ΤΟ ΑΚΕΦΑΛΟ ΑΓΑΛΜΑ

ΣΤΑΘΗΣ ΝΑΤΣΑΡΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 606, Νοέμβριος 2023

      Το βιβλίο που παρουσιάζω σήμερα, είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Σ. Νατσαρίδη και κυκλοφόρησε στο τέλος του προηγούμενου χρόνου.

     Ο Αστυνόμος Α! Δημήτρης Παπάς και ο Αστυνόμος Β! Ιάσονας Παυλίδης, είναι από τα πιο σημαντικά στελέχη της Υποδιεύθυνσης Εγκλημάτων κατά Ζωής και Ιδιοκτησίας της Θεσσαλονίκης. «Ο Δημήτρης, πιο σοφός λόγω ηλικίας και ο Ιάσονας πιο παρορμητικός λόγω ηλικίας, κατάφεραν να εξιχνιάσουν έναν μεγάλο αριθμό εγκλημάτων και να οδηγήσουν στη φυλακή όλα τα είδη καθαρμάτων που τριγυρνούν ανάμεσα στους ανυποψίαστους πολίτες […] Το ομαδικό πνεύμα, ο αστείρευτος ενθουσιασμός για την εκτέλεση του καθήκοντος και η εν μέρει ίδια φιλοσοφία πάνω στα θέματα της δουλειάς, είχαν ως αποτέλεσμα η συνεργασία τους να αποδίδει στον μέγιστο βαθμό».

     Δεν ήταν όμως μόνο αυτές οι επαγγελματικές αρετές που τους οδήγησαν στο Προεδρικό Μέγαρο για να βραβευτούν εκείνο τον Μάρτιο. Ήταν και ο εντοπισμός και η σύλληψη ενός επικίνδυνου δραπέτη, ο οποίος στην προσπάθειά του να μείνει εκτός φυλακής δε δίστασε να δολοφονήσει πολίτες κι ένστολους.

     Στη διάρκεια της τελετής βράβευσης, γίνονται μάρτυρες μιας απόπειρας δολοφονίας ενός υπουργού και μάλιστα βοηθούν στην αποτροπή της!

     Η επιστροφή τους στη Θεσσαλονίκη το βράδυ της Κυριακής 18 Μαρτίου, σηματοδοτεί την επιστροφή στην σκληρή και ζοφερή πραγματικότητα. Αμέσως μόλις επιστρέφουν, καλούνται να μεταβούν στη συμβολή των οδών Βενιζέλου κι Ερμού. Εκεί, στο μνημείο που τοποθετήθηκε για να θυμίζει τη δολοφονία από παρακρατικούς μηχανισμούς του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη τον Μάιο του 1963, έχει εντοπισθεί το γυμνό πτώμα ενός άντρα. «Μέσα από τις σκιές ξεπρόβαλε το περίγραμμα μιας ανθρώπινης σιλουέτας. Ο κορμός του γυμνού σώματος ήταν σε ορθή στάση, με την πλάτη να ακουμπάει στη βάση του μνημείου, ενώ τα πόδια ήταν παράλληλα στο έδαφος, μια εικόνα που θύμιζε έναν περαστικό, ο οποίος είχε κουραστεί και αποφάσισε να καθίσει να ξαποστάσει. Το βλέμμα τους περιπλανήθηκε από τις πατούσες προς το υπόλοιπο σώμα, πέρασε από τα πόδια και τη μέση, κινήθηκε κατακόρυφα προς τα πάνω, ψηλά στο στήθος και σταμάτησε εκεί, αφού δεν είχε που αλλού να πάει. Η συνέχεια που περίμεναν δεν ήταν εκεί. Το πτώμα ήταν ακέφαλο. Όμως, το μακάβριο θέαμα δεν τελείωνε εκεί. Πλησιάζοντας πιο κοντά, διαπίστωσαν πως, εκτός από το κεφάλι, έλειπαν και τα χέρια, που ήταν κομμένα στο ύψος του αγκώνα».

     Όπως είναι φυσικό, στο Αστυνομικό Μέγαρο σημαίνει συναγερμός. Οι άδειες ανακαλούνται. Κάθε αστυνομικός πρέπει να διατεθεί στην προσπάθεια εντοπισμού του δράστη της ειδεχθούς δολοφονίας.

     Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, σε μια προσπάθεια εξευμενισμού και εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης, πείθει τον διεθνούς φήμης συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Πέτρο Γκινέ, να συμμετάσχει στις έρευνες σαν εξωτερικός συνεργάτης. Παράλληλα, αναθέτει την εποπτεία σε ειδικό εισαγγελέα, που θα ασχολείται μόνο με αυτή την υπόθεση.

     Όμως οι έρευνες δεν έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και οι αποτρόπαιοι, βίαιοι φόνοι συνεχίζονται, ενώ ανθρώπινα μέλη εντοπίζονται σε διάφορα σημεία…

     Ο Σ. Νατσαρίδης, μας παρουσιάζει ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα, με κινηματογραφικές σκηνές δράσης. Αν και πρωτόλειο, δεν έχει τις αβλεψίες και αδυναμίες που συνήθως έχουν τα πρώτα έργα νέων συγγραφέων. Η ευφάνταστη ιστορία του, κρατά, παρά τον όγκο του (600 πυκνογραμμένες σελίδες μεγάλου μεγέθους), αμείωτο το ενδιαφέρον, καθώς εμπλέκονται πολιτικοί, δημοσιογράφοι, διαφθαρμένοι αστυνομικοί, σε ένα γαϊτανάκι μυστικών από το παρελθόν και παρανομίας. Εντύπωση προκαλούν οι πολύ καλά δομημένοι χαρακτήρες του έργου και η χρήση της γλώσσας. Ένα πολύ αξιόλογο μυθιστόρημα!  

5ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΙΑΣ

  Οριστικοποιήθηκε το πρόγραμμα του 5^ου Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Είναι εξαιρετικά πλούσιο σε εκδηλώσεις υψηλής ποιότητας και απευθύνεται όχι μόνο στους fan του είδους, αλλά σε κάθε φίλο του βιβλίου και της ανάγνωσης.

     Η διάρκειά του είναι από τις 8 Μαΐου μέχρι 5 Ιουνίου. Ο Σελιδοδείκτης, σε τακτά χρονικά διαστήματα θα αναρτά το πρόγραμμα των εκδηλώσεων. Το αποκορύφωμα του, θα είναι το τριήμερο 24-26 Μαΐου με τις εκδηλώσεις που θα γίνουν στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων (θα ακολουθήσει αναλυτική ενημέρωση).

     Πριν όμως από την έναρξη, θα γίνει σε συνεργασία με τις εκδόσεις Μεταίχμιο, μια πολύ σημαντική προφεστιβαλική εκδήλωση. Την Παρασκευή 26 Απριλίου, ο μεγάλος σκωτσέζος συγγραφέας Ian Rankin, έρχεται στην Ελλάδα ως προσκεκλημένος της διοργάνωσης για να παρουσιάσει τα βιβλία του και κυρίως το καινούριο που έχει τίτλο «Όσα Δεν Θέλω Να Πω» και να συνομιλήσει με το κοινό.

     Για τον συγγραφέα και τα βιβλία του, θα μιλήσουν ο δημοσιογράφος Θανάσης Μήνας και η συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Χρύσα Σπυροπούλου. Θα συντονίζει η συγγραφέας και μεταφράστρια Χίλντα Παπαδημητρίου.

     Η εκδήλωση θα γίνει στην Αθήνα, στο Αμφιθέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, Μασσαλίας 22, στις 19.00.  

ΜΟΝΟ ΤΟΥΣ ΠΕΘΑΜΕΝΟΥΣ

ALEXIS RAVELO
Μετάφραση ΚΡΙΤΩΝ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 256, Οκτώβριος 2023

      Το βιβλίο που παρουσιάζω σήμερα, είναι το δεύτερο (από οκτώ συνολικά), με κεντρικό χαρακτήρα τον Ελάδιο Μονρόι, την προσωπικότητα του οποίου πρωτογνωρίσαμε την χρονιά που πέρασε, μέσα από το μυθιστόρημα «Τρεις Κηδείες Για Τον Ελάδιο Μονρόι» (παρουσίαση 18 Νοεμβρίου 2023).

     Αυτή τη φορά ο συνταξιούχος ναυτικός που για να συμπληρώσει τη σύνταξή του, κάνει διάφορες δουλειές, άλλες νόμιμες κι άλλες λιγότερο νόμιμες, αναλαμβάνει να εντοπίσει στη Λας Πάλμας των Κανάριων νησιών, έναν άνδρα με το όνομα Έκτορ Φουέντες. «Ο Έκτορ Φουέντες Ορτάδο, σαράντα τριών ετών, ήταν από τη Μαδρίτη. Είχε τελειώσει το σχολείο στους ιησουίτες και το πανεπιστήμιο στο Καμπλουτένσε. Είχε εργαστεί ως τεχνικός εργαστηρίου σε μια κονσερβοποιία στο Λούγκο, όπου είχε γνωρίσει τη Μαρία Ουρένια Λιλ. Γάμος το 1989. Την επόμενη χρονιά επιστρέφει στη Μαδρίτη και πιάνει δουλειά στο ισπανικό τμήμα της Feinberg and Feinberg».

     Την δουλειά του εντοπισμού, αναθέτει στο Μονρόι, ένας παλιός του γνώριμος, που έμαθε από πρώτο χέρι (κυριολεκτικά) τις ικανότητές του και που εκείνη την εποχή, εργαζόταν σε ένα γραφείο ερευνών της Μαδρίτης. «Δουλεύω σ’ αυτό το πρακτορείο. Όπως βλέπετε, είναι όλα νόμιμα. Έχουμε υποκαταστήματα σε όλη τη χώρα και ασχολούμαστε με κάθε είδους υποθέσεις: συνοδεία, επαγγελματική πίστη, βιομηχανική αντικατασκοπεία, πληροφορική, εντοπισμός, απάτες και ασφαλιστικές εταιρείες […] Συνήθως μας προσλαμβάνουν δικηγορικά γραφεία ή νομικοί σύμβουλοι μεγάλων επιχειρήσεων».

     Μία από αυτές είναι και η Feinberg and Feinberg που ανέθεσε στο γραφείο ερευνών να εντοπίσει το στέλεχός της Έκτορ Φουέντες, ο οποίος «πήρε το αεροπλάνο για την Γκράν Κανάρια και μετά άνοιξε η γη και τον κατάπιε». Σύμφωνα με την Feinberg, ο Φουέντες «γνωρίζει πάρα πολλά για την εταιρεία, για τα νέα σχέδια, εμπορικές στρατηγικές για τα επόμενα χρόνια» και πιστεύουν «ότι κάποιος ανταγωνιστής τον φλέρταρε από πέρυσι και τελικά ο φιλαράκος Φουέντες αποφάσισε να παρατήσει την εταιρεία και να πουλήσει τα μυστικούλια του. Κάτι που φυσικά είναι χοντρό αδίκημα, διότι όταν μπήκε στην εταιρεία υπέγραψε συμβόλαιο εχεμύθειας».

     Το γραφείο ερευνών θα μπορούσε να στείλει άνθρωπό του στη Λας Πάλμας, αλλά το κόστος θα ανέβαινε υπερβολικά, αν η αναζήτηση κρατούσε περισσότερο από δυο-τρεις μέρες. Γι’ αυτό προτίμησαν να απευθυνθούν σε κάποιο ντόπιο που γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα της πόλης κι έχει τις ανάλογες ικανότητες. Ο Μονρόι φάνηκε η ιδανική επιλογή κι έτσι προέκυψε η πρόταση!

     Ο Μονρόι δέχτηκε να αναλάβει τον εντοπισμό. Τα 100 ευρώ την ημέρα αφορολόγητα, του φάνηκαν μια δελεαστική αμοιβή. Ποτέ όμως δεν μπορούσε να φανταστεί την τροπή που θα έπαιρνε μια φαινομενικά εύκολη και «αθώα» υπόθεση.

     Μια ακόμη εξαιρετική ιστορία, που αποκαλύπτει τις απάτες των φαρμακευτικών εταιρειών, οι οποίες στο όνομα του κέρδους, δεν διστάζουν να πουλήσουν μη ελεγμένα φάρμακα και εμβόλια σε χώρες τις αφρικανικής ηπείρου, μετατρέποντας τους κατοίκους σε πειραματόζωα και θέτοντας τη ζωή και την υγεία τους σε σοβαρότατο κίνδυνο. Η ιστορία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.  

5ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

     Για πέμπτη χρονιά διοργανώνεται το Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας Agatha στην Αθήνα!

     Το Φεστιβάλ, η μοναδική διοργάνωση αστυνομικής λογοτεχνίας αυτού του βεληνεκούς που φιλοξενεί η χώρα μας, ξεκίνησε το 2018 με πρωτοβουλία των υπευθύνων του βιβλιοπωλείου Monogram και μέσα στα χρόνια εξελίχθηκε σ’ ένα μεγάλο φεστιβάλ που τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου Αθηναίων.

     Κάθε χρόνο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ διοργανώνονται παρουσιάσεις βιβλίων, ομιλίες, σεμινάρια, εργαστήρια, θεατρικές παραστάσεις και κάθε λογής δρώμενα με προσκεκλημένους από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

     Φέτος, στη διάρκεια του Φεστιβάλ, θα συζητηθούν μεγάλα κοινωνικά ζητήματα όπως η θέση της γυναίκες στη σημερινή εποχή, οι γυναικοκτονίες, ο ρατσισμός, η συμπερίληψη, η τεχνητή νοημοσύνη και η ασφάλεια στο διαδίκτυο. Επίσης, φέτος στο Φεστιβάλ θα κυριαρχήσει η ευαισθητοποίηση γύρω από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με μερική ή ολική απώλεια όρασης, καθώς σχεδιάζεται να δοθεί η δυνατότητα πλήρους πρόσβασής τους σε όλες τις εκδηλώσεις!

     Το 5ο Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας Agatha θα ξεκινήσει με ένα Pre Festival Event στο Αμφιθέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης όπου θα παραστεί ο διάσημος Σκωτσέζος συγγραφέας Ian Rankin. Στην συνέχεια, από τις 8 Μαΐου έως τις 5 Ιουνίου, θα υπάρχουν καθημερινές εκδηλώσεις σε διάφορα σημεία της Αθήνας μια εκ των οποίων θα είναι η συνάντηση με τον ιταλό συγγραφέα Carlo Lucarelli.

     Η κορύφωση των δράσεων θα πραγματοποιηθεί στις 24-26 Μαίου στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων. Σε αυτό το τριήμερο καλεσμένοι είναι οι Γάλλοι συγγραφείς Hervé Le Corre και Bernard Minier, καθώς και ένας από τους διασημότερους Τούρκους συγγραφείς της εποχής μας και ιδιαίτερα αγαπητός στο ελληνικό κοινό, ο Ahmet Umit.

     Σε λίγες μέρες θα ακολουθήσει αναλυτική ενημέρωση και το συνολικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων.

ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

JEREMY BLACK
Μετάφραση ΠΕΤΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Σελ. 407, Οκτώβριος 2023

      Στη σειρά «Μικρή Ιστορία» των εκδόσεων Πατάκη, κυκλοφόρησε ένα ακόμη έργο του γνωστού Άγγλου ιστορικού J. Black. Έτσι μετά την «Μικρή Ιστορία Της Μεσογείου» (παρουσίαση 10 Νοεμβρίου 2023), έχουμε στα χέρια μας, την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη για τον Πόλεμο και την ιστορία του.

     «Οι άνθρωποι αρέσκονται στον πόλεμο. Αν δεν αρέσκονταν δεν θα τον επιχειρούσαν. Αποτελεί, αναμφιβόλως, μέρος της ανθρωπίνης φύσεως…» λέει ο Νικόλαος Αγαθοκλής στο μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το Εργοστάσιο Των Μολυβιών». Είναι όμως έτσι; Η ιστορία του πολέμου σύμφωνα με τον συγγραφέα «δεν σχετιζόταν απλώς με την αιωνιότητα της θρησκείας, αλλά ήταν επίσης τόσο παλιά όσο και η ανθρωπότητα-μάλιστα είναι η ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την ανθρώπινη εμπειρία».

     Η μελέτη δεν είναι μια στείρα παράθεση ημερομηνιών, μαχών και πολεμικών συγκρούσεων-αν και πολλές σημαντικές μάχες αναφέρονται, αφού χρησιμοποιούνται ως παραδείγματα για να στηρίξουν όσα υποστηρίζει ο καθηγητής Black. Αντίθετα εξετάζει την εξέλιξη του πολέμου από τις πρώτες εχθροπραξίες ανάμεσα στις φυλές για τις οποίες υπάρχουν ευρήματα, τεκμήρια ή αναφορές, γράφοντας ότι «…οι άνθρωποι ασφαλώς επικεντρώθηκαν στην οργανωμένη μάχη ανάμεσα σε ανθρώπινες ομάδες […] και ενδέχεται αυτό να ίσχυε σε κάποιον βαθμό από τις απαρχές των ανθρώπινων κοινωνιών ή τουλάχιστον από τότε που ήρθαν σε επαφή μεταξύ τους φατρίες τροφοσυλλεκτών». Στη συνέχεια διατρέχοντας με εντυπωσιακό τρόπο την παγκόσμια ιστορία ανά τους αιώνες, φτάνει μέχρι τις μέρες μας (χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το όλο τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται στον πόλεμο της Ουκρανίας) που η εξέλιξη της τεχνολογίας των οπλικών συστημάτων αύξησε κατακόρυφα τις ούτως ή άλλως καταστρεπτικές συνέπειες των πολεμικών συγκρούσεων. «Ανά τους αιώνες ο πόλεμος δεν έπαψε να μετασχηματίζει βίαια την κοινωνική, την πολιτική και τη θρησκευτική ζωή των ανθρώπων».

     Την πολύ ενδιαφέρουσα και εμπεριστατωμένη αυτή μελέτη για ένα πολύπλοκο φαινόμενο που «πρέπει να προσεγγίζεται υπό το πρίσμα ενός εμπειρικού συνεχούς, και όχι ως μία μεμονωμένη κατάσταση με τη δική της «αλήθεια» ή ουσία», συμπληρώνουν μια σύντομη επιλεγμένη βιβλιογραφία και ευρετήριο.   

ΤΟ ΕΙΔΩΛΙΟ

VICTORIA HISLOP
Μετάφραση ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΙΠΗ
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Σελ. 573, Δεκέμβριος 2023

      Για μια ακόμη φορά, η γνωστή και ιδιαίτερα αγαπητή στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό συγγραφέας Β. Χίσλοπ, αντλεί την έμπνευση για το καινούριο της εξαιρετικό μυθιστόρημα, από την Ελλάδα.

     Η Χέλενα, ο κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος, είναι κόρη του σκωτσέζου γιατρού Χάμις Μακ Κλάουντ και της ελληνίδας δασκάλας Μαίρης Παπαγιάννη. Οι δύο τους γνωρίστηκαν στο Λονδίνο στη διάρκεια των σπουδών τους, στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Λίγο μετά παντρεύτηκαν, εγκαταστάθηκαν στο Ντέλμπριτζ και απέκτησαν τη Χέλενα.

     Η Μαίρη, η οποία ουσιαστικά εξαναγκάστηκε να φύγει από το πατρικό της σπίτι στην Αθήνα, λόγω του αυταρχικού, δεσποτικού, βάναυσου και βίαιου χαρακτήρα του πατέρα της στρατηγού Παπαγιάννη, αρνείται να επιστρέψει όσο αυτός ζει. Όμως, το καλοκαίρι του 1968, στη διάρκεια των σχολικών διακοπών, δεν θα αρνηθεί να στείλει την κόρη της στην Αθήνα, για να γνωρίσει τον παππού της (τον οποίο η Χέλενα αντιπάθησε από την πρώτη στιγμή) και την γιαγιά της Ελένη με την οποία είχε καλύτερη σχέση, αλλά και να βελτιώσει τα ελληνικά της.

     Η Χέλενα, θα συνεχίσει να επισκέπτεται την Αθήνα κάθε καλοκαίρι. Το 1971 πεθαίνει ο Παπαγιάννης, και στη διαθήκη του, επιδεικνύοντας για μια ακόμη φορά τον κακότροπο χαρακτήρα του, άφησε την ιδιοκτησία της κατοικίας του, ένα διαμέρισμα μεγάλης αξίας στο Κολωνάκι, σε έναν ανιψιό του, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να βεβαιωθεί ότι η κόρη του δεν θα έχει κανένα όφελος. Στη γυναίκα του άφησε την επικαρπία για όσο ήταν στη ζωή. Όμως η γιαγιά με την βοήθεια των δικηγόρων της, έδωσε μάχη για να ανατραπεί αυτή η διαθήκη και η περιουσία να περιέλθει στη Χέλενα. Η οποία συνεχίζει να επισκέπτεται όποτε μπορεί (ακόμα και μετά τον θάνατο της γιαγιάς της) την Ελλάδα. Σε μια από αυτές τις επισκέψεις μάλιστα, συνοδευόμενη από τον αγαπημένο της, συμμετέχει εθελοντικά σε μία ανασκαφή στη Νήσο (σ.σ. επινοημένη ονομασία). Μια εμπειρία που θα επηρεάσει καταλυτικά τη σχέση της μαζί του. 

     Το θέμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του διαμερίσματος στο Κολωνάκι, θα λήξει με ευχάριστο τρόπο για την Χέλενα, η οποία θα θελήσει να πουλήσει τόσο το διαμέρισμα όσο και την επίπλωση που ήταν αρκετά μεγάλης αξίας.  Όταν όμως θα θελήσει να καθαρίσει το σπίτι, την περιμένει μια δυσάρεστη έκπληξη. Στα διπλοκλειδωμένα συρτάρια ενός γραφείου θα ανακαλύψει σκοτεινά μυστικά του «υπερπατριώτη» παππού της!

     Η Β. Χίσλοπ, έχοντας εμπλακεί έντονα και δυναμικά με το θέμα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στην Ελλάδα (είναι μέλος της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα), μελέτησε τα θέματα γύρω από την κλοπή των αρχαιοτήτων και όσο περισσότερο διάβαζε τόσο ωρίμαζε στο μυαλό της η ιδέα να γράψει ένα μυθιστόρημα σχετικό με την αρχαιοκαπηλία. «Στο επίκεντρο του μυθιστορήματός μου «Το Ειδώλιο», βρίσκεται μια αρχαιότητα «θύμα» παράνομης διακίνησης, ένα κυκλαδικό αγαλμάτιο εξαιρετικής ομορφιάς και σπανιότητας, ηλικίας 5.000 ετών […] Το ερώτημα που πραγματεύομαι με το μυθιστόρημα μου είναι που ανήκει τελικά κάτι-ή κάποιος, καθώς το ζήτημα του «ανήκειν» δεν αφορά μόνο τα άψυχα αντικείμενα αλλά και τους ανθρώπους. Η Χέλενα ακολουθεί τη δική της προσωπική διαδρομή προκειμένου να ανακαλύψει αυτή την αλήθεια για τον εαυτό της».

     Όπως αναφέρω και στην αρχή της παρουσίασης, το μυθιστόρημα είναι εξαιρετικό. Εμπνευσμένη πλοκή, καλοσχηματισμένοι χαρακτήρες κι ένα θέμα (η αρχαιοκαπηλία) «καυτό» και διαχρονικό, το οποίο χειρίζεται με ευαισθησία και μοναδική μαεστρία!

Η ΚΟΥΚΛΑ

YRSA SIGURDARDOTTIR
Μετάφραση ΒΙΚΥ ΑΛΛΙΣΑΝΔΡΑΚΗ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 559, Οκτώβριος 2023

      Το πέμπτο μυθιστόρημα με κεντρικούς χαρακτήρες την παιδοψυχολόγο Φρέιγια και τον ντετέκτιβ Γιόνας Χούλνταρ της αστυνομίας του Ρέικιαβικ, είναι το «Η Κούκλα» της Ι. Σιγκουρδαρντότιρ.

     Πριν από πέντε χρόνια, η Ντίσα, μια νεαρή χήρα με την 10χρονη κόρη της Ρόουσα, βγαίνουν για ψάρεμα με το σκάφος του Φρίδρικ (Φρίκι) Ρέινισον, συναδέλφου της Ντίσα στην Υπηρεσία Μεταφορών.

     Όταν ανέβασαν τα δίχτυα, είδαν ότι αντί για ψάρια, είχαν ψαρέψει μια… κούκλα. «Μια κούκλα που έμοιαζε με μικρό παιδί, τόσο στην όψη όσο και στο μέγεθος. Τα πόδια της ήταν τοποθετημένα σε καθιστή στάση και ξεπρόβαλλαν σε σχήμα V κάτω από τον ροδαλό κορμό της […] Το δίχως άλλο αυτή η κούκλα είχε μείνει στο βυθό της θάλασσας για μεγάλο διάστημα ίσως και για χρόνια. Ήταν γεμάτη κοχυλάκια, ανεμώνες της θάλασσας, μικρά λευκά σκουληκάκια κι άλλους πολλούς οργανισμούς […] Γύρω από το λαιμό της ήταν περασμένη μια όμορφη αλυσιδίτσα μ’ ένα μενταγιόν […] Το ένα της μάτι είχε χαθεί αφήνοντας πίσω του μια μικρή τρύπα που έχασκε κενή. Το άλλο μόλις που διακρινόταν κάτω από το βαρύ βλέφαρο, που σίγουρα θα έκλεινε αν κάποιος δοκίμαζε να ξαπλώσει την κούκλα […] Δεν είχε τίποτα γλυκό ή χαριτωμένο πάνω της».

     Η πρώτη σκέψη είναι να την ξαναπετάξουν στη θάλασσα, αλλά η μικρή Ρόουσα επιμένει φορτικά και πείθει την μητέρα της να πάρουν την κούκλα στο σπίτι τους. Το ίδιο βράδυ, η μητέρα βρίσκεται νεκρή μέσα σε μια λίμνη αίματος ενώ η κούκλα έχει εξαφανιστεί.

     Στο σήμερα, ο ντετέκτιβ Χούλγκαρ, βρίσκεται άρρωστος από τη ναυτία, σε ένα σκάφος που αναζητά και εντοπίζει ανθρώπινα οστά, κοντά στις ισλανδικές ακτές. Ενώ η Φρέιγια, ασχολείται με τις καταγγελίες που κάνει ένας νεαρός, ότι υπέστη σεξουαλική κακοποίηση σε δομή φιλοξενίας παιδιών και εφήβων, από άτομο του προσωπικού.

     Αυτό το καλοκαίρι, δεν έμελε να είναι καθόλου ήσυχο. Οι υποθέσεις αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. «Εδώ έχουμε τα κόκκαλα δύο Βρετανών που ένας Θεός ξέρει πως βρέθηκαν σ’ αυτή τη χώρα. Έχουμε ένα πρεζάκι που βρέθηκε σφαγμένο στην παράγκα του και που έκανε κι εμπόριο ναρκωτικών που και που. Έχουμε ένα δεκαεξάχρονο κορίτσι που κατά πάσα πιθανότητα δολοφονήθηκε. Α! Κι έχουμε κι έναν πιτσιρικά που στη μέση της εξέτασής του ως μάρτυρα θυμήθηκε να αποσύρει την καταγγελία του».

     Αυτή η «καταιγίδα» υποθέσεων προκαλεί αναστάτωση. Οι επικεφαλής της αστυνομίας, αναγκάζονται να ανακαλέσουν στην υπηρεσία από τις καλοκαιρινές άδειες όλο το προσωπικό. Ακόμη κι αυτούς που βρισκόταν σε κάποιο θερμό εξωτικό προορισμό!

     Για να αποδειχθεί τελικά, ότι όλες αυτές οι υποθέσεις συνδέονται μεταξύ τους, μέσω μιας μισοδιαλυμένης  κούκλας που ανασύρθηκε από τον βυθό, πριν από πέντε χρόνια!

     Για μια ακόμα φορά, η δαιμόνια Ισλανδή (με το όνομα γλωσσοδέτη, όπως είναι άλλωστε όλα τα ονόματα στην χώρα της), γράφει ένα μοναδικό αστυνομικό θρίλερ που τα έχει όλα: εξαιρετικούς χαρακτήρες, ατμόσφαιρα μυστηρίου, σασπένς, αγωνία, ανατροπές και χορταστική πλοκή και μύθο, που θα συναρπάσει και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. 

ΜΥΘΟΙ, ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΒΟΛΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Σελ. 223, Ιούλιος 2023

      Σήμερα γιορτάζουμε την 203^η επέτειο από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821 και σκέφτηκα να αναρτήσω την παρουσίαση ενός βιβλίου που αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα και τα οποία εξετάζει με μια διαφορετική ματιά.

     Έχω αναφέρει και παλιότερα, με την ευκαιρία της παρουσίασης άλλων βιβλίων, ότι η Ιστορία της Ελλάδας που διδασκόταν κι ακόμη διδάσκεται στα σχολεία, παρουσιάζεται «στρογγυλεμένη», με τρόπο ανακριβή και αναληθή!

     Ορισμένες από αυτές τις ανακρίβειες, οι οποίες μακροπρόθεσμα μόνο κακό κάνουν, έρχεται να επισημάνει και να ανατρέψει το βιβλίο που παρουσιάζω σήμερα. «Σε κάθε περίπτωση μόνο να ωφεληθεί μπορεί κανείς αντικρίζοντας κατάματα την ιστορική αλήθεια και γκρεμίζοντας τους μύθους, ακόμη κι αν στην αρχή αυτό του προκαλεί δυσαρέσκεια. Συνήθως ενστερνιζόμαστε τους ιστορικούς μύθους για τους ίδιους λόγους για τους οποίους πιστεύουμε τα fake news: διότι μας κάνουν χαρούμενους, επειδή «επιβεβαιώνουν» αυτό που «γνωρίζουμε». Και η αναίρεσή τους είναι για τις κοινωνίες ότι και η αποκάλυψη των fake news-πρωτίστως ζήτημα δημοκρατίας. Διότι η πρόσβαση στην αλήθεια είναι θέμα δημοκρατίας».

      Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια. Το πρώτο αφορά την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο και έχει αναφορές στη Σπάρτη και στον Καιάδα, στον Γόρδιο Δεσμό, στο πότε το Βυζάντιο ονομάστηκε έτσι κλπ.

     Το δεύτερο έχει τίτλο «1821: Οι μύθοι της Επανάστασης», στο οποίο μεταξύ άλλων διαβάζουμε για την «κήρυξη» της επανάστασης η οποία ποτέ δεν έγινε (άλλωστε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ήταν αντίθετος σε έναν ξεσηκωμό), την καθιέρωση της ημερομηνίας του εορτασμού ένα μήνα και κάτι ημέρες μετά τις πρώτες αψιμαχίες, ώστε να συμπίπτει με μια μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, για να δημιουργηθεί σύγχυση στα μυαλά των πιστών με τον κοινό εορτασμό και να καρπωθεί έμμεσα η Εκκλησία τη δόξα των αγώνων, στους οποίους ήταν σφόδρα αντίθετη με την εξαίρεση λίγων φωτισμένων χαμηλόβαθμων ιερωμένων, το κρυφό σχολειό κλπ.

     Το τρίτο κεφάλαιο με τίτλο «Μύθοι και μπερδέματα του 20^ου αιώνα», αναφέρεται σε γεγονότα και «γεγονότα» της σύγχρονης ιστορίας, όπως το «Όχι» και το ΙΚΑ του Μεταξά, το άσπρο γαρίφαλο που έγινε κόκκινο, τα σαμποτάζ του Έβρου κ.α.

     Τέλος στο τέταρτο κεφάλαιο, το «Μυθικά και ανείπωτα» καταρρίπτονται μύθοι που «ακούγονταν ευχάριστα στ’ αυτί μας» που λέει και ο στίχος του Δ. Σαββόπουλου. Ανάμεσά τους είναι η φράση που φέρεται να είπε ο Τσόρτσιλ, ότι δηλ. «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες», η οποία ουδέποτε ειπώθηκε, το «Καραμανλής ή τανκς» του Μίκη Θεοδωράκη που ειπώθηκε με εντελώς διαφορετικό τρόπο, χρονική στιγμή και νόημα, ή ακόμη και η ομιλία που φέρεται να εκφώνησε ο Χένρι Κίσινγκερ για τους «ατίθασους» Έλληνες, στα πλαίσια της βράβευσής του, τον Σεπτέμβριο του 1994, από προσωπικότητες του επιχειρηματικού κόσμου των ΗΠΑ. Μόνο που η έρευνα έδειξε, ότι καμία βράβευση δεν έγινε, καμία τελετή δεν υπήρξε και κανείς λόγος δεν εκφωνήθηκε! Πολλά μπορούμε να χρεώσουμε στον πρόσφατα εκλιπόντα πρώην Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ. Μας έχει δώσει πολλές αφορμές. Όμως πρέπει να παραδεχτούμε ότι ήταν ένας πανέξυπνος άνθρωπος, που αγωνίστηκε να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της χώρας του και που ποτέ δεν θα καταφερόταν με αυτό τον τρόπο δημοσίως κατά ενός λαού συμμάχου των ΗΠΑ.

     Εξαιρετικό βιβλίο, που προσπαθεί να προάγει την αυτογνωσία των Ελλήνων, για να εκπληρωθεί επιτέλους η ρήση του Διονυσίου Σολωμού, «Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ότι είναι αληθές».      

ΜΑΙΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ

      Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Γαλλική φιλολογία στο ΑΠΘ και απέκτησε Μεταπτυχιακό με ειδίκευση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ενώ ολοκλήρωσε και την εκπαίδευση εμψυχωτών NDI. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και ως σύμβουλος δημοσίων σχέσεων και διαφήμισης σε εφημερίδες και περιοδικά. Συνεργάστηκε με το κρατικό ραδιόφωνο και το Ρ/Σ Flash ενώ συμμετείχε σε παραγωγές του ZDF. Έργα της: «Ημερολόγιο Σιωπής» (3.1 Πολιτισμού, 2021), «Μιζανπλί Και Δωδεκάποντο» (3.1 Πολιτισμού, 2023). Συμμετοχές σε συλλογικά έργα: «Χαμογελάνε Οι Τζοκόντες» (Εκδόσεις Οδός Πανός, 2019), «Στις Πόλεις Έχει Τζιτζίκια» (3.1 Πολιτισμού, 2021).

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Μιζανπλί Και Δωδεκάποντο;

     Η Νίτσα, το κεντρικό πρόσωπο της νουβέλας μου, γεννήθηκε μέσα στα μαθήματα της δημιουργικής γραφής με δασκάλα μου την Καλλιόπη Πασιά. Τις πρώτες μέρες της ζωής της, όταν δηλαδή άρχισε να ξεπηδάει και να διαμορφώνεται ο χαρακτήρας της, είχε μια προσωπικότητα που θα την χαρακτήριζα αλανιάρα. Ξενύχτι, ποτά, μπουζούκια. Στην πορεία προστέθηκαν στοιχεία που ξέφυγαν από την ταμπέλα αυτή, έγινε ευάλωτη και το ανέμελο δεν ήταν πια πυρηνικό της χαρακτηριστικό.

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Αυτό που επιδιώκω με την νουβέλα  είναι η αναβίωση μιας εποχής μέσα από πρόσωπα που μέχρι τώρα δεν είχαν φωνή.

     Η ηρωίδα του βιβλίου η Νίτσα, είναι πραγματικό πρόσωπο ή πλάσμα της φαντασίας σας

     Είναι δημιούργημα της φαντασίας μου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι και πραγματικό πλάσμα που κινήθηκε όπως η Νίτσα στους χώρους της νύχτας της εποχής που διαπραγματεύομαι.

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Η λογοτεχνία ως τέχνη και ως κοινωνική πρακτική σαφώς σχετίζεται και συνομιλεί με την ιστορία, με την επιστήμη με τη συλλογική μνήμη. Ο κάθε συγγραφέας σχετίζεται με την κοινωνία και με τα κοινωνικά ζητήματα, άλλοτε αυτά κυριαρχούν στην γραφή του και άλλοτε τα διακρίνεις κάτω από τις γραμμές. Με αυτή την έννοια σαφώς και μπορούμε να πούμε ότι είναι μια κοινωνική πράξη.

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Δεν ξέρω αν μπορούν να γίνουν αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο άμεσα και εμφανώς. Μέσα από την λογοτεχνία  βλέπουμε τη ζωή των πόλεων, των ανθρώπων με τις αντιφάσεις τους, με έναν τρόπο που προσπαθεί να συνομιλήσει με τον λόγο της καινούργιας γενιάς. Θέτει ερωτήματα που προβληματίζουν. Καλείσαι λοιπόν να δώσεις σε ατομικό επίπεδο απαντήσεις αφού ψάξεις και ερευνήσεις. Έτσι μπορείς να «αλλάξεις» και αν όλοι αλλάξουμε τότε ναι θα υπάρξουν τομές και σε κοινωνικό επίπεδο.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Από μικρή καταγινόμουν με τη γραφή. Με γοήτευε και με γοητεύει η μυρωδιά του χαρτιού και η γραφή με μολύβι πάνω σε λευκές σελίδες. Συγγραφέας δεν τόλμησα ποτέ να σκεφτώ ότι θα γίνω. Και δεν θεωρώ ότι είμαι, θα με χαρακτήριζα ως εραστή του λόγου.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Μεγάλη χαρά, σαν ένα μικρό παιδί που του χαρίζουν μια σοκολάτα που δεν έχει ξαναφάει!

      Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Η αλήθεια είναι ότι συνεχίζουν και υπάρχουν για κάποιο χρονικό διάστημα μέσα μου. Όχι όμως με τη δημιουργική έξαρση που ζήσαμε όσο κρατούσε η συγγραφή, αλλά σαν συνοδοιπόροι που έχουμε μοιραστεί εμπειρίες, μυστικάκαι μια άλλη ζωή. Σιγά σιγά τους αφήνω στη δική τους ζωή και ακολουθώ τα βήματα του επόμενου ήρωα.

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Σίγουρα, γιατί όσο και να υποστηρίζουμε ότι δεν έχουμε καμία σχέση με τους ήρωές μας, δεν παύει κάποια κομμάτια τους να ταυτίζονται με μας. Η λύπη, η χαρά, οι σκέψεις.

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Όχι, δεν νομίζω.

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Η εκδότριά μου και η ομάδα της δημιουργικής γραφής που παρακολουθώ και είναι πολύ σημαντικός ανατροφοδότης μου.

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Ο άνθρωπος που θα μπει στην ιστορία χωρίς προκατάληψη και που, αφού «χωνέψει» την ιστορία, θα πει την γνώμη του με την καρδιά του.

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Αυτό που ανακάλυψα είναι η δυνατότητα που σου δίνει η συγγραφή να μπεις και να ζήσεις σε κόσμους που δεν κινήθηκες στη ζωή σου, να τους γνωρίσεις και να αποδράσεις.

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Δεν νομίζω.

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Ναι πολύ, είναι μια ανεξάντλητη πηγή ανατροφοδότησης. Ανακαλύπτεις ότι οι ιστορίες σου δεν αφορούν μόνο σε σένα, αλλά και σε  ένα ευρύ κοινό.

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Ναι φυσικά, κάθε αναγνώστης ταυτίζεται η ερμηνεύει τα πράγματα με τη δική του οπτική και βίωμα.

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Τα πρώτα μου διαβάσματα ήταν τα βιβλία του Αντώνη Σαμαράκη, του Λουντέμη, του Καζαντζάκη. Σίγουρα υπάρχει ένα απόσταγμα αναγνωστικού βιώματος στη δική μου γραφή.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Το δύσκολο κομμάτι είναι μέχρι να γεννηθεί η ιδέα και ο ήρωας. Από τη στιγμή που θα σχηματιστεί όλα κυλάνε γρήγορα και εύκολα.

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Το συρτάρι μου είναι γεμάτο με ιδέες και προσχέδια. Τώρα ποιο από όλα θα βγει προς τα έξω δεν το γνωρίζω, ακόμα τουλάχιστον.

     Σας ευχαριστώ πολύ!

ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Πρωτοπρεσβύτερος ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΝΙΚΟΥ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 490, Φεβρουάριος 2024

      Την μεταδιδακτορική διατριβή του π. Αθαν. Νίκου περιλαμβάνει το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ανάλεκτο.

     Πρόκειται για μια εμπεριστατωμένη μελέτη, η οποία συγκρίνει την διαφορετική αντιμετώπιση της οικονομίας από την πουριτανική ηθική και κοινωνική διδασκαλία του προτεσταντισμού και την ρωμαιοκαθολική παράδοση, σε αντιπαραβολή με τις αντιλήψεις περί οικονομίας και ιδιοκτησίας της ορθόδοξης Ανατολής, όπως εκφράζονται μέσα από τα κείμενα της πατερικής γραμματείας.

     Σύμφωνα με τον συγγραφέα της, η μελέτη «… θέτει ως μέλημά της την περιγραφή των μεταβολών του οικονομικού πνεύματος στην ιστορική εποχή του δυτικοευρωπαϊκού και αμερικανικού πολιτισμού, και ιδίως την έκθεση της γένεσης εκείνου του πνεύματος που κυριαρχεί σχεδόν εξ ολοκλήρου πάνω στο παρόν μας: του κεφαλαιοκρατικού. Με άλλα λόγια θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε τις πνευματικές προϋποθέσεις του δυτικού καπιταλισμού. Από την άλλη πλευρά παρουσιάζεται η Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση η οποία είχε πολλά να διδάξει και να προσφέρει με το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό της ήθος σε κατεύθυνση εξ άπαντος συλλογική και κοινοτική που νοηματοδοτεί τις διαπροσωπικές και διακοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων».

     Οι τίτλοι των κεφαλαίων είναι χαρακτηριστικοί:

Α. Προκαπιταλιστική Εποχή και Εκδίπλωση Του

    Καπιταλισμού.

Β. Δυτικές Θεολογικές Επιρροές Στον Καπιταλισμό Και

    Στη Διαμόρφωση Του Οικονομικού Και Κοινωνικού Βίου

    Των Δυτικοευρωπαϊκών Κοινωνιών.

Γ. Βυζαντινή Αυτοκρατορία Και Οικονομία.

(Την βυζαντινή αυτοκρατορία ο π. Α. Νίκου την θεωρεί «αδικημένη» αφού «Μέχρι προ μερικών δεκαετηρίδων στο Βυζάντιο δεν αποδιδόταν η προσήκουσα σημασία ούτε είχε κατανοηθεί η μεγίστη συμβολή του στην ιστορία του πολιτισμού. Αυτό κατά ένα μέρος οφειλόταν στην προκατάληψη, με την οποία προσέγγισε την αυτοκρατορία ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός και το φιλελεύθερο πνεύμα του 18^ου αιώνα […] Η πνευματική ηγεσία της Ευρώπης του 18^ου αιώνα περιφρονεί το Βυζάντιο, διότι το θεωρεί στερημένο υψηλού φρονήματος και φιλελεύθερου πνεύματος, ξένο προς τις δημοκρατικές αντιλήψεις».

Δ. Οι Περί Οικονομίας Αντιλήψεις Των Πατέρων Της 

    Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας Και Η 

    Διαχρονικότητά Τους.

Σ’ αυτό εκτίθενται οι «…αντιλήψεις των τριών Μεγάλων Πατέρων και Οικουμενικών Διδασκάλων περί της εργασίας» αλλά και «άλλων Πατέρων της Εκκλησίας γύρω από το σπουδαιότατο αυτό θέμα, ώστε να καταφανεί σαφέστατα το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους για την εργασία».

Ε. Ηθική Και Οικονομία

Στο τελευταίο αυτό και μεγαλύτερο σε έκταση κεφάλαιο του βιβλίου ερμηνεύεται ο ορισμός της ηθικής και της κοινωνικής ηθικής, στην πορεία του χρόνου, των πολιτισμών, των θρησκειών και των φιλοσοφικών ρευμάτων.

     Ίσως το αναγνωστικό κοινό θεωρεί ότι μια μελέτη όπως αυτή, είναι ένα δύσκολο στην κατανόηση, στριφνό κείμενο, γεμάτο επιστημονικούς όρους. Διαβάζοντάς το όμως, θα εκπλαγεί ευχάριστα. Αφού θα ανακαλύψει ότι πρόκειται για ένα κείμενο που χωρίς να χάνει τίποτα από την επιστημονική του ακρίβεια, είναι γραμμένο με τρόπο που το κάνει απολύτως κατανοητό σε όλους!

     Πριν κλείσω την σημερινή παρουσίαση, θα ήθελα να εξάρω την πολύ φροντισμένη έκδοση της μελέτης και να επισημάνω ότι είναι γραμμένη με το πολυτονικό σύστημα.

     Το ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο βιβλίο συμπληρώνει μια περίληψη λίγων σελίδων στη γερμανική γλώσσα κι εκτενής ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία.

ΜΕΣΕΓΓΥΟΥΧΟΙ ΚΑΙ ΔΟΣΙΛΟΓΟΙ

Και το τέλος της εβραϊκής επιχειρηματικότητας στην κατοχική Θεσσαλονίκη
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 569, Σεπτέμβριος 2023

      Ιστορικό δοκίμιο χαρακτηρίζεται το βιβλίο του Γιάννη Καρατζόγλου που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες.

     Αναφέρεται στην λεηλασία που υπέστησαν οι εβραϊκές περιούσιες, όταν από τις 15 Μαρτίου 1943, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης (περίπου 50 χιλ. άτομα) οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης, αφήνοντας αφύλακτα τα σπίτια και τις επιχειρήσεις τους.

     Οι πρώτοι που έπεσαν σαν ύαινες στα σπίτια των εβραίων ήταν-όχι όλοι αλλά οι περισσότεροι-χριστιανοί γείτονές τους. «Πριν την εκτόπιση του εβραϊκού πληθυσμού στην «Κρακοβία», ζούσανε στη Θεσσαλονίκη 10-11.000 οικογένειες Εβραίων που ανήκαν κοινωνικά στις 3 τάξεις: στο προλεταριάτο, που διέμενε κυρίως στους διάφορους περιαστικούς συνοικισμούς […] και αποτελούσαν την πληθυσμιακή πλειονότητα, στους μεσοαστούς που διέμεναν κυρίως στις περιοχές του Κέντρου […] και τέλος στους εύπορους επιχειρηματίες και εισοδηματίες, εμπόρους και βιομηχάνους, που κατοικούσαν κυρίως στις «Εξοχές» δηλ. ένθεν και εκείθεν της οδού Βασ. Όλγας μέχρι την οδό Αλλατίνι και φυσικά αποτελούσαν τη μειοψηφία. Οι πρώτοι «επιβάτες» των τρένων για το Άουσβιτς ήταν οι κάτοικοι των φτωχικών περιοχών της Δυτικής Θεσσαλονίκης, οι κατοικίες των οποίων «άδειαζαν» κάθε φορά που ένας συρμός αναχωρούσε για τα στρατόπεδα. Έτσι, δινόταν η δυνατότητα να γίνεται ένα πλιάτσικο από τους χριστιανούς των περιοχών αυτών με λεία τα έπιπλά και γενικά της οικοσκευές των μέχρι πριν λίγο κατοίκων τους».

     Οι αρχές κατοχής και η γερμανική προπαγάνδα, ενεργώντας έξυπνα και πονηρά, επέτρεψαν κι ενθάρρυναν τη λεηλασία για δύο λόγους: αφ’ ενός γιατί έτσι έκαναν τον πληθυσμό συνένοχους στο έγκλημα κι αφ’ ετέρου, γιατί κινηματογραφούσαν τα λεηλασία μεταφέροντας παντού το μήνυμα ότι οι κάτοικοι αποδέχτηκαν τα μέτρα κατά των Εβραίων.

     Αυτά όσο αφορά τα πιο φτωχικά σπίτια. Γιατί τα πολυτελή σπίτια των εύπορων, είχαν από νωρίς επιταχθεί από τις αρχές κατοχής κι όταν οι ιδιοκτήτες τους βρίσκονταν καθ’ οδό για τα κρεματόρια «δεκάδες τρένα με πολύτιμες οικοσκευές «εύπορων» Εβραίων ταξίδευαν για τη Γερμανία».

     Ακόμη, μεγάλος αριθμός επίπλων δόθηκαν σε συνεργάτες των Γερμανών (όπως στην περίπτωση του επιπλοποιού Χρήστου Αθανασιάδη) και κάποια διατέθηκαν για τις παραστάσεις του Κρατικού Θεάτρου!

      Εκεί όμως που το πλιάτσικο ξεπέρασε κάθε όριο, ήταν στις Ισραηλιτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στην πόλη. Και μάλιστα το πλιάτσικο «νομιμοποιήθηκε» τον Απρίλιο του 1943. Τότε δημοσιεύτηκε ο νόμος 205/1943, σύμφωνα με τον οποίο ιδρύθηκε η «Υπηρεσία Διαχείρισης Ισραηλιτικών Περιουσίων» (ΥΔΙΠ) «που είχε σκοπό την επιμέλεια της διαχείρισης των ισραηλιτικών περιουσιών που είχαν κατασχεθεί από τις Γερμανικές Αρχές […] και είχαν παραδοθεί σε διαχειριστές».

     Ποιοι ήταν αυτοί που ορίστηκαν «μεσεγγυούχοι» δηλ. διαχειριστές των περιουσιών αυτών πολλές από τις οποίες είχαν αξία που αποτιμούνταν σε χιλιάδες χρυσές λίρες; Φυσικά οι συνεργάτες των Γερμανών (διερμηνείς, προμηθευτές, εργολάβοι κλπ), οι υπάλληλοι της ΥΔΙΠ και οι συγγενείς τους, οι Δοσίλογοι και οι Ταγματασφαλίτες.

     Βέβαια για να «θολωθούν τα νερά», δόθηκαν ορισμένες ιδιοκτησίες σε πρόσφυγες της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης-όπως προέβλεπε ο Ν 205/1043. Μόνο που αυτοί ορίζονταν μεσεγγυούχοι 3-4 σε κάθε επιχείρηση, ενώ οι «ημέτεροι», ορίζονταν και σε περισσότερες από μία επιχειρήσεις.

     Οι μεσεγγυούχοι, -σύμφωνα με τον Ν205/43- «υποχρεώνονταν σε τίμια, καλή, συνετή διαχείριση» της παραχωρούμενης περιουσίας, «ευθυνόμενοι όχι μόνο για δόλο, αλλά και βαριά ακόμα και ελαφρά αμέλεια». Το τι συνέβη στην πραγματικότητα, φαίνεται στις μαρτυρίες όσων-λίγων- επέστρεψαν, που όταν αναζήτησαν τα καταστήματα με τα εμπορεύματα τα δικά τους αλλά και των συγγενών τους, βρήκαν στην καλύτερη των περιπτώσεων, τέσσερις γυμνούς τοίχους. Ακόμη, όπως ανάγλυφα προκύπτει από τις δικογραφίες, η αντιμετώπιση όλων αυτών των καθαρμάτων, από την Δικαιοσύνη, που κινήθηκε με βραδύτατους ρυθμούς, ήταν σκανδαλωδώς ευνοϊκή. Είτε αθωωνόταν με βουλεύματα, είτε καταδικάζονταν σε ποινές-χάδι εκτός από εξόφθαλμες περιπτώσεις, που χρησιμοποιούνταν για να εκτονώνεται η λαϊκή οργή.

     Το «Μεσεγγυούχοι Και Δοσίλογοι», είναι ένα βιβλίο μεγάλης αξίας, προϊόν πολυετούς έρευνας και κοπιαστικής έρευνας υπό τις δύσκολες συνθήκες του κορωνοϊού, σε αρχεία, εφημερίδες, βιβλιοθήκες, δικογραφίες κλπ., που αποκαλύπτει πολλά από όσα «κρύβονται «κάτω από το χαλί» της τοπικής ιστορίας». Είναι μια μελέτη που «προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση στο χρονικό διάστημα από την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς τον Απρίλιο 1941 μέχρι το 1949, η οποία δίνει έμφαση στην καταλήστευση και λεηλασία της εβραϊκής περιουσίας, των εθνικών πόρων και μέρους του εισοδήματος των κατοίκων της πόλης με ταυτόχρονη τήρηση των προνομίων της εντόπιας αστικής τάξης, ανάδειξη νέων πλουσίων και ανακατανομή του κεφαλαίου στην πόλη».

     Το βιβλίο περιλαμβάνει πρόλογο της καθηγήτριας του πανεπιστημίου Bar Ilan του Ισραήλ, Ορλύ Μερόν, χαιρετισμό του πρώην Δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, πηγές και βιβλιογραφία κι ένα παράρτημα με ενδιαφέροντες πίνακες.

     Ένα εξαιρετικό βιβλίο, απόκτημα για κάθε φιλίστορα, αλλά και κάθε βιβλιόφιλο και «ανήσυχο» πολίτη!   

ΜΙΑ ΑΣΗΜΑΝΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

SONIA PURNELL
Μετάφραση: ΘΕΟΔΩΡΑ ΔΑΡΒΙΡΗ
Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
Σελ. 386, Σεπτέμβριος 2023

   Την βιογραφία μιας ξεχωριστής προσωπικότητας, περιλαμβάνει το βιβλίο της βρετανίδας δημοσιογράφου και συγγραφέως Σ. Παρνέλ.

     Πρόκειται για τη Βιρτζίνια Χολ, η συμμετοχή της οποίας στον πόλεμο κατά των ναζί στη Γαλλία υπήρξε κομβικής σημασίας!

     Η Βιρτζίνια γεννήθηκε το 1906 στη Βαλτιμόρη. Μετά τις σπουδές της, υπέβαλε αίτηση στο State Department για να ακολουθήσει καριέρα διπλωμάτη. Όμως το κατεστημένο της διπλωματικής υπηρεσίας των ΗΠΑ, δεν μπορούσε να δεχτεί μια γυναίκα στις τάξεις του. Η Βιρτζίνια προσελήφθη μεν, αλλά ως απλή γραμματέας.

     Η αρχική τοποθέτησή της ήταν στην Βαρσοβία. Το 1933, ζήτησε και πήρε μετάθεση στη Σμύρνη. Εκεί σε μια κυνηγετική εξόρμηση αυτοτραυματίστηκε στο αριστερό πόδι. Οι γιατροί για να αποφύγουν την γάγγραινα, αναγκάστηκαν να ακρωτηριάσουν το πόδι της, κάτω από το γόνατο. Όλο σχεδόν το 1934,το πέρασε στις ΗΠΑ, προσπαθώντας να αναρρώσει, υποβαλλόμενη σε διορθωτικές επεμβάσεις και μαθαίνοντας να περπατά με το ειδικό προσθετικό μέλος που της τοποθετήθηκε. Το Νοέμβριο μετατέθηκε στη Βενετία και στη συνέχεια στην Εσθονία. Όμως ο κόσμος είχε μπει στον «αστερισμό» του πολέμου. Με την εισβολή του Χίτλερ στην Πολωνία, έφυγε για το Λονδίνο και στη συνέχεια πέρασε στη Γαλλία, όπου κατετάγη στο γαλλικό 9^ο Σύνταγμα Πυροβολικού ως οδηγός ασθενοφόρου! Όταν κατέρρευσε το μέτωπο, διέφυγε στην Ισπανία. Επειδή είχε αμερικανικό διαβατήριο και η Αμερική δεν είχε μπει στον πόλεμο, μπορούσε να κινείται με σχετική άνεση. Στην Ισπανία την εντόπισε ο βρετανός μυστικός πράκτορας Τζορτζ Μπέλοουζ. Την προσέγγισε κι έπιασαν κουβέντα. Η Βιρτζίνια του διηγήθηκε τις περιπέτειές της στο γαλλικό μέτωπο και τις συνθήκες που επικρατούσαν στις δύο περιοχές της Γαλλίας. Στην Κατεχόμενη Ζώνη και την Μη Κατεχόμενη Ζώνη που κυβερνούσε με τις ευλογίες των Γερμανών, ο φασιστικής ιδεολογίας, στρατάρχης Πετέν. «Όπως άκουγε τη σκληρή αλλά παθιασμένη αφήγησή της, ο Μπέλοουζ θαύμασε το θάρρος της Βιρτζίνια, την παρατηρητικότητά της και, κυρίως, τη φλογερή επιθυμία της να βοηθήσει τους Γάλλους να αντεπιτεθούν. Εμπιστεύτηκε το ένστικτό του και πήρε την πιο σημαντική απόφαση της ζωής του, μια απόφαση που θα ανανέωνε τις ελπίδες για οριστική νίκη των Συμμάχων στη Γαλλία.  Όταν αποχαιρέτησε τη Βιρτζίνια, της έδωσε το τηλέφωνο ενός «φίλου» στο Λονδίνο, που μπορούσε να τη βοηθήσει να βρει έναν αξιόλογο καινούριο ρόλο…».

     Ο ρόλος που εννοούσε ο Μπέλοουζ, ήταν η συμμετοχή της στη Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων (SOE), μια αμφιλεγόμενη βρετανική μυστική υπηρεσία, την οποία ο Τσόρτσιλ «διέταξε προσωπικά «να βάλει φωτιά στην Ευρώπη» μέσω μιας πρωτοφανούς επίθεσης δολιοφθορών, υπονόμευσης και κατασκοπίας».

     Με την ένταξή της στο SOE, «η Βιρτζίνια θα γινόταν πρωτοπόρος σε έναν εντελώς καινούριο τύπο πολέμου: μια ερασιτέχνης ειδική στον αυτοσχεδιασμό θα ερχόταν αντιμέτωπη με την επαγγελματική βαναυσότητα της Γκεστάπο και της αστυνομίας του Βισί […] Ήταν γενικά αποδεκτό πως στο πεδίο είτε θα μάθαινε γρήγορα είτε θα πέθαινε. Σε κάθε περίπτωση οι περισσότεροι συνάδελφοί της, θεωρούσαν όλες τις γυναίκες ανίκανες για μια τόσο απαιτητική κι επικίνδυνη δουλειά. Και ήταν στο χέρι της να επιβιώσει και να τους διαψεύσει». Κάτι που η πεισματάρα Βιρτζίνια κατέφερε με εντυπωσιακό τρόπο.

     Πρόκειται για ένα πολύ καλογραμμένο βιβλίο. Μια εξαντλητική, αποκαλυπτική, συναρπαστική και απολαυστική βιογραφία μιας κάθε άλλο παρά ασήμαντης γυναίκας, η οποία έπαιξε κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος στη Γαλλία και που βοήθησε να γίνει πιο εύκολη η απόβαση στη Νορμανδία και η προέλαση στη συνέχεια των συμμαχικών στρατευμάτων στην κατεχόμενη Ευρώπη.