ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΛΛΟΝΤΑΪ

Η ΒΑΛΚΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
HELENE CARRERE D’ ENCAUSSE
Μετάφραση Ξ. ΤΣΕΛΕΝΤΗ /Β. ΤΣΙΓΚΑΝΟΥ
Εκδόσεις ΚΨΜ
Σελ. 201, 2024

      Την βιογραφία μιας γυναίκας ξεχωριστής που έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στη διάρκεια της επανάστασης των μπολσεβίκων στην Ρωσία, περιλαμβάνει το βιβλίο που παρουσιάζω σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, η Αλεξάνδρα Κολλοντάι είναι ελάχιστα γνωστή. «Ποιος ξέρει σήμερα ή έστω έχει ακούσει το όνομα αυτό; Μάλλον κανείς. Και όμως, τι δόξα γνώρισε πριν από έναν αιώνα!». Υπεύθυνος γι’ αυτό ο Στάλιν, ο οποίος «με σαφείς οδηγίες που έδωσε αμέσως μετά τον θάνατό της, εξάλειψε την Αλεξάνδρα Κολλοντάι από την ιστορία του Κόμματος».

     Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε στις 19 Μαρτίου 1872 σε μια έπαυλη της πρωτεύουσας «όπως άρμοζε σε ένα κορίτσι της αριστοκρατικής κοινωνίας». Ήταν γόνος πολύ ευκατάστατης οικογένειας με ρίζες ουκρανικές, ρωσικές και φινλανδικές. Χάρη στην οικογενειακή περιουσία και την υποστήριξη του πατέρα της, είχε τη δυνατότητα να σπουδάσει στο εξωτερικό. Παντρεύτηκε το 1893 τον Βλάντιμιρ Κολλοντάι κι απέκτησε ένα γιο. Παρά τις οικογενειακές υποχρεώσεις, στρέφεται στις πολιτικές ενασχολήσεις, τους ιδεολογικούς προβληματισμούς και τη συγγραφή, κάτι που αργότερα θα κλονίσει σοβαρά τον γάμο της. Το 1896, ένα ταξίδι με τον μηχανικό σύζυγό της σε ένα εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας θα την συγκλονίσει και θα επισπεύσει την πολιτική της συνειδητοποίηση. Στο εργοστάσιο εργάζονται δώδεκα χιλιάδες (!!) άντρες, γυναίκες και παιδιά. Η Αλεξάνδρα θα επισκεφθεί τους χώρους που διαμένουν οι εργάτες. «Τρόμαξε με τα πρωτόγονα παραπήγματα που αντίκρισε, έναν κόσμο φτώχειας, ανέχειας που περιγραφόταν κάποιες φορές στα διαβάσματά της, δεν φανταζόταν όμως ότι πραγματικά υπήρχε! Αργότερα θα σχολιάσει πόσο καθοριστικό υπήρξε αυτό το θέαμα εξαθλίωσης για την εξέλιξή της. Κατέληξε αμέσως ότι το χρέος της ήταν να τεθεί στην υπηρεσία αυτού του τόσο στερημένου προλεταριάτου και να προσπαθήσει να αλλάξει τη μοίρα του».

     Στις αρχές του επόμενου αιώνα θα γνωριστεί με τον Λένιν, θα σταθεί συνοδοιπόρος του στην επανάσταση του 1917 και θα συμμετάσχει στην πρώτη κυβέρνηση των σοβιέτ, ως Λαϊκή Επίτροπος (υπουργός) Κοινωνικής Πρόνοιας. Παράλληλα υπήρξε παθιασμένη φεμινίστρια και αγωνίστηκε για την χειραφέτηση και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Υποστήριξε τον ελεύθερο έρωτα και συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία κλινικών άμβλωσης. Απόψεις κι ενέργειες εξαιρετικά προηγμένες για την εποχή της.

     Ακόμη άφησε πολύπλευρο συγγραφικό έργο που περιλαμβάνει μυθιστορήματα, αυτοβιογραφίες, ημερολόγια και σημαντικά θεωρητικά και πολιτικά κείμενα.

     Έζησε πολυτάραχη ζωή και χάρη στην ευχέρειά της στον λόγο, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, υπηρετώντας την επανάσταση, συνεπαίρνοντας με τις ομιλίες της, τα πιο ετερόκλητα ακροατήρια. Πέθανε στις 8 Μαρτίου του 1952.

     Κι όμως αυτή η τόσο ιδιαίτερη γυναίκα, που αποκαλούνταν «η Βαλκυρία της επανάστασης», παραμένει σχεδόν άγνωστη στο ευρύ κοινό, εξ αιτίας της μικροπρέπειας του «πατερούλη» της Σοβιετικής Ένωσης. Την ιστορική αυτή αδικία, έρχεται να διορθώσει το ξεχωριστό αυτό βιβλίο της Ε. Κ. ντ’ Ανκώς (1929-2023), διάσημης Γαλλίδας ιστορικού με ειδίκευση στην Ιστορία της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ένωσης.

     Το βιβλίο συμπληρώνουν: εργογραφία, χρονολόγιο, βιβλιογραφία στην οποία αναφέρονται ξεχωριστά τα τέσσερα βιβλία της Α. Κολλοντάι που κυκλοφορούν στην ελληνική γλώσσα, λίγες φωτογραφίες και οι ιδιαίτερα διαφωτιστικές υποσημειώσεις των μεταφραστριών του βιβλίου.