ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΣΤΑ

      Γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Ζει κι εργάζεται ως φιλόλογος στη Θεσσαλονίκη. Είναι μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος και της Ένωσης Λογοτεχνών και Συγγραφέων Λάρισας. Έχει τιμηθεί με το Α! Έπαινο από την Ένωση Συγγραφέων Ευρώπης. Έργα της: «Ανατροπή» (ποίηση, εκδ. Ζήτη, 2001), «Δελτία Ταυτοτήτων» (ποίηση, εκδ. Ζήτη 2003), «Το Κραγιόν Στο Συρτάρι» (Καστανιώτης, 2004), «Τα Χρόνια Των Ανέμων» (Καστανιώτης, 2007), «Μπλε Άμμος» (Άνω Τελεία, 2024).

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Μπλε Άμμος»;     Διάβαζα για κάποια παλιά εγκλήματα και την προσοχή μου τράβηξε η υπόθεση ενός ανθρώπου που είχε σκοτώσει πέντε γνωστούς του. Αυτό, βέβαια, ήταν η αρχική σπίθα, το φυτίλι που πυροδότησε τη φαντασία μου. Από κει και πέρα αυτή (εννοώ η φαντασία) πήρε τη σκυτάλη κι άρχισε να υφαίνει, να πλάθει υπόθεση, πλοκή, ήρωες, να βγάζει στην επιφάνεια μύχιες ιδέες και αντιλήψεις και να τα τοποθετεί όλα αυτά σε ανάλογο χωρο-χρονικό πλαίσιο.

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Νομίζω πως καθένας που γράφει θέλει κάτι να πει, χωρίς φυσικά αυτό να είναι αυτοσκοπός. Δηλαδή, δεν λέω μέσα μου «ας γράψω αυτό το μυθιστόρημα, για να διαδώσω αυτό το μήνυμα». Όχι. Θα ήταν μια πολύ τυποποιημένη διαδικασία με καλούπια και κλισέ και θα έλειπε η πηγαιότητα και ο αυθορμητισμός. Εξαιρετικά ανιαρό πράγμα η τυποποίηση, το καλουπάρισμα.

Όμως, καθώς γράφω, υπακούω στη φωνή που -άλλοτε ισχνή και άλλοτε ρωμαλέα- νιώθω να αντηχεί μέσα μου. Ωχ, δεν θέλω ν’ ακουστώ σαν την Ζαν ντ’ Αρκ που άκουγε φωνές (επικίνδυνα πράγματα αυτά), αλλά οι ιδέες μου, αυτά που έχω μέσα μου, θα βγουν, δεν γίνεται αλλιώς.

Τώρα, όσον αφορά το μήνυμα που -θέλω να- μεταφέρω, αυτό είναι ότι δεν υπάρχει απόλυτο κακό και απόλυτο καλό, ότι δεν πρέπει να κοιτάμε μόνο το περιτύλιγμα, το προφανές, και να κρίνουμε, ότι οι ρόλοι του θύτη και θύματος είναι κάποιες φορές σαν δυο δοχεία που βρίσκονται δίπλα-δίπλα και τα περιβλήματά τους είναι τρύπια κι έτσι το περιεχόμενο του ενός χύνεται μέσα στο περιεχόμενο του άλλου, σε σημείο που να μην μπορούμε να ξέρουμε τι ανήκε αρχικά στο καθένα.

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

       Η λογοτεχνία δεν ΜΠΟΡΕΙ να είναι κοινωνική πράξη. Η λογοτεχνία ΠΡΕΠΕΙ να είναι κοινωνική πράξη. Το «μπορεί» δείχνει πιθανότητα ή έστω δυνατότητα. Το «πρέπει» όμως δείχνει χρέος, καθήκον. Και η λογοτεχνία -όπως κάθε τέχνη νομίζω-δεν μπορεί να ναρκισσεύεται εξαντλούμενη σε ενασχόληση γύρω από ομφαλοσκοπήσεις. Ακόμη κι αν θέλω να γράψω την ιστορία του παππού μου (που λέει ο λόγος), πρέπει αυτή η ιστορία να έχει κάτι ευρύτερο να πει, για να αγγίξει τους ανθρώπους. Γενικά η λογοτεχνία οφείλει να είναι ενεργή μέσα στην κοινωνία, να παίρνει θέση, να «μιλάει» για τα προβλήματα της κοινωνίας, τις παθογένειές της, για τα ιστορικά γεγονότα, τις αιτίες και τις συνέπειές τους πάνω στους ανθρώπους. Η λογοτεχνία οφείλει να «φωτίζει» και να μην «σκοτώνει» (το λέω με την κυριολεκτική έννοια της λέξης, να μην καλύπτει με σκότος δηλαδή)τις πτυχές της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Και όταν κάτι φωτίζεται, ε, τότε μπορούμε να το παρατηρήσουμε καλύτερα και ίσως και να το αντιμετωπίσουμε.

Δεν αντέχω, θα το πω: Αν η υπόθεση ενός μυθιστορήματος είναι «ο πλούσιος με το θεληματικό πηγούνι που ερωτεύεται τη φτωχιά, πλην πανέμορφη, πλην τίμια κοπέλα και αυτή τον πιάνει με άλλη, αλλά ήταν παρεξήγηση και πάνε να ζήσουν οι δυο τους παντρεμένοι στον υπερπολυτελή του πύργο κάπου έξω απ’ το Παρίσι», συγγνώμη, αλλά αυτό δεν είναι λογοτεχνία και δεν πρέπει να ονομάζεται λογοτεχνία. Ας ονομαστεί «ιστορία για να περνά η ώρα» «αφήγημα-πασατέμπο», «έχω κάποια χαρτιά περισσευούμενα και είπα να τα γεμίσω». Τέλος πάντων, θέληση να υπάρχει και θα το βρούμε το όνομα. Σίγουρα πάντως δεν είναι λογοτεχνία.

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

       Θα σας απαντήσω κάτι του οποίου την πνευματική ιδιοκτησία δεν διεκδικώ. Θέλω να πω ότι αυτό που θα απαντήσω δεν το σκέφτηκα εγώ, αλλά το άκουσα από τους μαθητές μου, όταν μιλούσαμε περί τέχνης, και με βρήκε απόλυτα σύμφωνη: για να μπορέσει η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές, πρέπει οι άνθρωποι να διαβάζουν λογοτεχνία. Και συνεχίζω την άποψη των μαθητών μου: αν δεν έχεις επαφή με κάτι, πώς είναι δυνατό να σε επηρεάσει; Και απαντώ το αυτονόητο: δεν είναι δυνατό. Οι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί από τη λογοτεχνία, με απλά λόγια: δεν διαβάζουν. Και η λογοτεχνία είναι κάπως σαν τον νόμο. Από μόνη της είναι ανίσχυρη, ένα γραπτό κείμενο είναι, τι δύναμη μπορεί να έχει; Οι άνθρωποι είναι αυτοί που της δίνουν δύναμη (και σε αυτή και στους νόμους και σε κάθε γραπτό κείμενο) και οι άνθρωποι είναι αυτοί που μπορούν να τη ρίξουν σε αχρηστία.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

       Είμαι συγγραφέας; Μου φαίνεται λίγο βαρύγδουπος ο τίτλος. Εγώ απλώς γράφω. Γράφω, γιατί με γεμίζει, γιατί βρίσκω διέξοδο, γιατί κάτι μέσα μου με σπρώχνει να το κάνω, γιατί εντέλει γουστάρω πάρα πολύ όλη αυτή τη διαδικασία.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Μου φαινόταν απίστευτο. Νόμιζα ότι κάποια στιγμή θα ξυπνήσω και διαπιστώσω ότι όλο αυτό ήταν απλώς ένα όνειρο.

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Πάντως σίγουρα δεν πεθαίνουν. Ζουν μέσα μου. Τους ανακαλώ. Ανακαλώ τις στιγμές που τους έπλαθα, τις στιγμές που ανεξαρτητοποιούνταν από μένα. Είναι σαν τη γυναίκα που κυοφορεί ένα παιδί. Στην αρχή είναι ενσωματωμένο σε αυτήν, είναι μέσα της, μετά γεννιέται και γίνεται ένας ανεξάρτητος άνθρωπος  με τη δική του βούληση και τις δικές του πράξεις. Έτσι, λοιπόν, και με τους ήρωες των βιβλίων. Σκέφτομαι τις ώρες που πλάθονταν μέσα μου, τις ώρες που γεννιόντουσαν, τις ώρες που αποκτούσαν χαρακτήρα και δρούσαν σύμφωνα με αυτόν. Για άλλους ήρωες η γέννα ήταν πιο εύκολη, για άλλους πιο επώδυνη, όπως και με τα βιολογικά τέκνα. Πάντως με το που τελειώνει η συγγραφή δεν σβήνουν μέσα μου, δεν παύουν να υπάρχουν. Εδώ δεν σβήνουν μέσα μου ήρωες κάποιων βιβλίων που διάβασα (και δεν είναι δικά μου), θα σβήσουν αυτοί που όσο να ’ναι με συνδέουν μαζί τους και οι ωδίνες ενός διανοητικού τοκετού;

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Ναι, κάποια από αυτά ναι.

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Μου μοιάζει. Κάποιος. Αλλά δεν θα ήθελα να πω ποιος.

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Ο εκδότης.

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Θα πω πρώτα ποιος ΔΕΝ είναι. Δεν είναι ούτε ο «μορφωμένος» σε έναν πολύ υψηλό βαθμό (με μεταπτυχιακά, διδακτορικά και τέτοιου είδους περγαμηνές), δεν είναι ούτε ο πολύ έμπειρος σε αναγνώσματα. Καλοδεχούμενοι κι αυτοί. Όλοι καλοδεχούμενοι. Όμως…

Ιδανικός είναι αυτός που διαβάζει με ανοιχτή καρδιά, που διαβάζει για να προβληματιστεί, να κρίνει. Αυτός που αναζητά νοήματα μέσα και από την πλοκή και από τη γλώσσα. Αυτός εντέλει που είναι διατεθειμένος να ταξιδέψει κάπως πιο μακριά από τα ήσυχα νερά της ασφάλειας, της συνήθειας και των κατεστημένων αντιλήψεών του. Θα μου πείτε: μπορεί να συναντήσει άγνωστες και πρωτόφαντες και ανεξερεύνητες θάλασσες. Και θα σας απαντήσω: τι αξία έχει ένα ταξίδι χωρίς αυτές;

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Ναι, το πόσο μαζοχίστρια είμαι (χαχα). Γιατί, ενώ θα μπορούσα να τελειώσω μία σκηνή ή μια ενότητα μέσα σε μία μέρα ή δύο, άντε και σε μια βδομάδα, αν είναι πιο μεγάλη, αφού την έχω στο μυαλό μου ως πλοκή και ως εικόνα, εγώ μπορεί να κάνω και ένα μήνα και δύο και περισσότερο, γιατί το ψάχνω πάρα -μα πάρα- πολύ με το θέμα του χειρισμού της γλώσσας, ποιες λέξεις θα διαλέξω, ποιες εκφράσεις, ποιους συνδυασμούς. Κι αυτό γιατί θέλω να εξυπηρετείται ένας εσωτερικός ρυθμός στη γλώσσα του κειμένου. Ίσως να μη δίνει εξωτερικά σημάδια, αλλά υποδορίως υπάρχει και διαπερνά το κείμενο.

Τέλος πάντων, για να σοβαρολογήσω πάνω στην ερώτησή σας (αν και το θέμα του γλωσσικού χειρισμού δεν είναι για μένα καθόλου αστείο, είναι νομίζω ένα από τα πιο σοβαρά, τα πιο χρονοβόρα και τα πιο ψυχοφθόρα κατά τη διαδικασία της συγγραφής), δεν ανακάλυψα καινούργια πράγματα για τον εαυτό μου, ανακάλυψα όμως ότι υπάρχει μέσα μας μια «ντουλάπα» που ονομάζεται μνήμη. Κι αυτή η ντουλάπα έχει έναν… ανεξάρτητο, ατιθάσευτο χαρακτήρα. Τις περισσότερες φορές δεν υπακούει σε εντολές. Μπορεί να της ζητάς, να την παρακαλάς, να την απειλείς,  να βγάλει κάτι στην επιφάνεια και αυτή να σφυρίζει αδιάφορη. Κι άλλες φορές, ξαφνικά και χωρίς καμία προειδοποίηση, σε πετροβολεί με κάτι εικόνες, κάτι λόγια, ακόμη και κάτι συναισθήματα από το παρελθόν, τόσο έντονα που νιώθεις σα να τα βιώνεις εκείνη την ώρα. Αυτό ανακάλυψα για τον εαυτό μου: τα παιχνίδια που -μου- κάνει η μνήμη.

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Ναι, μέσα από την ιστορική έρευνα που κάνω για τη συγγραφή των βιβλίων μου, έχω εκπλαγεί, έχω νιώσει να αναποδογυρίζουν οι πεποιθήσεις μου, έχω διαπιστώσει ότι είχα εσφαλμένη εικόνα για κάποια θέματα. Κι έτσι βγήκα από τη ζώνη της ασφάλειάς μου, από την περιχαρακωμένη ισιάδα των εμπεδωμένων αντιλήψεών μου και μπήκα σε δύσβατα μονοπάτια. Πόσο ωραίο και ενδιαφέρον είναι αυτό, να ξέρατε!

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Δεν είμαι και ο πλέον κοινωνικός άνθρωπος που υπάρχει, δεν μπορώ να αναλίσκομαι σε συζητήσεις που δεν έχουν νόημα, στο τηλέφωνο δεν μπορώ να μιλήσω πάνω από δύο λεπτά (και πολύ λέω), ΑΛΛΑ: με ανθρώπους που έχουν διαβάσει τα βιβλία μου μού αρέσει πολύ να συνομιλώ. Και η συνομιλία δεν χρειάζεται να έχει απαραιτήτως τη μορφή συνέντευξης, δηλαδή να με ρωτάνε και να απαντάω, αλλά να ανταλλάσσουμε απόψεις, να μου λένε τι πιστεύουν, τι νιώθουν για κάποιον ήρωα και να τους λέω κι εγώ τη δική μου οπτική. Και η συζήτηση να επεκτείνεται και σε άλλα βιβλία που έχουμε διαβάσει αμφότεροι, σε ήρωες και πλοκή άλλων συγγραφέων. Ναι, ναι, αυτή είναι μια πολύ-πολύ ωραία συζήτηση.

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Πάρα πολλές φορές. Και είναι οι ωραιότερες στιγμές αυτών των συζητήσεων.

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Βίκτορ Ουγκό, «Οι άθλιοι». Χωρίς δεύτερη σκέψη. Το διάβασα σε πολύ μικρή ηλικία, μόλις τελείωνα το δημοτικό. Αυτό το βιβλίο καθόρισε τη σκέψη μου, τις ιδέες, την κοσμοθεωρία, τον τρόπο θέασης των καταστάσεων γύρω μου. Οι άθλιοι του Ουγκό μπήκαν μέσα μου και γίνανε το υλικό από το οποίο πλάστηκε όλη μου η εσωτερική φτιαξιά.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Δεν είναι εύκολη. Και, όπως σας είπα πιο πριν, είμαι εγώ που την κάνω να μην είναι εύκολη. Ψάχνω πάρα πολύ τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσω, την έκφραση, τη σύνταξη. Είπαμε, η γλώσσα που χρησιμοποιώ-θέλω να- έχει ένα εσωτερικό ρυθμό, να μην έχει επαναλήψεις λέξεων και εκφράσεων, να παίζει με τις σημασίες και τα νοήματα. Ναι, δεν είναι καθόλου εύκολη διαδικασία, όμως… τι θα άξιζε η συγγραφή, αν ήταν εύκολη;

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

           Ναι, έχω κάτι στο μυαλό μου και εν μέρει στα   χαρτιά μου, αλλά είναι κάτι που χρειάζεται πολύ μεγάλη έρευνα και ιστορικό «ξεψάχνισμα» και θα πάρει κάποιο χρόνο. Όμως δεν με πειράζει. Το ταξίδι αυτό της γραφής θέλω να το (ξανα)ζήσω μέσα και από τις νηνεμίες και από τις τρικυμίες του.

Σας ευχαριστώ πολύ!

ΑΣΤΡΟΣΙΔΗΡΑ

ΣΤΕΛΛΑ ΖΩΓΡΑΦΟΠΟΥΛΟΥ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 67, Μάιος 2025

      Με μια ακόμη κυκλοφορία, εμπλουτίστηκε η σειρά «Μικρή βιβλιοθήκη ποίησης» των εκδόσεων Ανάλεκτο. Πρόκειται για την πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή «Αστροσιδηρά» της Στέλλας Ζωγραφοπούλου  Μια συλλογή ποιημάτων και μικρών πεζών, που όμως κι αυτά αποπνέουν έντονη ποιητική διάθεση.

     Τη συλλογή, συμπληρώνει ο κατατοπιστικός πρόλογος του Ηλία Παπακωνσταντίνου, μέσα από τον οποίο γίνεται μια εισαγωγή στο έργο της Σ. Ζωγραφοπούλου και μια ιχνηλάτηση της θεματολογίας της «Μας μιλάει για τον φόβο, την ανασφάλεια, για τα δύο κορμιά της δημιουργίας, του έρωτα, για το μοίρασμα της αγάπης, για το ωραίο αύριο που αγωνιά να ξημερώσει. Μας μιλάει για τον θάνατο και τη γυναίκα, για τους αιώνιους μετανάστες, για το φως, για την επανάσταση του εαυτού, για την όποια κραυγή μας, για τον σκοπό του ποιήματος, για τις συνήθειες που είναι επικίνδυνες και την ξενιτιά της φαντασίας […] Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε πως για όλα τα σπουδαία μας μιλάει η ποίησή της κι αυτό είναι που θέλουμε από τον ποιητικό λόγο…».

     Μικρό δείγμα γραφής

 

Αστροσιδηρά

Από σίδερο και αστερόσκονη
Έτσι μου είχε μάθει κάποτε
Από αυτά φτιάχνεται η ψυχή και ζυμώνεται και ωριμάζει.
«Να φέρεσαι με στοργή, αλλά και πυγμή.
Να είσαι πούπουλο, εύθραυστη σαν πορσελάνη,
αλλά ανά πάσα στιγμή, να μπορείς να γίνεις σίδερο,
βαριά και ασήκωτη για ότι σου κόβει τα φτερά.
Να πέφτεις πάνω του, να το συνθλίβεις!»

Αυτό που κάποτε ονομάζαμε πάλη, τώρα είναι συμφιλίωση.
Κι αυτή η συμφιλίωση κόστισε αίμα. Δάκρυα. Ψυχή.
Όμως άξιζε τον κόπο!
Γιατί η ψυχή χρειάζεται και τα δύο για να προχωρήσει.

 Δάκρυ και γροθιά.

 

Πομπηία

Ακόμα ο τόπος μυρίζει στάχτη και καμένες σάρκες.
Κι ο τελευταίος άνθρωπος έχει πετρώσει πια.
Ωστόσο τα λουλούδια επιμένουν να ανθίζουν
ανάμεσα στις πέτρες
και το φεγγάρι επιμένει να ποτίζει με φως
την –κάποτε- πολυπληθή πόλη.
Κι όμως μοιάζει περισσότερο ζωντανή από πολλές άλλες.

Ηθικό δίδαγμα: «Ανάμεσα σε χιλιάδες ζωντανές-νεκρές πόλεις,
να είσαι μια Πομπηία».

6ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

      Αύριο, Δευτέρα 26/5 ξεκινά η τέταρτη εβδομάδα του 6^ου Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας, με την οποία ολοκληρώνεται ο κύκλος των εκδηλώσεων.

 

Δευτέρα 26 Μαΐου, 19.00

Παρουσίαση του νέου βιβλίου της Ειρήνης Βαρδάκη «Να Με Ξεχνάς» (εκδόσεις Μίνωας). Ομιλητές: Σέρυ Μπέντο (readaholic_gr), Έλλη Μαρία Μουστοπούλου (διερμηνέας νοηματικής, φιλόλογος), Θοδωρής Ζαργκλής (αρθρογράφος), Σταύρος Ηλιόπουλος (κριτικός λογοτεχνίας)

Omikron2, Βουτάδων 42, Γκάζι.

Τρίτη 27 Μαΐου, 19.00

Παρουσίαση του βιβλίου του Άγγελου Χαριάτη «Σκιές Πάνω Από Το Όρος» (εκδόσεις Κύφαντα). Ομιλητές: Γρηγόρης Αζαριάδης (συγγραφέας, κριτικός), Χρήστος Γιαννάκενας (συγγραφέας). Συντονίζει η Έλενα Σπανδωνή (δημοσιογράφος, υπεύθυνη Τύπου του φεστιβάλ).

Omikron2, Βουτάδων 42, Γκάζι.

Τετάρτη 28 Μαΐου,19.00

Παρουσίαση του βιβλίου του Αντώνη Γκόλτσου «Το Πορτραίτο Της Γυναίκας Που Έλειπε» (εκδόσεις Κύφαντα). Ομιλητές: Γιάννης Ράγκος (δημοσιογράφος, συγγραφέας, ιδρυτικό μέλος ΕΛΣΑΛ), Άντυ Βρόσγος (συγγραφέας, μέλος ΕΛΣΑΛ), Βέρα Στρατάκου (τηλεοπτική και ραδιοφωνική εκφωνήτρια).

Ίδρυμα Π & Ε Μιχελή, Βασιλίσσης Σοφίας 79, Αθήνα.

Πέμπτη 29 Μαΐου, 19.00 

Γιάννης Πανούσης

Παρουσίαση του συλλογικού τόμου «Πολιτισμική Εγκληματολογία και νέο-νουάρ. Το έγκλημα στην λογοτεχνία και τον κινηματογράφο στην Ελλάδα» από το Εργαστήριο Πολιτισμικής Εγκληματολογίας του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.), σε συνεργασία με τις εκδόσεις Κύφαντα. Ομιλητές: Γιάννης Πανούσης (ομότιμος καθηγητής εγκληματολογίας ΕΚΠΑ), Ιωάννα Τσίγκανου (Δρ. κοινωνιολογίας εγκλήματος LSE, διευθύντρια ερευνών Ινστιτούτο Πολιτικών Ερευνών), Φώτης Σπυρόπουλος (επ. καθηγητής ποινικού δικαίου Philips University, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, οικονομολόγος, αντιπρόεδρος Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος). Συντονίζει η Μαρία Αθήνη (δημοσιογράφος-συγγραφέας, επιστημονική συνεργάτιδα του ΚΕ.Μ.Ε., ΜΑ στις Συγκριτικές Λογοτεχνικές και Πολιτισμικές Σπουδές.

Omikron2, Βουτάδων 42, Γκάζι.

Παρασκευή 30 Μαΐου, 19.00

Βαγγέλης Μπέκας 

Εκδήλωση λήξης από την Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) με θέμα «Quo vadis: Η μετεξέλιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος. Η τεχνολογία ως παράγοντας». Πόσο έχει αλλάξει το αστυνομικό μυθιστόρημα τα τελευταία 100 χρόνια; Ποιοι πολιτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί παράγοντες συνέβαλαν σε αυτό; Τι ρόλο έχει παίξει η τεχνολογία και πόσο θα παίξει ακόμη; Ομιλητές: Αντώνης Γκόλτσος (συγγραφέας), Βαγγέλης Μπέκας (συγγραφέας) και Χίλντα Παπαδημητρίου (συγγραφέας, μεταφράστρια).

Αετοπούλειο  Πολιτιστικό Κέντρο, Φιλικής Εταιρείας 12, Χαλάνδρι.  

Η ΛΙΣΤΑ

ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟ
YOMI ADEGOKE
Μετάφραση ΝΟΕΛΑ ΕΛΙΑΣΑ
Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
Σελ. 451, Φεβρουάριος 2025

      Το πρώτο μυθιστόρημα της βρετανίδας (με καταγωγή από τη Νιγηρία) δημοσιογράφου και συγγραφέως Γ. Αντεγκοκέ, είναι το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα.

     Η Όλα Ολαγίντ, με καταγωγή από τη Νιγηρία και ο Μάικλ Κόραντενγκ με καταγωγή από τη Γκάνα, ζουν στο Λονδίνο και σχεδιάζουν τις τελευταίες λεπτομέρειες του γάμου τους, που θα γίνει τον Ιούνιο του 2019, δηλ. σε λιγότερο από ένα μήνα. «Η Όλα ήταν πολύ όμορφη-άγρια καστανά μάτια, ψηλά ζυγωματικά, λακκάκια και μια αφρικανική ομορφιά στην οποία οι Άφρο μουσικοί έχουν αφιερώσει πολλά τραγούδια. Ήταν ψηλή και αδύνατη […]Μέχρι να πάει στο πανεπιστήμιο, το ξερακιανό κορίτσι είχε μεταμορφωθεί σε μια λυγερόκορμη γυναίκα, την οποία πολλοί περνούσαν για μοντέλο». Εργάζεται σαν συντάκτρια στο ηλεκτρονικό περιοδικό Womxxxn. Είναι διάσημη για την αρθρογραφία της, που εστιάζει σε φεμινιστικά θέματα και αυτά που αφορούν κακοποιητικές ανδρικές συμπεριφορές. Μάλιστα παλιότερα, διατηρούσε και blog με τη συγκεκριμένη θεματολογία και συχνά παρακινούσε τις κακοποιημένες γυναίκες να μη διστάζουν να αποκαλύπτουν και να καταγγέλλουν τους κακοποιητές (συζύγους, συντρόφους, εργοδότες κλπ).

     Ο επικείμενος γάμος φαίνεται ότι έφερε τύχη στον Μάικλ, ο οποίος έχει μόλις προσληφθεί στην CuRated, για να κάνει τη δουλειά που πάντα ονειρευόταν: να γίνει παρουσιαστής του Tasted. Μπορεί να μην είναι τόσο γνωστός όσο η μέλλουσα σύζυγός του, αλλά είναι εξίσου εμφανίσιμος κι εντυπωσιακός και αποτελούσαν το ιδανικό ζευγάρι.

     Όμως, την ημέρα που ετοιμάζεται να πάει στη νέα του δουλειά για πρώτη φορά, στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, γίνεται «σεισμός». Δημοσιεύεται μια λίστα με τους χειρότερους κακοποιητές των media της Αγγλίας. «Σήμερα το πρωί βγήκε ζωντανά κάτι που ονομάζεται Λίστα. Απ’ ότι φαίνεται, ξεκίνησε αρχικά σαν αρχείο Google από διάφορες γαμάτες, ανώνυμες δημοσιογράφους, ακτιβίστριες φεμινίστριες και τα λοιπά –όλες τις καλές «-ίστριες». Και τώρα είναι ένας λογαριασμός στο Twitter που έχει βάλει στόχο όλα αυτά τα καθάρματα των μίντια. Βιαστές, σεξιστές και όλα τα «-στες». Όλοι οι γλοιώδεις ξεμπροστιάστηκαν». Με τρόμο και μεγάλη έκπληξη, ο Μάικλ διαπιστώνει ότι το όνομά του περιλαμβάνεται στη λίστα. Καταλαβαίνει ότι η ζωή του θα αλλάξει για πάντα. Είτε είναι ένοχος, είτε αθώος!

     Το «Η Λίστα», είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα στο οποίο δύο νέοι άνθρωποι βλέπουν τη ζωή τους, την καριέρα τους, το γάμο τους, τις επαγγελματικές, κοινωνικές και φιλικές τους σχέσεις να κινδυνεύουν να καταστραφούν εξαιτίας μιας ανώνυμης ανάρτησης και καταλαβαίνουν με τον πιο εμφατικό και δραματικό τρόπο «ότι το ιντερνέτ μπορεί να σου πάρει εξίσου γρήγορα όσα σου έχει δώσει» κι ακόμα ότι «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να γίνουν ένα πολύ φριχτό μέρος». Εξαιρετική η σκιαγράφηση των χαρακτήρων που απεικονίζει τις αγωνίες, τις μεταπτώσεις αλλά και τις παλινωδίες τους, σε ένα συναρπαστικό κείμενο που διαβάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον, και περιλαμβάνει περιγραφές καταστάσεων και συμπεριφορών που συμβαίνουν στο διαδίκτυο οι οποίες στις νεώτερες γενιές μπορεί να είναι γνωστές και οικείες, αλλά εμάς που είμαστε μεγαλύτεροι μας ξενίζουν και μας προβληματίζουν! Πολύ ξεχωριστό και αξιόλογο βιβλίο!  

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΝΕΜΕΣΙΣ

ΕRIC BOGOSIAN
Μετάφραση ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΘΕΟΧΑΡΗ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Σελ. 461, Φεβρουάριος 2025

      Συμπληρώνονται φέτος, 110 χρόνια από την Γενοκτονία των Αρμενίων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία ξεκίνησε το 1915, συνεχίστηκε και την επόμενη χρονιά και κόστισε τη ζωή σε 1.400.000 περίπου, άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

     Όταν οι Νεότουρκοι-παρά τις αρχικές τους διακηρύξεις-αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα κράτος χωρίς θρησκευτικές κι εθνικές μειονότητες, οι πρώτοι που επλήγησαν ήταν οι Αρμένιοι της Ανατολίας και οι Έλληνες της Μ. Ασίας και του Πόντου. Για τους Έλληνες, υπήρχε ένα κράτος που μπορούσε να υποστηρίξει και να υποδεχτεί τους διωκόμενους και τους δέχτηκε όταν χρειάστηκε, παρά τα πολλά προβλήματα που προέκυψαν, με αποτέλεσμα τα θύματα να είναι –ευτυχώς- λιγότερα. Για τους Αρμένιους όμως, δεν υπήρχε πατρίδα στην οποία θα μπορούσαν να καταφύγουν. «Η Κεντρική Επιτροπή της ΕΕΠ γρήγορα κατέληξε να πιστεύει ότι ο αρμενικός πληθυσμός αποτελούσε θανάσιμη απειλή για την ετοιμοθάνατη Οθωμανική Αυτοκρατορία […] η οθωμανική κυβέρνηση αποφάσισε να λύσει μια για πάντα το «αρμενικό ζήτημα» εξαλείφοντας όλους τους Αρμενίους» έτσι «η σφαγή που έμελλε να πλήξει τον αρμενικό λαό στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν πρωτοφανής σε έκταση».

     Με τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου, η Οθωμανική αυτοκρατορία, βρέθηκε στην πλευρά των ηττημένων. Γι’ αυτό πολλά από τα ηγετικά στελέχη των Νεότουρκων διέφυγαν πριν συλληφθούν από τους Βρετανούς που είχαν υπό την κατοχή τους την Κωνσταντινούπολη. «Την 1^η Νοεμβρίου με την «έγκριση» των Γερμανών διπλωματών, τα βασικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής της ΕΕΠ είχαν επιβιβαστεί σε ένα γερμανικό τορπιλοβόλο και είχαν φύγει…». Παρ’ όλα αυτά, δικάστηκαν ερήμην για εγκλήματα πολέμου και καταδικάστηκαν, χωρίς όμως να είναι δυνατή η εκτέλεση της ποινής.

     Λίγα χρόνια αργότερα, η Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία, η οποία απαρτίζονταν από επιζώντες και μέλη της αρμενικής διασποράς, αποφάσισε τη δημιουργία της Επιχείρησης Νέμεσις. «Η «Νέμεσις» είχε καταστεί αναγκαία όχι μόνο ως βεντέτα, αλλά και για να αποκατασταθεί κάποιο ίχνος αξιοπρέπειας σε έναν λαό που είχε συντριβεί τόσο ανελέητα. Η «Νέμεσις» είχε να κάνει τόσο με την υπερηφάνεια όσο και με την εκδίκηση […] Μέσα σε τρία χρόνια από την ίδρυσή της, εντόπισε και σκότωσε επτά υψηλόβαθμους ιτιχαντιστές και τους συνεργάτες τους. Τουλάχιστον δέκα ένοπλοι δολοφόνοι πραγματοποίησαν τις εκτελέσεις. Άλλοι δώδεκα τσιλιαδόροι, κατάσκοποι και οργανωτές βοήθησαν». Μάλιστα στις δύο-τρεις πρώτες εκτελέσεις, η Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία, είχε ζητήσει από τους εκτελεστές να μην προσπαθήσουν να διαφύγουν, αλλά να παραμείνουν δίπλα στα θύματα για να συλληφθούν. Με τον τρόπο αυτό, στη συνέχεια, μέσα από τη δικαστική διαδικασία, όταν θα γινόταν η αναζήτηση του κινήτρου, θα δινόταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γίνουν γνωστές οι θηριωδίες που διαπράχθηκαν από τους Νεότουρκους σε βάρος των Αρμενίων.

     Το «Επιχείρηση Νέμεσις» είναι η απόδοση μιας σελίδας της Ιστορίας που δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό. Μετά από ενδελεχή έρευνα, ο Ε. Μπογκοσιάν, μέσα από την ιστορία του Σογομόν Τεχλιριάν και των συντρόφων του που εκτέλεσαν τον Ταλαάτ Πασά στο Βερολίνο στις 15 Μαρτίου του 1921, κατάφερε να γράψει μια συναρπαστική αφήγηση, που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, για την προσπάθεια μιας ομάδας επιζώντων να αποδώσουν δικαιοσύνη, αλλά και ένα ψήγμα ελπίδας σε έναν λαό που είχε εξολοθρευτεί σχεδόν ολοκληρωτικά! Εξαιρετικό βιβλίο!

ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΚΡΕΒΑΤΙ

CHARLES HARRISON
Μετάφραση ΑΝΝΑ ΒΑΝΤΗ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 176, Ιανουάριος 2025

      Όταν ξέσπασε ο πόλεμος που ονομάστηκε Πρώτος παγκόσμιος ή Μεγάλος Πόλεμος, χαρακτηρίστηκε ως «ο πόλεμος για το τέλος όλων των πολέμων». Χαρακτηρισμός που όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε ήταν εντελώς λανθασμένος και ουτοπικός. Υπολογίζεται ότι κόστισε τη ζωή σε 8,5 εκατομ. στρατιώτες των αντιμαχόμενων κρατών καθώς και σε 13,5 εκατομ. αμάχους, που έχασαν τη ζωή τους εκτός από τις άμεσες συνέπειες των μαχών και από κακουχίες, ασθένειες και λιμό.

     Ένας από τους στρατιώτες που πολέμησε και θεωρείται «τυχερός», αφού τραυματίστηκε κι επέστρεψε στην πατρίδα του, είναι ο Τσαρλς Γέιλ Χάρισον, Καναδός συγγραφέας και δημοσιογράφος, ο οποίος έγραψε το βαθύτατα αντιπολεμικό βιβλίο που παρουσιάζω σήμερα. «Όταν ξέσπασε ο Α! Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914, ο Χάρισον, όπως πολλοί νέοι της γενιάς του, αισθάνθηκε υποχρεωμένος να καταταγεί. Υπηρέτησε ως πεζικάριος στο Καναδικό Εκστρατευτικό Σώμα και βίωσε από πρώτο χέρι τη φρίκη του πολέμου».

     Μετά από μια στοιχειώδη εκπαίδευση, μεταφέρεται στην Ευρώπη και τοποθετείται στα υγρά και λασπώδη χαρακώματα που εκτεινόταν σε μήκος εξακοσίων μιλίων, από τη Βόρεια Θάλασσα, μέχρι την ουδέτερη Ελβετία. Οι αντιμαχόμενοι στρατοί, με συνεχείς επιθέσεις και αντεπιθέσεις, διεκδικούν, κερδίζουν, χάνουν και επανακτούν, ελάχιστα τετραγωνικά χιλιόμετρα εδαφών, με τρομακτικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές. «…ο πόλεμος ήταν στρατιώτες στριμωγμένοι σε βρομερές λασπότρυπες γεμάτες παράσιτα, που προσεύχονταν να μην ανατιναχτούν σε κομμάτια από μια εκπληκτική ποικιλία δολοφονικών μηχανών».

     Η φρίκη που έζησε στα πεδία των μαχών και στα χαρακώματα βλέποντας τους συντρόφους του να διαμελίζονται από τις εκρήξεις των βλημάτων, να τραυματίζονται βαριά και να πεθαίνουν από εχθρικά πυρά, να καταπλακώνονται από όγκους χωμάτων, να ασφυκτιούν από τα δηλητηριώδη αέρια και να καίγονται από τα φλογοβόλα, των ώθησε να γράψει αυτό το βιβλίο, που απέσπασε την αναγνώριση των κριτικών το 1930 που κυκλοφόρησε. Με γλώσσα απλή, σκληρή και ρεαλιστική, περιγράφει τα όσα έζησε ο ίδιος και όσοι είχαν την ατυχία να είναι στρατευμένοι στα χαρακώματα της Γαλλίας, του Βελγίου και την Ολλανδίας. Αλλά και την τεράστια ανισότητα μεταξύ των στρατιωτών της πρώτης γραμμής και των υψηλόβαθμων αξιωματικών των επιτελείων, που χάραζαν τη στρατηγική σε χάρτες, μακριά από τη φρίκη και το μακελειό.

     Ένα εξαιρετικό αντιπολεμικό βιβλίο, που παρά το γεγονός ότι γράφτηκε πριν από έναν αιώνα, τα μηνύματά του, παραμένουν πάντα επίκαιρα!     

Η ΚΑΛΥΒΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΚΙΚΗ ΤΣΙΛΙΓΓΕΡΙΔΟΥ
Εκδόσεις BELL
Σελ. 356, Φεβρουάριος 2025

      Η ελληνοαμερικανίδα ιδιωτική ερευνήτρια Στέλλα Άνταμς επιστρέφει! Και για να είμαι πιο ακριβής, ενώ επιστρέφει ως μυθιστορηματική ηρωίδα, δεν πιάνει το νήμα της συνέχειας της ιστορίας από εκεί που το άφησε στο «Κρύο Δέρμα». Κάτι τέτοιο θα ήταν εξ άλλου δύσκολο, μετά τον σοβαρό τραυματισμό της. Επιστρέφει, για να μας δείξει πως έφτασε να γίνει αυτή που έγινε. Μέσα από ποιες διαδικασίες διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας της. Πιάνει τον μίτο της αφήγησης από την αρχή, όταν το 2010, σε ηλικία 23 ετών, αποφοίτησε από την ακαδημία του FBI στο Κουάντικο. «Αποφοίτηση με άριστα, πρώτη στη σειρά σου, με επιπλέον σεμινάρια στη συμπεριφορική ανάλυση, σε τεχνικές μάχης και στην αντιμετώπιση τρομοκρατικών χτυπημάτων και ήδη με πτυχία Κοινωνιολογίας του NYU, από όπου δεν έχασες ούτε εξάμηνο. Πολύ υψηλές επιδόσεις στην Ακαδημία, πολύ υψηλοί βαθμοί στο πανεπιστήμιο. Γεννημένη στην Ελλάδα ο 1986 από αμερικανίδα μητέρα […] Περνιέσαι κάτι σαν παιδί-θαύμα πράκτορα Άνταμς».

     Ο πρώτος της διορισμός, είναι στο γραφείο του FBI, στο Μόμπιλ της Αλαμπάμα, που είναι η πρωτεύουσα μιας κομητείας 400 χιλ. περίπου κατοίκων. Πριν καλά-καλά εγκλιματιστεί στο νέο περιβάλλον, πρέπει να γνωριστεί με τον συνεργάτη της πράκτορα Μπαρνς, πρώην μέλος των ειδικών δυνάμεων του αμερικανικού στρατού. «Ο Νόρμαν Φλόιντ Μπαρνς ήταν γύρω στο ένα ενενήντα και με βάρος κοντά στα εκατόν είκοσι κιλά, τα περισσότερα από αυτά μύες. Το δέρμα του είχε μια σκούρα εβένινη απόχρωση, και τα χαρακτηριστικά του ήταν μεγάλα, αδρά και παραστατικά. Δύο πελώρια μάτια που την κοιτούσαν εξεταστικά, δύο πλατιά ρουθούνια που έμοιαζαν να πιάνουν όλες τις μυρωδιές σε έναν χώρο όπως θα έκανε ένα λαγωνικό, και δύο γεμάτα χείλη…».

     Και την επόμενη μέρα μετά την άφιξή της, θα πρέπει μαζί με τον παλαιότερο στην υπηρεσία και πιο έμπειρο συνεργάτη της, να αναλάβει την πρώτη της υπόθεση. Μια υπόθεση που η τοπική αστυνομία δεν μπορούσε να διαχειριστεί. « “Λοιπόν, αυτή θα είναι η πρώτη σου υπόθεση, πράκτορα Άνταμς. Μια διπλή εξαφάνιση”. Τη χαιρέτισε φέρνοντας δύο δάχτυλα κοντά στο μέτωπο και άρχισε να απομακρύνεται μέσα στο σκοτάδι του πάρκινγκ […] “Τι εξαφάνιση;” Η φωνή της είχε τώρα αποκτήσει λίγο χρώμα. Και ένα μικρό τρέμουλο. Ο Νόρμαν σταμάτησε και έστρεψε ελαφρά το πρόσωπό του στο πλάι. Κάποιο φως από έναν στύλο ηλεκτρικού αντανακλάστηκε πάνω στο ξυρισμένο του κρανίο και έκανε το ασπράδι του ματιού του να λάμψει. “ Δύο κοριτσιών” της είπε. “Δύο κοριτσιών από το Σίτρονελ”. Η Στέλλα Άνταμς ανατρίχιασε σε όλο της το σώμα».

     Το επόμενο πρωί ταξίδεψαν στο Σίτρονελ, που ήταν ένα τυπικό χωριό 4 χιλ. κατοίκων, στο οποίο οι πάντες γνωρίζουν τους πάντες, αλλά κανείς δεν μιλά για κανέναν. Κάτι που κάνει την ήδη δύσκολη υπόθεση, ακόμη δυσκολότερη…

     Το «Η Καλύβα Στο Δάσος» που σηματοδοτεί την επιστροφή της Στέλλα Άνταμς, της γνωστής ηρωίδας της Κ. Τσιλιγγερίδου, είναι ένα καλογραμμένο αστυνομικό θρίλερ, με ένα απροσδόκητο και ανατρεπτικό φινάλε. Οι περιγραφές των τοπίων του αμερικανικού νότου είναι εντυπωσιακές. Όπως επίσης και της νοοτροπίας των καχύποπτων προς οποιονδήποτε ξένο κατοίκων των περιοχών που βρίσκονται κοντά στους σκοτεινούς, τρομακτικούς κι επικίνδυνους βάλτους της Αλαμπάμα. Εξίσου μοναδική είναι και η σκιαγράφηση της ξεχωριστής προσωπικότητας της Άνταμς, της οποίας το παρελθόν εξακολουθεί να στοιχειώνει το παρόν! Θα περιμένουμε με ξεχωριστό ενδιαφέρον τη συνέχεια.