ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΣΤΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΨΗΦΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
ΛΕΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΗ ΟΦΛΙΔΗ/ ΣΙΜΟΣ ΟΦΛΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ
Σελ. 142, Μάιος 2024

      Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, είναι μια λογοτεχνική προσέγγιση του έργου και της ζωής του σπουδαίου ζωγράφου-εικαστικού Νικόλαου Μαστερόπουλου.

     Δυστυχώς, ο ελληνικότατης καταγωγής καλλιτέχνης, είναι ελάχιστα γνωστός στο ευρύ κοινό. Βέβαια «σ’ αυτή τη μικρή βαλκανική γωνιά που ζούμε», όπως λέει ένας αγαπημένος ραδιοφωνικός παραγωγός-δημοσιογράφος, η δημοφιλία και η αναγνωρισιμότητα, πολλές φορές δεν είναι ανάλογες της αξίας του έργου ενός δημιουργού, αλλά διαφορετικών ικανοτήτων!

     Ο Ν. Μαστερόπουλος γεννήθηκε στη Μόσχα στις 9 Σεπτεμβρίου 1948. Η καταγωγή της οικογένειας είναι από την Αργυρούπολη του Πόντου, απ’ όπου διέφυγε το 1915 στην Γεωργία, για να γλιτώσει τις διώξεις από τους Τούρκους. Ο πατέρας του Νίκου, αναδείχτηκε σε υψηλόβαθμο στέλεχος του ΚΚΣΕ και η οικογένεια εγκαταστάθηκε στη Μόσχα, όπου και διαφάνηκαν τα ταλέντα του Νίκου. «Ο Νίκος από πολύ μικρός έδειξε ένα πρώιμο ταλέντο για τις τέχνες και, καθώς προερχόταν από οικογένεια με παιδεία και κουλτούρα, κατευθύνθηκε σε ανάλογες σπουδές».

     Στα 27 του χρόνια, έκανε μια τεράστια στροφή στην πορεία της ζωής του. «Ο Νίκος μεγάλωσε μέσα σε οικογένεια αριστερών διανοούμενων και σε μια εποχή που το κομμουνιστικό σύστημα λειτουργούσε στην πλήρη ακμή του. Ανατράφηκε σε περιβάλλον με φανατικούς υποστηρικτές της κομμουνιστικής ιδεολογίας και πρακτικής, την οποία, παρ’ ότι γαλουχήθηκε με την κουλτούρα της, δεν ασπάστηκε ποτέ. Από τα νεανικά του χρόνια προβληματίζεται έντονα και μελετά ακατάπαυστα. Σύντομα η γνωριμία του με κείμενα εκκλησιαστικά και ορθόδοξους δημιουργούς τον οδηγούν σε πνευματικές αναζητήσεις μέσα στους κόλπους της εκκλησίας». Έτσι, αφού γνώρισε μέσα από τις μελέτες του την Ορθοδοξία, βαφτίστηκε κρυφά- για ευνόητους λόγους, βρισκόμαστε στο 1975-Ορθόδοξος Χριστιανός.   Την ίδια εποχή γίνεται και «γνωριμία» του με την Ελλάδα, την οποία «…συνάντησε πρώτα μέσα από τα διαβάσματά του γι’ αυτήν και ύστερα μέσα από τα ταξίδια του στα τοπόσημα της ιστορίας της. Μεγαλωμένος με ρωσική κουλτούρα αφήνει χώρο μέσα του για την ελληνική σκέψη και τον πολιτισμό. Χωρίς προβλήματα διχασμού ταυτότητας, λες και από πάντα αισθανόταν και ζούσε ως Έλληνας».

     Η χρόνια ενασχόλησή του όμως με το αγαπημένο του υλικό το σμάλτο, το οποίο είναι ένωση πυριτικών αλάτων που χρωματίζεται με οξείδια μετάλλων και επειδή απαιτεί ειδικές επεξεργασίες σε φούρνους, αναδίδει επικίνδυνες και τοξικές αναθυμιάσεις, υπέσκαψε την υγεία του σε σοβαρό βαθμό. Στις 11 Μαρτίου 2003, άφησε την τελευταία του πνοή, πριν προλάβει να κάνει την επέμβαση που του είχε συσταθεί από τον καρδιολόγο του.

     Το βιβλίο αποτελεί ένα συγγραφικό κατόρθωμα κι ένα εκδοτικό επίτευγμα. Τι εννοώ; Οι δύο συγγραφείς, δεν γνώρισαν ποτέ τον Ν. Μαστερόπουλο, κάτι που τους δυσκόλεψε «Πώς να γράψεις για έναν καλλιτέχνη που δεν γνώρισες από κοντά, δεν τον κοίταξες ποτέ στα μάτια, δεν αντάλλαξες μαζί του κάποιες κουβέντες; Δύσκολη και τολμηρή η απόπειρα». Κι όμως κατάφεραν με την γνωστή τους φροντίδα κι επιμέλεια να συγκεντρώσουν τις «ψηφίδες» και να αποδώσουν με τον καλύτερο τρόπο την προσωπικότητα, τις πνευματικές αναζητήσεις, τις αμφιβολίες του για την Τέχνη και τη ζωή, τις καλλιτεχνικές του επιθυμίες και τα θέλω του, την αφοσίωσή του στην Τέχνη και την Ορθοδοξία. Κι αποτελεί εκδοτικό επίτευγμα, διότι όσο κι αν έχουν εξελιχθεί τα τεχνολογικά μέσα, η εκτύπωση και η φωτογραφική  απόδοση των δεκάδων έργων του Ν. Μαστερόπουλου έγινε με εξαιρετικό τρόπο. Το βιβλίο είναι κόσμημα τόσο ως περιεχόμενο, όσο και ως αντικείμενο!        

ΘΑΝΑΣΙΜΟ ΕΥΡΗΜΑ

ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΣΤΟ ΕΣΤΕΡΛΕΝ
ANDREAS DE LA MOTTE/ MANS NILSSON
Μετάφραση ΞΕΝΟΦΩΝ ΠΑΓΚΑΛΙΑΣ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Σελ. 492, Ιανουάριος 2025

      Το «Θανάσιμο Εύρημα» είναι δεύτερο μυθιστόρημα της σειράς «Δολοφονίες Στο Εστερλέν», του σουηδικού συγγραφικού διδύμου Motte/Nilsson.

     Η ετήσια υπαίθρια αγορά με αντίκες και συλλεκτικά αντικείμενα της Ντεγκεμπέργια, μια περιοχή του Σιμρισχάμν της νότιας Σουηδίας, γίνεται την τέταρτη Κυριακή κάθε Ιουλίου, προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες και ανοίγει στις οκτώ το πρωί. «Ωστόσο όλοι όσοι ήξεραν από αντίκες γνώριζαν ότι οι πιο συμφέρουσες συναλλαγές γίνονταν πολύ πριν, υπό το φως ενός φακού και με τους ενδιαφερόμενους να ανταλλάσουν διακριτικά τα χαρτονομίσματα».

     Ανάμεσα στους πολύ πρωινούς επισκέπτες είναι και ο Γερτ Ζιλέν. Ένας 70χρονος συλλέκτης αντικειμένων από κινέζικη πορσελάνη. Ενώ τριγύριζε στους πάγκους, την προσοχή του τράβηξε ένα μικρό μπολ ζάχαρης. «Επιθεώρησε προσεκτικά το σμάλτο, το οποίο έμοιαζε με ιστό αράχνης. Στη συνέχεια παρατήρησε ότι τα εξαιρετικά σκαλίσματα έμοιαζαν να έχουν γίνει από κάποιο επιδέξιο χέρι, αν και θα μπορούσε κάλλιστα να τα έχει κάνει και κάποιο μηχάνημα. Το αντικείμενο αυτό όμως δεν ήταν κατασκευασμένο σε εργοστάσιο, ήταν εντελώς διαφορετικό. Κάτι πολύ σπάνιο. Ένα εύρημα ανώτερου διαμετρήματος που έκανε τα γόνατά του να τρέμουν».

     Ενώ ήταν έτοιμος να προχωρήσει στην αγορά του αντικειμένου, ένας επαγγελματίας αντικέρ-παλαιοπώλης, ο Νάλε Πέρσον, «ένας αδίστακτος γύπας που άρπαζε με αγένεια και ξεδιαντροπιά τη λεία του», πλησίασε τον πάγκο και κάνοντας λίγο μεγαλύτερη προσφορά αγοράζει το αντικείμενο κάτι που προκαλεί την οργή του Ζιλέν.

     Λίγες ώρες αργότερα, μετά από μια νεροποντή που δημιουργεί πρόβλημα τόσο στους επισκέπτες όσο και στους πωλητές της αγοράς, ο Πέρσον εντοπίζεται δολοφονημένος μέσα στην τέντα του. Την υπόθεση αναλαμβάνει η ενθουσιώδης και φιλόδοξη νεαρή επιθεωρήτρια της τοπικής αστυνομίας, Τούβε Έσπινγκ, στην οποία ο διοικητής της θα επιβάλλει ως συνεργάτη τον έμπειρο επιθεωρητή της αστυνομίας της Στοκχόλμης, Πέτερ Βίνστον, ο οποίος βρίσκεται για διακοπές στην περιοχή.

     Ξεκινώντας τις έρευνες, θα διαπιστώσουν ότι οι εμπορικές και συναλλακτικές πρακτικές του Πέρσον, τον είχαν κάνει αντιπαθή σε πολλούς ανθρώπους, κάποιοι από τους οποίους ήταν παρόντες στην αγορά, όταν έγινε η δολοφονία. Πρέπει όμως να βρουν ποιος τον μισούσε τόσο πολύ, ώστε να φτάσει στον φόνο!

     Το «Θανάσιμο Εύρημα» είναι ένα έξυπνο αστυνομικό μυθιστόρημα, γραμμένο με χιούμορ, στο οποίο διάφοροι εκκεντρικοί χαρακτήρες (όπως ο διοικητής της αστυνομίας που δεν διστάζει να πάει στο τμήμα ντυμένος με την ποδηλατική του στολή, ο πάμπλουτος Πόπε Λέβενγιελμ που είναι ιδιοκτήτης ενός παλατιού ή ο Πέτερ Βίνστον που φορά κουστούμι με γιλέκο ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο του όταν είναι μόνος στο σπίτι) μπλέκονται με εμπόρους και συλλέκτες αντικών και τις μεθόδους που μετέρχονται αυτοί για να αποκτήσουν αντικείμενα που μπορεί να είναι μοναδικά, ξεχωριστά και ιδιαίτερα μεγάλης οικονομικής αξίας ή προϊόντα μιας καλοστημένης απάτης.   

ΟΜΕΡΟ, Ο ΚΡΥΦΟΣ ΓΙΟΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Σελ. 380, Φεβρουάριος 2025

     Σε εντελώς διαφορετικό ύφος και θεματολογία από τα προηγούμενα μυθιστορήματά του, κινείται το «Ομέρο» του Χ. Μαρκογιαννάκη.

     Το 1960, κυκλοφόρησε έντονα η φήμη, ότι η Μαρία Κάλλας κυοφορούσε. Πατέρας του παιδιού ήταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης, με τον οποίο η φημισμένη ντίβα διατηρούσε θυελλώδη ερωτικό δεσμό, παρά το γεγονός ότι ήταν και οι δύο παντρεμένοι. Η Κάλλας με τον Τζιανμπατίστα Μενεγκίνι και ο Ωνάσης, με την Τίνα Λιβανού. Σύμφωνα πάντα με τις φήμες, η Κάλλας γέννησε με καισαρική τομή σε ιταλική κλινική ένα αγόρι, που όμως πέθανε λίγες ώρες αργότερα από αναπνευστικά προβλήματα. Οι φήμες αυτές δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ! Μάλιστα υπάρχουν φωτογραφίες τις Κάλλας που τραβήχτηκαν ένα μήνα πριν από τον υποτιθέμενο τοκετό, στις οποίες δεν φαίνονται σημάδια εγκυμοσύνης. Εξάλλου δεν είναι εύκολο να αποκρύψει κανείς μια εγκυμοσύνη που βρίσκεται στον όγδοο μήνα! Προφανώς οι φήμες πυροδοτήθηκαν, επειδή η Κάλλας σε μια συνέντευξή της, δήλωσε πως θα εγκαταλείψει την καριέρα της, για να γίνει μητέρα.

     Ο συγγραφέας του μυθιστορήματος που μας απασχολεί στη σημερινή βιβλιοπαρουσίαση, πηγαίνει την ιστορία ένα βήμα πιο …πέρα. Θεωρεί τις φήμες ως πραγματικότητα και λέει ότι το παιδί γεννήθηκε κι επέζησε, αλλά με τα κατάλληλα «λαδώματα», η ύπαρξή του παρέμεινε κρυφή, ακόμη κι από την ίδια του τη μητέρα! Ο Ωνάσης, που δεν κατονομάζεται ρητά, όπως και η Κάλλας, αλλά αναφέρονται ως ο Πατέρας και η Μητέρα, δεν επιθυμούσε να γνωστοποιηθεί η ύπαρξη ενός νόθου παιδιού. Φρόντισε να απομακρυνθεί από την κλινική άμεσα, να υιοθετηθεί από κάποια ιταλική οικογένεια και να λάβει το όνομα Ομέρο, Όμηρος! «…τόσο η Μητέρα όσο και ο Πατέρας ήταν παντρεμένοι με άλλους τότε. Το σκάνδαλο ενός μπάσταρδου γιου θα είχε βάλει σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις του, αλλά και τη φήμη της οικογένειάς του […] Πως μπορεί να υπήρξε τόσο σκληρός; Όχι μόνο προς εμένα-άλλωστε, εγώ είχα μια καλή ζωή μεγαλώνοντας, είχε προνοήσει γι’ αυτό, αλλά κυρίως προς εκείνη τη γυναίκα».

     Ο Ομέρο, χάρη στην αρωγή του πατέρα του, είχε μια ζωή χωρίς οικονομικά προβλήματα. Είχε όμως εμμονή με τη μητέρα του, που δεν κατάφερε να συναντήσει ποτέ. Όπως είχε και προβλήματα στις σχέσεις του με άλλους ανθρώπους. Λόγω της απίστευτης ιστορίας του, ήταν κρυψίνους και είχε ελάχιστους φίλους ως παιδί κι ως ενήλικος. Ένας από αυτούς ήταν και ο συγγραφέας, που ζούσε στο Παρίσι. Όταν ο Ομέρο προδόθηκε από την αδύναμη καρδιά, ο συγγραφέας «κληρονόμησε» ένα κιβώτιο. Το οποίο εκτός από κάποια αντικείμενα συναισθηματικής αξίας, περιείχε κι ένα χειρόγραφο, με το οποίο ο Ομέρο, εξομολογείται και αποκαλύπτει την ιστορία του βίου του. «Θυμάσαι πως συναντήθηκαν οι δρόμοι μας; Ξαναλέω, πιστεύω πως διασταυρώθηκαν για κάποιο λόγο-ακόμα κι αν οι σελίδες αυτές είναι ο μόνος λόγος. Θα σου αποκαλύψω τα πάντα και ξέρω πως θα κάνεις το σωστό με τις εξομολογήσεις μου. Τι είναι το σωστό; ίσως αναρωτηθείς. Εσύ θ’ αποφασίσεις: Κράτα τες για τον εαυτό σου, ένα δώρο από κάποιον που γνώριζες, δημοσίευσέ τες, εμπνεύσου απ’ αυτές για να γράψεις ένα δικό σου βιβλίο […] Πρόκειται για χιλιοειπωμένο κλισέ, αλλά είμαι η ζωντανή απόδειξη ότι συχνά η ζωή όντως ξεπερνά τη μυθοπλασία».

     Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης, γράφει με εξαιρετικό τρόπο, ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα-ψυχογράφημα, ενός ανθρώπου που σημαδεμένος από την απόρριψη του βιολογικού του πατέρα και την απουσία της μητέρας του, ψάχνει απελπισμένα σε όλη τη ζωή του, να βρει που ανήκει και ποιος πραγματικά είναι. Να βρει την αληθινή του ταυτότητα!