ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΜΥΣΤΙΚΑ

CAMILLA LACKBERG
Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 630, Φεβρουάριος 2012

     Το τρίτο βιβλίο της Κ. Λέκμπεργκ που μεταφράστηκε στα ελληνικά παρουσιάζουμε σήμερα. Η Λέκμπεργκ, ανήκει στη νέα γενιά των σκανδιναβών συγγραφέων, που δραστηριοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια και κατάφεραν να εξελίξουν και να ανανεώσουν το ευρωπαϊκό αστυνομικό μυθιστόρημα.

     Η Φιελμπάκα, είναι ένα γραφικό ψαροχώρι, κοντά στο Γέτεμποργ της Σουηδίας. «Η Ερίκα δεν μπορούσε να μη σκεφτεί με κάποιον θαυμασμό πώς η παρουσία του ήλιου άλλαξε τόσο πολύ το περιβάλλον. Όταν φυσούσε και έβρεχε η Φιελμπάκα φάνταζε γυμνή, δυσάρεστη και γκρίζα, τώρα όμως έλαμπε σφηνωμένη στο βραχώδη λόφο». Παρά την τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων, μεγάλο μέρος των κατοίκων εξακολουθεί να εξασκεί τα παραδοσιακά επαγγέλματα, όπως αυτό του ψαρά αστακών. Ένας από αυτούς, θα δοκιμάσει μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη, όταν θα πάει να ανασύρει τις αστακοπαγίδες του. «Διατηρούσε ακόμη την παλιά του δύναμη, που του φάνηκε οπωσδήποτε χρήσιμη, αφού αναγκάστηκε να τη χρησιμοποιήσει στο έπακρο για να καταφέρει να τραβήξει τη μακάβρια ψαριά του πάνω από την κουπαστή. Μόνο όταν το χλωμό, άψυχο σώμα έπεσε με έναν βαρύ γδούπο στο κατάστρωμα, έχασε την αυτοκυριαρχία του. Το πτώμα που είχε ανασύρει από τον πυθμένα, ανήκε σε ένα παιδί».

      Η αστυνομία της περιοχής κινητοποιείται αμέσως. Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ατύχημα: το 9χρονο κορίτσι βρέθηκε στην προκυμαία και παρασύρθηκε από τα κύματα. Την έρευνα αναλαμβάνει ο επιθεωρητής Πάτρικ Χέντστρεμ με την ομάδα του. Κι ενώ η προσοχή τους επικεντρώνεται στο να ανακαλύψουν πως η Σάρα βρέθηκε στην προκυμαία, η έκθεση του ιατροδικαστή, έρχεται να ανατρέψει όλες τους τις βεβαιότητες. «…το παιδί πέθανε από πνιγμό, αλλά όχι στη θάλασσα. Βρήκαν μόνο γλυκό νερό στα πνευμόνια του και από τη στιγμή που εντόπισαν και υπολείμματα σαπουνιού, ο ιατροδικαστής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται μάλλον για νερό μπανιέρας. Με άλλα λόγια το κορίτσι, πνίγηκε μέσα σε σπίτι, σε μπανιέρα, και έπειτα μεταφέρθηκε και πετάχτηκε στη θάλασσα, για να φανεί ο θάνατός της, σαν δυστύχημα». Τα νέα δεδομένα, αλλάζουν τον προσανατολισμό της έρευνας. Ο επιθεωρητής Χέντστρεμ και οι συνεργάτες του, για να βρουν το δολοφόνο, θα αναγκαστούν να ψάξουν στο σκοτεινό πυρήνα του παρελθόντος της Φιελμπάκα, κάτι που θα προκαλέσει ρωγμές στην ειδυλλιακή της όψη.

     Στην παρουσίαση αστυνομικών μυθιστορημάτων, προσπαθώ να δίνω όσο το δυνατό λιγότερα στοιχεία, ώστε να διατηρείται αναλλοίωτο το σασπένς. Γι’ αυτό και τώρα, δεν θέλω να προσθέσω οτιδήποτε άλλο σχετικό με το «μύθο» του βιβλίου. Να πω μόνο, πως πρόκειται για ένα πολύ καλά δομημένο μυθιστόρημα, πολυπρόσωπο, όπου τα κάθε πρόσωπο φέρει πίσω του πτυχές της ζωής του που είναι καλύτερο να παραμείνουν κρυφές (κατά τα πρότυπα της Άγκαθα Κρίστι), με πολλές ανατροπές και αμείωτο ενδιαφέρον ως τις τελευταίες σελίδες. Από τα καλύτερα δείγματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής αστυνομικής λογοτεχνίας.

     Η Καμίλα Λέκμπεργκ, γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου 1974 και μεγάλωσε στο Φιελμπάκα, όπου και εκτυλίσσονται όλες οι ιστορίες των βιβλίων της. Σπούδασε οικονομικά και εργάστηκε ως οικονομολόγος για μερικά χρόνια στη Στοκχόλμη. Ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής που παρακολούθησε έγινε η αφορμή για να αλλάξει καριέρα. Σήμερα το βιβλία της με πρωταγωνιστές τη συγγραφέα Ερίκα-alter ego της Καμίλα- και τον επιθεωρητή Πάτρικ, βρίσκονται στις λίστες των best sellers σε όλη την Ευρώπη. Ζει σε ένα προάστιο της Στοκχόλμης με τον άντρα της και τα τρία τους παιδιά. Στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο τα βιβλία της «Η Παγωμένη Πριγκίπισσα» και «Ο Ιεροκήρυκας» και επίκειται η έκδοση των «The Gallows Bird» και «The German Child».



ΕΓΩ Ο ΖΑΧΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ

ΛΕΝΑ ΔΙΒΑΝΗ

Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Σελ. 188, Απρίλιος 2012

     Το νέο βιβλίο της Λ. Διβάνη, στο οποίο (από σύμπτωση;) παίζει σημαντικό ρόλο ένα κατοικίδιο-όπως και στο προηγούμενο-σας παρουσιάζω σήμερα. Βιβλίο το οποίο διάβασα κυριολεκτικά μέσα σε ένα βράδυ και το οποίο είναι ιδιαίτερα απολαυστικό.

     Το κατοικίδιο αυτή τη φορά είναι μια γάτα. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς Ο Γάτος («εγώ τυγχάνω πανέξυπνος, κούκλος και απίστευτα ταλαντούχος»). Που φέρει το όνομα Ζάχος Ζάχαρης. Ο οποίος αφού ταλαιπωρήθηκε ανά την υφήλιο επί έξη ολόκληρες ζωές, κατάφερε την έβδομη να τρυπώσει στο σπίτι και στη ζωή αρχικά και στο μυαλό στη συνέχεια μιας συγγραφέως, της Δεσποσύνης, όπως την αποκαλεί και να την καταφέρει να γράψει τις σκέψεις και τα ΜΙΑΟ του. Όπου ΜΙΑΟ=Μάθημα Ισχύον Αποδεδειγμένα και Οπωσδήποτε.

     Η συμβίωση δεν είναι εύκολη και ανέφελη. Συχνά ο ένας εκνευρίζει τον άλλο. Όμως αυτός που εμφανίζεται πιο διαλλακτικός και ανεκτικός είναι ο γάτος παρά το ότι υποτίθεται ότι δεν έχει «λογική» και λειτουργεί όπως του υπαγορεύουν τα ένστικτά του.

     Φυσικά η ιστορία λειτουργεί ως αφορμή για να ειπωθούν πράγματα σημαντικά και σχετικά με την αγάπη. Για την οποία ο Ζάχος λέει: «Έτσι γίνεται πάντα. Ζούμε κρατημένοι από την αγάπη των άλλων. Μόλις μας αφήνουν πέφτουμε». Για το ότι πρέπει να είμαστε ανεκτικοί και να δεχόμαστε τον άλλο όπως είναι, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του (κυρίως αυτά) «Έχεις κομματάκια που λατρεύω, έχεις κομματάκια που μου κινούν το ενδιαφέρον, έχεις κομματάκια που με κάνουν να βαριέμαι, έχεις και κομματάκια που σιχαίνομαι σαν το νερό στη γούνα μου. Το σύνολο παρ’ όλα αυτά είσαι εσύ, και εσένα διάλεξα, άρα κι αυτά μαζί. Εσύ γιατί επιμένεις να με βάλεις στον πάγκο του χασάπη και να με χωρίσεις σε φιλέτα και κατιμά; Είμαι εδώ μπροστά σου ολόκληρος και θα σε κάνω εγώ να μάθεις ή να αγαπάς ολόκληρο τον άλλο ή να αποσυρθείς επιτέλους στην ερημιά σαν τον Προφήτη Ηλία, γιατί μόνο αυτοί που φιλοδοξούν να αγιάσουν είναι τόσο εγωιστές!».

     Σε καιρούς χαλεπούς, έχουμε ανάγκη τη σοφία. Ο Ζάχος-αν και γάτος-είναι σοφός κι αν σκύψουμε με προσοχή να αφουγκραστούμε τη σοφία του, σίγουρα θα βγούμε ωφελημένοι.

     Σύμφωνα με το βιογραφικό που παρατίθεται στο βιβλίο, η Λένα γεννήθηκε στο Βόλο το 1955 και μεγάλωσε με διατροφή  βασισμένη στη βιταμίνη C. Όταν έγινε δεκαοκτώ, μετακόμισε στην Αθήνα για να γίνει πρώτα φοιτήτρια και μετά καθηγήτρια στο ίδιο πανεπιστήμιο. Έγραψε μέχρι στιγμής 17 βιβλία σ’ ένα διαμέρισμα στο Μαρούσι παρά τη συστηματική παρενόχληση που δεχόταν από τον κύριο Ζάχο Ζάχαρη. Τελικά παραδόθηκε και του επέτρεψε να γράψει αυτός το 18^ο.

ΟΙ ΑΠΟΚΛΗΡΟΙ

STEVE SEM SANDBERG

Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 725, Νοέμβριος 2011

     Ένα «υβρίδιο» που αποτελείται από ρεπορτάζ, ντοκουμέντο και μυθοπλασία, είναι το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα. Επικεντρώνεται στα «έργα και τις ημέρες» του διορισμένου- με πραξικοπηματικό τρόπο- από τους Γερμανούς, εβραίου διοικητή του γκέτο του Γούντζ, ως προέδρου του Συμβουλίου των Πρεσβυτέρων, Μορντεχάι Χάιμ Ρουμκόφσκι, και του εξαιρετικά αμφίσημου ρόλου του, στο Ολοκαύτωμα των εβραίων της Πολωνίας.

     Την 10^η Δεκεμβρίου 1939, εκδίδεται ένα υπόμνημα για τη δημιουργία στην πόλη Γούντζ της Πολωνίας (είναι πιο γνωστή λόγω της διαφορετικής εκφοράς κάποιων γραμμάτων μεταξύ της πολωνικής και αγγλικής γλώσσας ως Λοντζ) ή Λίστμανσταντ (όπως την ονόμαζαν οι Γερμανοί), ενός γκέτο για τον εγκλεισμό των 320.000 Εβραίων που υπολόγιζαν οι Γερμανοί, ότι ζούσαν εκεί. Το γκέτο στη συνέχεια εξελίχτηκε στο δεύτερο μεγαλύτερο της Πολωνίας, μετά εκείνο της πρωτεύουσας Βαρσοβίας. «Βεβαίως, η δημιουργία ενός γκέτο αποτελεί απλώς ένα προσωρινό μέτρο. Επιφυλάσσω για τον εαυτό μου το δικαίωμα να αποφασίζω πότε και πως θα εκκαθαριστεί το Γουντζ από τους Εβραίους. Εν πάση περιπτώσει, τελικός στόχος πρέπει να είναι η ολοκληρωτική παράδοση στην πυρά, μια για πάντα, αυτού του λοιμώδους αποστήματος», γράφει ο εμπνευστής της δημιουργίας του γκέτο, Φρίντριχ Ύμπελερ.

     Οι κάτοικοι του γκέτο, με εντολή των δυνάμεων κατοχής και με την αγαστή συνεργασία του Ρουμκόφσκι, μετατρέπονται σε είλωτες. Εργάζονται εντατικά σε εργαστήρια που παράγουν προϊόντα για το γερμανικό στρατό, με μοναδική τους αμοιβή μια κουτάλα αραιή σούπα. Η απόδραση από αυτή την κόλαση είναι αδύνατη. Και κάθε τόσο μια καινούρια φουρνιά των πιο αδύναμων-παιδιά, άρρωστοι, γέροι-στέλνονται για «μετεγκατάσταση» (όπως κατ’ ευφημισμό ονομάζεται η μεταφορά σε στρατόπεδα εξόντωσης), για ν’ ανοίξει χώρος για εβραίους που μεταφέρονται στο γκέτο από άλλες χώρες, ούτως ώστε να αυξηθεί το εργατικό δυναμικό που πρέπει να καλύπτει τις διαρκώς ογκούμενες ανάγκες του γερμανικού στρατού που δεινοπαθεί στο ανατολικό μέτωπο, αλλά και των αστέγων που δημιουργούν οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί των γερμανικών πόλεων.

Μάλιστα το συγκεκριμένο γκέτο έγινε τόσο ζωτικής σημασίας, που ήταν από τα τελευταία που έκλεισαν, αφού φυσικά «μετεγκαταστάθηκαν» οι κάτοικοί του. Ανάμεσά τους, ο Ρουμκόφσκι και η οικογένειά του.

     Έχοντας ως σημαντικότατη πηγή το Χρονικό του γκέτο, ένα καταιγιστικό αρχείο τριών χιλ. σελίδων «που γράφτηκε συλλογικά από μια φούχτα ανθρώπους οι οποίοι δούλευαν στο τμήμα Αρχείων του γκέτο» και εκδόθηκε το Νοέμβριο του 2007, σε μια πεντάτομη έκδοση στη Γερμανία, ο συγγραφέας καταφέρνει να προσφέρει μια πλούσια και ιδιαίτερη γνώση για την πραγματικότητα του Ολοκαυτώματος, σ’ ένα βιβλίο στο οποίο μεταπλάθει λογοτεχνικά με τον πιο επιτυχημένο τρόπο, ένα υλικό εξαιρετικής δύναμης για να αφηγηθεί πέντε χρόνια βαρβαρότητας.

     Ο Στιβ Σεμ Σάντμπεργκ, ένας από τους σημαντικότερους σουηδούς συγγραφείς, γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1958 στο Όσλο της Νορβηγίας και κατοικεί στη Στοκχόλμη και τη Βιέννη. Για τους «Απόκληρους», μυθιστόρημα που μεταφράζεται σε τριάντα γλώσσες, απέσπασε το βραβείο August Strindberg, το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο στη Σουηδία. Είναι συγγραφέας άλλων έντεκα μυθιστορημάτων και τεσσάρων βιβλίων με δοκίμια.

ΜΟΝΟ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΘΑ ΔΕΙΞΕΙ

JEFFREY ARCHER

Μετάφραση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΡΟΥΞΗΣ

Εκδόσεις BELL

Σελ. 423, Φεβρουάριος 2012

     Την ιστορία της ζωής του Χάρι Κλίφτον και παράλληλα την τοιχογραφία της εποχής του μεσοπολέμου στη Βρετανία, μας παρουσιάζει στο πρόσφατο μυθιστόρημά του, ο γνωστός συγγραφέας Τζέφρι Άρτσερ.

     Η ιστορία ξεκινά το 1920 στις φτωχογειτονιές του Μπρίστολ. Ο Χάρι μεγαλώνει ορφανός, πιστεύοντας ότι ο πατέρας του ο Άρθουρ, σκοτώθηκε πολεμώντας γενναία στο Δυτικό Μέτωπο, λίγο πριν από τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας. Ζει στο ίδιο σπίτι με τη μητέρα του Μέιζι, το θείο του Σταν, τον παππού και τη γιαγιά του και λίγο-πολύ, θεωρεί το μέλλον του προδιαγεγραμμένο, αφού πιστεύει ότι μόλις τελειώσει το σχολείο-το οποίο ούτως ή άλλως σπανίως επισκέπτεται-θα γίνει εργάτης είτε στα ναυπηγεία, είτε στο λιμάνι, όπως συμβαίνει με όλους τους άντρες της εργατικής τάξης. Η μητέρα του όμως, έχει άλλα σχέδια για το μέλλον του γιου της. Με τη βοήθεια μιας εμβληματικής προσωπικότητας, του γέρο-Τζακ κι εξαιτίας ενός σπάνιου χαρίσματος που έχει ο Χάρι-μια αγγελική φωνή- εξασφαλίζει μια υποτροφία στο ακριβό ιδιωτικό σχολείο Σεντ Μπιντ’ς. Στο σχολείο αυτό φοιτούν ως οικότροφοι, γόνοι αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών. Ένας από αυτούς είναι και ο Τζάιλς Μπάρινγκτον, με τον οποίο ο Χάρι συνδέεται με δυνατή φιλία. Την παρέα συμπληρώνει ο Ντίνκινς, ένας εξαιρετικά ευφυής και με απέραντες γνώσεις μαθητής, που προτιμά να περνά τον ελεύθερο χρόνο του, χωμένος στην πιο απομονωμένη γωνιά κάποιας βιβλιοθήκης.

     Θα περάσουν χρόνια πολλά, εύκολα και δύσκολα ώσπου στα είκοσι ένα του χρόνια, ο Χάρι θα μάθει πως πραγματικά πέθανε ο πατέρας του. Και θα αντιληφθεί το «γιατί» της σχεδόν εχθρικής συμπεριφοράς απέναντί του, του πατέρα του φίλου του, Χιούγκο Μπάριγκτον. Ακόμη πιο συγκλονιστική είναι μια αποκάλυψη της μητέρας του, η οποία θα τον φέρει αντιμέτωπο μ’ ένα πολύ βασανιστικό και καθοριστικό για το μέλλον του ερώτημα: αν τελικά είναι όντως γιος του Άρθουρ Κλίφτον ή το νόθο παιδί ενός πανίσχυρου άντρα που η οικογένειά του κυβερνά ολόκληρο το λιμάνι του Μπρίστολ.

     Η ιστορία, που ξεκινά με τη λήξη ενός μεγάλου πολέμου και τελειώνει με την έναρξη ενός άλλου, έχει απροσδόκητο και αναπάντεχο φινάλε.

     Ο Άρτσερ, εντυπωσιάζει για μια ακόμα φορά, με την αφηγηματική του δεινότητα, το στήσιμο της πλοκής, τη δημιουργία των χαρακτήρων, τον τρόπο γραφής με το υποδόριο χιούμορ και το εύρημα που χρησιμοποιεί να βάζει τους ήρωες του να διηγούνται ο καθένας ένα μέρος της ιστορίας, όχι όμως πιάνοντας το νήμα της αφήγησης, εκεί που το άφησε ο προηγούμενος, αλλά πηγαίνοντας αρκετά πίσω, ώστε να φωτίσει και να ερμηνεύσει κάποια γεγονότα, με τη δική του οπτική. Ένα συναρπαστικό βιβλίο, το οποίο, δύσκολα θα αφήσετε από τα χέρια σας, πριν φτάσετε στην τελευταία σελίδα.

     Ο Τζέφρι Άρτσερ, γεννήθηκε το 1940 στο Λονδίνο και σπούδασε στην Οξφόρδη. Έγινε διεθνώς γνωστός με τη μεγάλη του επιτυχία «Κάιν Και Άβελ». Τα 15 μυθιστορήματα που έχει γράψει και οι πέντε συλλογές διηγημάτων του, έχουν μεταφραστεί σε 37 γλώσσες. Μεγάλο μέρος του έργου του, κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Bell. Έχει γράψει επίσης τρία θεατρικά έργα και δύο σενάρια για τον κινηματογράφο. Υπήρξε μέλος της Βουλής των Κοινοτήτων επί μία 5ετία, έχει διατελέσει αντιπρόεδρος του Συντηρητικού Κόμματος και είναι ισόβιο μέλος της Βουλής των Λόρδων από το 1992. Είναι παντρεμένος, έχει δύο γιους και ζει στο Λονδίνο και το Κέμπριτζ.

ΕΧΕΙ ΔΙΚΙΟ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ;

Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ 

IVAN ILCHEV

Μετάφραση: VAIA RAKIDZI 

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ 

Σελ. 620, Νοέμβριος 2011 

      Τη μελέτη του βούλγαρου ιστορικού Ι. Ίλτσεφ, που περιγράφει τους μηχανισμούς προπαγάνδας που δημιούργησαν τα βαλκανικά κράτη από τη σύστασή τους, αρχής γενομένης από την επανάσταση του 1821, μέχρι τη λήξη της Μικρασιατικής εκστρατείας, θα σας παρουσιάσω σήμερα. «Στην ανά χείρας μονογραφία, αντικείμενο της έρευνας συνιστά η εκατονταετής περίοδος που έχει ως αφετηρία την Ελληνική Επανάσταση του 1821-1828 και η οποία ολοκληρώνεται το 1923 στη Διάσκεψη Ειρήνης της Λοζάνης». Σκοπός τους ήταν να επηρεάσουν και να προσεταιριστούν την κοινή γνώμη των δυτικών κρατών και κυρίως της Ευρώπης, ώστε να πειστεί για το δίκαιο των αγώνων τους. Έτσι ώστε να πηγαίνουν κάθε φορά στα συνέδρια που επανακαθόριζαν τα σύνορα της καταρρέουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας με τα αναδυόμενα κράτη, έχοντας όσο το δυνατό περισσότερους «συμμάχους» ανάμεσα στους συνέδρους. "...βασικός σκοπός μου είναι να ορίσω το γενικό πλαίσιο της προπαγάνδας στην εξωτερική πολιτική των βαλκανικών λαών και κρατών για μια περίοδο εκατό χρόνων". Ο συγγραφέας αντιμετώπισε πολλά προβλήματα για τη σύνταξη της μελέτης του. Και το πρώτο που είχε να αντιμετωπίσει ήταν ο ορισμός της προπαγάνδας. «Για περισσότερο από μισό αιώνα οι ερευνητές στον τομέα των κοινωνικών επιστημών, εμπλέκονται σε μια σκληρή αντιπαράθεση για το τι ακριβώς είναι και δεν είναι προπαγάνδα». Στη συνέχεια, όπως πολύ γλαφυρά αφηγήθηκε στην διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου που έγινε σε αίθουσα του Διεθνούς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την 1η Δεκέμβριου του 2011, είχε να αντιμετωπίσει πιο πρακτικά προβλήματα. Με κυριότερα την καχυποψία πολλών (συμπατριωτών του και ξένων) και την αδυναμία πρόσβασης σε πολλά αρχεία βαλκανικών χωρών, κάτι που δυσκόλεψε πολύ το έργο του. Παρά τις δυσκολίες όμως, κατάφερε να παρουσιάσει μια περιεκτικότατη μελέτη, η οποία είναι γραμμένη έτσι, ώστε χωρίς να χάνει σε επιστημονική εγκυρότητα, να είναι εύληπτη από τον κάθε αναγνώστη. Έχω όμως κάποιες «ενστάσεις» που αφορούν την επιμέλεια του βιβλίου. Πρώτη ένσταση, υπάρχουν λάθη σε κάποιες ημερομηνίες (όπως στη σελίδα 70, 98 κ.ά.). Δεύτερη, αρκετά ονόματα δεν είναι γραμμένα όπως τα ξέρουμε στην Ελλάδα, αλλά όπως είναι γνωστά στην πατρίδα του συγγραφέα. Τρίτη, γίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις χρήση του όρου «λίβελος», ενώ δεν ταιριάζει. Τέλος-και αυτό δυστυχώς συμβαίνει στην πλειονότητα των μεταφρασμένων μελετών-δεν υπάρχει «ελληνική» βιβλιογραφία. Δηλ. οι επιμελητές της έκδοσης, δεν αναφέρουν, ποια από τα βιβλία που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας, έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Όμως παρά τις αβλεψίες αυτές, η μελέτη, όπως γράφω και πιο πάνω, είναι εξαιρετική και ιδιαίτερα χρήσιμη στην κατανόηση ζητημάτων που προέκυψαν στο παρελθόν, αλλά μας απασχολούν ακόμη. Την ελληνική έκδοση, προλογίζει ο Επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ, Ιάκωβος Μιχαηλίδης. Ο Ιβάν Ίλτσεφ, είναι καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας. Έχει συγγράψει πολλές μελέτες για την ιστορία της Βουλγαρίας, τις σχέσεις με τους λοιπούς βαλκανικούς λαούς, τη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το Νοέμβριο του 2007, εξελέγη Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σόφιας.

ΤΟ ΠΑΡΤΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

ΤΟ ΠΑΡΤΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ 

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΣΦΥΡΙΔΗΣ 

Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ 

Σελ. 169, Οκτώβριος 2011 

      Την πιο πρόσφατη-ενδέκατη-συλλογή διηγημάτων, του Περικλή Σφυρίδη, ενός τεχνίτη, της μικρής φόρμας, σας παρουσιάζω σήμερα. Πρόκειται για δώδεκα ιστορίες-στιγμιότυπα ζωής-από τις μέρες που περνά ο (συνταξιούχος τώρα), γιατρός-καρδιολόγος, είτε στη Θεσσαλονίκη, είτε στο εξοχικό του στο «νησί», τη Σκύρο, με τις παρέες του, δίποδες και κυρίως τετράποδες, αφού ο συγγραφέας είναι «σεσημασμένος» ζωόφιλος. Η θεματολογία της συλλογής δεν είναι μακριά από ότι μέχρι σήμερα έχει απασχολήσει την πένα του: η ασθένεια, που απαιτεί τεράστιο κουράγιο για να την αντιμετωπίσεις κι ένας αγώνας διαρκής του οποίου για την έκβαση του οποίου ποτέ δεν μπορείς να σίγουρος, τα τετράποδα (ο Μπάμπης, ο Μαύρος, ο Ρούμπης, ο Σαντάμ (!!), η Φαίδρα, που «η περίπτωσή της ανακοινώθηκε σε διεθνές κτηνιατρικό συνέδριο»), δικά του και άλλων, που κάποια από αυτά υποφέρουν στα χέρια των κατοίκων του νησιού, θύματα μιας αρχαίας, αποτρόπαιης παράδοσης, η συναλλαγή στις επιτροπές απονομής των κρατικών βραβείων λογοτεχνίας, αλλά και οι συναλλαγές για την κατάληψη «υψηλών» διευθυντικών θέσεων στα νοσοκομεία, χώρο της επαγγελματικής ενασχόλησης του συγγραφέα, η «πώρωση» που προκαλούν τα ναρκωτικά σε όσους πέφτουν στα δίχτυα τους, που είναι κυρίως νέοι και ο αγώνας για την απεξάρτηση που δυστυχώς δεν είναι νικηφόρος για όλους. Όλα τα έργα της συλλογής είναι εξαιρετικά, αλλά τρία από αυτά τα ξεχώρισα, από την πρώτη κιόλας ανάγνωση και μου άρεσαν ιδιαίτερα, το καθένα για διαφορετικούς λόγους. Πρόκειται για τα: «Πρόβα Αυτοδικίας», ιδιαίτερα για την τελευταία φράση που με χιούμορ, αναλαμβάνει να αποφορτίσει την ένταση που έχει συσσωρευτεί, «Ο Κουμπάρος Μου Βασίλη(ς) Λέκα(ς)», που σε κάνει να θαυμάζεις το κουράγιο του Βασίλη και της οικογένειάς του, αλλά και να οργίζεσαι με τη διαφθορά και τον παραλογισμό του κράτους και το κορυφαίο και πιο συγκινητικό «Στη Μνήμη Του Αλμπέρτου Ναρ Και Του Άλλου Αλμπέρτου» για το οποίο δεν μπορώ να πω τίποτα άλλο, εκτός από το να σας προτρέψω να το διαβάσετε. Βιβλίο εξαιρετικό, στο οποίο πιστεύω ότι ο αναγνώστης θα θέλει να επιστρέψει ξανά και ξανά, όπως συνέβη και σε μένα. Ο Περικής Σφυρίδης που όπως λέει: «παντρεύτηκα την Ιατρική, ενώ παράλληλα διατηρούσα μακροχρόνιο δεσμό με την ερωμένη μου λογοτεχνία», γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει, το 1933. Απόφοιτος του Αμερικανικού κολεγίου «Ανατόλια», της τάξης του 1952. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Διατέλεσε πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (1975-1981). Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, δέκα συλλογές διηγημάτων, δύο μυθιστορήματα κι ένα αυτοσχόλιο πνευματικής πορείας. Κυκλοφόρησε μελέτες για λογοτέχνες και ζωγράφους και τρεις ανθολογίες για τους πεζογράφους της Θεσσαλονίκης. Συνεργάστηκε με τα περισσότερα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά. Διηγήματά του, έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά και ολλανδικά.

Ο ΤΖΕΒΝΤΕΤ ΜΠΕΗ ΚΑΙ ΟΙ ΓΙΟΙ ΤΟΥ

ORHAN PAMUK

Μετάφραση: ΣΤΕΛΛΑ ΒΡΕΤΟΥ 

Εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ 

Σελ. 792, Ιανουάριος 2012 

      Το έργο με το οποίο ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα ο νομπελίστας τούρκος συγγραφέας Ο. Παμούκ και εκδόθηκε πριν από 30 χρόνια, αλλά μόλις φέτος μεταφράστηκε στα ελληνικά, παρουσιάζω σήμερα. Ένα ογκώδες βιβλίο, 800 πυκνογραμμένων σελίδων, στο οποίο, όπως γίνεται αντιληπτό από τον τίτλο, περιγράφει τη ζωή του Τζεβντέτ μπέη και της οικογένειάς του. Η εποχή που εκτυλίσσεται η ιστορία του, (μέσα της δεκαετίας του 1910 έως μέσα της δεκαετίας του 1970), είναι αυτή που διαμόρφωσε το πρόσωπο της σύγχρονης Τουρκίας. Και ο Τζεβντέτ μπέη, είναι μέλος μιας τάξης που εν πολλοίς αναδείχτηκε την εποχή αυτή, την τάξη των μεσοαστών εμπόρων. Έτσι γίνεται φανερό ότι ο συγγραφέας, χρησιμοποιεί την οικογενειακή ιστορία, ως πρόσχημα και ως όχημα για να περιγράψει κάτι ευρύτερο: μιας εποχή κοσμογονίας για τη γειτονική χώρα. Η Τουρκία, υπό τη διεφθαρμένη και ανεπαρκή κυβέρνηση του σουλτάνου Αβδούλ Χαμιτ Β!, μπαίνει σε μια πρωτοφανή οικονομική κρίση. Η ανάγκη για αλλαγή γίνεται επιτακτική. Πολιτικοί, αξιωματικοί και διανοούμενοι, δημιουργούν το κίνημα των νεότουρκων, που επιτυγχάνει να ανατρέψει το σουλτανικό καθεστώς. Η δημοκρατία εγκαθιδρύεται στις 29 Οκτωβρίου του 1923 από τον Μουσταφά Κεμάλ (που επονομάστηκε Ατατούρκ). Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, ο Τζεβνέτ προσπαθεί να στήσει μια επιχείρηση στην Κωνσταντινούπολη, εξασκώντας το - όχι ιδιαίτερα «αξιοπρεπές» αλλά προσοδοφόρο - επάγγελμα του εμπόρου, στο οποίο κυριαρχούν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι. Τα όνειρά του εκτός από την επαγγελματική επιτυχία, περιλαμβάνουν και τη δημιουργία μιας οικογένειας. «Στη μέση της γέφυρας ένας γεροδεμένος άντρας μ’ ένα μεγάλο καπέλο και μια γυναίκα με ακάλυπτο πρόσωπο, κοίταζαν τη θάλασσα, κρατούσαν από τα χέρια τα παιδιά τους. «Μια οικογένεια σαν αυτή!» σκέφτηκε ο Τζεβντέτ μπέη». Το όνειρό του παίρνει σάρκα και οστά μετά το γάμο του με την κόρη ενός πασά. Παράλληλα, βλέπει γύρω του, τον κόσμο όπως τον ήξερε να καταρρέει και από τα ερείπια να γεννιέται κάτι νέο. Τις μεγάλες αλλαγές όμως, θα τις βιώσουν οι γιοί του, οι οποίοι με τις διαφορετικές κοσμοθεωρίες τους, αντιπροσωπεύουν τις κυρίαρχες τάσεις που διαμορφώνονται στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Τουρκίας. Στο βιβλίο η Ιστορία κυριαρχεί, χωρίς σχεδόν ποτέ να είναι εμφανώς παρούσα! Τα ιστορικά γεγονότα τα αντιλαμβανόμαστε περισσότερο από τους υπαινιγμούς του συγγραφέα, παρά από ευθεία αναφορά σ’ αυτά, ακόμα κι όταν καθορίζουν την πορεία των χαρακτήρων του. Εντύπωση μου προκάλεσε το γεγονός, ότι τεχνηέντως, αποφεύγει την αναφορά σε «σκοτεινές» σελίδες, όπως η γενοκτονία των Αρμενίων, η Μικρασιατική καταστροφή, το πογκρόμ του 1955. Το βιβλίο είναι ενδιαφέρον, αφού παρουσιάζει στοιχεία από την καθημερινή ζωή και τις μεταβολές που συντελούνται στους κόλπους της κοινωνικής ζωής, τριών γενεών Τούρκων και περιέχει «εν σπέρματι» κάποια από τα ζητήματα, που απασχόλησαν τη μετέπειτα θεματική του. Θα ήταν όμως ακόμα πιο ενδιαφέρον, αν έλειπαν αρκετές σελίδες, αφού «παθαίνει» αυτό που παθαίνουν σχεδόν όλοι οι νέοι συγγραφείς: θέλει να πει όλα όσα έχει στο μυαλό του μονομιάς με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις να πλατειάζει αφόρητα. Συνιστάται ιδιαίτερα στους φανατικούς αναγνώστες του Τούρκου συγγραφέα (οι οποίοι είναι από όσο ξέρω αρκετοί).