ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ

ΑΠΟ ΤΗΝ «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ» ΤΟΥ ΦΡΑΝΚΟ

ΣΤΟΝ «ΕΡΑΝΟ» ΤΗΣ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ (1936-1950)

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ ΧΑΣΙΩΤΗΣ

Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ

Σελ. 363, Νοέμβριος 2013

     Το βιβλίο του επίκουρου καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Λ. Χασιώτη «Τα Παιδιά Του Εμφυλίου», κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες στη σειρά «Ιστορία Και Πολιτική» των εκδόσεων Εστία.

     Αναφέρεται στο ευαίσθητο ζήτημα του «παιδομαζώματος» και του «παιδοφυλάγματος» όπως επικράτησε να λέγεται η συγκέντρωση των παιδιών, πρωτίστως για ανθρωπιστικούς λόγους, και η απομάκρυνσή τους από περιοχές, όπου είτε εξελίσσονταν μάχες, είτε ο πόλεμος είχε δημιουργήσει συνθήκες (έλλειψη υποδομών, ασφάλειας, τροφίμων κλπ) που έθεταν σε κίνδυνο την υγεία ή και τη ζωή των παιδιών. Βέβαια η συγκέντρωση των παιδιών είτε από τη μια είτε την άλλη παράταξη δεν ήταν μόνο για ανθρωπιστικούς λόγους. «Τα παιδιά αποσπάστηκαν από τις οικογένειές τους για να γλιτώσουν από τα δεινά του πολέμου ή για να αφιερωθούν οι γονείς τους ολόψυχα στον αγώνα, αλλά και για να διαπαιδαγωγηθούν σύμφωνα με τις αντιλήψεις της κάθε πλευράς».

     Στη διάρκεια της έρευνας, ο συγγραφέας αντιλήφθηκε ότι αντίστοιχο ζήτημα, είχε δημιουργηθεί και στον ισπανικό εμφύλιο, ο οποίος μάλιστα προηγήθηκε χρονικά! Έτσι αποφάσισε να ερευνήσει παράλληλα και τις δύο περιπτώσεις, αφού διείδε ότι οι ομοιότητες είναι περισσότερες από τις διαφορές.

     Τα παιδιά που «αυτό που κυρίως συμβόλιζαν ήταν το μέλλον της χώρας, την ελπίδα και τη δύναμη της αναγέννησης, που θα ξεκινούσε από την αρχή την οικοδόμηση του μεταπολεμικού κόσμου», ήταν τα αθώα θύματα του πολέμου. Ξαφνικά, έζησαν τη μεταμόρφωση του κοινωνικού περιβάλλοντος, κάτι που τους επηρέασε αρνητικά και τους δημιούργησε σύγχυση και φόβο, συναισθήματα που επιτείνονταν, όταν υπήρχε απώλεια του ενός ή και των δύο γονέων. Για την προστασία τους, δημιουργήθηκαν η Auxilio Social στην Ισπανία και ο «Έρανος Της Βασίλισσας» στην Ελλάδα. Αντίστοιχα οι Δημοκρατικοί της Ισπανίας και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, προτίμησαν ή αναγκάστηκαν μετά την ήττα, να μεταφέρουν τα παιδιά στη Σοβιετική Ένωση οι πρώτοι και στις «Λαϊκές Δημοκρατίες» ο δεύτερος. Κάτι που επέτρεψε την Ισπανική και Ελληνική κυβέρνηση να έχουν το κοινό επιχείρημα ότι «οι «κόκκινοι» ή οι «σλαβοκομμουνιστές» είχαν «απαγάγει» τα παιδιά με τη βία και τα είχαν μεταφέρει στο εξωτερικό για να τα «σοβιετικοποιήσουν», να τα κάνουν «πράκτορες του Κρεμλίνου» ή «γενίτσαρους» και στη συνέχεια να τα στείλουν πίσω για να πολεμήσουν και να υπονομεύσουν την ίδια τους την πατρίδα».

     Πρόκειται για μια πλήρη, διαφωτιστική κι αποκαλυπτική (σε κάποιες περιπτώσεις) έρευνα, για ένα θέμα που άφησε ανεξίτηλα σημάδια στις ψυχές των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αποχωριστούν τις οικογένειές τους, για να μετακινηθούν είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό, αλλά και επέδρασε καταλυτικά στη συλλογική μνήμη των λαών της Ελλάδας και της Ισπανίας. Είναι εμφανές ότι αποτελεί προϊόν κοπιώδους και εξαντλητικής αναζήτησης σε πλήθος αγγλικών, ισπανικών και ελληνικών αρχείων, εφημερίδων, βιβλίων (λογοτεχνικών και ιστορικών) και περιοδικών, ενώ δε λείπουν και οι προσωπικές μαρτυρίες. Βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί τόσο από επιστήμονες ιστορικούς, όσο και από τον κάθε αναγνώστη.