ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Σελ. 748, Μάιος 2011

     Με ένα ογκώδες μυθιστόρημα, επιστρέφει στις προθήκες, μετά από τριετή "σιωπή", ο βραβευμένος με το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ, συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος.

     Πρέπει να ομολογήσω, πως όταν έπιασα στα χέρια μου και ξεφύλλισα το βιβλίο...τρόμαξα. Πρόκειται για 748 πυκνογραμμένες σελίδες, με πολύ μικρή γραμματοσειρά Όμως πρέπει επίσης να ομολογήσω, πως όταν προχώρησα στην ανάγνωση, θεώρησα πως οι σελίδες είναι λίγες κι ευχόμουν να βρεθεί ένας τρόπος μαγικός, να μην τελειώσει το βιβλίο.

     Ο συγγραφέας επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία των Ρωμιών της Πόλης, την ταραγμένη περίοδο (με τις συνεχείς εξεγέρσεις των γενιτσάρων, την εξάπλωση της Φιλικής Εταιρείας και το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821), από το 1808 έως το 1831-αν και τώρα που το σκέφτομαι, δεν πρέπει να υπήρξε περίοδος που να μην ήταν ταραγμένη για τους Έλληνες της Πόλης. Και το κάνει, μέσα από τα απομνημονεύματα που "έγραψε" ο Τζανής Κομνάς, που ανδρώθηκε τη συγκεκριμένη περίοδο και τα έφερε έτσι η Τύχη και τα γυρίσματα των καιρών, ώστε να ζήσει μια ζωή σαν μυθιστόρημα. "Έπιασα να γράψω τούτο το στόρημα, ως ιστορητής και ιστορούμενος. Να περπατήσουν πάνω στο χαρτί όσα μοναχός αξιώθηκα να ζήσω και όσα οι μαρτυρίες άλλων ακούμπησαν στην πένα μου. Γιατί πολλών εζήτησα τη βοήθεια και μ' απολογήθηκαν με το στόμα ή μου τα έδωκαν γραμμένα. Κι είναι και λόγια άλλων, όπως τα εκράτησα στο νου μου, γιατί σαν με συνεπήρε αυτός ο πυρετός εκείνοι ήταν αφανισμένοι απ' τη ζωή". Γιατί όμως ο Τζανής, ένας "ανώνυμος" αρωματοποιός επιλέγει να μιλήσει για τη ζωή του; "Μα τούτα των βασιλέων και των δεσποτών δεν έχουν τελειωμό κι εγώ θέλω να ιστορήσω τα των απλών ανθρώπων, που ποτίζουν με το αίμα, τις συνήθειες και τις ψυχές τους, όλες τις κατοπινές γενιές. Γιατί, κατά πως στοχάζομαι, το μπόλι που βάνει στο νου του γιου ή της κόρης ο γονιός έχει πλιότερη αξία".

     Γύρω από τον Τζανή, κινείται ένας ολόκληρος κόσμος. Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι, Αρμένιοι, Φράγκοι και όλο το υπόλοιπο μωσαϊκό των φυλών που συγχρωτίζονταν στην Πόλη. Το οποίο ο συγγραφέας περιγράφει με εξαντλητικές, αλλά όχι κουραστικές λεπτομέρειες για τα...πάντα! Δεν υπάρχει πτυχή της δημόσιας, κοινωνικής ή ιδιωτικής ζωής των κατοίκων της Πόλης, για την οποία ο συγγραφέας να μην έχει να παραθέσει άπειρες λεπτομέρειες, δημιουργώντας έτσι ένα λεπτοδουλεμένο "εργόχειρο". Λεπτομέρειες οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στο χτίσιμο και τη διαμόρφωση μιας νοοτροπίας, που είχαν όλοι οι Πολίτες και ιδιαίτερα οι Έλληνες. Για την καθημερινή ζωή, τους διαφυλετικους έρωτες και τους κινδύνους που έκρυβαν, τη ζωή των πλουσίων, των φτωχών, για τους οραματιστές, τις συμμορίες των δρόμων που τις απάρτιζαν είτε κάποιοι φτωχοδιάβολοι, είτε αυτοί που ήταν επιφορτισμένοι με την τήρηση της τάξης, οι οποίοι με το πρόσχημα της εκτέλεσης των καθηκόντων τους, "άρμεγαν" κανονικά όποιον άτυχο έπεφτε στα χέρια τους, τους χασικλήδες, που αποτελούσαν υπολογίσιμη αριθμητικά ομάδα, τους δερβίσηδες, τους κρυπτοχριστιανούς (που εκτός από το Χριστό, δεν παρέλειπαν να κάνουν τελετές στις θεότητες του παγανιστικού παρελθόντος), τη διαφθορά του κλήρου, τις ερωμένες των Πατριαρχών, οι οποίες κατοικούσαν σε σπίτια απέναντι από το Πατριαρχείο.

     Μαθαίνουμε ακόμα για τις δύο από τις μεγάλες "πληγές" της Πόλης: τις πυρκαγιές, που λόγω της ξυλοκατασκευής των σπιτιών, όταν ξεσπούσαν αφάνιζαν συνοικίες ολόκληρες και την πανούκλα, η οποία εξαπλώνονταν ραγδαία, λόγω της έλλειψης έστω και στοιχειωδών κανόνων υγιεινής -η περιγραφή κάποιων τμημάτων της Πόλης είναι αποκαλυπτική, αφανίζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.

     Αλλά μαθαίνουμε και για τις καλές στιγμές: τα γλέντια, τα τραγούδια, τις βεγγέρες, τους αρραβώνες, τους γάμους...Κι όλα αυτά, ενταγμένα αριστοτεχνικά στη δομή του μύθου, χωρίς ίχνος διδακτισμού.

     Κλείνοντας, θέλω να πω, ότι άξιζε και με το παραπάνω η τριετής αναμονή. Ο Γιάννης Καλπούζος, για μια ακόμη φορά, μας εκπλήσσει ευχάριστα και μας προσφέρει ένα "μεγάλο" , καλογραμμένο μυθιστόρημα, με πλήθος χαρακτήρων τους οποίους σκιαγραφεί και "σκηνοθετεί" με μαεστρία, που πρέπει να διαβάσει κάθε αναγνώστης που ενδιαφέρεται για την καλή λογοτεχνία, για την ιστορία κάθε γωνιάς του ελληνισμού και που είναι απόκτημα για κάθε βιβλιοθήκη. Πέρα από τον μύθο, τη γραφή, την εξαιρετική απόδοση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, θαυμασμό προκαλεί η συγκέντρωση ενός τεράστιου όγκου πραγματολογικών στοιχείων, αλλά και ο χειρισμός του, που έγινε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην κουράζει και να μην αποπροσανατολίζει τον αναγνώστη.

ΤΟ ΠΙΚΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ANDREA LEVY

Μετάφραση ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ

Σελ. 437, Απρίλιος 2011

     Όπως έγραφα σε προηγούμενη παρουσίαση (για το βιβλίο "Το Πορτρέτο Της Σιωπής"), ένα ακόμη καλό βιβλίο που διάβασα τον τελευταίο καιρό, είναι αυτό που παρουσιάζω σήμερα Πρόκειται για την "αυτοβιογραφία" μιας τζαμαϊκανής σκλάβας, της Τζουλάι, έχει τίτλο "Το Πικρό Τραγούδι" και είναι γραμμένο από την Αντρέα Λίβυ, της οποίας το βιβλίο "Το Μικρό Νησί" (κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μίνωας το 2005), έχει κερδίσει πολλά σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία και έχει διασκευαστεί σε δραματική σειρά από το BBC.

     Βάζω πιο πάνω τη λέξη αυτοβιογραφία σε εισαγωγικά, ακριβώς επειδή το βιβλίο δεν είναι αυτοβιογραφικό, αλλά μυθοπλασία γραμμένη με τη μορφή αυτοβιογραφίας: "Το βιβλίο που κρατάτε αυτή τη στιγμή στα χέρια σας, γεννήθηκε από μια λαχτάρα. Η μαμά μου είχε μια ιστορία, που την ένιωθε να της βαραίνει τόσο το στήθος, ώστε αισθάνθηκε μια δύναμη, ισχυρότερη από την ίδια της τη βούληση, να την πιέζει να εμπιστευτεί αυτήν την ιστορία σ' εμένα το γιο της. Σκοπός της ήταν, αφού μάθαινα την ιστορία της, κάποια άλλη στιγμή να τη διηγούμουν με τη σειρά μου στις κόρες μου. Κι έτσι να πήγαινε παρακάτω." Επειδή όμως το Τόμας Κίνσμαν, γιος της Τζουλάι, τυπογράφος στο επάγγελμα, ήταν σε περίοδο που δεν μπορούσε λόγω φόρτου εργασίας να αφιερώσει την απαιτούμενη προσοχή στη μητέρα του, την προσπάθησε να την πείσει να γράψει την ιστορία της και να αναλάβει ο ίδιος την εκτύπωσή της σε βιβλίο. Η Τζουλάι είχε τις αντιρρήσεις της: "Το εγχείρημά της αυτό, να φυλακίσει την ιστορία της σε λέξεις που ίσως διαβαζόταν και να αποκτούσαν έντυπη μορφή, ήταν στην αρχή σωστό μαρτύριο για την καημένη της την ψυχή." Τελικά όμως τα επιχειρήματα του Τόμας υπερίσχυσαν των αντιρρήσεων της μητέρας του κι έτσι έφτασε αυτό το βιβλίο στα χέρια μας, στο οποίο μια πρώην σκλάβα, μιλά για τη ζωή της.

Μια ζωή που ξεκίνησε μετά έναν "συνήθη" βιασμό της μητέρας της, από τον λευκό επιστάτη της φυτείας, της οποίας ήταν ιδιοκτησία. Στον τόπο εκείνο και τα χρόνια εκείνα, ο βιασμός των σκλάβων από τους λευκούς αφέντες ήταν διαδεδομένη πρακτική, όπως διαδεδομένη ήταν και η αντίληψη πως οι σκλάβοι αποτελούν ιδιοκτησία και πωλούνται και αγοράζονται όπως κάθε άλλο προιόν της φυτείας. Από μικρή ηλικία αποκόπηκε από τη μητέρα της και έζησε στο σπίτι της φυτείας, σαν προσωπική υπηρέτρια της Μάργκαρετ, αδελφής του ιδιοκτήτη. Αυτό σήμαινε πιο ελαφρές δουλειές-οι σκλάβοι που εργάζονταν στα χωράφια ήταν αναγκασμένοι να κόβουν ζαχαροκάλαμα για πολλές ώρες την ημέρα κάτω από τον καυτό ήλιο-αλλά και εξαιτίας ενός καπρίτσιου της Μάργκαρετ, ότι της δόθηκε η δυνατότητα να μάθει γραφή και ανάγνωση.

     Μέσα στη φυτεία έζησε μεγάλο μέρος της ζωής της και αποκόμισε εμπειρίες μοναδικές. Έζησε τις εξεγέρσεις των νέγρων και την κατάπνιξη τους στο αίμα από τα αφεντικά. Είδε να απαγχονίζεται η μητέρα της για ασήμαντη αφορμή. Και τελικά έζησε την απόδοση με βασιλικό διάταγμα σε όλους τους σκλάβους της ελευθερίας τους, την οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν ήξεραν να διαχειριστούν! Έχοντας ζήσει μια ολόκληρη ζωή έγκλειστοι, υπό συνθήκες άθλιες και υπό καθεστώς τρόμου, τους ήταν δύσκολο να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

     Είναι ένα βιβλίο καλογραμμένο, "δυνατό", συγκινητικό σε κάποιες περιπτώσεις, αστείο σε κάποιες άλλες, το οποίο μας αποκαλύπτει έναν κόσμο ζοφερό, που μας είναι λίγο-πολύ άγνωστος: τον κόσμο των σκλάβων της Τζαμάικα, που πάνω στις πλάτες τους και χάρη στη σκληρή δουλειά των οποίων, χτίστηκαν ολόκληρες περιουσίες. Και προβάλει καταστάσεις και συμπεριφορές, τις οποίες αν αναγάγουμε στο σήμερα, θα πρέπει να μας βάλουν σε σκέψεις.

     Η Αντρέα Λίβυ, γεννήθηκε στην Αγγλία από Τζαμαϊκανούς γονείς. Ζει όλη τη ζωή της στο Λονδίνο.

ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ

ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΗ

Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

Σελ. 400, Μάρτιος 2010.

     Τις τελευταίες εβδομάδες, ανάμεσα στα άλλα, διάβασα και τρία πολύ καλά βιβλία. Δύο γραμμένα από έλληνες και ένα από ξένο συγγραφέα. Είναι τα : "Το Πορτρέτο Της Σιώπής", στο οποίο θα αναφερθώ στη συνέχεια, "'Αγιοι Και Δαίμονες" και "Το Πικρό Τραγούδι". Θα προσπαθήσω να παρουσιάσω και τα άλλα δύο, αλλά θα πάρει κάποιο χρόνο. Γιατί, τις περισσότερες φορές, το να παρουσιάσω ένα βιβλίο, είναι πολύ πιο δύσκολο από το να το διαβάσω. Μερικές φορές μάλιστα, νοιώθω να στερεύουν οι λέξεις και τότε αισθάνομαι πραγματικά αδύναμος, αφού δεν μπορώ να δώσω-σε όσους μου κάνουν την τιμή να διαβάζουν τις παρουσιάσεις μου-όσα ένιωσα εγώ διαβάζοντας το βιβλίο. Και για το συγκεκριμένο βιβλίο, ισχύουν τα πιο πάνω.

     Την παρουσίαση του σημερινού βιβλίου, θα την ξεκινήσω με έναν αδόκιμο τρόπο, λέγοντας ευθύς εξ αρχής ότι μου άρεσε. Και λέω αδόκιμο τρόπο, γιατί στις παρουσιάσεις που γράφω, πρώτα περιγράφω στοιχεία του βιβλίου και στη συνέχεια λέω τη γνώμη μου. Στο μύθο του βιβλίου, δε θέλω να αναφερθώ ιδιαίτερα. Όχι γιατί δεν το αξίζει. Το αντίθετο. Αλλά όταν θα ολοκληρώσετε την ανάγνωση της παρουσίασης θα καταλάβετε γιατί. Απλά να πω ότι είναι πολύ καλά χτισμένος, με περίτεχνα στημένες ανατροπές, όπου θεωρεί απαραίτητο η συγγραφέας για να κλιμακώνεται το σασπένς. Οι χαρακτήρες είναι ορθά δομημένοι, αν και η απόφαση του Γιάννη να γίνει μοναχός, εγκαταλείποντας την οικογένεια και την αγαπημένη του (κυρίως αυτή), πέφτει "ως κεραυνός εν αιθρία", αφού τίποτα μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν θα είχε προϊδεάσει για τις μεταφυσικές του ανησυχίες. Στη συνέχεια βέβαια, οι "εξομολογήσεις" του, στο ημερολόγιό του, μας διαφωτίζουν για τις διεργασίες μέσα από τις οποίες έφτασε να πάρει αυτή την απόφαση. Προσεγμένοι επίσης είναι και οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, οι οποίοι εκτός του ότι καταφέρνουν να γίνουν αμέσως συμπαθείς, μου φάνηκαν (και πιστεύω σε όλους τους αναγνώστες του βιβλίου) ανεξήγητα οικείοι.

     Όμως, όπως γράφω και πιο πάνω, σε όλα αυτά δεν θέλω να αναφερθώ εκτενώς. Θ' αφήσω τον αναγνώστη να τα ανακαλύψει μόνος του. Γιατί το μεγάλο ατού του βιβλίου, είναι η γραφή. Η δημιουργία των εικόνων, η περιγραφή της φύσης, των ανθρώπων και των συναισθημάτων τους, είναι συναρπαστική. Η επιλογή των λέξεων προσεκτική και μοναδική. Και τέλος ο λυρισμός που διατρέχει το βιβλίο από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, δίνοντας έτσι μια έντονη ποιητικότητα σε ένα πεζογράφημα. Σας παραθέτω ένα μικρό δείγμα: "Ένας ολόλαμπρος ήλιος ήρθε το επόμενο πρωινό να ζεστάνει γλυκά το νησί. Αναζήτησε με τις πρώτες αχτίδες του την πέτρινη γη να σμίξει μαζί της, έλουσε τα μαλλιά του στο γαλάζιο νερό και πλημμύρισε τον αιθέρα νιάτα και ομορφιά. Όρμησε μέσα από το μισάνοιχτο παράθυρο του δωματίου, τελάλης της καινούργιας μέρας". Και τέτοια μικρά διαμάντια γραφής θα βρείτε πολλά σε όλες σχεδόν τις σελίδες του βιβλίου.

     Κλείνοντας την παρουσίαση , θα ήθελα να συμπληρώσω, ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει την προσοχή μας καθώς και κάθε λεπτό που θα του αφιερώσουμε. Και μια συμβουλή. Φροντίστε να ξεκινήσετε την ανάγνωση έχοντας χρόνο μπροστά σας. Το βιβλίο θα σας συναρπάσει τόσο, που δεν θα θέλετε να το αφήσετε από τα χέρια σας.

ΠΩΣ ΝΑ ΚΡΥΦΤΕΙΣ

ΑΜΑΝΤΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Σελ. 369, Νοέμβριος 2010

     Το πιο ώριμο μέχρι τώρα μυθιστόρημα της Αμάντας Μιχαλοπούλου είναι το "Πως Να Κρυφτείς" που παρουσιάζουμε σήμερα.

     Το καλοκαίρι του 1974, ο Στέφανος Υψηλάντης, γιος επιφανή αρχιτέκτονα, σε ηλικία τεσσάρων ετών κι ενώ περνά τις διακοπές του με την οικογένειά του σε κάποιο θέρετρο του Κορινθιακού, πέφτει θύμα απαγωγής. "Κι έτσι εγώ που γεννήθηκα μετά την απαγωγή, ήξερα μόνο τα βασικά. Ότι οι Γερμανοί νοίκιαζαν το σπίτι με τις καλαμιές εκείνο το καλοκαίρι. Ότι ο Στέφανος έμοιαζε τρομερά με το γιο τους που είχε πεθάνει. Ότι τον βούτηξαν το βράδυ που έκλεινε τα τέσσερα πάνω στον πανικό του πάρτι. Ότι κανείς δεν υποψιάστηκε τους Γερμανούς, επειδή ο άντρας ήταν έτσι κι αλλιώς άφαντος κι η γυναίκα έμεινε πίσω- την έβλεπαν πότε πότε να ποτίζει με λάστιχο. Ο άντρας έβαλε τον Στέφανο στο αυτοκίνητο και ταξίδεψαν μέσω πρώην Γιουγκοσλαβίας. Είχαν δώσει ραντεβού με τη γυναίκα του στο Δυτικό Βερολίνο, όπου άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, θα άρχιζαν τη νέα τους ζωή."

     Οι γονείς του βέβαια δεν έπαψαν ποτέ να τον ψάχνουν. Κολλούσαν τη φωτογραφία του σε κάθε χώρο που προσφέρονταν γι' αυτό: λιμάνια, αεροδρόμια, πύλες εξόδου από τη χώρα. Και πάντα είχαν ελπίδες ότι θα βρεθεί. Μέχρι που εφτά ολόκληρα χρόνια αργότερα, μια πολύ παρατηρητική ελληνίδα φοιτήτρια, όταν τον είδε στο Βερολίνο, τον αναγνώρισε από τις φωτογραφίες αυτές, ειδοποίησε την αστυνομία και ο Στέφανος επέστρεψε στην οικογένειά του, η οποία όμως του ήταν παντελώς άγνωστη.

     Τώρα, στα 35 χρόνια του, ο Στέφανος επιστρέφει στο Βερολίνο ως δάσκαλος σε ελληνικό σχολείο και παράλληλα ψάχνει τους Σουλτς, το ζευγάρι των απαγωγέων του. Μια έρευνα δύσκολη, αφού το Σουλτς, είναι κοινό επίθετο στη Γερμανία, που του γίνεται έμμονη ιδέα και του "τρώει" χρόνο και ενέργεια. Η περιπέτεια που πέρασε, η διπλή ολοκληρωτική αλλαγή περιβάλλοντος και οικογένειας, έχει επηρεάσει το χαρακτήρα του και τον έχει κάνει εσωστρεφή και λιγομίλητο. Αυτό σε συνδυασμό με την εμμονή στην αναζήτηση των Σουλτς, επηρεάζει άμεσα -αρνητικά φυσικά- τις προσωπικές του σχέσεις, φιλικές και ερωτικές.

     Και ακριβώς λόγω αυτής του της ιδιαιτερότητας, ότι δηλ. μιλάει λίγο και σε λίγους, την ιστορία του αναλαμβάνουν να αφηγηθούν άλλοι (εύρημα που πιστώνεται στα θετικά του βιβλίου και δίνει επιπλέον ενδιαφέρον, αφού ο κάθε αφηγητής, προσλαμβάνει διαφορετικά τη συμπεριφορά και τις ενέργειες του Στέφανου): η Φοίβη, μια έφηβη φίλη του ανιψιού του, η μικρή του αδελφή η Έλλη που ήταν αγέννητη όταν έγινε η απαγωγή. Η Σεσίλια, μια γυναίκα μεγαλύτερή του, με την οποία έχει ερωτική σχέση και η οποία έχει τα δικά της προβλήματα και ανοιχτούς λογαριασμούς με το παρόν και κυρίως με το παρελθόν. "Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κορίτσι που το έλεγαν Σεσίλια. Όποτε έβλεπε συμμαθήτριές της με τους πατεράδες τους ένιωθε ένα σφίξιμο στην καρδιά. Όποτε άκουγε τη φράση "ο μπαμπάς μου είπε, ο μπαμπάς μου ξέρει, ο μπαμπάς μου έχει", ήθελε να την καταπιεί η γη. Ήλπιζε ολόψυχα ότι μια μέρα θα εμφανιζόταν ξαφνικά στη γωνιά του δρόμου ο δικός της πατέρας και θα τη φώναζε με τ' όνομά της, θα ήξερε τα πάντα για κείνην. Θα ήταν όμορφο και λογικός, θα είχε μια πειστική ιστορία που θα την έκανε ν' αναφωνήσει "Έτσι εξηγούνται όλα". Και για να της αποδείξει πόσο καλός πατέρας υπήρξε, θ' άρχιζε να απαριθμεί σκηνές από το παρελθόν, σκηνές που θυμόταν η Σεσίλια και στις οποίες συμμετείχε κι εκείνος εν αγνοία της, κρυμμένος πίσω από κάποιο θάμνο ή τοίχο". Ο -πεθαμένος πια- πατέρας του μέσω ενός "θησαυρού" σημειωμάτων, φωτογραφιών και δημοσιευμάτων που κληροδότησε στο Στέφανο και τέλος ο Βίκτορ Σουλτς, ο άνδρας που τον απήγαγε.

     Αυτά είναι τα "εξωτερικά" γνωρίσματα του μυθιστορήματος Ο μύθος γύρω από τον οποίο η συγγραφέας με μαεστρία πλέκει ένα κουβάρι σχέσεων, αντιθέσεων, συμπεριφορών και ερωτημάτων, που καλείται ο κάθε αναγνώστης να αποκωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει, σύμφωνα με τη δική του οπτική.

ΣΚΕΨΟΥ ΕΝΑΝ ΑΡΙΘΜΟ

JOHN VERDON

Μετάφραση ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΡΟΥΞΗΣ

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Σελ. 558, Μάιος 2010

     Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θρίλερ, είναι το βιβλίο "Σκέψου 'Εναν Αριθμό", γραμμένο από έναν πρωτοεμφανιζόμενο αμερικανό συγγραφέα.

Ο Ντέηβιντ Γκάρνει, μετά τη συνταξιοδότησή του, ύστερα από υπηρεσία 25 χρόνων στην αστυνομία της Ν. Υόρκης και την επίλυση -χάρη στην ευφυΐα και τη μεθοδικότητά του- πολλών παράξενων και δύσκολων υποθέσεων, ζει με τη γυναίκα του Μάντλιν, "σε μια καλοφτιαγμένη αγροικία του δέκατου ένατου αιώνα, φωλιασμένη στη γωνιά ενός απομονωμένου λιβαδιού στο τέλος ενός αδιέξοδου στους λόφους της κομητείας Ντέλαγουέαρ, οχτώ χιλιόμετρα έξω από το χωριό Γουόλνατ Κρόσινγκ".

     Για να έχει κάτι να ασχοληθεί, παρακολουθεί μαθήματα Τέχνης και ανακαλύπτει ότι έχει ταλέντο "να ενισχύει, να διευκρινίσει, να εντείνει, φωτογραφίες εγκληματιών, ιδιαίτερα δολοφόνων, με τρόπους που θα αποτύπωναν και θα εξέφραζαν τη φύση αυτών των κτηνών που μελετούσε, καταδίωκε και συλλάμβανε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του".

     Κι ενώ αφοσιώνεται στο νέο του χόμπι, ένας συμφοιτητής του από το κολέγιο, ο Μάρκ Μέλερι, έρχεται σε επαφή μαζί του. Με το συγκεκριμένο άνθρωπο, ο Ντέηβιντ δεν είχε ποτέ στενή σχέση. Απλώς τον θυμόταν σαν συμφοιτητή του, γι' αυτό και η επίσκεψή του, του φάνηκε παράξενη και σίγουρα αναπάντεχη. Γρήγορα το "μυστήριο" λύθηκε...Ο Μέλερι είχε λάβει κάποια απειλητικά μηνύματα. Ήθελε τη βοήθεια του Ντέηβιντ, λόγω της καλής φήμης που είχε στην εξιχνίαση δύσκολων υποθέσεων κι επειδή δεν ήθελε την ανάμιξη της αστυνομίας. Ο Μέλερι διατηρούσε στην περιοχή ένα "Ινστιτούτο Πνευματικής Ανανέωσης" όπως το αποκαλούσε, το οποίο είχε αποκτήσει καλή φήμη και γι' αυτό κατά καιρούς φιλοξενούσε πολύ γνωστά πρόσωπα, τα οποία σε καμιά περίπτωση δεν ήθελαν την παρουσία των αστυνομικών στο χώρο στον οποίο αποσύρονταν για να ανακτήσουν τις πνευματικές τους δυνάμεις και την ψυχική τους γαλήνη και ηρεμία.

     Ο Ντέηβιντ, παρά τους αρχικούς του δισταγμούς δέχεται να βοηθήσει. Τα πράγματα όμως, θα πάνε τελείως στραβά. Ο Μέλεριν θα βρεθεί "τελετουργικά" δολοφονημένος και σύντομα θα προστεθούν άλλες δύο δολοφονίες που έγιναν με τον ίδιο "τελετουργικό" τρόπο στη λίστα.

Ο Ντέηβιντ, καλείται από τον φιλόδοξο τοπικό εισαγγελέα να βοηθήσει την αστυνομία ν' ανακαλύψει το δολοφόνο, αλλά η υπόθεση θ' αποδειχθεί πολύ πιο δύσκολη απ' όσο φανταζόταν, αφού ψάχνει να βρει ένα εξαιρετικά ευφυές άτομο, που βάζει σε σκληρή δοκιμασία τις πνευματικές του ικανότητες.

Πρόκειται για ένα έξυπνο, καλογραμμένο θρίλερ, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, που ανέδειξε τον Verdon σε έναν από τους πιο ελπιδοφόρους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και κέρδισε την προτίμηση του αναγνωστικού κοινού.

     Ο John Verdon, έχει εργαστεί ως στέλεχος σε πολλές διαφημιστικές εταιρείες του Μανχάταν, αλλά όπως και ο πρωταγωνιστής του, εγκαταστάθηκε στις αγροτικές περιοχές στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Το "Σκέψου Έναν Αριθμό" είναι το πρώτο του μυθιστόρημα, ενω αναμένεται μέσα στο καλοκαίρι η κυκλοφορία στις ΗΠΑ του δεύτερου βιβλίου του με πρωταγωνιστή πάλι τον Ντέηβιντ Γκάρνει με τίτλο "Shut Your Eyes Tight".

ΖΩΗ ΧΑΡΙΣΑΜΕΝΗ

ΣΠΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ
Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ
Σελ. 158, Φεβρουάριος 2011

     Οι έλληνες διηγηματογράφοι, είναι πολλοί και καλοί. Ενδεικτικά αναφέρω τους: Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, Γιάννη Καισαρίδη, Σωτήρη Δημητρίου, Τάσο Καλούτσα, Ηλία Παπαμόσχο, κ.α. Προς επίρρωση αυτών που γράφω, ήρθε και η συλλογή διηγημάτων που θα μας απασχολήσει σήμερα.
     Πρόκειται για έξη εξαιρετικά διηγήματα, με ήρωες ανθρώπους της διπλανής πόρτας, που όμως σχεδόν όλοι φτάνουν στο "μη περαιτέρω".
Στο "Το Τεφτέρι Και Το Μαχαίρι", ένας "καρδιοκατακτητής" μπλόγκερ, παραθέτει στην ιστοσελίδα του, φωτογραφίες γυναικών που επαίρεται ότι έχει κατακτήσει. Εκεί βλέπει και τη φωτογραφία της γυναίκας του, ο έτερος πρωταγωνιστής της ιστορίας. Αφού πρώτα φαντασιώνεται ότι υποβάλει τον επίδοξο Καζανόβα στα πιο σκληρά βασανιστήρια, προσπαθεί να ανταποδώσει στη γυναίκα του την απιστία με τραγικά (ή γελοία;) αποτελέσματα
Στο ομότιτλο του βιβλίου διήγημα, ο κόσμος ενός παπά ανατρέπεται εκ βάθρων, όταν διαπιστώνει ότι όλα τα εικονίσματα της εκκλησίας στην οποία λειτουργεί, έχουν ...το πρόσωπό του!
Στο τρίτο (και μεγαλύτερο από πλευράς μεγέθους), το "Βίος Και Πολιτεία Του Ανδρέα Τιτθόν", ο πολλαπλά καταπιεσμένος πρωταγωνιστής, φτάνει στο σημείο χωρίς επιστροφή και με ένα "κουμπούρι" στο χέρι, βγαίνει στο δρόμο για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με την κοινωνία, αλλά και τον εαυτό του. Μόνο που η μοίρα δεν έχει πει ακόμα την τελευταία της λέξη και μια αναπάντεχη συνάντηση, θα τα ανατρέψει όλα.
     Ο "Δημητράκης" που ακολουθεί, θυμίζει κάτι από την ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον. Μόνο που ο ήρωας του Γιανναρά, δε γεννιέται γέρος, αλλά...κανονικό μωρό. Μεγαλώνει υπό το άγρυπνο βλέμμα και τις γνωστές υπερβολές της ελληνίδας μάνας, γίνεται διάσημος γιατρός (εκπληρώνοντας φυσικά το όνειρο της μάνας!) και ξαφνικά, αρχίζει να...μικραίνει. Ώσπου στο τέλος η μάνα του βρίσκει στο κρεβατάκι του "μια χεσμένη μεταξωτή πάνα σ΄ένα άδειο μωρουδιακό φορμάκι".
Στο "Άνθρωποι Και Κτήνη", ένας απηυδισμένος από την ταλαιπωρία σε δημόσιες υπηρεσίες πολίτης, ανακαλύπτει με χαρά στην αρχή, αλλά με τρόμο στη συνέχεια, ότι μπορεί να μεταμορφώσει με τη δύναμη του μυαλού του και μόνο, τους ανθρώπους σε ζώα.
     Τέλος, στο "Γύρω Από Το Τραπέζι", ένας άντρας μόνος, αναπολεί καλές και κακές στιγμές που έζησε, από παιδί ακόμη, γύρω από το τραπέζι που αποτελούσε το κέντρο της οικογενειακής ζωής και πως η έλευση της τηλεόρασης, διάβρωσε λίγο-λίγο, την αίσθηση συνοχής που αυτό πρόσφερε στην οικογένεια.
     Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο, ο συγγραφέας του οποίου, εκτός από το ταλέντο που αναμφισβήτητα διαθέτει, είναι άριστος γνώστης κι εξαιρετικός χειριστής της γλώσσας. Επίσης διαθέτει οξυμένη αίσθηση του χιούμορ, που σε συνδυασμό με μια λεπτή ειρωνεία που περνάει υποδόρια ανάμεσα στις γραμμές των διηγημάτων, κάνουν το αποτέλεσμα ακόμη πιο αξιόλογο.
Ο Σπύρος Γιανναράς γεννήθηκε το 1972 στην Αθήνα. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Παρίσι. Εργάζεται στο πολιτιστικό τμήμα της εφημερίδας Καθημερινή. Αυτό είναι το δεύτερο βιβλίο του. Το πρώτο με τίτλο "Λοξίας" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίνδικτος.

ΓΟΥΛΦ ΧΟΛ

HILARY MANTEL

Μετάφραση ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΖΑΒΑΛΟΣ

Εκδόσεις ΠΑΠΥΡΟΣ

σελ. Τομ Α! 363/Τομ Β! 482

Οκτώβριος 2010

     Η Αγγλία των Τιδόρ, οι οποίοι "Λένε ότι κατάγονται από τον Βρούτο, μέσω της γενιάς του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, γιου της αγίας Ελένης, ο οποίος ήταν Βρετόνος", τη δεκαετία του 1520, βρίσκεται στα πρόθυρα του χάους. Ο βασιλιάς Ερρίκος ο Η!, θέλει πάση θυσία ν' αποκτήσει γιο, ώστε να διασφαλιστεί ομαλή διαδοχή στο θρόνο και ν' αποφευχθεί η πιθανότητα ενός εμφύλιου πολέμου. Η Αικατερίνη της Αραγωνίας, σύζυγός του επί δύο δεκαετίες, δεν του γέννησε διάδοχο, παρά το γεγονός ότι έφερε στον κόσμο πολλά παιδιά, αγόρια και κορίτσια. Από αυτά επέζησε μόνο μία κόρη, η Μαρία. Θέλει να ακυρώσει το γάμο του, για να παντρευτεί την ερωμένη του, Άννα Μπολέιν. Με τον τρόπο αυτό, εκτός από την αύξηση των πιθανοτήτων για την απόκτηση του πολυπόθητου διαδόχου, "Θα επαναπροσδιορίσει την ισορροπία στην Ευρώπη, συμμαχώντας με τη Γαλλία και συγκροτώντας, ένα ισχυρό στρατόπεδο, ικανό να αντιταχτεί στο νεαρό αυτοκράτορα Κάρολο...".

     Οι επιθυμίες του προσκρούουν στην αρνητική στάση του Πάπα, στάση της οποίας το τίμημα θα πληρώσει ο Λόρδος Καγκελάριος (τίτλος που έφερε ο επικεφαλής της εκκλησίας της Αγγλίας), ο περίφημος αρχιεπίσκοπος Γούλσι. Τον γόρδιο δεσμό, καλείται να λύσει ο Τόμας Κρόμγουελ, άνθρωπος "ταπεινής" καταγωγής, που πέρασε άθλια παιδικά χρόνια (ο πατέρας του τον ξυλοφόρτωνε άγρια και συστηματικά), ο οποίος ήταν αυτός που αναλάμβανε όλες τις δύσκολες υποθέσεις και τις έφερνε σε επωφελές τέλος για το αφεντικό του, μετερχόμενος κάθε μέσον. Νόμιμο και μη.

     Μετά την πτώση του προστάτη του, θα κατορθώσει με τη σιδερένια του θέληση και χάρη στον πραγματισμό του, όχι μόνο να επιβιώσει στη λυκοφωλιά της Αυλής, όπου ο ένας υπέβλεπε και διέβαλε τον άλλο, αλλά και να γίνει ο άνθρωπος-κλειδί της διακυβέρνησης του Ερρίκου.

     Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα λοιπόν, αφηγείται κυρίως την ιστορία της ανόδου του Κρόμγουελ. Γιος ενός σιδερά, θα δραπετεύσει 15χρονος από τη συστηματική κακοποίηση και τη σκοτεινή ζωή της αγγλικής επαρχίας, θα πολεμήσει ως μισθοφόρος στη Γαλλία, θα ταξιδέψει στην Ιταλία, θα μάθει γλώσσες, θα διαπρέψει στο εμπόριο και θα επιστρέψει στο Λονδίνο με την ιδιότητα του νομικού και τη φήμη του ανθρώπου που κανείς δεν τον ήθελε εχθρό του. Με όπλο τη θέληση και την ευφυΐα του, κατορθώνει να σπάσει τα τεχνητά δεσμά τα οποία ορθώνει η καταγωγή του και γίνεται ο ιθύνων νους της πολιτικής του βασιλιά του. Όντας ανοιχτό μυαλό και άνθρωπος που βλέπει στο μέλλον, δε διστάζει να συγκρουστεί με τους εκπροσώπους του σκοταδισμού και της μισαλλοδοξίας, πρωταγωνιστεί στη ρήξη της Αγγλίας με το Βατικανό και στην εισαγωγή της Μεταρρύθμισης. Τέλος, θέτει τις θεσμικές βάσεις για να μετεξελιχθεί η Αγγλία σε ένα σύγχρονο κράτος, που θα ορίζει το ίδιο τη μοίρα του.

      Το Γουλφ Χολ, είναι ένα εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα, που δεν απευθύνεται μόνο στους θιασώτες του είδους, αλλά στον κάθε αναγνώστη. Η ευλαβική προσήλωση στην ιστορική ακρίβεια, η γλαφυρή αναπαράσταση μιας πολυτάραχης εποχής, η ψυχολογική εμβάθυνση στους χαρακτήρες και οι ολοζώντανοι διάλογοι το καθιστούν ένα έργο σταθμό στην εξέλιξη του είδους. Αυτές είναι κάποιες από τις αρετές του βιβλίου, με τις οποίες κέρδισε σημαντικά βραβεία.

      Η Χίλαρι Μάντελ, γεννήθηκε το 1952 στην Αγγλία. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως κοινωνική λειτουργός. Έζησε για ένα διάστημα στη Μποτσουάνα και τη Σαουδική Αραβία. Επέστρεψε στην Αγγλία τα μέσα της δεκαετίας του 80. Έχει γράψει έξι μυθιστορήματα, που της εξασφάλισαν την ευρεία αποδοχή κοινού και κριτικής. Στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης και το μυθιστόρημα της "Πέρα Από Το Μαύρο".