Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΜΟΙΡΑΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 230, Σεπτέμβριος 2020

     Για την Ελληνική επανάσταση του 1821, υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία, που εξετάζει κάθε πτυχή του μεγάλου αυτού γεγονότος. Είναι βιβλία, γραμμένα από Έλληνες και ξένους ιστορικούς, αλλά κι επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων. Ένα όμως από τα θέματα που δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς στην Ελλάδα, είναι το πώς προσέλαβαν οι Οθωμανοί το «Rum fesadi» (συνομωσία των Ρωμιών) ή «Yunan ihtilali» (Ελληνική επανάσταση). «Παρ’ όλη την πρόοδο της έρευνας, οι Οθωμανικές προσλήψεις της Ελληνικής Επανάστασης είναι ένα θέμα που δεν έχει διερευνηθεί πλήρως. Οι Οθωμανικές πηγές δεν έχουν μελετηθεί για μεγάλο χρονικό εύρος από τους Έλληνες ιστορικούς και μόνο τα τελευταία χρόνια με τη συστηματική μελέτη τους μπορεί να γίνει εκτίμηση και αξιολόγηση όσον αφορά την ελληνική ιστορία και επανάσταση».

     Ένα μέρος του κενού που υπάρχει στην έρευνα, έρχεται να καλύψει αυτό το βιβλίο που «Στόχος του είναι να παρουσιάσει τον τρόπο με τον οποίο ο σουλτάνος, η γραφειοκρατική ελίτ και η οθωμανική διανόηση κατανόησαν το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα των Ελλήνων και να αξιολογήσει τις οθωμανικές αντιδράσεις απέναντι στο μείζον αυτό ζήτημα. Το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού δεν αναλώνεται στην εξιστόρηση των πολεμικών συγκρούσεων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ούτε «ομνύει» στην κυρίαρχη εθνική αφήγηση. Αντιθέτως, στόχος του είναι να συμβάλει στην κάλυψη του κενού που υπάρχει όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι Οθωμανοί προσέγγισαν και αξιολόγησαν τα γεγονότα του Εικοσιένα».

     Το βιβλίο αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Αρχικά δίνει μια συνοπτική περιγραφή της κατάστασης του οθωμανικού κράτους τον 18^ο και αρχές του 19^ου αιώνα, εξετάζει το πώς οι ιδέες της Γαλλικής επανάστασης έγιναν αντιληπτές από την οθωμανική ελίτ και το περιβάλλον του σουλτάνου καθώς και την προσέγγιση της επανάστασης του 1770 στην Πελοπόννησο και της Σερβικής επανάστασης του 1804, από την οθωμανική εξουσία.

     Το επόμενο κεφάλαιο αναφέρεται στις αντιδράσεις των Οθωμανών τα πρώτα χρόνια της επανάστασης, προσπαθεί να ερμηνεύσει τις αντιδράσεις στο κέντρο εξουσίας αλλά και την περιφέρεια, περιγράφει πως αντιμετώπισαν οι χρονικογράφοι και οι λόγιοι την επανάσταση, καθώς και πως αντέδρασαν οι Οθωμανοί στις επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων.

     Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στο πως είδαν οι Οθωμανοί τα κορυφαία συμβάντα της Ελληνικής επανάστασης και την αντίδρασή τους στην ίδρυση του Ελληνικού κράτους.

     Τέλος στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η επίδραση της Ελληνικής επανάστασης στην πνευματική ζωή και την ιδεολογία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην διοίκηση και στη δομή της αυτοκρατορίας λόγω της επανάστασης κι εξαιτίας της δημιουργίας του Ελληνικού βασιλείου.  

     Ο συγγραφέας του βιβλίου, που είναι διδάκτωρ Οθωμανικής Ιστορίας και διδάσκει Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, έχει πολύ καλή γνώση της νοοτροπίας και της κουλτούρας του σουλτανικού περιβάλλοντος που καθόριζε και διαμόρφωνε την «πολιτική» έναντι των υπηκόων. Η γνώση αυτή σε συνδυασμό με την μεγάλη έρευνα που έκανε σε πολλές πηγές, αρχεία και βιβλιογραφία, του επέτρεψε να γράψει μια ιδιαίτερα σημαντική μελέτη, που φωτίζει μια διαφορετική πλευρά της Ελληνικής επανάστασης.