Ο ΜΑΥΡΟΣ ΟΡΛΩΦ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΑΪΤΑΝΟΣ

Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Σελ. 457, Νοέμβριος 2014

     Το νέο μυθιστόρημα του Γ. Γαϊτάνου, αναφέρεται στην πολύ σημαντική για τη Μακεδονία χρονιά του 1905, όταν όλοι οι βαλκανικοί λαοί, επικουρούμενοι από τους συμμάχους τους στην Ευρώπη, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν τις συνθήκες και να αποκτήσουν ερείσματα, που θα τους επέτρεπαν να διεκδικήσουν την περιοχή, μετά την διαφαινόμενη διάλυση του Μεγάλου Ασθενούς, δηλ. της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

     Το 2008, ο Δημήτρης Πορφυρογένης, συνταξιούχος δικηγόρος Αθηνών, γίνεται κάτοχος του ημερολογίου ενός προγόνου του. Πρόκειται για τον Ιωάννη Προφυρογένη του Δημητρίου, υπαλλήλου του Υπουργείου Εξωτερικών, που το 1905, εστάλη στη Μακεδονία, για να επιβλέψει τον απρόσκοπτο εξοπλισμό των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων που δρούσαν στην περιοχή. Παρά τις αντιρρήσεις του («Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν τυγχάνω ένθερμος θιασώτης του πατριωτισμού»), τελικά πείθεται να μεταβεί υπό κάλυψη. «Τοιουτοτρόπως εγεννήθη το καινουργές όνομά μου: Γιούρι Αλεξάντροβιτς Βόλγκοβόι. Ρώσος αντιπρόσωπος των ραπτομηχανών Σίνγκερ». Αφού πέρασε μια εκπαίδευση λίγων εβδομάδων, μέσω Βόλου και δια θαλάσσης κατευθύνεται στη Θεσσαλονίκη.

     Την «περιπέτειά» του αυτή, καταγράφει σε ένα ημερολόγιο, το οποίο το ξεκινά στο Βόλο στις 17 Νοεμβρίου 1905, ενώ η τελευταία εγγραφή γίνεται στις 30 Νοεμβρίου του ιδίου έτους. Η τήρηση του ημερολογίου, εκτός της καταγραφής των τρεχόντων γεγονότων, τον βοηθά να αναλογιστεί και να καταγράψει όλη τη ζωή του και τη στάση του απέναντι στη ζωή,  με συχνά φλας-μπακ. Ακόμη μέσω των εγγραφών, μας δίνει μια εξαιρετική περιγραφή της κοσμοπολίτικης τότε Θεσσαλονίκης.

     Δυστυχώς για τον Πορφυρογένη, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περίμενε. Την εποχή αυτή, στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται «κάθε καρυδιάς καρύδι». Ο καθένας παίζει το δικό του παιχνίδι και φροντίζει να εξυπηρετήσει τα δικά του συμφέροντα. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα κρυψίνοιας, κι επειδή είναι και άμαθος, του είναι δύσκολο να ξεχωρίσει εχθρούς και φίλους, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστεί σε αντιπαλότητες που του είναι δύσκολο να κατανοήσει και να αποκωδικοποιήσει για να διαμορφώσει ανάλογα τη στάση και τις αντιδράσεις του.  

     Ενδιαφέρον βιβλίο, αν κι εγώ βρήκα δύο σημεία που έχω τις αντιρρήσεις μου. Το πρώτο είναι ο όγκος του. Θα μπορούσαν να λείπουν κάποιες σελίδες που θα το έκαναν πιο «σφιχτοδεμένο». Το δεύτερο είναι η αιφνίδια αλλαγή της γλώσσας. Αν κι αιτιολογείται, δεν με πείθει η αιτιολόγηση αυτή. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα και απεικονίζει με αρκετή ακρίβεια, το κλίμα και την ατμόσφαιρα του τόπου και του χρόνου.