ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΟ ΤΟΥ ΜΑΤΙΑΣ ΑΛΜΟΣΙΝΟ

ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 780, Μάρτιος 2014

     Μια που βρισκόμαστε λίγες ώρες πριν από το τέλος της χρονιάς και την αρχή μιας καινούριας, σκέφτηκα να σας παρουσιάσω ένα βιβλίο αισιόδοξο με ήρωα έναν χαρακτήρα που θα μπορούσε να είναι πρότυπο καλοσύνης σε καιρούς μοχθηρίας, αγριότητας, άγνοιας, προκαταλήψεων.

     Είναι κάποια βιβλία, που όταν βρίσκομαι μπροστά στο λευκό χαρτί για να γράψω την παρουσίασή τους, μου προκαλούν αμηχανία και μου δημιουργούν πρόβλημα. Είναι τέτοιος και τόσος ο πλούτος των συναισθημάτων που μου προκαλούν, που νομίζω ότι δεν θα καταφέρω να τα αποτυπώσω και να σας τα μεταφέρω. Αυτό συνέβη με το βιβλίο-κομψοτέχνημα του Ι. Ζουργού. Ένα βιβλίο πολυεπίπεδο, με εξαιρετική γραφή και γλώσσα, απαιτητικό σε κάποιες περιπτώσεις, με χιούμορ, που ρέει στην ανάγνωση και που παρά το γεγονός ότι είναι αρκετά ογκώδες, παρακαλάς να μην τελειώσει.

     Αρχικά, αποφάσισα να κάνω ότι και με τα υπόλοιπα βιβλία που παρουσιάζω. Να αναφέρω λίγα λόγια για το μύθο του βιβλίου. Ξεκίνησα και σε κάποια στιγμή αντιλήφθηκα ότι ματαιοπονώ. Είχα γράψει δύο σελίδες και ο μικρός Ματίας, που είχε ξεκινήσει από τη Βασιλεία της Ελβετίας ακολουθώντας ένα καραβάνι εβραίων εμπόρων, δεν είχε φτάσει καν στη Θεσσαλονίκη (όταν διαβάσετε το βιβλίο, θα καταλάβετε τι εννοώ). Είναι αδύνατο να αποδοθούν με λίγα λόγια, η δύναμη των εικόνων, η πυκνότητα των συναισθημάτων και οι πράξεις των χαρακτήρων του έργου (που παρεμπιπτόντως, είναι 122!!).

     Όταν θα ενηλικιωθεί, ο αυξημένης ευφυΐας και προικισμένος Ματίας, είναι πια ένας γιατρός αλλά και στοχαστής, παθιασμένος με τις επιστήμες (όλες τις επιστήμες), που προσπαθεί να μείνει μακριά από κάθε λογής εξουσίες-αν και λόγω των ικανοτήτων του είναι εύκολο να τις προσεταιρισθεί- και προτιμά να περιπλανιέται στην Ευρώπη του 17^ου αιώνα, δρασκελίζοντας χώρες, γλώσσες, πολιτισμούς, θρησκείες, ιδέες. Που παλεύει ενάντια στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις και «κηρύσσει» τον ορθό λόγο.

     Ο ίδιος ο συγγραφέας λέει για τον ήρωα του: «Ήθελα μια αξιόλογη προσωπικότητα, έναν καλό άνθρωπο χωρίς όμως απλοϊκό μανδύα με τον οποίο συνήθως περιβάλλονται τέτοιου είδους χαρακτήρες. Αναζητούσα μια προσωπικότητα για να γαντζωθώ πρώτα εγώ και κατ’ επέκταση οι αναγνώστες».

     Κλείνω προτείνοντας να διαβάσετε οπωσδήποτε τις περιπλανήσεις του καλού ανθρώπου Ματίας Αλμοσίνο. Θα απολαύσετε ένα ανάγνωσμα που θα μείνει στο μυαλό σας για πολύ καιρό, θα γνωρίσετε την Ευρώπη του 17^ου αιώνα, όταν αρχίζει η άνθιση της επιστήμης και θα γοητευτείτε από τους χαρακτήρες του βιβλίου. Εξαιρετικό.

     Καλή χρονιά!

ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΤΟΥ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ

ANDREA CAMILLERI

Μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ

Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Σελ. 139, Ιούνιος 2014

     Με ερέθισμα μια ιστορία που κυκλοφορούσε σαν θρύλος στην οικογένειά του, ο μέγας μάστορας του αστυνομικού μυθιστορήματος, γράφει ένα υπέροχο μικρό βιβλίο με κύριους πρωταγωνιστές έναν συγγενή του γιατρό, τον δόκτορα Στέφανο Τζιμπιλάρο κι ένα χρυσό νόμισμα που λες και είχε τη δική του βούληση και διάλεγε τον κάτοχό του. «Πρόκειται για ένα νόμισμα που κόπηκε στον Ακράγαντα γύρω στο 400 π. Χ. κατά την πολιορκία των Καρχηδονίων».

     Το 406 π. Χ. η πόλη Ακράγας της Σικελίας (το σημερινό Αγκριτζέντο, γενέτειρα του συγγραφέα), έπεσε στα χέρια των Καρχηδονίων μετά από μακρά πολιορκία. Η μοίρα της πόλης θα ήταν ούτως ή άλλως σκληρή, αλλά επειδή οι Καρχηδόνιοι ήθελαν να εκδικηθούν μια παλιότερη ταπεινωτική ήττα, ξεπέρασαν σε αγριότητα κάθε όριο. Κατέστρεψαν την πόλη και κατάσφαξαν τους άτυχους κατοίκους. Ελάχιστοι γλύτωσαν χάρη στα καπρίτσια της τύχης. Ένας από αυτούς ήταν ο σπαρτιάτης μισθοφόρος Καλέβας, που προσποιήθηκε το νεκρό και διέφυγε μέσα από ένα δίκτυο υπόγειων στοών, που οδηγούσαν έξω από τα τείχη. Μαζί του είχε μόνο το ξίφος του, ένα παγούρι και ένα πουγκί με τους μισθούς οκτώ περίπου μηνών. Τριάντα οκτώ χρυσά νομίσματα. «Είναι νομίσματα κομμένα επί τούτου. Στη μια όψη υπάρχει ένας αετός με ανοιχτά φτερά κι ένας λαγός, ενώ στην άλλη ένας κάβουρας κι ένα ψάρι. Καθένα ζυγίζει 1,74 γραμμάρια χρυσού, που περιλαμβάνει επίσης την ημερήσια μερίδα σιταριού, διότι τους τελευταίους μήνες στον Ακράγαντα ήταν ευκολότερο να βρεις χρυσό να λιώσεις, παρά σιτάρι».

     Ο Κολέβας βγαίνει από τα τείχη, αλλά δεν προλαβαίνει να απολαύσει το αίσθημα της σωτηρίας, αφού τον δάγκωσε μια οχιά. Το τελευταία πράγμα που πρόλαβε να κάνει πριν πεθάνει μέσα σε φριχτούς πόνους που τον κάνουν να παραληρεί, ήταν να σηκωθεί όρθιος, να ανοίξει το πουγκί και να εκσφενδονίσει τα χρυσά νομίσματα.

     Δύο χιλιάδες τετρακόσια δέκα πέντε χρόνια αργότερα, ο 60χρονος Κόζιμο Καμαρότα, φτωχός χωρικός, εργάτης γης, σκάβοντας για να κάνει εύφορο ένα κομμάτι χωραφιού, βρίσκει ένα από αυτά τα νομίσματα. Αποφασίζει να το χαρίσει στον συμπατριώτη του γιατρό Τζιμπιλάρο, που είναι γνωστός συλλέκτης αρχαίων νομισμάτων, επειδή πολλά χρόνια πριν , όχι μόνο του έσωσε το πόδι από τον ακρωτηριασμό, αλλά δεν ζήτησε και αμοιβή για τις υπηρεσίες του. Όμως τα πράγματα δεν έγιναν όπως τα είχε σχεδιάσει ο Κόζιμο…

     Για μια ακόμη φορά, ο αγαπημένος  Α. Καμιλλέρι, εντυπωσιάζει με την ευρηματικότητα και την πρωτοτυπία του, με μια ιστορία, στην οποία μπλέκει την πραγματικότητα με τη φαντασία, που αν και μικρή, είναι απολαυστική.

ΝΙΚΗΤΑΣ ΔΕΛΤΑ

ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ

Σελ. 157, Νοέμβριος 2013

     Την ιστορία ενός έρωτα που άνθισε μέσα στο καμίνι του εμφυλίου πολέμου αφηγείται στο πρώτο της μυθιστόρημα η Μ. Παπαϊωάννου.

     Την εποχή της κατοχής, ο Νικήτας είναι ένας νέος άντρας. Ζει με την γυναίκα που τον έσωσε (και στη συνέχεια τον υιοθέτησε), στην καταστροφή της Σμύρνης. Όταν το ορφανοτροφείο στο οποίο ο Νικήτας φιλοξενούνταν και η Λιλή εργαζόταν τυλίχτηκε στις φλόγες, αυτή δε δίστασε και τον άρπαξε στην αγκαλιά της για να φύγουν. Μαζί τους και η κόρη της η Διδώ. Κι ο μόνος δρόμος διαφυγής ήταν η θάλασσα. «Πιάνω κι εγώ και βγάζω τα πεδιλάκια του Νικήτα, βγάζω κι απ’ την τσέπη του το πουγκί που τον βάραινε και τον κολλάω απάνω στην πλάτη μου. Φοβόμουν, βλέπεις, μη μου φύγει μες στη θάλασσα, έτσι αδύνατος που ήταν. Του λέω κακομοίρη μου, μη κι αφήσεις τα χέρια σου από πάνω μου γιατί σ’ έφαγα και πέφτω κι εγώ μαζί του στο νερό ξυπόλυτη». Κάποιες ώρες μετά τους περισυνέλλεξε ένα καΐκι που στη συνέχεια τους αποβίβασε στη Μυτιλήνη. Προσπάθησαν να ξαναρχίσουν τη ζωή τους και τα κατάφεραν. Περνούσαν φτωχικά αλλά επιβίωναν. Ο Νικήτας έγινε ένα ήσυχο λιγομίλητο παιδί, αδύναμο στο σώμα, σε αντίθεση με τη Διδώ που ήταν ατίθαση και δεν έμπαινε εύκολα σε καλούπια. Όταν οι Γερμανοί κατέκτησαν την Ελλάδα, ήταν από τους πρώτους που βγήκαν στην Αντίσταση.

     Ένα τραγικό περιστατικό που συνέβη στην οικογένειά της, ανάγκασε την Καίτη να πάρει τον αδελφό της τον Αργύρη και από την περιοχή των Ιωαννίνων, με τη βοήθεια των αντιστασιακών ομάδων, να πάει στη Μυτιλήνη. Εκεί ήταν από τα βασικά στελέχη της Αντίστασης στο νησί. Ο Νικήτας, λόγω ιδιοσυγκρασίας αλλά και σωματοδομής δεν μπορεί να πάρει όπλο. Βοηθά όμως λειτουργώντας τον πολύγραφο που είναι κρυμμένος στο ξυλουργείο του Λεμονά. Εκεί θα γνωρίσει την Καίτη και θα ερωτευτούν ο ένας τον άλλο βαθιά. «Πολλές αγάπες γεννήθηκαν γύρω μου τόσα χρόνια, αυτό όμως που ‘χαν οι δυο τους, άλλο να στο λέω κι άλλο να το βλέπεις, Ελένη, ήταν ένα πράμα ασύλληπτο, βουβό κι ήρεμο, μα τόσο δυνατό. Ούτε μια φορά δεν τους είδα ν’ ανταλλάξουν μήτε κι ένα άγγιγμα, μα όπου στέκονταν πλάι πλάι, κι οι τοίχοι ακόμα τρέμανε. Ένιωθες μιαν αύρα να φεύγει απ’ τον ένα και ν’ απλώνεται πάνω στον άλλο σα σεντόνι, έναν αέρα να τους σηκώνει πάνω απ’ το χώμα και να ζουν οι δυο τους σε μιαν άλλη γη».

     Για να αφηγηθεί την εξέλιξη της ιστορίας, η οποία κρύβει αρκετές ανατροπές, η συγγραφέας βάζει τους χαρακτήρες του βιβλίου, να την περιγράφουν διαδοχικά ο ένας μετά τον άλλο, από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, προσθέτοντας ο καθένας ένα ακόμη λιθαράκι, ένα νεότερο στοιχείο μέχρι να ολοκληρωθεί το παζλ.

     Ένα καλοδουλεμένο βιβλίο, με σφιχτή δομή, στο οποίο η Ιστορία είναι έντονα παρούσα και καθορίζει τις ζωές των πρωταγωνιστών, όσο κι αν αυτοί προσπαθούν να ορθώσουν το ανάστημά τους και να πάνε κόντρα και στο οποίο πλανάται διαρκώς το ερώτημα τι έφταιξε και οδηγήθηκε η χώρα στον εμφύλιο σπαραγμό.

     Πριν ολοκληρώσω την παρουσίαση να αναφέρω ότι το μυθιστόρημα «Νικήτας Δέλτα», είναι στη βραχεία λίστα των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2014, στην κατηγορία Πρωτοεμφανιζόμενοι Συγγραφείς. 

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΝΤΩΝ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Σελ. 290, Μάιος 2014

     Ο πολυγραφότατος δημοσιογράφος και συγγραφέας Χ. Ζαφείρης, επιστρέφει στα εκδοτικά δρώμενα με ένα βιβλίο εξαιρετικό! Περιγράφει την μεγάλη εμπράγματη κληρονομιά που άφησαν οι φυλές που κάποια στιγμή στην πορεία του χρόνου, κατοίκησαν τη Θεσσαλονίκη. «Με έκπληξη διαπιστώνει ο περιπατητής ότι οι μη Έλληνες, οι σύνοικοι λαοί της πόλης, άφησαν εξαιρετικό πολιτιστικό και κοινωνικό απόθεμα για όλους τους συμπολίτες και τις επόμενες γενεές, ανεξάρτητα από εθνική καταγωγή και θρήσκευμα».

     Αν και «στη Θεσσαλονίκη λειτουργούσαν στα τέλη του 19^ου αιώνα εκπαιδευτήρια εννέα θρησκευμάτων και δογμάτων και δεκατριών εθνοτήτων», τη μερίδα του λέοντος καταλαμβάνουν οι μουσουλμάνοι, οι οποίοι κατέκτησαν την πόλη οριστικά το 1430 και οι εβραίοι, που μετοίκισαν μαζικά από την Ισπανία για να αποφύγουν τους διωγμούς το 1492, ρίζωσαν στη Θεσσαλονίκη, την οποία ονόμαζαν μάλιστα «μητέρα του Ισραήλ». Σε κάποιες δε ιστορικές περιόδους, αποτελούσαν την πλειοψηφία των κατοίκων. «Για τέσσερις αιώνες η πόλη, με πληθυσμιακές παλινδρομήσεις που επηρεάζονταν από διαδοχικές πολεμικές συγκρούσεις, υποχρεωτικές μετοικεσίες, πυρκαγιές και επιδημίες, αναγκάστηκε να συμβιώσει με τρία βασικά σύνοικα στοιχεία, τους Έλληνες, τους Μουσουλμάνους και τους Εβραίους». Οι μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν την πόλη το 1924 με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Η εβραϊκή κοινότητα κυριολεκτικά ξεκληρίστηκε με την εφαρμογή της «τελικής λύσης» και στην Ελλάδα. Μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης περίπου 49.000 ΄Ελληνες εβραίοι και γύρισαν πίσω λίγο περισσότεροι από 1000.

     Το βιβλίο εξετάζει την κληρονομιά που άφησαν και άλλοι λαοί. Ξεκινά με τους Ρωμαίους και μας ξεναγεί στα ερείπια των κτιρίων (δημόσια κτίρια, παλάτια, ναοί, επαύλεις κλπ) που έχτισαν. Το μόνο κτίσμα της εποχής που στέκεται ακόμη «όρθιο» εξ ολοκλήρου, είναι η Ροτόντα. Ακολουθούν οι Μουσουλμάνοι. Είναι φυσικό ότι επειδή για 500 περίπου χρόνια είχαν την πόλη στα χέρια τους, η παρουσία τους να είναι πιο έντονη και τα μνημεία περισσότερα. Τα μνημεία με τα οποία αντιπροσωπεύονται οι εβραίοι είναι κυρίως βιομηχανικά κτίρια, εμπορικές στοές, αγορές, τράπεζες και ιδιωτικές κατοικίες. Τα υπόλοιπα φρόντισαν να τα εξαφανίσουν οι Γερμανοί στη διάρκεια της Κατοχής, όταν ανατίναξαν και κατέστρεψαν συναγωγές και άλλα κτίρια της εβραϊκής κοινότητας. Ξεχωριστά εξετάζονται οι Ντονμέδες, οι οποίοι ήταν εβραίοι που ασπάστηκαν τον ισλαμισμό. Παρά το γεγονός ότι από άποψη μνημείων οι Φράγκοι, οι Αρμένιοι και οι Σλάβοι δεν άφησαν μεγάλη κληρονομιά, αφού και ο αριθμός τους ήταν μικρός πληθυσμιακά, απασχόλησαν τον συγγραφέα.

     Κάθε κεφάλαιο (που αφορά και έναν λαό), ξεκινά με μια ιστορική εισαγωγή και ακολουθεί ξενάγηση στα μνημεία με ακριβή περιγραφή του καθενός, τις προηγούμενες χρήσεις και την τωρινή τους κατάσταση και χρήση. Το βιβλίο περιλαμβάνει εκατοντάδες φωτογραφίες εποχής και σημερινές. Αυτό που προκαλεί στεναχώρια είναι οι φωτογραφίες που… λείπουν, αφού «Η εθνοκεντρική και ειδικά η ελληνοκεντρική τακτική που ακολούθησε τις πρώτες δεκαετίες η ελληνική διοίκηση, δίνοντας προτεραιότητα στη διάσωση και προβολή των ελληνορθόδοξων ιστορικών και αρχιτεκτονικών καταλοίπων στη Θεσσαλονίκη, οδήγησε στην περιθωριοποίηση και την εξαφάνιση πολλών μνημείων που ανήκαν στα σύνοικα εθνοθρησκευτικά στοιχεία της πόλης». 

     Το βιβλίο συμπληρώνουν: ο εκπληκτικός Οδηγός που συνέταξε ο καθηγητής Γ. Χατζηκυριάκος το 1911, την τελευταία χρονιά της οθωμανικής κατοχής, στον οποίο «καταγράφεται αξιόπιστα η διοικητική, θρησκευτική, εκπαιδευτική και κοινωνική κατάσταση της πόλης καθώς και πλήρης επαγγελματικός κατάλογος ονομάτων (Ελλήνων, Τούρκων, Εβραίων, Ευρωπαίων κλπ) σε όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες» (!!!), χρονολόγιο με όλες τις σημαντικές ημερομηνίες, επιλεγμένη και πολύ επιμελημένη βιβλιογραφία, ευρετήριο των μνημείων και τριπλός χάρτης στον οποίο εντοπίζονται τα μνημεία, ενώ τον πρόλογο έχει γράψει ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Ι. Χασιώτης.

     Το βιβλίο είναι κόσμημα και για έναν ακόμη λόγο, πέρα από το αξιολογότατο περιεχόμενο, που εδώ ελάχιστα κατάφερα να σκιαγραφήσω. Και αυτός είναι η εκτύπωση. Πρόκειται για ένα βιβλίο ακριβό από πλευράς εξόδων (χαρτί, φωτογραφίες, χάρτες κλπ) και αξίζουν συγχαρητήρια στον εκδότη για το… κουράγιο του, σε τέτοιους καιρούς χαλεπούς! 

Ο ΦΡΟΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ

LINDA LAFFERTY

Μετάφραση ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ

Σελ. 495, Απρίλιος 2014

     Η αμερικανίδα συγγραφέας Λ. Λάφερτι, εμπνεύστηκε αυτό της το μυθιστόρημα, στη διάρκεια ενός ταξιδιού της στην Πόλη. «Όταν επισκέφτηκα την Κωνσταντινούπολη, το καλοκαίρι του 2001, με συνεπήρε η ιστορία της πόλης, ο πλούσιος συγκερασμός πολιτισμών και θρησκειών και είχα συνεχώς την αίσθηση (την οποία ακόμη έχω) πως αυτή η πόλη επηρέασε δραματικά όλο τον κόσμο στο πέρασμα των αιώνων».

     Στο μυθιστόρημα, περιγράφει τον απαγορευμένο έρωτα ενός γενίτσαρου με την αγαπημένη αδελφή του σουλτάνου, στην Κωνσταντινούπολη του 1826. Ο γενίτσαρος είναι ο Αχμέτ Καντίρ. Γεννήθηκε στη Σερβία και είχε το όνομα Ιβάν Πόστιβιτς. Τον απήγαγαν μικρό στη διάρκεια ενός παιδομαζώματος και όταν μεγάλωσε ξεχώριζε για το ύψος και τη γενναιότητά του. Η αγάπη του για τα άλογα τον οδήγησε στο ιππικό των γενίτσαρων. Διακρίθηκε σε μάχες και εκστρατείες και σύντομα ανέβηκε ψηλά στην ιεραρχία. Όμως ο σουλτάνος Μαχμούτ Β!, του αφαίρεσε τον βαθμό «καχύποπτος από την εξουσία που είχε αυτός ο στρατιώτης πάνω στους άλλους άντρες… Η απώλεια της διοίκησης του ιππικού ήταν το μεγαλύτερο πλήγμα που είχε δεχτεί στη ζωή του. Η αδικία-η ντροπή-του ότι τον είχαν φέρει εδώ που βρισκόταν τώρα, ήταν κάτι που σχεδόν δεν μπορούσε να υποφέρει».

     Η Οθωμανή πριγκίπισσα, είναι η Εσμά Σουλτάν, κόρη του Αμπντούλ Χαμίτ Α!, αδελφή του σουλτάνου Μουσταφά Δ! και ετεροθαλής αδελφή του επίσης σουλτάνου Μαχμούτ Β! Παντρεύτηκε σε ηλικία 14 ετών τον στρατηγό Κιουτσούκ Χουσεΐν  Πασά, αλλά στα 25 έμεινε χήρα. Λόγω της υψηλής της καταγωγής, μπόρεσε επηρεάζοντάς τους, να παίξει μεγάλο ρόλο στην διαμόρφωση της πολιτικής που ακολούθησαν τα δύο της αδέλφια, όταν ανέβηκαν στο θρόνο ο ένας μετά τον άλλο. Ήταν διαβόητη για την έκλυτη ζωή της. Λέγεται πως συχνά αναζητούσε χριστιανούς εραστές και αφού έπαιρνε από αυτούς ότι μπορούσε να πάρει στον ερωτικό τομέα, τους εξαφάνιζε, διατάζοντας τον πνιγμό τους στο Βόσπορο. Έκανε όμως και κάτι ακόμα σκανδαλιστικό για τους μουσουλμάνους. Προσπαθούσε να βελτιώσει τη θέση των γυναικών στην αυτοκρατορία, αρχίζοντας από το ίδιο της το παλάτι. (Για το οποίο η συγγραφέας αναφέρει ότι σώζεται ακόμη, αλλά νομίζω ότι αυτό δεν ισχύει. Αυτό που σώζεται είναι το «γιαλί» της, το παραθαλάσσιο εξοχικό της στο Βόσπορο. Τώρα έχει περιέλθει στην κυριότητα του ξενοδοχειακού ομίλου Marmara και χρησιμοποιείται ως αίθουσα δεξιώσεων. Επίσης υπάρχει και το μαυσωλείο της, στην οδό Divan Yolu).

     Ο έρωτας αυτών των δύο, είναι ο μύθος του βιβλίου, στον οποίο η συγγραφέας συνδυάζει τα ιστορικά πρόσωπα με τους χαρακτήρες της φαντασίας της, χωρίς να ξεφεύγει από το ιστορικό πλαίσιο. Όμως σε δεύτερο επίπεδο, το βιβλίο περιλαμβάνει πλούτο πληροφοριών. Αυτές αφορούν πολλές πτυχές από την πολυτελή καθημερινή ζωή στα παλάτια των σουλτάνων στην καταρρέουσα πια αυτοκρατορία, τα χαρέμια, τα φαγητά, την ενδυμασία, το πρωτόκολλο του παλατιού, το υπηρετικό προσωπικό, τις ίντριγκες, την αγριότητα, τους γενίτσαρους με τη νοοτροπία και την οργάνωσή τους, αλλά και πληροφορίες για τη ζωή των απλών ανθρώπων, που ζούσαν στη φτώχεια, σε συνθήκες δύσκολες και αντίξοες. Έτσι η Λάφερτι, καταφέρνει να κάνει το βιβλίο της ενδιαφέρον τόσο για τον αναγνώστη που θέλει να διαβάσει μια ερωτική ιστορία, αλλά και για εκείνον που θέλει να έχει μια άποψη της καθημερινής ζωής στην Κωνσταντινούπολη τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

ΜΑΤΩΜΕΝΟ ΜΗΝΥΜΑ

JUSSI ADLER OLSEN

Μετάφραση ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΨΑΛΗΣ

Εκδόσεις Ε.Ο.ΛΙΒΑΝΗΣ

Σελ. 575, 2014

     Το τρίτο βιβλίο του πολύ καλού Δανού συγγραφέα Γ. Άντλερ Όλσεν, κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τον Εκδοτικό Οργανισμό Λιβάνη πριν από λίγους μήνες.

     Ο Τομέας Q της Αστυνομικής Διεύθυνσης της Κοπεγχάγης, που αποτελείται από τον επιθεωρητή Καρλ Μερκ, τον Σύριο βοηθό του ονόματι Χαφέζ αλ Άσαντ (!!) και την γραμματέα του Ρόζε, έχει σαν αντικείμενο ενασχόλησης την εξέταση υποθέσεων του παρελθόντος που παραμένουν ανεξιχνίαστες. Γι’ αυτό σε όλους φαντάζει πολύ φυσικό το γεγονός ότι τους ανατίθεται να εξιχνιάσουν μια υπόθεση-που κανείς δεν ξέρει καλά-καλά αν είναι υπόθεση ή φάρσα-που έφτασε στην Αστυνομική Διεύθυνση μέσα σ’ ένα… μπουκάλι, αφού πρώτα ακολούθησε μια μάλλον παράξενη διαδρομή! «Αν δεν ήταν ο Ντέιβιντ Μπελ εκεί, με τη χαρακτηριστική αταραξία του, ο άνθρωπος που βρήκε το μπουκάλι μπορεί να το είχε πετάξει πίσω στη θάλασσα. Όμως, μια και ο αρχιφύλακας έτυχε να κάθεται εκεί παραδίπλα… το να του παραδώσει ο άλλος το μπουκάλι ήταν το πλέον προφανές. Το μπουκάλι είχε πιαστεί σε ένα δίχτυ και λαμπύριζε ελαφρά. Αν και ο χρόνος που είχε περάσει στο νερό είχε θαμπώσει τη γυαλάδα του, ο νεότερος ψαράς πάνω στο αλιευτικό παρατήρησε αμέσως πως είχε κάτι το ιδιαίτερο». Κι αυτό το ιδιαίτερο, ήταν ότι περιείχε ένα κομμάτι χαρτί, το οποίο στο αστυνομικό τμήμα του Τζον Ο’ Γκρόουτς, στο βορειότατο άκρο της Σκωτίας «κανείς δεν μπήκε στον κόπο να προσπαθήσει να διαβάσει… και κανείς δεν κάθισε να σκεφτεί τι μπορεί να σήμαινε η λέξη HIAELP». Όταν κάποιος μετά από πολύ καιρό αναρωτήθηκε τι γύρευε αυτό το μπουκάλι ακουμπισμένο στο περβάζι ενός παραθύρου του αστυνομικού τμήματος και αποφάσισε να ασχοληθεί, οι εκπλήξεις έπεσαν βροχή. Το «μελάνι» με το οποίο είχε γραφεί το μήνυμα αποδείχτηκε ότι ήταν ανθρώπινο αίμα και τα ίχνη των λέξεων που μόλις διακρίνονταν πια –μετά από χρόνια έκθεσης του χαρτιού σε κακές συνθήκες- ανήκαν στη δανέζικη γλώσσα.

     Ο Μερκ και οι συνεργάτες του, προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν το μήνυμα, αλλά αυτό αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο. Περισσότερο μαντεύοντας και υποθέτοντας, καταλήγουν σε κάποια συμπεράσματα. Το μήνυμα είναι η κραυγή για βοήθεια δύο αγοριών που είχαν απαχθεί και κρατούνται δεμένα σε ένα λεμβοστάσιο δίπλα στη θάλασσα. Η απαγωγή είχε γίνει πριν από 14 χρόνια. Τα συμπεράσματά τους όμως, εγείρουν περισσότερα ερωτήματα. Ποια είναι αυτά τα αγόρια; Άραγε ζουν ακόμα; Γιατί δεν υπάρχει καταγεγραμμένη καμιά καταγγελία εξαφάνισης τους, αφού από τα γραφόμενά τους συνάγεται ότι ανήκαν σε πολυμελή οικογένεια; Είναι άραγε η μοναδική περίπτωση ή υπάρχουν και άλλες αντίστοιχες;

     Πρόκειται για ένα εξαιρετικό θρίλερ με συγκλονιστική υπόθεση με πολλές παραμέτρους, γραμμένο με δεξιοτεχνία, που μπορώ να πω ότι με ενθουσίασε ακόμη περισσότερο από το προηγούμενο βιβλίο του Όλσεν. («Βεβήλωση», παρουσίαση Μάιος 2013).

     Τέλος μια μάλλον… άσχετη επισήμανση για τους φίλους του ποδοσφαίρου και ειδικά του Παναθηναϊκού: ένας από τους χαρακτήρες του βιβλίου ονομάζεται Ρενέ Χένρικσεν, όπως ο εξαιρετικός αμυντικός της εθνικής ομάδας της Δανίας που αγωνίστηκε στο Τριφύλλι από το 1999 μέχρι το 2005. 

ΛΕΓΕ ΜΕ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ

SARA BLAEDEL

Μετάφραση ΛΥΟ ΚΑΛΟΒΥΡΝΑΣ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 325, Φεβρουάριος 2014

     Το δεύτερο βιβλίο της Δανής συγγραφέως Σ. Μπλέντελ που κυκλοφορεί στα ελληνικά, είναι αυτό που σας παρουσιάζω σήμερα.

     Η Ρικ Λουίσε, αρχιφύλακας του τμήματος Ανθρωποκτονιών της Κοπεγχάγης, αναλαμβάνει την υπόθεση της Σουζάνε Χάνσον. Η Χάνσον, μια χαμηλών τόνων 32χρονη τραπεζική υπάλληλος, πέφτει θύμα άγριου βιασμού μέσα στο διαμέρισμά της. «Το ότι το θύμα ήταν φιμωμένο και δεμένο πισθάγκωνα αρκούσε ώστε το τμήμα του κέντρου της πόλης να καλέσει το Ανθρωποκτονιών. Η κατάσταση του θύματος σήμαινε ότι ο βιασμός ενέπιπτε στην κατηγορία της ιδιαίτερα βαριάς κακοποίησης». Το θύμα εκμυστηρεύτηκε στην αρχιφύλακα, ότι ο βιαστής την είχε προσεγγίσει μέσω ενός site γνωριμιών.

     Η Λουίσε και οι συνεργάτες της, προσπαθούν να εντοπίσουν τον βιαστή. Όμως αυτός αποδείχτηκε ιδιαίτερα προσεκτικός κι έξυπνος. Τα ίχνη που άφησε στο διαμέρισμα αλλά και στο σώμα της Χάνσον (τρίχες, δακτυλικά αποτυπώματα, DNA κλπ), είναι ελάχιστα. Εκτός αυτού, δεν οδηγούν πουθενά, αφού αυτά τα ελάχιστα που βρέθηκαν δεν ταυτοποιούνται. Ο βιαστής, που εμφανίστηκε με το όνομα Γέσπα Μπγέκχολτ, δεν έχει ποτέ συλληφθεί. Εξίσου δύσκολος είναι και ο εντοπισμός του μέσω των μηνυμάτων που έστελνε στο θύμα από το IP του υπολογιστή. Φρόντιζε σχεδόν κάθε φορά να τα στέλνει από διαφορετικό τερματικό που βρισκόταν σε δημόσιο χώρο και χρησιμοποιούνταν από πολλούς  όπως internet καφέ και δημόσιες βιβλιοθήκες. Μια τυχαία πληροφορία, στρέφει τις έρευνες στις κάμερες ασφαλείας του μετρό. Εκεί πράγματι εντοπίζουν τις κινήσεις του, αλλά η λήψη είναι κακή και το πρόσωπό του φαίνεται ελάχιστα.

     Σαν να μην έφτανε αυτό, ο βιαστής ξαναχτυπά. Μόνο που αυτή τη φορά δεν είναι μόνο βιασμός. Και για να ολοκληρωθεί το κακό, η Σουσάνε, το πρώτο θύμα, κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. «Η Λουίσε είχε χάλια διάθεση καθώς γύριζε με το αυτοκίνητο στην Αστυνομική Διεύθυνση Κοπεγχάγης. Ήταν αδιανόητο ένας τύπος που είχε προκαλέσει τόσο μεγάλη ζημία να κυκλοφορεί ελεύθερος κι ωραίος, σκέφτηκε…». Γι’ αυτό αποφασίζει να δράσει διαφορετικά. Γράφεται και η ίδια σε site γνωριμιών για να εντοπίσει τον άντρα που αναζητούν και που τώρα συστήνεται με το ψευδώνυμο «Πρίγκιπαςς» (με δύο ς). Αφού έφαγε δεκάδες ώρες και με τη βοήθεια της τύχης, καταφέρνει να βρει τη φωτογραφία του. Και δε διστάζει να βάλει σε κίνδυνο τη ζωή της, αφού επικοινωνεί μαζί του χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο «Πριγκίπισσα» και κανονίζει μια συνάντηση.

     Ένα καλό κι ενδιαφέρον θρίλερ, με σασπένς και ανατροπές, που εστιάζει στους κινδύνους, τα προβλήματα και τις επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από τις διαδικτυακές γνωριμίες, γραμμένο από μια ακόμη εκπρόσωπο της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας.