ΚΥΘΗΡΑ

ΓΙΩΡΓΗΣ ΜΠΑΔΟΛΑΣ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 107, Σεπτέμβριος 2025

      Μια εξαιρετικά σημαντική συλλογή ποιημάτων (στο βιβλίο περιλαμβάνονται και δύο «πεζά»), κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ανάλεκτο.

     Έχει τίτλο «Κύθηρα» και τα έργα που περιλαμβάνει είναι γραμμένα από τον Ναουσαίο σπουδαίο εικαστικό καλλιτέχνη Γιώργη Μπαδόλα (1943-2010).

     Όπως αναφέρει στον πρόλογό της η αρχιτέκτονας Κατερίνα Μπαδόλα, κόρη του Γιώργη, «…Ο Μπαδόλας, παράλληλα με την εικαστική δραστηριότητα κατέγραφε αδιάκοπα τις σκέψεις του με τη μορφή ελεύθερου ποιητικού λόγου. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, με ρυθμό εξίσου έντονο με εκείνον που δημιουργούσε εικαστικά, εκφραζόταν και μέσα από τον Λόγο».

     Η συλλογή της παρούσας έκδοσης, είναι έργο του 1982. Αρχικά παρουσιάστηκε ως βιβλίο-έκθεμα σε ατομική έκθεση ζωγραφικής που πραγματοποιήθηκε εκείνη τη χρονιά στη Νάουσα. Μικρές τροποποιήσεις στα κείμενα έγινε το 1984.

     Για τα έργα (εικαστικά και ποιητικά) εκείνης της έκθεσης, γράφει ο Γ. Μπαδόλας «Όλη τούτη η δουλειά, δεν είναι παρά ανάσες ανοιξιάτικες, συναγμένες μ’ αγάπη, για τη νιότη, την ομορφιά, τον έρωτα, τη ζωή, δίχως κάποια σειρά ή πρόγραμμα, συναγμένες όμοια με μια αγκαλιά αγριολούλουδα απριλιάτικα για το πεζούλι της αυλής. Είναι στιγμές που κάτι αγγίζει την ψυχή σου απρόσμενα. Κι απρόσμενα πάλι, χτυπημένη η ψυχή σου σε καλή μεριά, ξεχειλίζει δροσιά. Στην τωρινή δουλειά μου, δεν είχα άλλη έγνοια παρά να χαρώ τούτη τη δροσιά την αναπάντεχη και προσπαθώ να σας τη δείξω, έτσι όπως ξεχειλίζει δίχως φτιασίδια».

     Το βιβλίο συμπληρώνει ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και διεισδυτικό επίμετρο του Μιχάλη Μπαρτσίδη.

     Δείγμα γραφής:

 Έψαξα

Μια λέξη

Που να τα χωρέσει

Όλα.

Όλα

Τα χώρεσε

Μόνο

Η αγάπη.

 

 Τ’ αστέρια

Σκόρπισαν

Στα νυχτερινά μαλλιά σου

Και το φεγγάρι

-το πρόσωπό σου-

Γλυκοκοιμήθηκε

Στα χέρια μου.

 

     Παρουσίαση του βιβλίου, θα γίνει στη Νάουσα σήμερα Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2025, στις 6.30 μ.μ. στον Πολυχώρο Πολιτισμού Χ. Λαναρας, αίθουσα Βέτλανς. Θα μιλήσουν οι: Σπυριδούλα Αποστόλου, φιλόλογος, Γιώργος Λιάμπας, εκπαιδευτικός και Κατερίνα Μπαδόλα, αρχιτέκτων. Ποιήματα θα διαβάσουν οι Θόδωρος Σαμαράς και Περικλής Χριστίδης. Θα προλογίσει ο εκδότης, Άκις Θωμαϊδης.

ΕΚΡΗΞΗ

MICHAEL CRICHTON/ JAMES PATTERSON
Μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΘΗ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Σελ. 460 , Μάρτιος 2025

      Τα ηφαίστεια και η δραστηριότητά τους, πάντα γοήτευαν τον Αμερικανό συγγραφέα και σεναριογράφο Μ. Κράιτον (Jurassic Park, The Lost World, Twister, Στην Εντατική κ.α.) και ήθελε να γράψει ένα μυθιστόρημα με αυτό το θέμα. Είχε μάλιστα συγκεντρώσει υλικό και είχε κάνει ένα προσχέδιο. Όμως δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη συγγραφή, αφού έφυγε από τη ζωή το 2008, σε ηλικία 65 ετών. Η Σέρι Κράιτον, εντόπισε αυτό το υλικό στο αρχείο του συζύγου της και ανέθεσε στον Τζ. Πάτερσον να ολοκληρώσει το έργο.

     Η Χαβάη, η πεντηκοστή πολιτεία των ΗΠΑ, είναι ένα σύμπλεγμα ηφαιστειογενών νησιών. Ένα τοπίο που διαρκώς αλλάζει κι επεκτείνεται, αφού η ηφαιστειακή δραστηριότητα στα νησιά είναι διαρκής. Σ΄ αυτήν την περιοχή, τοποθέτησε την εξέλιξη του έργου ο Κράιτον. «Γεωλογικά μιλώντας, το νησί της Χαβάης είναι ολοκαίνουριο. Είναι μια από τις ελάχιστες εδαφικές μάζες του πλανήτη που είναι νεότερη από την ίδια την ανθρωπότητα. Πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια, όταν τα πρώτα πιθηκάκια σηκώθηκαν όρθια στις αφρικανικές πεδιάδες, το νησί της Χαβάης δεν υπήρχε. Πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια, όταν οι Homo Habilis, οι απόγονοι των πρώτων πιθηκανθρώπων ζούσαν σε πρόχειρα καταφύγια και άρχισαν να χρησιμοποιούν πέτρινα εργαλεία, τότε άρχισε να βράζει η θάλασσα της Χαβάης αποκαλύπτοντας υποθαλάσσια ηφαίστεια. Έκτοτε πέντε διαφορετικά ηφαίστεια παρήγαγαν αρκετή λάβα, ώστε να δημιουργήσουν ένα νησί που ξεπροβάλλει πάνω από την επιφάνεια του ωκεανού».

      Στο μυθιστόρημα "Έκρηξη", η σεισμική δραστηριότητα δείχνει, ότι το μεγάλο ηφαίστειο της Χαβάης, που είναι και το μεγαλύτερο στον κόσμο, σύντομα θα ενεργοποιηθεί και μάλιστα έντονα. «Σε λίγες μόνο μέρες θα γινόταν η πιο βίαιη έκρηξη του Μάουνα Λόα εδώ κι εκατό χρόνια, και ο Τζον Μακ Γκρέγκορ, ο επικεφαλής γεωλόγος του Ηφαιστειακού Παρατηρητηρίου της Χαβάης, το ήξερε και ήταν έτοιμος να το ανακοινώσει δημοσίως. Πάντα ήξερε ότι θα ερχόταν αυτή η μέρα, αργά ή γρήγορα, μάλλον γρήγορα. Και τώρα είχε έρθει».

      Οι τοπικές Αρχές και οι κάτοικοι έχουν προετοιμαστεί να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της έκρηξης όσο το δυνατό καλύτερα. Όπως εξάλλου έκαναν τόσο το 2002, όσο και το 1984. Όμως ο Μακ Γκρέγκορ αυτή τη φορά, έχει να αντιμετωπίσει έναν πολύ μεγάλο κίνδυνο. Όπως τον  πληροφορεί ο διοικητής της τοπικής στρατιωτικής βάσης, ο στρατός έχει αποθηκεύσει στο υπέδαφος του νησιού, μια ουσία η οποία «αν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα, σε πέντε μήνες περίπου δεν θα απομείνει καμιά μορφή ζωής στον πλανήτη, εκτός από μερικά έντομα και βακτήρια. Ουσιαστικά η Γη θα πεθάνει». Κι όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία, ο χώρος αποθήκευσης θα βρεθεί στην πορεία της λάβας. Ο Μακ Γκρέγκορ και η ομάδα του, έχουν ελάχιστο χρόνο για να προσπαθήσουν το ακατόρθωτο: να αλλάξουν αυτήν την πορεία!  

     Η «Έκρηξη» είναι ένα μοναδικό θρίλερ, γραμμένο από δύο «μάστορες» του είδους. Γρήγορος κινηματογραφικός ρυθμός, εικόνες που κόβουν την ανάσα με την αφηγηματική τους δύναμη, επικές σκηνές, δραματικό φινάλε, κλιμακούμενο σασπένς και μια παλέτα εξαιρετικών χαρακτήρων σε ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα.

ΑΛΑΤΙ ΧΟΝΤΡΟ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΟΠΑΛΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 305, Σεπτέμβριος 2025

      Το μυθιστόρημα «Αλάτι Χοντρό», είναι το δεύτερο του Μ. Τοπαλίδη, και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ανάλεκτο.

     Ο Σταύρος Περιπολής, γεννήθηκε σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Καβάλας το 1939 κι έμεινε ορφανός από μητέρα από την τρυφερή ηλικία των έξι ετών. Από μικρός έδειξε ιδιαίτερη έφεση στα γράμματα κι απέφευγε τις πολλές επαφές με τους συνομηλίκους του. Ο μόνος του φίλος ήταν ο συμμαθητής του ο Μερκούρης.

     Τελείωσε χωρίς καμιά δυσκολία το Δημοτικό και το (εξατάξιο τότε) Γυμνάσιο. Πέρασε εύκολα τις εξετάσεις του πανεπιστημίου και μπήκε στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης. Για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του, εργάστηκε στις οικοδομές και σαν σερβιτόρος. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες πήρε το πτυχίο του με «άριστα» και μετά την στρατιωτική του θητεία, διορίστηκε σε Γυμνάσιο της επαρχίας. Κι εκεί, οι επαφές του με τους συναδέλφους του, ήταν οι απολύτως απαραίτητες και τυπικές. Ο μόνος άνθρωπος με τον οποίο συζητούσε, ήταν ο σπιτονοικοκύρης του, ο κυρ-Βασίλης, ο οποίος στο πρόσωπο του Σταύρου, βρήκε έναν άνθρωπο εχέμυθο, στον οποίο μπορούσε να εξομολογηθεί όσα έκρυβε στα μύχια της ψυχής του και ο οποίος μπορούσε να τον καταλάβει.

     Αργότερα παντρεύτηκε μια συγγενή του κυρ-Βασίλη κι έκανε οικογένεια. Όλα αυτά τα χρόνια όμως, ο μονήρης και απόμακρος χαρακτήρας του δεν άλλαξε. «Αγέλαστος, ανάποδος, κακότροπος […] Μπορούσε να σε εκθέσει, να σε προσβάλει, να σε μηδενίσει, με τον δικό του δηκτικό και βαθιά ειρωνικό τρόπο […] Αντιμετώπιζε τους πάντες από μίαν απόσταση, ορθώνοντας έναν απροσπέλαστο τοίχο. Άκουγε ότι είχες να του πεις, ανέκφραστος και ασυγκίνητος, χωρίς να αφήνει χαραμάδα, να καταλάβεις ότι ταυτίζεται, έστω ελάχιστα, έστω μερικές φορές».

     Μετά από αρκετά χρόνια, ζήτησε και πήρε μετάθεση στη Θεσσαλονίκη. Εκεί ολοκλήρωσε τον εργασιακό του βίο, (ως γυμνασιάρχης τα τέσσερα τελευταία χρόνια).

     Λίγο καιρό μετά το θάνατο της συζύγου του, μετακόμισε στο σπίτι του μικρότερου γιου του, του Άγγελου, σε ένα χωριό λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα που μετέφερε, ήταν και το κασόνι με τα εργαλεία του. Τα οποία ήταν φύρδην μίγδην εκτός από ένα πριόνι το οποίο «…φρόντιζε και πρόσεχε τόσο πολύ. Τις λίγες φορές που τον είδα να το έχει στα χέρια του, έπαιρνε μια γλυκιά έκφραση στο πρόσωπο κι ένα χαμόγελο ανεξήγητο, σπάνια και τα δύο για κείνον. Το καθάριζε, περνούσε τη λάμα με το λάδι που είχε η μάνα μου για την ραπτομηχανή της και το τοποθετούσε με προσοχή στο ξύλινο κασόνι».

     Αυτό το πριόνι έψαχνε ο Άγγελος δύο χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα του, αφού του χρειάστηκε για να μαστορέψει κάτι στον κήπο του. Όμως αυτό ήταν άφαντο. «Είχα βγάλει με προσοχή τα πράγματα απ’ το κασόνι: μια βαριοπούλα, τρεις σφιγκτήρες, μια σφήνα για να σχίζει τα κούτσουρα, διάφορα άλλα μικροσιδερικά, πένσες, τανάλιες, βίδες, παξιμάδια […] Το πριόνι πουθενά. Καθώς κοίταζα το σχεδόν άδειο κασόνι, στον πυθμένα του διέκρινα μια μπλε επιφάνεια. Ήταν ένα τετράδιο, ίδιο μ’ αυτά που είχα μαθητής στο σχολείο […] Στην ετικέτα έγραφε με μπλε στυλό «ΙΖΑΜΠΩ», αρκετά πλουμιστό και καλλιγραφικό». Ένα τετράδιο που τα γραφόμενά του, θα συγκλονίσουν τον Άγγελο, θα καταρρίψουν πολλές από τις βεβαιότητές του και θα τον «αναγκάσουν» ν’ αναθεωρήσει πολλά απ’ όσα πίστευε ως δεδομένα.

     Το «Αλάτι Χοντρό» είναι ένα πολύ καλογραμμένο, απολαυστικό μυθιστόρημα. Εξαιρετικός τρόπος γραφής. Εμπνευσμένος μύθος με αναπάντεχες ανατροπές. Η σκιαγράφηση της ιδιοσυγκρασίας του κεντρικού χαρακτήρα είναι μοναδικής ακρίβειας και διεισδυτικότητας και οι συνομιλίες του με τον σπιτονοικοκύρη του, δίνουν τροφή για σκέψη. Ένα βιβλίο που θα συγκλονίσει τον αναγνώστη με το βάθος των συναισθημάτων που βιώνουν οι ήρωές του και θα τον συγκινήσουν τα ανεκπλήρωτα «θέλω» που υποτάσσονται στα «πρέπει», κοινωνικά και προσωπικά. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον επιθυμεί ώρες βαθιάς αναγνωστικής απόλαυσης!

ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΡΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

Γεννήθηκε το 1993 στην Κομοτηνή. Έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Αγγλική Φιλολογία και έχει μεταπτυχιακό τίτλο Συγκριτικής Φιλολογίας από το ΔΠΘ. Έργα του: «Το Πλάσμα Που Δεν Έπρεπε Να Υπάρχει» (Πηγή, 2019), «Ο Άρχοντας Του Αίματος» (Πηγή, 2022), «Πορφυρός Όρκος» (Πηγή, 2025).   Συμμετοχή σε ανθολογίες: «Θεοί Του Ατμού» (Συμπαντικές Διαδρομές, 2014), «Zombie Στην Ελλάδα» (iWrite, 2017)

 

      Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Πορφυρός Όρκος»;

      Πάντα μου άρεσε η περίοδος του Μεσαίωνα: η αισθητική, τα κάστρα, τα σπαθιά, οι μάχες κτλ. Όλες οι αγαπημένες μου ταινίες και βιβλία είναι τέτοιου τύπου, και έτσι πάντα ήθελα να δημιουργήσω τη δική μου ιστορία σε αυτόν τον καμβά. Ουσιαστικά όμως ένιωσα το «κάλεσμα» να το κάνω όταν, πριν λίγα χρόνια, βρέθηκα στη Βαλέτα και περπατούσα στο λιμάνι δίπλα στο φρούριο του Αγίου Έλμου. Εκεί υπάρχει ένα νοσοκομείο που έχτισαν οι Ιωαννίτες Ιππότες, η Sacra Infermeria. Καθώς εξερευνούσα τον χώρο, ένιωσα έντονα την ιστορία να ζωντανεύει γύρω μου και συνειδητοποίησα πόσο στενή ήταν η σχέση των Ιωαννιτών με την Πρώτη Σταυροφορία και το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα να γράψω για αυτό το γεγονός και την πορεία προς την κατάκτηση των Αγίων Τόπων.

 

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

        Δεν το είχα σκοπό, όμως με πρόλαβαν οι συγκυρίες, εννοώ ότι ο Πορφυρός Όρκος τοποθετείται στην εποχή της Πρώτης Σταυροφορίας, μια περίοδο γεμάτη συγκρούσεις, θρησκευτικές εντάσεις και πολιτικά παιχνίδια εξουσίας. Παρόλο που διαδραματίζεται πριν από σχεδόν χίλια χρόνια, οι θεματικές του – η ανάγκη για πίστη, η σύγκρουση συμφερόντων, η αναζήτηση ταυτότητας και η υπέρβαση των ανθρώπινων αδυναμιών, παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρες. Σήμερα, βλέπουμε πως η ανθρωπότητα εξακολουθεί να παλεύει με τα ίδια ζητήματα: τη διαχείριση της διαφορετικότητας, την ευθύνη απέναντι στο κοινό καλό και το πώς η εξουσία μπορεί να ενώσει ή να διχάσει. Οι Άγιοι Τόποι, κέντρο της πνευματικής αναζήτησης και της ανθρώπινης ελπίδας, τότε όπως και σήμερα ματώνουν. Στην εποχή της Πρώτης Σταυροφορίας, άνθρωποι από διαφορετικούς κόσμους συγκρούονταν για τον έλεγχο ενός τόπου που θεωρούσαν ιερό. Χίλια χρόνια μετά, βλέπουμε ότι οι ίδιες αντιθέσεις, θρησκευτικές, πολιτικές, πολιτισμικές, συνεχίζουν να γεννούν συγκρούσεις.

     Οι Σταυροφορίες, τραυμάτισαν την ήδη ασθενή Ανατολική Ρωμαϊκή (ή Βυζαντινή όπως τη λέμε εμείς) Αυτοκρατορία και ιδιαίτερα η τέταρτη. Εσείς ασχοληθήκατε με την πρώτη, τη λιγότερο επιβλαβή. Γιατί έγινε αυτό;

     Οι Σταυροφορίες άφησαν βαθιά τραύματα στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ιδιαίτερα η Τέταρτη που οδήγησε στη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης. Εγώ επέλεξα την Πρώτη, γιατί είναι η αρχή μιας αλυσίδας γεγονότων, η στιγμή που όλα τα πάθη, οι φιλοδοξίες και οι φόβοι του 11ου αιώνα φτάνουν στο αποκορύφωμά τους. Ήταν άλλωστε ένας αιώνας βίας και ανατροπών: η ήττα στο Μαντζικέρτ και η επέλαση των Τούρκων στη Μικρά Ασία, το Σχίσμα των Εκκλησιών, η κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς, εμφύλιοι πόλεμοι, πείνα, φτώχεια, αλλά και η απειλή των Σαρακηνών στη Μεσόγειο. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η κατάληψη της Ιερουσαλήμ το 1099μ.Χ δεν είναι απλώς στρατιωτική επιτυχία ή θρησκευτικός στόχος· είναι η εκτόνωση ενός αιώνα που έβραζε από συγκρούσεις και αλλαγές. Εκεί βρίσκεται η αφετηρία της μεγάλης ιστορίας που θα σημαδέψει την Ευρώπη και την Ανατολή για αιώνες.

 

     Σε ένα ιστορικό μυθιστόρημα όπως το δικό σας, για να αποδοθεί με τον καλύτερο τρόπο η εποχή, η περιρέουσα ατμόσφαιρα, ο χώρος, αλλά και η δράση των ιστορικών προσώπων, απαιτείται έρευνα. Πόσο καιρό σας πήρε η έρευνα και από ποιες πηγές αντλήσατε στοιχεία;

     Περίπου δύο χρόνια έγραφα και ερευνούσα παράλληλα, επισκέφτηκα την Κωνσταντινούπολη και προσπάθησα να ανιχνεύσω εικόνες από εκείνη την εποχή άλλα και πήρα τεράστια βοήθεια από τα κείμενα συγχρόνων ιστορικών, κύρια πηγή μου αποτέλεσε ο Στήβεν Ράνσιμαν. Επίσης το μεσαιωνικό έργο Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum («Τα Κατορθώματα των Φράγκων και των άλλων που πορεύτηκαν προς την Ιερουσαλήμ») που είναι από τις παλαιότερες και πιο άμεσες πηγές για την Πρώτη Σταυροφορία ήταν σαν οδηγός μου, αποσπάσματα από το έργο του μοναχού Όρντερικ Βιτάλις Historia Ecclesiastica («Εκκλησιαστική Ιστορία») που γράφτηκε τον δωδέκατο αιώνα. Κάποια στοιχεία τα πήρα από την Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής, όπου εδώ να κάνω και το παράπονο μου δεν βρήκα καμία νεοελληνική μετάφραση πουθενά, ενώ στα Αγγλικά υπήρχε πληθώρα από μεταφράσεις και όλες δωρεάν και προσβάσιμες στο διαδίκτυο. Φυσικά βοήθησαν αρκετά και κάποια podcast και βίντεο στο youtube με πολύ αναλυτικές αναπαραστάσεις των μαχών.

 

     Τα προηγούμενα έργα σας, κινούνταν σε ένα εντελώς διαφορετικό θεματικό πεδίο. Ο «Πορφυρός Όρκος» σηματοδοτεί μια αλλαγή στη θεματική των βιβλίων σας;

     Ναι, έτσι νιώθω. Με τον Πορφυρό Όρκο ανοίγω ένα νέο κεφάλαιο στη συγγραφική μου πορεία. Τα ιστορικά μυθιστορήματα μου δίνουν τη δυνατότητα να συνδυάσω την αγάπη μου για την Ιστορία με τη δημιουργική αφήγηση, να ζωντανέψω εποχές που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας.

 

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Εδώ θα απαντήσω κυρίως σαν αναγνώστης! Η λογοτεχνία δεν είναι ποτέ μια απλή αφήγηση – είναι πάντοτε μια κοινωνική πράξη. Ανοίγει διαλόγους, θέτει ερωτήματα, προκαλεί συναισθήματα και αναγκάζει τον αναγνώστη να δει τον κόσμο μέσα από διαφορετικά μάτια. Στον Πορφυρό Όρκο μιλάω για μια εποχή βίας, πίστης και αλλαγών, αλλά το μήνυμα είναι διαχρονικό: πώς οι άνθρωποι διαχειρίζονται την εξουσία, την τιμή και την ανάγκη για συμφιλίωση. Αν μέσα από ένα βιβλίο κάποιος αναλογιστεί το σήμερα, τότε η λογοτεχνία έχει ήδη λειτουργήσει κοινωνικά – ως καθρέφτης, αλλά και ως πρόσκληση για διάλογο..

 

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Ναι, η λογοτεχνία μπορεί να δρομολογήσει αλλαγές, αλλά όχι πάντα άμεσα και θεαματικά. Οι ιστορίες έχουν τη δύναμη να αλλάζουν νοοτροπίες, να καλλιεργούν ενσυναίσθηση και να θέτουν ερωτήματα που ίσως δεν τολμάμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας.

      Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Πάντα μου άρεσε η εξιστόρηση και η αφήγηση, σε κάθε μορφή της. Το κατάλαβα όμως όταν ξεκίνησα να διαβάζω μικρός διάφορες ιστορίες φαντασίας και όσο χαζό και αν ακούγεται, συνειδητοποίησα ότι κάποιοι τις γράφουν αυτές! Εκεί είπα «Αυτό ακούγεται διασκεδαστικό και θέλω να το κάνω και εγώ!»

      Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Χαρά και ικανοποίηση.

 

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Αν ζουν ακόμη, θέλω να πιστεύω συνεχίζουν να υπάρχουν στον κόσμο της ιστορίας.

 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Στον Πορφυρό Όρκο ο Κωνστάντιος, ο πρωταγωνιστής, είναι ένας πολεμιστής που κινείται από την ανάγκη για εκδίκηση. Η κεντρική ιδέα πίσω από αυτό προέκυψε από μια μελέτη πάνω στον Άμλετ που είχε πέσει στα χέρια μου, εκεί ένας ακαδημαϊκός ανέφερε ότι το φάντασμα του πατέρα αντιπροσωπεύει τον μεσαιωνικό άνθρωπο, που ζητά εκδίκηση για να αποκατασταθεί η τιμή. Αντίθετα, ο νεαρός πρίγκιπας ενσαρκώνει το πνεύμα της Αναγέννησης, που αρχίζει να αμφισβητεί τις βεβαιότητες. Ένιωσα ότι κάτι παρόμοιο ισχύει και για τον Κωνστάντιο: η εκδίκηση τον κατατρώει, αλλά μέσα του υπάρχει και η αναζήτηση για κάτι ανώτερο – λύτρωση, συμφιλίωση, ίσως και ειρήνη με τον εαυτό του.

 

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Όλοι είναι δικά μου δημιουργήματα και έτσι θέλοντας και μην θα έχουν κάτι από εμένα, προσπαθώ όμως να αποφεύγω να βάζω δικά μου στοιχεία σε χαρακτήρες.

 

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Θα μιλήσω πάλι ως αναγνώστης: ο ιδανικός αναγνώστης για μένα είναι αυτός που ξέρει τι θέλει να διαβάσει. Έτσι είμαι κι εγώ· δεν μπορώ να πιάσω ένα βιβλίο τυχαία από το ράφι και να το διαβάσω μέχρι τέλους· κατά πάσα πιθανότητα θα το παρατήσω, όχι επειδή δεν είναι καλό, αλλά γιατί δεν είναι αυτό που θέλω να διαβάσω εκείνη τη στιγμή. Πάντα σκέφτομαι σε τι διάθεση βρίσκομαι, ή τι θέλω να ανακαλύψω μέσα από μια ιστορία, και επιλέγω τα βιβλία μου με αυτόν τον γνώμονα.

 

   Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

Πάρα πολλά, το πιο πρόσφατο είναι το πόσο μου αρέσει να γράφω ιστορικά μυθιστορήματα και να χάνομαι για ώρες στις εποχές που καταπιάνομαι. Αλλά και οι δημιουργικές ώρες που περνάω ερευνώντας για το βιβλίο.

 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Ναι, κατά τη διάρκεια της συγγραφής του Πορφυρού Όρκου συνειδητοποίησα ότι η Ιστορία δεν είναι ποτέ απλή ούτε μονοσήμαντη. Πίστευα ότι η Πρώτη Σταυροφορία ήταν κυρίως μια θρησκευτική εκστρατεία· όμως όσο ερευνούσα, ανακάλυψα πόσο πολύπλοκες ήταν οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που την διαμόρφωσαν. Και ενώ κάποιοι όπως θα ανακαλύψει και ο αναγνώστης, ήθελαν να ιδρύσουν ένα χριστιανικό βασίλειο όπου θα επικρατούσε η ειρήνη και η ευημερία, άλλοι είχαν πιο σκοτεινούς σκοπούς.

 

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Πάρα πολύ, χαίρομαι να ακούω τις εμπειρίες των αναγνωστών και το πως βίωσαν την ιστορία!

 

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Ναι!

 

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Οι συγγραφείς που με επηρέασαν είναι αυτοί που διάβασα νεότερος και με ενέπνευσαν, ο Τόλκιν, ο Λάβκραφτ, ο Ρόμπερτ Χάουαρντ, ο Πόε, ο Μούρκοκ, ο Μάρτιν, ο Κόρνγουελ και αρκετοί άλλοι.

 

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Για μένα, η συγγραφή δεν είναι δύσκολη διαδικασία. Όταν έχω μια ιδέα και ξέρω τι θέλω να γράψω, απλώς κάθομαι και το κάνω. Δεν μου έχει τύχει να μένω ώρες μπροστά από μια λευκή σελίδα, όπως βλέπουμε στις ταινίες. Αν, όμως, δεν έχω διάθεση ή έμπνευση, απλώς ασχολούμαι με κάτι άλλο. Η συγγραφή, για μένα, είναι κυρίως χαλάρωση και τρόπος να ξεφύγεις από τα καθημερινά. Πάντα κρατάω στο μυαλό μου την συμβουλή του Ουμπέρτο Έκο "μην παίρνετε τον εαυτό σας στα σοβαρά".

 

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Πάντα υπάρχει κάτι στα σκαριά! Μετά τον Πορφυρό Όρκο, έπεται το δεύτερο και τελευταίο μέρος της ιστορίας, το οποίο είναι ήδη έτοιμο και βρίσκεται στα χέρια του εκδοτικού. Αυτή την περίοδο, επίσης, γράφω κάτι που έχει σχέση με τον Βασίλειο τον Πορφυρογέννητο, ή αλλιώς τον Βουλγαροκτόνο, αλλά δεν θα αποκαλύψω περισσότερα προς το παρόν.

 

     Σας ευχαριστώ πολύ!

ΠΟΡΦΥΡΟΣ ΟΡΚΟΣ

ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΡΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 409, Φεβρουάριος 2025

      Την περίοδο της Α! Σταυροφορίας, εκτυλίσσεται το ιστορικό μυθιστόρημα «Πορφυρός Όρκος» του Θ. Καραδιαμαντή.

     Ο Πάπας Ουρβανός Β!, το 1096, με ένα φλογερό μήνυμα, ζήτησε από τους ηγεμόνες των «κρατών» της Ευρώπης, να παραμερίσουν τις μεταξύ τους αντιπαλότητες και αντιθέσεις και να επικεντρώσουν τις πολεμικές τους ικανότητες, στην απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, που από το 1076 είχαν καταλάβει οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι οποίοι δεν επέτρεπαν την πρόσβαση στους προσκυνητές, σε αντίθεση με τους Άραβες, που κατείχαν μέχρι τότε την περιοχή.

     Όμως τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα είχε σχεδιάσει ο Πάπας. Αντί για μερικές χιλιάδες ιππότες-πολεμιστές, συγκεντρώθηκαν εκατό χιλ. άμαχος πληθυσμός. «Γέροι, παιδιά, ξεπεσμένοι αριστοκράτες, σιμωνιακοί ιερείς, μαχαιροβγάλτες, κλέφτες και κάθε λογής σχισματικό κουμάσι». Επικεφαλής αυτού του ετερόκλητου πλήθους, ήταν ο Πέτρος που επονομαζόταν Ερημίτης. Διασχίζοντας την Ευρώπη, στην πορεία τους προς την Ιερουσαλήμ, προέβησαν σε καταστροφές, λεηλασίες, δολοφονίες και γενικά τρομοκράτησαν τους κατοίκους των περιοχών από τις οποίες πέρασαν. Ο στρατός του Βυζαντίου, με διαταγή του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού που ήθελε να αποφύγει τις καταστροφές στα εδάφη της αυτοκρατορίας, τους «υποδέχτηκε» στα σύνορα και τους συνόδεψε μέχρι τις παρυφές της Κωνσταντινούπολης. Εκεί είχε δημιουργηθεί ένα υποτυπώδες στρατόπεδο για την εγκατάστασή τους. Ο Αλέξιος, προσπάθησε να τους πείσει να περιμένουν τους πολεμιστές που ήδη συγκεντρώνονταν στην Ευρώπη, αλλά αυτοί ζήτησαν από τον αυτοκράτορα να τους βοηθήσει να περάσουν στις μικρασιατικές ακτές, για να συνεχίσουν την πορεία τους. Όταν έφτασαν εκεί όμως, οι Σελτζούκοι έστησαν ενέδρες και καθώς ήταν άοπλοι, κυριολεκτικά τους κατέσφαξαν. Ελάχιστοι κατόρθωσαν να επιβιώσουν. Η είδηση της σφαγής επέσπευσε τις εξελίξεις. Οι ηγεμόνες της Δύσης, με τους στρατούς τους ξεκίνησαν άλλοι δια θαλάσσης κι άλλοι διά ξηράς. Ζήτησαν από τον Αλέξιο Κομνηνό να τους παράσχει βοήθεια και προμήθειες όταν θα έφταναν στην επικράτειά του. Αυτός έστειλε τους πιο ικανούς αξιωματούχους να υποδεχτούν τις φράγκικες στρατιές στο Δυρράχιο όπου αποβιβάστηκαν, για να τους οδηγήσουν στην Κωνσταντινούπολη. Ανάμεσά τους και ο νεαρός Κωνστάντιος Μαυροστός, άριστα εκπαιδευμένος πολεμιστής και εξαιρετικά οξυδερκής διπλωμάτης.

     Όταν οι σταυροφόροι θα ξεκινήσουν για την Ιερουσαλήμ, ο Κωνστάντιος με εντολή του αυτοκράτορα, θα είναι από τους ηγήτορες του Βυζαντινού στρατιωτικού αποσπάσματος που θα πάρει μέρος στην εκστρατεία. Κάτι που ο ίδιος επιθυμούσε διακαώς, αφού έτσι θα του δοθεί η ευκαιρία να ψάξει και να εντοπίσει τον Τούρκο με την ουλή στο μάτι, τη γαμψή μύτη και το μυτερό γένι, που είναι ο υπεύθυνος για την σφαγή των μελών της οικογένειάς του και να εκδικηθεί!

     Ο «Πορφυρός Όρκος», ένα βιβλίο που οι λάτρεις του ιστορικού μυθιστορήματος θα βρουν εξαιρετικά ενδιαφέρον, είναι μια αφήγηση της Α! Σταυροφορίας, γραμμένη με συναρπαστικό, μυθιστορηματικό τρόπο, με ισορροπημένη αναλογία Ιστορίας και μύθου, με ολοζώντανες, κινηματογραφικές περιγραφές τόπων προσώπων και γεγονότων, διανθισμένη με τις περιπέτειες των μη ιστορικών προσώπων που επιζητούν την δική τους δικαίωση. Κι ένα φινάλε που προϊδεάζει ότι ακολουθεί και δεύτερο μέρος.    

ΤΟΚΙΟ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

DAVID PEACE
Μετάφραση ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΝΤΑΞΑΚΗ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 554, Απρίλιος 2025

      Το μυθιστόρημα της σημερινής παρουσίασης βασίζεται σε πραγματική ιστορία. Έχει τίτλο «Τόκιο, Η Επιστροφή», είναι το τρίτο μέρος της «Τριλογίας του Τόκιο» (τα άλλα δύο είναι τα «Τόκιο Έτος Μηδέν» και «Κατεχόμενη Πόλη»), αλλά διαβάζεται αυτοτελώς. Ο βρετανός συγγραφέας Ντ. Πις, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, δίνει μέσα από αυτό τη ζοφερή εικόνα της μεταπολεμικής Ιαπωνίας, όταν η χώρα προσπαθούσε να ανακάμψει από τις ολέθριες συνέπειες του Β! Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και να αποδεχτεί τη ντροπιαστική –για την σκληρά μιλιταριστική κι εθνικιστική ιαπωνική νοοτροπία- αμερικανική κατοχή. Το 1945, μετά την συντριπτική ήττα που υπέστη από τον Κόκκινο Στρατό στη Μαντζουρία και τις αμερικανικές ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, η Ιαπωνία συνθηκολόγησε άνευ όρων. Αυτό οδήγησε σε αμερικανική παρουσία και  διοίκηση σε όλες της βαθμίδες του κράτους, που διήρκησε μέχρι το 1952, όταν με τη Συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο, η χώρα ανέκτησε την ανεξαρτησία της.

     Τον Ιούλιο του 1949, εξαφανίζεται την ώρα που πηγαίνει στο γραφείο του, ο Σαντανόρι Σιμογιάμα, πρόεδρος των Εθνικών Σιδηροδρόμων Ιαπωνίας, ο οποίος στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης της εταιρείας, έχει αποφασίσει την απόλυση δεκάδων χιλιάδων εργαζόμενων. Την υπόθεση αναλαμβάνει ο επιθεωρητής Χάρι Σουίνι της αμερικανικής Διεύθυνση Δημόσιας Ασφάλειας. Οι εντολές που λαμβάνει για την κατεύθυνση της έρευνας είναι σαφείς. «Να λάβετε ως δεδομένο ότι ο Σιμογιάμα απήχθη, είτε από σιδηροδρομικούς υπαλλήλους είτε από συνδικαλιστές είτε από κομμουνιστές ή από κάποιο συνδυασμό των παραπάνω, και ότι κρατείται ενάντια στη θέλησή του σε άγνωστη τοποθεσία, και να διεξάγετε την έρευνα σας αναλόγως έως ότου λάβετε διαφορετική εντολή».

     Λίγες ώρες αργότερα, η υπόθεση παίρνει μια ακόμη πιο δραματική τροπή. «Λίγο μετά τα μεσάνυχτα το ακρωτηριασμένο και μερικώς διαμελισμένο πτώμα του Σαντανόρι Σιμογιάμα εντοπίστηκε κοντά σε μια σιδηροδρομική γέφυρα […] Υπάλληλοι των Εθνικών Σιδηροδρόμων αναγνώρισαν το πτώμα περί τις τρείς το πρωί μέσω ενός σιδηροδρομικού πάσου, μιας επαγγελματικής κάρτας και άλλων εγγράφων που βρέθηκαν πάνω του […] Οι προκαταρκτικές έρευνες δείχνουν ότι το σώμα του Σιμογιάμα παρασύρθηκε από τρένο αν και δεν έχει επιβεβαιωθεί προς το παρόν ότι αυτή ήταν η αιτία του θανάτου».

     Όταν ο επιθεωρητής Σουίνι αρχίζει να εμβαθύνει στις έρευνές, θα ανακαλύψει ότι η υπόθεση είναι πολυπλόκαμη και ότι πολλοί και ισχυροί παράγοντες προσπαθούν να την εκμεταλλευτούν, εξυπηρετώντας ο καθένας τους δικούς του σκοπούς κι επιδιώξεις!

     Η υπόθεση Σιμογιάμα, παραμένει ανεξιχνίαστη μέχρι και σήμερα. Ο αντίκτυπος που είχε στην ιαπωνική κοινωνία, υπήρξε ανάλογος αυτού που είχε για τους αμερικανούς η δολοφονία του Κένεντι. Έχουν γραφτεί πολλά βιβλία σχετικά με το θέμα και πολλοί ακόμη και σήμερα αναλαμβάνουν να την ερευνήσουν. Αλλά είναι και μια υπόθεση που επηρέασε κι επηρεάζει βαθιά όσους ασχοληθούν με αυτή «…μια υπόθεση μπορεί να βυθίσει τα δόντια στη σάρκα ενός ανθρώπου. Μόνο που η συγκεκριμένη υπόθεση διαφέρει. Ναι, βυθίζει τα δόντια της στη σάρκα σου, αλλά μετά σου ρουφάει και το αίμα μέχρι τελευταίας ρανίδας, σε κάνει να μη βλέπεις καθαρά, σου κλέβει τις αισθήσεις και τη λογική σου».

     Ένα πολύ σημαντικό βιβλίο, που το κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρον ο ξεχωριστός και ιδιαίτερος τρόπος γραφής του Ντ. Πις.        

ΔΙΑΣΤΑΥΡΟΥΜΕΝΑ ΠΥΡΑ

WILBUR SMITH/DAVID CHURCHILL
Μετάφραση ΝΙΚΟΣ ΙΒΡΑΗΝΙΑΣ
Εκδόσεις BELL
Σελ. 342, Ιούλιος 2025

      Ο Γ. Σμιθ (1933-2021), στη διάρκεια της συγγραφικής του πορείας, έγραψε περισσότερα από πενήντα μυθιστορήματα, που μεταφράστηκαν σε είκοσι έξι γλώσσες και πούλησαν εκατόν τριάντα εκατομμύρια αντίτυπα. Ακόμη, άφησε αρκετά ανολοκλήρωτα έργα, τα οποία η σύζυγος και οι συνεργάτες του, αναθέτουν σε άλλους συγγραφείς να τα ολοκληρώσουν, στηριζόμενοι στις αναλυτικές σημειώσεις του. Ένα από αυτά, είναι και το «Διασταυρούμενα Πυρά» που παρουσιάζω σήμερα, το οποίο ανέλαβε να ολοκληρώσει βασισμένος στις οδηγίες του Σμιθ, ο Ντ. Τσόρτσιλ!!

     Στη διάρκεια του Β! παγκοσμίου πολέμου, ο Γ. Τσόρτσιλ είχε την ιδέα να δημιουργηθεί η ομάδα Επιχειρήσεων Ειδικών Αποστολών. Η ομάδα, που τα ίδια τα μέλη της ονόμαζαν με το συνθηματικό Baker street, αποτελούνταν από άνδρες και γυναίκες που μετά από εξειδικευμένη σκληρή εκπαίδευση, μετέβαιναν σε κατακτημένες χώρες και είτε μόνοι είτε σε συνεργασία με τοπικές αντιστασιακές οργανώσεις, έκαναν καταστροφικά σαμποτάζ σε υποδομές (αεροδρόμια, σιδηροδρομικές γραμμές, τηλεφωνικά δίκτυα κλπ) που ήταν απαραίτητες για την πολεμική μηχανή των Ναζί. Την ομάδα αυτή, παρά το ότι ήταν πρωθυπουργικό δημιούργημα και είχε ήδη σημειώσει εντυπωσιακές επιτυχίες, δεν έβλεπαν με ευνοϊκή διάθεση οι στρατιωτικοί κι έκαναν ότι μπορούσαν για να διακόψουν τη δράση της και να την διαλύσουν.

     Το 1943, η πορεία του πολέμου δείχνει να αλλάζει. Οι Ρώσοι νίκησαν στην πολύνεκρη μάχη του Στάλινγκραντ κι ετοιμάζονται να ξεχυθούν στην ανατολική Ευρώπη με τελικό στόχο το Βερολίνο! Τώρα πρέπει και οι Σύμμαχοι να αναλάβουν το μέρος της ευθύνης που τους αναλογεί και να εισβάλλουν στη Γαλλία, δημιουργώντας ένα νέο μέτωπο. Ο Άγγλος πρωθυπουργός, συνοδευόμενος από αρκετούς αξιωματικούς του στρατού, επιβιβάζεται με μυστικότητα στο υπερωκεάνιο Queen Mary, για να μεταβεί στην Ουάσιγκτον για συνομιλίες με τον πρόεδρο Ρούσβελτ και το επιτελείο του.

     Η διοίκηση της ομάδας ΕΕΑ, βλέπει σε αυτό το ταξίδι μια μοναδική ευκαιρία. Βάζουν στο ίδιο πλοίο την πράκτορα Σάφρον Κόρτνεϊ ώστε να συνοδέψει τον πρωθυπουργό και να έρθει σε επαφή με Αμερικανούς στρατιωτικούς και πολιτικούς, τους οποίους θα αναλάβει να πείσει για την χρησιμότητα της ομάδας και των δράσεων της στην επικείμενη εισβολή, ώστε να «προστατέψουν» την ΕΕΑ από την αρνητικότητα των βρετανών στρατιωτικών. Παράλληλα θα προσπαθήσει να διαπιστώσει αν ευσταθούν οι υποψίες (που όμως δεν ενστερνίζονται πολλοί) για την ύπαρξη πληροφοριοδότη των Γερμανών στην πρεσβεία! «Πιστεύω ότι στη βρετανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον υπάρχει ένας

κατάσκοπος που δουλεύει για τους Γερμανούς.

Και μέσα στις επόμενες τρεις βδομάδες, ο κύριος Τσόρτσιλ και ο Πρόεδρος Ρούσβελτ, μαζί με τους σχεδιαστές στρατηγικής, θα καθορίσουν μεταξύ άλλων, την πορεία του πολέμου στην Ευρώπη για το διάστημα των επόμενων δώδεκα έως δεκαοχτώ μηνών […] Και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να προσφέρουμε στους Γερμανούς όλες τις σχετικές πληροφορίες στο πιάτο». Ακόμη, το ταξίδι αυτό, θα δώσει την ευκαιρία στην νεαρή, ικανότατη και όμορφη πράκτορα να ηρεμήσει και να ξεπεράσει την το άγχος και το στρες που της δημιούργησε η προηγούμενη αποστολή της σε Βέλγιο κι Ολλανδία, στην διάρκεια της οποίας κινδύνεψε σοβαρά να συλληφθεί. 

     Θα καταφέρει η Κόρτνεϊ να επιβεβαιώσει όσα λέγονται για τις ικανότητές της ή η ψυχολογική της επιβάρυνση από το πρόσφατο παρελθόν θα της δημιουργήσει αξεπέραστα προβλήματα;

     Το «Διασταυρούμενα Πυρά», είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θρίλερ κατασκοπίας. Κρυμμένα μυστικά, ίντριγκες, σκηνές κινηματογραφικής δράσης και καλοδουλεμένοι χαρακτήρες, δημιουργούν ένα απολαυστικό ανάγνωσμα.