’ τα στοιχεία, απ’ τις μελέτες, απ’ την ιστορία του θεσμού αλλά κι απ’ τις ιστορίες των απλών ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους, δεν μπορούσα παρά να ταχθώ κατά. Κάτι που φαίνεται, εν τέλει, και στο βιβλίο.

                                                          

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Πάρα πολύ. Είναι μια καινούργια εμπειρία για μένα αλλά την καλωσορίζω σε κάθε ευκαιρία. Μάλλον θα έπρεπε να πω: την ενθαρρύνω. Μου δίνει μεγάλη χαρά και πίστη για το μέλλον.

 

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Έχει συμβεί, ναι. Αναγνώστες έχουν φωτίσει γεγονότα υπό το πρίσμα σκέψεων που δεν είχα. Αυτή όμως είναι μια απ’ τις μεγάλες ομορφιές της λογοτεχνίας: να φέρνει ο καθένας την δική του ανάγνωση στο ανάγνωσμα.

                                                  

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Όχι συνειδητά. Νιώθω ότι οι συγγραφείς με επηρέασαν στο βαθμό που έγραψαν βιβλία τα οποία ήθελα να διαβάσω, και άρα με έκαναν να αγαπήσω το βιβλίο γενικότερα και τη λογοτεχνία ως τέχνη. Είναι πολύ σημαντική αυτή η συμβολή φυσικά, αλλά δεν είναι συγκεκριμένη. Τώρα ασυνείδητα, είναι μια άλλη ιστορία…

 

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Αν η ώρα της γραφής έχει ωριμάσει μέσα μου, είναι πάρα πολύ εύκολη διαδικασία και λυτρωτική. Αν πάλι κάτι είναι άγουρο, υπάρχει πάλη. Δεν μπορείς βέβαια να ξέρεις πάντα εκ των προτέρων τι ώρα είναι, οπότε συχνά βρίσκεις τον εαυτό σου να τριβελίζεται από σκέψεις που δεν μπαίνουν οργανικά στο χαρτί. Όλο αυτό όμως είναι ένα υπέροχο παιχνίδι. Κι όταν το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό, η τελική απόλαυση είναι η αποζημίωση για όλο τον κόπο.

 

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Καλώς εχόντων των πραγμάτων, μέσα στο 2021 θα κυκλοφορήσει το τρίτο μου παιδικό βιβλίο, σε έμμετρη φόρμα όπως και τα δύο προηγούμενα. Αυτή τη στιγμή ετοιμάζεται η εικονογράφησή του από τον εξαιρετικό Πέτρο Χριστούλια και τις εκδόσεις Μάρτης. Παράλληλα, εγώ γράφω το επόμενο πεζογράφημα. Θα είναι και πάλι ένα ιστορικό μυθιστόρημα τοποθετημένο, αυτή τη φορά, στην Αθήνα της Κατοχής.

 

Σας ευχαριστώ πολύ!

5 Ιουν 2021

LOCKDOWN

PETER MAY
Μετάφραση ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΡΟΥΞΗΣ
Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Σελ. 363, Σεπτέμβριος 2020

 

     Προφητικό μπορεί να χαρακτηριστεί το μυθιστόρημα «Lockdown» του P. May. Γράφτηκε το 2005, όταν η παγκόσμια κοινότητα ζούσε με τον φόβο ότι η επιδημία της γρίπης των πτηνών, που προήλθε από την Ασία, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πανδημία, με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις. «Εκείνο το διάστημα, οι επιστήμονες προέβλεπαν ότι η γρίπη των πτηνών ή Η5Ν1, θα ήταν κατά πάσα πιθανότητα η επόμενη πανδημία γρίπης. Το 1918, η Ισπανική Γρίπη σκότωσε από είκοσι έως πενήντα εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο και οι προβλέψεις έλεγαν ότι η γρίπη των πτηνών-με θνησιμότητα τα εξήντα τοις εκατό ή και παραπάνω-θα ξεπερνούσε κατά πολύ αυτόν τον αριθμό». Ευτυχώς για όλους μας, η εξέλιξη ήταν διαφορετική. Το βιβλίο γράφτηκε σε έξη εβδομάδες, αλλά δεν έφτασε ποτέ στο τυπογραφείο. «Οι Βρετανοί εκδότες θεώρησαν ότι η εικόνα ενός Λονδίνου πολιορκημένου από τον αόρατο εχθρό του Η5Ν1 ήταν μη ρεαλιστική και δεν μπορούσε να συμβεί ποτέ […] και το Lockdown κατέληξε σε έναν φάκελο στο dropbox, όπου παρέμεινε από τότε…». Ήρθε όμως δεκαπέντε χρόνια αργότερα ο Covid-19 για να  τους διαψεύσει πανηγυρικά! Το βιβλίο έγινε τραγικά επίκαιρο. «Έτσι αυτή ήταν μια καλή στιγμή για να ανοίξω εκείνον τον παλιό φάκελο του dropbox και να βγάλω το παλιό μου βιβλίο για να το μοιραστώ με τους αναγνώστες μου-έστω και μόνο για να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας πόσο χειρότερα θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα».

     Σε ένα Λονδίνο όπου τα πάντα είναι κλειστά, ο στρατός είναι πάνοπλος στους δρόμους για να αποτρέψει την κυκλοφορία των πολιτών, τους βανδαλισμούς και τις λεηλασίες, κυκλοφορούν ελάχιστα ειδικά εξουσιοδοτημένα ιδιωτικά οχήματα, υπάρχουν αυστηρά περιχαρακωμένες περιοχές όπου ο ιός Η5Ν1 δεν έχει ακόμη εισβάλλει και είναι αυστηρά φυλασσόμενες από ιδιωτικές εταιρείες και τις νύχτες επικρατεί μια απόκοσμη ησυχία και το βαθύ σκοτάδι, εξελίσσεται η ιστορία του βιβλίου.

     Αναμένεται να αρρωστήσει το εικοσιπέντε τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού της πόλης. Από αυτούς το εβδομήντα ή ογδόντα τοις εκατό, δεν θα καταφέρουν να επιζήσουν. Ήδη οι θάνατοι που σημειώνονται είναι χιλιάδες καθημερινά. Οι νεκροί δεν θάβονται, αλλά αποτεφρώνονται ακόμα και σε παλιά βιομηχανικά κτίρια, που έχουν κλιβάνους. Για να αποσυμφορηθούν τα νοσοκομεία, οι αρχές επιτάσσουν κάθε διαθέσιμο χώρο, για να κατασκευάσουν πρόχειρες υγειονομικές εγκαταστάσεις. Σε μια τέτοια κατασκευή, οι εργαζόμενοι βρίσκουν έναν δερμάτινο σάκο με ανθρώπινα οστά. Ο επιθεωρητής Τζακ Μακνίλ που από τα highlands της Σκοτίας βρέθηκε να υπηρετεί στην αστυνομία του Λονδίνου και αναλαμβάνει την υπόθεση, δίνει εντολή να σταματήσουν οι εργασίες. Αυτό προκαλεί αμόκ στο Υπουργείο Υγείας και ζητούν την «κεφαλή του επί πίνακι». Παρ’ όλα αυτά, η Σήμανση θα ερευνήσει τον χώρο έστω και για λίγες μόνο ώρες.

     Σύμφωνα με την Έϊμι Γου, ειδική επιστήμονα της Εγκληματολογικής Επιστημονικής Υπηρεσίας, τα οστά ανήκουν σε ένα κορίτσι εννέα-δέκα ετών που πέθανε πρόσφατα. Κάποιος διαχώρισε τη σάρκα από τα οστά με κοφτερό εργαλείο. Ο Μακνίλ που μετά τον σάλο που ξέσπασε με την πρωτοβουλία του να σταματήσει τις εργασίες στο κτίριο που βρέθηκε ο σάκος έχει παραιτηθεί. Η παραίτησή του ισχύει μετά τη λήξη της βάρδιας του, το επόμενο πρωί.  Έτσι έχει λίγες ώρες στη διάθεσή του, για να ταυτοποιήσει το κορίτσι, να βρει ποιος ευθύνεται για το θάνατό του και να τον οδηγήσει στη δικαιοσύνη. «Κοιτάξτε. Όλοι σε αυτή τη χώρα δικαιούνται απονομή δικαιοσύνης. Νεκροί και ζωντανοί. Αυτή είναι η δουλειά μου. Να φροντίσω να απονεμηθεί δικαιοσύνη». Εκτός όμως από αυτή την αγχώδη αναζήτηση, πρέπει να αντιμετωπίσει και τις επιπτώσεις του ιού στην οικογένειά του, καθώς και την υποψία ότι έχει εκτεθεί και ο ίδιος.

     Το «Lockdown» είναι ένα καταιγιστικό αστυνομικό θρίλερ υψηλής κλάσης, που τα έχει… όλα! Συναρπαστική πλοκή, κινηματογραφικές καταδιώξεις (η δεκαπενταετής θητεία του May στη συγγραφή τηλεοπτικών σεναρίων είναι εμφανής), αγωνία, σασπένς, και αποτυπώνει με ανατριχιαστική ακρίβεια τη ζοφερή ατμόσφαιρα του φόβου που προκαλεί ο αόρατος εχθρός στους κατοίκους της αγγλικής μητρόπολης, η οποία ισορροπεί σε επικίνδυνα εδάφη και κινδυνεύει κάθε στιγμή να κατρακυλήσει στο χάος και να οδηγηθεί σε ένα όργιο αναταραχών και βίας. Εξαιρετικό!