ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΑ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις ΑΝΑΛΕΚΤΟ
Σελ. 83,Ιούλιος 2024

      

          Η τραγωδία είναι ένα είδος ποιητικού λόγου που εμφανίστηκε στην αρχαία Ελλάδα. Οι ποιητές αντλώντας έμπνευση από παλαιότερους μύθους ή και πιο σπάνια, από σύγχρονά τους γεγονότα, δημιούργησαν έργα που θέτουν διαχρονικά ηθικά διλλήματα κι ερωτήματα που ταλανίζουν τους ανθρώπους ακόμη και σήμερα. Παράλληλα με μοναδική διεισδυτικότητα, αναλύουν και περιγράφουν τις μεταπτώσεις και τις διαδρομές της ψυχολογικής κατάστασης των ηρώων τους, που μεταβάλλεται όσο εξελίσσεται το δράμα.

     Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα εύστοχης προσέγγισης της ψυχολογίας τραγικού ήρωα όταν έρχεται αντιμέτωπος με ηθικά διλλήματα, είναι η Αντιγόνη, στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Η Αντιγόνη, αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο φιλοσοφικών και ψυχολογικών μελετών, αλλά υπήρξε και πηγή έμπνευσης για άλλες μορφές Τέχνης.

     Οι πιο γνωστοί τραγικοί ποιητές-δάσκαλοι του αττικού δράματος είναι ο Αισχύλος (525-456 π. Χ.), ο Σοφοκλής (496-406 π. Χ.) και ο Ευριπίδης (480-406 π. Χ.).

     Ο Α. Γιτόπουλος, εμπνέεται από τις μορφές και τα πάθη των ηρώων των έργων τους και τα μεταπλάθει με τη δική του οπτική, μέσα από μια συλλογή εξαιρετικών ποιητικών κειμένων, που καταφέρνουν να πετύχουν και τους δύο στόχους που θέτει ο δημιουργός τους. Αφού πέρα από την «αισθητική απόλαυση που προκαλούν», καταφέρνουν «να κεντρίσουν το ενδιαφέρον να ξαναδείτε τις σωζόμενες τραγωδίες». Δυστυχώς η εμμονή του εκπαιδευτικού συστήματος στην στείρα διδασκαλία της μορφής (συντακτικό, γραμματική) της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, μας στερούσε όταν ήμασταν μαθητές, τη χαρά να απολαύσουμε την ουσία και τα βαθιά νοήματα των κειμένων.

     Κι επειδή προηγουμένως αναφέρθηκα στην Αντιγόνη, παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα, από το ομώνυμο ποίημα του Α. Γιτόπουλου:

 

Θέλεις να γίνεις μάρτυρας; Της πόλης; Μιας θρησκείας;

Αυτό που λέει ο άρχοντας κι οι πιο πολλοί θα κάνεις

Θα πάρεις όπλο μοναχός απέναντι σε χίλιους

Τον εαυτό σου θ’ αρνηθείς μα όχι τον θεό σας

 

Σε στήνουν έτσι άγαλμα σε κεντρικές πλατείες

Ή σε κρεμούν εικόνισμα μέσα στις εκκλησίες

Κοιτάξτε αυτός το μπόρεσε. Εσείς γιατί; Τι είστε;

Μπροστά σας το παράδειγμα

 

Άρα εσείς-δεν το λεν-είστε δειλοί και λίγοι

Μη θέλετε πολλά-πολλά και μη πολυμιλάτε

Ξεχνάνε βέβαια να πουν και σκόπιμα το κρύβουν

Εικόνες και αγάλματα για ζωντανούς δεν έχει