ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΝΑΟΥΣΗΣ

ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΣΤΟΥΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
Έκδοση ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΑΟΥΣΑΣ «ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛ Ο ΛΟΓΙΟΣ»
Σελ. 258, Οκτώβριος 2025

     Το βιβλίο «Ιστορία Της Πόλεως Ναούσης» του Ευστ. Στουγιαννάκη, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1924. Μόλις δώδεκα χρόνια μετά την απελευθέρωση κι ενώ εκατοντάδες πρόσφυγες -κυρίως από την Αργυρούπολη- εγκαθίστανται στη Νάουσα. «Ο μετασχηματισμός της μικρής κοινωνίας προχωρά πια με γοργούς ρυθμούς, κάτι που διακρίνεται και στον αντίστοιχο μετασχηματισμό του πολεοδομικού ιστού και των οικημάτων της. Μέσα στο πλαίσιο αυτό ο Στουγιαννάκης θα εκδώσει ένα βιβλίο αυτογνωσίας της πόλης και των κατοίκων της, στον καθρέπτη του οποίου κοιτιούνται οι Ναουσαίοι έναν αιώνα τώρα».

     Ο Ε. Στουγιαννάκης, διδάκτωρ της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που ανέλαβε την ηγεσία των σχολείων της πόλης λίγο πριν την απελευθέρωση, βασίστηκε στις σημειώσεις του δασκάλου Δημητρίου Πλαταρίδη, οι οποίες έφτασαν στα χέρια του το 1913. Ο Δ. Πλαταρίδης ξεκίνησε να γράφει παρακινημένος από την πραγματεία του Ν. Γ. Φιλιππίδη που λέγεται «Η επανάστασις και καταστροφή της Ναούσης». Συμπλήρωσε δε τα χειρόγραφα, με κάποιο οθωμανικό έγγραφο που περιγράφει τα όρια της πόλης, αλλά κυρίως με μαρτυρίες των λίγων επιζώντων της σφαγής ή απογόνων τους, που επέστρεψαν στην εκ βάθρων κατεστραμμένη πόλη μετά την αμνηστία που δόθηκε κι επισκεπτόμενος τα θέατρα των μαχών, για να έχει άποψη της τοπογραφίας των περιοχών.

    Το 1976, ο Σύλλογος Αποφοίτων Λαππείου Γυμνασίου Ναούσης, ανατύπωσε το εξαντλημένο ως τότε βιβλίο του Στουγιαννάκη. Υπήρχε όμως και υπάρχει το πρόβλημα της γλώσσας. «Με μια σφιχτή, άκαμπτη καθαρεύουσα των αρχών του 20^ου αιώνα, από τη γραφίδα ενός περισπούδαστου φιλολόγου της εποχής, αν το 1976 ήταν μόνο κάπως κατανοητό, σήμερα το βιβλίο είναι σίγουρα απρόσιτο γλωσσικά από τους περισσότερους».

     Έτσι 100 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση το εμβληματικό αυτό βιβλίο, μεταφέρεται με την φροντίδα της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ Ο Λόγιος» στη νέα Ελληνική κι ελαφρύνεται από αρκετά σχόλια που θεωρήθηκαν παρωχημένα και περιττά. Υπάρχει όμως και μία ακόμη καινοτομία. Η «ηχητική αναπαραγωγή του αποδοσμένου στη δημοτική κειμένου, ώστε να είναι προσβάσιμο ευκολότερα».

     Για την απόδοση του κειμένου στη νέα Ελληνική συνεργάστηκαν οι: Κατερίνα Γκέσιου, Αλέξανδρος Οικονόμου, Δήμητρα Τζάκη-Μπεσλίκα, και Π Στοϊδης. Στην ηχογράφηση συμμετείχαν οι: Ζωή Δασκαλάκη, Θεόδωρος Δόδης, Ελένη Ζαφειρίου, Γιώργος Μάλλιος, Αλέξανδρος Οικονόμου, Δημήτρης Πάζος, Μαρία Παπαθωμίδου και Πέτρος Στοϊδης.

     Αύριο, Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2025, θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου στη Νάουσα, στον Πολυχώρο Πολιτισμού Χ. Λαναράς αίθουσα Βέτλανς, στις 11.00 π,μ. Θα μιλήσουν οι Αλέξανδρος Οικονόμου, πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ Ο Λόγιος», Γιώργος Μάλλιος, Δρ. Κλασσικής Αρχαιολογίας και Πέτρος Στοϊδης, φιλόλογος-αρχαιολόγος.     

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΛΕΞΕΙΣ στα γιορτινά τους φορεμένες

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΣΑΠΙΔΗΣ
Εκδόσεις 3.1
Σελ. 174, Νοέμβριος 2025

      Κυκλοφόρησε μόλις πριν από λίγες μέρες η νουβέλα του Γ. Κασαπίδη με τίτλο «Τέσσερις Λέξεις Στα Γιορτινά Τους Φορεμένες». Τίτλος μάλλον παράξενος, που «ερμηνεύεται» όμως στο βιβλίο.

     Την ιστορία αφηγούνται δύο αδελφές, ένα μοτίβο που χρησιμοποιεί ο Γ. Κασαπίδης τόσο στα διηγήματά του, όσο και στην νουβέλα που έγραψε με τον Γιώργο Δάμτσιο κι έχει τίτλο «Αγαπημένη Μου Αδελφή». (παρουσίαση Μάρτιος 2025). Δύο; Εμείς ακούμε τον χειμαρρώδη λόγο της μιας από αυτές. Ο συγγραφέας κρατά αρχικά κρυφή την ταυτότητά τους. Όσο προχωρά όμως η ανάγνωση, ο καθένας υποψιάζεται ποιες μπορεί να είναι, μέχρι που λίγες σελίδες πριν από το τέλος, έρχεται η αποκάλυψη.

     Επίκεντρο της αφήγησής τους ο Μιχαλιός. Ένας νέος άντρας που υπήρξε άτυχος-τυχερός από μικρός. Άτυχος γιατί χρειάστηκε να αντιμετωπίσει βάσανα και δραματικές καταστάσεις και τυχερός γιατί όποτε έκλεινε μια πόρτα, άνοιγε μια άλλη «Σαν ευλογία και σαν κατάρα, σαν θεϊκό παιχνίδι που δεν αστειευότανε, δεν λάθευε ποτέ του».

     Στην τρυφερή ηλικία των τριών ετών, έχασε όλη του την οικογένεια που σφαγιάστηκε σε μια επιδρομή των Γερμανών κατακτητών, οι οποίοι δολοφόνησαν όσους κατοίκους του χωριού του μπόρεσαν να εντοπίσουν και το πυρπόλησαν ολοσχερώς. Ο Μιχάλης γλίτωσε σαν από θαύμα. Όταν οι υπόλοιποι κάτοικοι που για να σωθούν από την εκδικητική μανία των ναζί πρόλαβαν και διασκορπίστηκαν στα γύρω βουνά επέστρεψαν, βρήκαν το παιδί. Επειδή δεν είχε κανέναν συγγενή εν ζωή, μια ηλικιωμένη, η κυρά Μάρω, αποφάσισε να γίνει κηδεμόνας του και να του προσφέρει ένα σπιτικό και αγάπη. Ούτε εδώ όμως στάθηκε τυχερός ο Μιχαλιός, αφού η κυρά Μάρω λίγο μετά πέθανε και τον άφησε για δεύτερη φορά ορφανό. Η «πόρτα που άνοιξε» αυτή τη φορά ήταν ο παππάς του χωριού. Ήξερε ένα άτεκνο ζευγάρι σε ένα κοντινό χωριό που ήθελε διακαώς ένα παιδί και τους πρότεινε τον μικρό. Αυτοί τον καλοδέχτηκαν και τον υιοθέτησαν. Ο πόλεμος τελείωσε, έληξε και η ντροπιαστική περίοδος του εμφυλίου και ο Μιχαλιός που μεγάλωσε άρχισε να ορθοποδεί. Γνώρισε και μία κοπέλα, αλλά τότε ήρθε η Ιστορία, «η τσούλα και η πόρνη Ιστορία» όπως την χαρακτηρίζει ο Κώστας Τριπολίτης στο Ανεμολόγιο, το γνωστό τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου και δεν τσαλάκωσε απλώς, αλλά συνέθλιψε τις ζωές των ανθρώπων…

     Το βιβλίο τα έχει όλα. Μια ιστορία με τα πάνω της, τα κάτω της, τα γυρίσματά της, και τις ανατροπές της. Μια σειρά από χαρακτήρες πρωτεύοντες και δευτερεύοντες που σκιαγραφούνται με διεισδυτικότητα, προσοχή και ανεκτικότητα για τις ανθρώπινες αδυναμίες τους. Αλλά εκεί που πραγματικά απογειώνεται, είναι στον τρόπο με τον οποίο είναι γραμμένο. Πρόκειται για ένα λογοτεχνικό κείμενο υψηλής αισθητικής, λυρικό και μαζί συναρπαστικό, αριστοτεχνικά δοσμένο, καθηλωτικό, στο οποίο δεν περισσεύει καμία λέξη και κάθε μια είναι κατάλληλα τοποθετημένη, ώστε να υπάρχει ρυθμός και η ανάγνωση να ρέει αβίαστα. Ένα κείμενο που ξεχειλίζει από συναισθήματα. Αλλά που κυρίως ξεχειλίζει από νοιάξιμο. Νοιάξιμο για τον άνθρωπο, τα λάθη του, τα πάθη του, τις λίγες στιγμές ευτυχίας, τις πολλές της απόγνωσης και της απελπισίας, τις χαρές του, τις λύπες του, τις αποτυχίες και τις επιτυχίες του, τις πράξεις γενναιότητας αλλά και τους δισταγμούς της δειλίας, που είναι ακόμη πιο ανθρώπινοι, για τους έρωτες, τις αγάπες του. Ένα κείμενο που χωρίς να καταντά φτηνό μελό, θα συγκινήσει και θα ταράξει τους αναγνώστες

     Μερικές φορές, για κάποια βιβλία, εύχομαι να είχα τη δύναμη  με μια κουβέντα, να πείσω αυτούς που παρακολουθούν αυτό το blog , να τα διαβάσουν. Το «Τέσσερις Λέξεις Στα Γιορτινά Τους Φορεμένες», είναι ένα από αυτά. Είναι ένα βιβλίο μεγάλης αξίας, που θα μείνει στο νου σας για πολύ καιρό.

     Παρουσίαση του βιβλίου, θα γίνει σήμερα Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2025 στη Νάουσα, στον Πολυχώρο Πολιτισμού Χ. Λαναράς στις 11.30 π.μ. Για το βιβλίο θα μιλήσουν η Καλλιόπη Πασιά, ο Μιχάλης Χατζής, ο Δημήτρης Μουρατίδης και ο συγγραφέας Γιώργος Κασαπίδης. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Κατερίνα Μπόσκου.

 

 

ΑΡΣΗ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΣΑΤΣΟΣ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Σελ. 371, Απρίλιος 2025

    Την προσωπική του ιστορία αποφάσισε να αφηγηθεί ο Αρχιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού (αντιστοιχεί στον βαθμό του Ταξίαρχου του Στρατού Ξηράς) Δ. Μητσάτσος, μετά από προτροπή γνωστών και φίλων. «Από καιρό, αρκετοί φίλοι με προέτρεπαν να γράψω για τις εμπειρίες και τις έντονες, και μάλλον ασυνήθιστες στιγμές που έζησα μέχρι σήμερα […] Θα αφηγηθώ λοιπόν περιστατικά που έμειναν ανεξίτηλα στη μνήμη μου, σκέψεις ειλικρινείς, κρίσεις και συναισθήματα, που ίσως να έχουν αξία και για τρίτους. Σαν να γράφω ημερολόγιο».

     Ο Δ. Μητσάτσος γεννήθηκε το 1937. Σε ηλικία 15 ετών εισήχθη στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Αποφοίτησε το 1956 με το βαθμό του σημαιοφόρου. Έκτοτε υπηρέτησε σε διάφορα σκάφη και υπηρεσίες του Πολεμικού Ναυτικού.

     Το 1964 (με ευθύνη της ΕΟΚΑ), ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στις δύο κοινότητες στην Κύπρο. Οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να εξοπλίζονται κρυφά από την Τουρκία. Τα πιο οχυρωμένα σημεία ήταν τα χωριά Μασούρα και Κόκκινα. «Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτά τα οχυρά και να σταματήσει ο ανεφοδιασμός ήταν να βρεθούν και να σταλούν εκεί πολεμικά πλοία». Η Κύπρος δεν είχε ναυτικό και δεν ήταν δυνατό να σταλούν ελληνικά πλοία. Τότε μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο Παναθήναια. «Ήταν ένα σχέδιο αποστολής δύο πλοίων στην Κύπρο. Ένας πλούσιος Κύπριος πρόσφερε χρήματα και αγοράστηκαν δύο μικρά, παλιά γερμανικά πολεμικά […] Ήταν μικρά ξύλινα περιπολικά, που είχαν κατασκευάσει οι Γερμανοί το 1935». Στην ουσία επρόκειτο για δύο σαπιοκάραβα που το Ελληνικό Ναυτικό ανέλαβε να επισκευάσει αλλά και να επανδρώσει! Ονομάστηκαν Φαέθων και Αρίων. Κυβερνήτης του Φαέθωνα ανέλαβε ο Δ. Μητσάτσος. Τα πληρώματα αποτελούσαν Έλληνες αξιωματικοί και ναύτες που είχαν «ψεύτικα ονόματα και θα παρίσταναν τους Κύπριους εθελοντές ναυτικούς». 

    Στις 8 Αυγούστου τα δύο σκάφη ήταν ελλιμενισμένα στον όρμο Ξηρού στα βόρεια του νησιού. Η εξ αρχής προβληματική δεξιά μηχανή του Φαέθωνα παρουσίασε και πάλι πρόβλημα κι έπρεπε να γίνει άλλη μία επισκευή. Τότε δέχτηκαν την επίθεση των τουρκικών F-100. Το Αρίων πρόλαβε και απομακρύνθηκε, κάτι που για το Φαέθων ήταν αδύνατο με τη μία μόνο μηχανή σε λειτουργία. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά. Τα περισσότερα μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν. Ελάχιστοι βγήκαν αλώβητοι, όταν το σκάφος προσάραξε. Όμως-παρά τις προβλέψεις της Συνθήκης της Γενεύης-τα τουρκικά αεροπλάνα συνέχισαν να πυροβολούν τους ναυαγούς με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερες απώλειες. Ο Δ. Μητσάτσος, εκτός από τα άλλα τραύματα που έφερε,  τραυματίστηκε τόσο σοβαρά στο δεξί χέρι, που χρειάστηκε να το ακρωτηριάσουν! Οι τραυματίες μεταφέρθηκαν με μυστικότητα στην Ελλάδα για νοσηλεία.

      Όταν ο Δ. Μητσάτσος βγήκε από το νοσοκομείο, αντιμετώπισε μια «παράξενη» συμπεριφορά από την ηγεσία. Ήταν σαν το Ναυτικό, να μην ήθελε καμία σχέση μαζί του. Γι’ αυτό και πήρε εύκολα την άδεια να αρχίσει σπουδές στο Πολυτεχνείο, στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. «Σε όλη τη διάρκεια των σπουδών μου είχα ξεχαστεί εντελώς από τους συναδέλφους μου […] Έτσι ήμουν ένας αξιωματικός του τίποτα και συγχρόνως σπουδαστής σε προχωρημένη ηλικία». Τελείωσε το 1970. Στη συνέχεια εργάστηκε με επιτυχία στον ιδιωτικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα. «Μέσα μου, παραμένω πάντα αξιωματικός του Ναυτικού. Ωστόσο, αφοσιώθηκα σε κάθε δουλειά που ανέλαβα ως πολίτης, αντιμετωπίζοντάς τη σαν αποστολή. Έδωσα σε όλες τον καλύτερό μου εαυτό και τις απόλαυσα».

      Σε όλο το βιβλίο, είναι διάχυτη η πικρία του Δ. Μητσάτσου, για το γεγονός ότι η θυσία των αξιωματικών και ναυτών του «Φαέθων», δεν βρήκε ποτέ την αναγνώριση που της άξιζε από την πολιτική και φυσική ηγεσία του Ναυτικού. «…όντας «εν ενεργεία αξιωματικός» εργάστηκα ως πολίτης, ζώντας πενήντα δύο ατελείωτα χρόνια στη σιωπή, για χάρη της «ασφάλειας» της χώρας. Είχα την εντολή να ξεχάσω…». Μέχρι και σήμερα, οι συμμετέχοντες σε εκείνη την εξ αρχής καταδικασμένη σε αποτυχία επιχείρηση -λόγω ανεπαρκούς προετοιμασίας και παρωχημένης υλικοτεχνικής υποδομής- δεν έλαβαν καμία ηθική ανταμοιβή. Κάποιοι έστειλαν αξιωματικούς και ναύτες στο στόμα του λύκου και στη συνέχεια τους ξέχασαν…

     Πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, που εκτός από την προσωπική ιστορία του Δ. Μητσάτσου, ο οποίος κατάφερε να ξεπεράσει τις δυσκολίες που προκάλεσε η απώλεια του δεξιού χεριού, αναφέρεται και σε μια λιγότερο γνωστή σελίδα της ελληνικής ιστορίας, που έμενε κρυφή και απόρρητη μέχρι το 2016.

     Το βιβλίο συμπληρώνουν αρκετές φωτογραφίες. Κάποιες από αυτές απεικονίζουν την απελπισμένη και άνιση μάχη του Φαέθων με τα τουρκικά αεροπλάνα, τις οποίες τράβηξε βρετανός φωτορεπόρτερ που «εντελώς τυχαία»(;; ) βρέθηκε στην περιοχή.

ΓΛΥΚΙΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ, ΠΙΚΡΕΣ ΘΥΜΗΣΕΣ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΟΥΣΣΟΥ
Εκδόσεις ΕΞΗ
Σελ. 506, Νοέμβριος 2025

      Κυκλοφόρησε πρόσφατα, το νέο μυθιστόρημα της Χ. Ρούσσου, «Γλυκιές Στιγμές, Πικρές Θύμησες».

     Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς του 2024, στη Θεσσαλονίκη, η συγγραφέας, κάνει μια πιο στενή επαφή με τις δύο γηραιές κυρίες, που μένουν στον πρώτο όροφο της πολυκατοικίας στην οποία κατοικεί. Μέχρι τότε οι σχέσεις τους ήταν καλές αλλά τυπικές, όπως με όλους τους ενοίκους του κτιρίου. Αυτή τους η στάση, που δεν επιτρέπει στενές επαφές με τους γύρω τους, δημιουργούν ένα μυστήριο, αφού το μόνο που έγινε γνωστό γι’ αυτές, είναι ότι κατάγονται από την Αθήνα. «Ένα πέπλο μυστηρίου εξακολουθεί να απλώνεται γύρω από το παρελθόν τους, κανείς δεν γνωρίζει από που πραγματικά κρατάει η «σκούφια» τους, μόνο εικασίες υπάρχουν μπόλικες που κατά καιρούς διανθίζονται».

     Εκείνο τα βράδυ οι γηραιές κυρίες («Ενενήντα τριών η μεγάλη, τρία χρόνια πιο νέα η μικρή»), έχουν εξομολογητική διάθεση. «Περισσότερο μιλά η «μεγάλη» η Μιμίκα, γιατί η «μικρή» η Θουλίτσα, για να πει το οτιδήποτε, πρέπει πρώτα να της επιτρέψει η αδερφή της». Ξεκίνησαν να αφηγούνται την πολυτάραχη ιστορία της οικογένειάς τους. Όσο η αφήγηση προχωρά, η συγγραφέας διακρίνει ότι πρόκειται για έναν θησαυρό και προτείνει στην Μιμίκα να καταγράψει τις αναμνήσεις της.

     Η Μιμίκα (Δήμητρα) που ήταν πάντα η φωνή της λογικής, προσγειωμένη και συνετή σε αντίθεση με την Θουλίτσα (Πουλχερία) που «από μικρή φάνηκε ότι δεν είχε ιδιαίτερη σπιρτάδα στο πνεύμα», ενθουσιάστηκε με την ιδέα. Και αρχίζει να καταγράφει όσα έζησε κατά την ταραχώδη διαδρομή της, η οικογένεια Κοκκίνου-Καραβέτη και οι άνθρωποι που κινούνταν γύρω από αυτήν. «Η οικογένειά μας, ήταν απ’ τις προνομιούχες, ούτε τον πόλεμο γνωρίσαμε, μόνο ακουστά τον είχαμε, ούτε τη φτώχεια που εκείνα το χρόνια ακόμα μάστιζε την Ελλάδα, ούτε την αγωνία για το αύριο είχαμε, ούτε η πολιτική κατάσταση επηρέαζε τη ζωή μας, Ζούσαμε καλά «αμπαλαρισμένες» στο όμορφο κουτί μας, μας προστάτευε ο πατέρας και τι γινόταν έξω από μας, σπάνια μπαίναμε στον κόπο να αναρωτηθούμε».  Ήταν μια πολυπληθής οικογένεια που «Σε όλους «κούμπωνε» κάποια τρέλα: ο καθόλα άξιος και εξαίρετος επιχειρηματίας Αλέκος που είχε όμως «τρελή» αδυναμία στη γυναίκα του, η Ξανθίππη που την έπιασε «τρέλα» γιατί δεν τη δέχονταν στην υψηλή κοινωνία, ο θείος που ανεχόταν όλες τις «τρέλες» της οικογένειας, η Θουλίτσα που ήταν «το απαύγασμα της τρέλας», ο θείος Κίμων που είχε «τρελή» αδυναμία στον θείο Μένιο και σ’ όλους μας δηλαδή, η Κλεαρέτη που είχε «τρελό» κόλλημα με την Καισαριανή και το παρελθόν, ο Γιώργης που έκανε σας «τρελός» με τις διαδηλώσεις και το δίκαιο του εργάτη, η Καιτούλα που μαγείρευε με «τρελή» μανία, η Ιουλία που ήταν «τρελή» με την καθαριότητα, η Βασούλα που την έπιανε «τρέλα» αν σε κάποιο μάθημα δεν έπαιρνε άριστα και έκλαιγε με τις ώρες, η κυρία Μάρθα που λίγο πριν έβγαλε κι αυτή την «τρέλα» της κι εγώ που έβλεπα τις «τρέλες» των άλλων χωρίς να μετρήσω τις δικές μου…».

     Το «Γλυκιές Στιγμές, Πικρές Θύμησες» είναι ένα πολυπρόσωπο, έξυπνο, καλογραμμένο μυθιστόρημα, συγκινητικό και σαγηνευτικό, με απρόσμενη εξέλιξη, με γρήγορο ρυθμό και σκηνές χιούμορ, που αποφορτίζουν, όταν αυτό είναι απαραίτητο, την ατμόσφαιρα, και που καταφέρνει να συγκεράσει την ιστορία μιας οικογένειας με την Ιστορία μιας χώρας, της Ελλάδας, τα τελευταία 75 χρόνια, με ιδιαίτερη έμφαση στην πολιτιστική έκρηξη της δεκαετίας του’ 60 !

     Παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στη Νάουσα, αύριο Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2025, στις 19.00, στον Πολυχώρο Πολιτισμού Χ. Λαναράς, αίθουσα Βέτλανς. Θα μιλήσουν οι: Αλεξάνδρα Γωγούση, Ευαγγελία Καράμπελα και η συγγραφέας. Μουσική νότα, Αναστασία Καρανάτσιου.          

ΚΥΘΗΡΑ

ΓΙΩΡΓΗΣ ΜΠΑΔΟΛΑΣ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 107, Σεπτέμβριος 2025

      Μια εξαιρετικά σημαντική συλλογή ποιημάτων (στο βιβλίο περιλαμβάνονται και δύο «πεζά»), κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ανάλεκτο.

     Έχει τίτλο «Κύθηρα» και τα έργα που περιλαμβάνει είναι γραμμένα από τον Ναουσαίο σπουδαίο εικαστικό καλλιτέχνη Γιώργη Μπαδόλα (1943-2010).

     Όπως αναφέρει στον πρόλογό της η αρχιτέκτονας Κατερίνα Μπαδόλα, κόρη του Γιώργη, «…Ο Μπαδόλας, παράλληλα με την εικαστική δραστηριότητα κατέγραφε αδιάκοπα τις σκέψεις του με τη μορφή ελεύθερου ποιητικού λόγου. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, με ρυθμό εξίσου έντονο με εκείνον που δημιουργούσε εικαστικά, εκφραζόταν και μέσα από τον Λόγο».

     Η συλλογή της παρούσας έκδοσης, είναι έργο του 1982. Αρχικά παρουσιάστηκε ως βιβλίο-έκθεμα σε ατομική έκθεση ζωγραφικής που πραγματοποιήθηκε εκείνη τη χρονιά στη Νάουσα. Μικρές τροποποιήσεις στα κείμενα έγινε το 1984.

     Για τα έργα (εικαστικά και ποιητικά) εκείνης της έκθεσης, γράφει ο Γ. Μπαδόλας «Όλη τούτη η δουλειά, δεν είναι παρά ανάσες ανοιξιάτικες, συναγμένες μ’ αγάπη, για τη νιότη, την ομορφιά, τον έρωτα, τη ζωή, δίχως κάποια σειρά ή πρόγραμμα, συναγμένες όμοια με μια αγκαλιά αγριολούλουδα απριλιάτικα για το πεζούλι της αυλής. Είναι στιγμές που κάτι αγγίζει την ψυχή σου απρόσμενα. Κι απρόσμενα πάλι, χτυπημένη η ψυχή σου σε καλή μεριά, ξεχειλίζει δροσιά. Στην τωρινή δουλειά μου, δεν είχα άλλη έγνοια παρά να χαρώ τούτη τη δροσιά την αναπάντεχη και προσπαθώ να σας τη δείξω, έτσι όπως ξεχειλίζει δίχως φτιασίδια».

     Το βιβλίο συμπληρώνει ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και διεισδυτικό επίμετρο του Μιχάλη Μπαρτσίδη.

     Δείγμα γραφής:

 Έψαξα

Μια λέξη

Που να τα χωρέσει

Όλα.

Όλα

Τα χώρεσε

Μόνο

Η αγάπη.

 

 Τ’ αστέρια

Σκόρπισαν

Στα νυχτερινά μαλλιά σου

Και το φεγγάρι

-το πρόσωπό σου-

Γλυκοκοιμήθηκε

Στα χέρια μου.

 

     Παρουσίαση του βιβλίου, θα γίνει στη Νάουσα σήμερα Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2025, στις 6.30 μ.μ. στον Πολυχώρο Πολιτισμού Χ. Λαναρας, αίθουσα Βέτλανς. Θα μιλήσουν οι: Σπυριδούλα Αποστόλου, φιλόλογος, Γιώργος Λιάμπας, εκπαιδευτικός και Κατερίνα Μπαδόλα, αρχιτέκτων. Ποιήματα θα διαβάσουν οι Θόδωρος Σαμαράς και Περικλής Χριστίδης. Θα προλογίσει ο εκδότης, Άκις Θωμαϊδης.

ΕΚΡΗΞΗ

MICHAEL CRICHTON/ JAMES PATTERSON
Μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΘΗ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Σελ. 460 , Μάρτιος 2025

      Τα ηφαίστεια και η δραστηριότητά τους, πάντα γοήτευαν τον Αμερικανό συγγραφέα και σεναριογράφο Μ. Κράιτον (Jurassic Park, The Lost World, Twister, Στην Εντατική κ.α.) και ήθελε να γράψει ένα μυθιστόρημα με αυτό το θέμα. Είχε μάλιστα συγκεντρώσει υλικό και είχε κάνει ένα προσχέδιο. Όμως δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη συγγραφή, αφού έφυγε από τη ζωή το 2008, σε ηλικία 65 ετών. Η Σέρι Κράιτον, εντόπισε αυτό το υλικό στο αρχείο του συζύγου της και ανέθεσε στον Τζ. Πάτερσον να ολοκληρώσει το έργο.

     Η Χαβάη, η πεντηκοστή πολιτεία των ΗΠΑ, είναι ένα σύμπλεγμα ηφαιστειογενών νησιών. Ένα τοπίο που διαρκώς αλλάζει κι επεκτείνεται, αφού η ηφαιστειακή δραστηριότητα στα νησιά είναι διαρκής. Σ΄ αυτήν την περιοχή, τοποθέτησε την εξέλιξη του έργου ο Κράιτον. «Γεωλογικά μιλώντας, το νησί της Χαβάης είναι ολοκαίνουριο. Είναι μια από τις ελάχιστες εδαφικές μάζες του πλανήτη που είναι νεότερη από την ίδια την ανθρωπότητα. Πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια, όταν τα πρώτα πιθηκάκια σηκώθηκαν όρθια στις αφρικανικές πεδιάδες, το νησί της Χαβάης δεν υπήρχε. Πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια, όταν οι Homo Habilis, οι απόγονοι των πρώτων πιθηκανθρώπων ζούσαν σε πρόχειρα καταφύγια και άρχισαν να χρησιμοποιούν πέτρινα εργαλεία, τότε άρχισε να βράζει η θάλασσα της Χαβάης αποκαλύπτοντας υποθαλάσσια ηφαίστεια. Έκτοτε πέντε διαφορετικά ηφαίστεια παρήγαγαν αρκετή λάβα, ώστε να δημιουργήσουν ένα νησί που ξεπροβάλλει πάνω από την επιφάνεια του ωκεανού».

      Στο μυθιστόρημα "Έκρηξη", η σεισμική δραστηριότητα δείχνει, ότι το μεγάλο ηφαίστειο της Χαβάης, που είναι και το μεγαλύτερο στον κόσμο, σύντομα θα ενεργοποιηθεί και μάλιστα έντονα. «Σε λίγες μόνο μέρες θα γινόταν η πιο βίαιη έκρηξη του Μάουνα Λόα εδώ κι εκατό χρόνια, και ο Τζον Μακ Γκρέγκορ, ο επικεφαλής γεωλόγος του Ηφαιστειακού Παρατηρητηρίου της Χαβάης, το ήξερε και ήταν έτοιμος να το ανακοινώσει δημοσίως. Πάντα ήξερε ότι θα ερχόταν αυτή η μέρα, αργά ή γρήγορα, μάλλον γρήγορα. Και τώρα είχε έρθει».

      Οι τοπικές Αρχές και οι κάτοικοι έχουν προετοιμαστεί να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της έκρηξης όσο το δυνατό καλύτερα. Όπως εξάλλου έκαναν τόσο το 2002, όσο και το 1984. Όμως ο Μακ Γκρέγκορ αυτή τη φορά, έχει να αντιμετωπίσει έναν πολύ μεγάλο κίνδυνο. Όπως τον  πληροφορεί ο διοικητής της τοπικής στρατιωτικής βάσης, ο στρατός έχει αποθηκεύσει στο υπέδαφος του νησιού, μια ουσία η οποία «αν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα, σε πέντε μήνες περίπου δεν θα απομείνει καμιά μορφή ζωής στον πλανήτη, εκτός από μερικά έντομα και βακτήρια. Ουσιαστικά η Γη θα πεθάνει». Κι όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία, ο χώρος αποθήκευσης θα βρεθεί στην πορεία της λάβας. Ο Μακ Γκρέγκορ και η ομάδα του, έχουν ελάχιστο χρόνο για να προσπαθήσουν το ακατόρθωτο: να αλλάξουν αυτήν την πορεία!  

     Η «Έκρηξη» είναι ένα μοναδικό θρίλερ, γραμμένο από δύο «μάστορες» του είδους. Γρήγορος κινηματογραφικός ρυθμός, εικόνες που κόβουν την ανάσα με την αφηγηματική τους δύναμη, επικές σκηνές, δραματικό φινάλε, κλιμακούμενο σασπένς και μια παλέτα εξαιρετικών χαρακτήρων σε ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα.

ΑΛΑΤΙ ΧΟΝΤΡΟ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΟΠΑΛΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 305, Σεπτέμβριος 2025

      Το μυθιστόρημα «Αλάτι Χοντρό», είναι το δεύτερο του Μ. Τοπαλίδη, και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ανάλεκτο.

     Ο Σταύρος Περιπολής, γεννήθηκε σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Καβάλας το 1939 κι έμεινε ορφανός από μητέρα από την τρυφερή ηλικία των έξι ετών. Από μικρός έδειξε ιδιαίτερη έφεση στα γράμματα κι απέφευγε τις πολλές επαφές με τους συνομηλίκους του. Ο μόνος του φίλος ήταν ο συμμαθητής του ο Μερκούρης.

     Τελείωσε χωρίς καμιά δυσκολία το Δημοτικό και το (εξατάξιο τότε) Γυμνάσιο. Πέρασε εύκολα τις εξετάσεις του πανεπιστημίου και μπήκε στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης. Για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του, εργάστηκε στις οικοδομές και σαν σερβιτόρος. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες πήρε το πτυχίο του με «άριστα» και μετά την στρατιωτική του θητεία, διορίστηκε σε Γυμνάσιο της επαρχίας. Κι εκεί, οι επαφές του με τους συναδέλφους του, ήταν οι απολύτως απαραίτητες και τυπικές. Ο μόνος άνθρωπος με τον οποίο συζητούσε, ήταν ο σπιτονοικοκύρης του, ο κυρ-Βασίλης, ο οποίος στο πρόσωπο του Σταύρου, βρήκε έναν άνθρωπο εχέμυθο, στον οποίο μπορούσε να εξομολογηθεί όσα έκρυβε στα μύχια της ψυχής του και ο οποίος μπορούσε να τον καταλάβει.

     Αργότερα παντρεύτηκε μια συγγενή του κυρ-Βασίλη κι έκανε οικογένεια. Όλα αυτά τα χρόνια όμως, ο μονήρης και απόμακρος χαρακτήρας του δεν άλλαξε. «Αγέλαστος, ανάποδος, κακότροπος […] Μπορούσε να σε εκθέσει, να σε προσβάλει, να σε μηδενίσει, με τον δικό του δηκτικό και βαθιά ειρωνικό τρόπο […] Αντιμετώπιζε τους πάντες από μίαν απόσταση, ορθώνοντας έναν απροσπέλαστο τοίχο. Άκουγε ότι είχες να του πεις, ανέκφραστος και ασυγκίνητος, χωρίς να αφήνει χαραμάδα, να καταλάβεις ότι ταυτίζεται, έστω ελάχιστα, έστω μερικές φορές».

     Μετά από αρκετά χρόνια, ζήτησε και πήρε μετάθεση στη Θεσσαλονίκη. Εκεί ολοκλήρωσε τον εργασιακό του βίο, (ως γυμνασιάρχης τα τέσσερα τελευταία χρόνια).

     Λίγο καιρό μετά το θάνατο της συζύγου του, μετακόμισε στο σπίτι του μικρότερου γιου του, του Άγγελου, σε ένα χωριό λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα που μετέφερε, ήταν και το κασόνι με τα εργαλεία του. Τα οποία ήταν φύρδην μίγδην εκτός από ένα πριόνι το οποίο «…φρόντιζε και πρόσεχε τόσο πολύ. Τις λίγες φορές που τον είδα να το έχει στα χέρια του, έπαιρνε μια γλυκιά έκφραση στο πρόσωπο κι ένα χαμόγελο ανεξήγητο, σπάνια και τα δύο για κείνον. Το καθάριζε, περνούσε τη λάμα με το λάδι που είχε η μάνα μου για την ραπτομηχανή της και το τοποθετούσε με προσοχή στο ξύλινο κασόνι».

     Αυτό το πριόνι έψαχνε ο Άγγελος δύο χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα του, αφού του χρειάστηκε για να μαστορέψει κάτι στον κήπο του. Όμως αυτό ήταν άφαντο. «Είχα βγάλει με προσοχή τα πράγματα απ’ το κασόνι: μια βαριοπούλα, τρεις σφιγκτήρες, μια σφήνα για να σχίζει τα κούτσουρα, διάφορα άλλα μικροσιδερικά, πένσες, τανάλιες, βίδες, παξιμάδια […] Το πριόνι πουθενά. Καθώς κοίταζα το σχεδόν άδειο κασόνι, στον πυθμένα του διέκρινα μια μπλε επιφάνεια. Ήταν ένα τετράδιο, ίδιο μ’ αυτά που είχα μαθητής στο σχολείο […] Στην ετικέτα έγραφε με μπλε στυλό «ΙΖΑΜΠΩ», αρκετά πλουμιστό και καλλιγραφικό». Ένα τετράδιο που τα γραφόμενά του, θα συγκλονίσουν τον Άγγελο, θα καταρρίψουν πολλές από τις βεβαιότητές του και θα τον «αναγκάσουν» ν’ αναθεωρήσει πολλά απ’ όσα πίστευε ως δεδομένα.

     Το «Αλάτι Χοντρό» είναι ένα πολύ καλογραμμένο, απολαυστικό μυθιστόρημα. Εξαιρετικός τρόπος γραφής. Εμπνευσμένος μύθος με αναπάντεχες ανατροπές. Η σκιαγράφηση της ιδιοσυγκρασίας του κεντρικού χαρακτήρα είναι μοναδικής ακρίβειας και διεισδυτικότητας και οι συνομιλίες του με τον σπιτονοικοκύρη του, δίνουν τροφή για σκέψη. Ένα βιβλίο που θα συγκλονίσει τον αναγνώστη με το βάθος των συναισθημάτων που βιώνουν οι ήρωές του και θα τον συγκινήσουν τα ανεκπλήρωτα «θέλω» που υποτάσσονται στα «πρέπει», κοινωνικά και προσωπικά. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον επιθυμεί ώρες βαθιάς αναγνωστικής απόλαυσης!