Ο ΙΔΕΟΛΟΓΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΑΡΑΠΑΚΗΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 488, Νοέμβριος 2024

      Το βιβλίο «Ο Ιδεολόγος» του Ν. Αραπάκη, που θα μας απασχολήσει στην σημερινή παρουσίαση, είναι συνέχεια του ιστορικού μυθιστορήματος «Ο Αμερικάνος» που κυκλοφόρησε το 2021 και αναφέρεται στην άθλια ζωή των μεταναστών (Ελλήνων και άλλων) στην Αμερική στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου αιώνα και τους αγώνες που έκαναν να μεταβάλλουν τις συνθήκες στις οποίες ζούσαν, αλλά μπορεί εύκολα να διαβαστεί και αυτόνομα.

     Στις αρχές του 1917, ο Ερκ Σίναξ (δηλ. ο Ηρακλής Συναξάκης, ο «Αμερικάνος»), μετά τη σφαγή των εξεγερμένων εργατών στο Λάντλοου του Κολοράντο, στην οποία έχασε αγαπημένα πρόσωπα, έχει μεταναστεύσει στο Μόντρεαλ, εργάζεται στο λιμάνι, και ζει σε ένα κοινόβιο αναρχικών. Η ψυχολογική του κατάσταση είναι άθλια. Ζει μέσα στη θλίψη και την απάθεια, ενώ κατακλύζεται από συναισθήματα απογοήτευσης.

     Μέχρι που μια συνάντηση με τον Τρότσκι στη Νέα Υόρκη, τον κάνει να συνειδητοποιήσει «… ότι τίποτα δεν είχε τελειώσει. Ότι η ζωή είναι ένας μεγάλος ατελείωτος πόλεμος. Η μάχη που έχασα δεν αρκούσε για να με στείλει στην πλευρά των ηττημένων της ιστορίας […] Από εκείνο το βράδυ και μετά άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. Ένιωσα να διαλύεται ο ιστός της ηττοπάθειας που με είχε τυλιγμένο…».

     Έχοντας ανακτήσει μέρος της μαχητικότητάς του, ενθουσιασμένος από την γνωριμία του με τον Τρότσκι και καθώς τίποτα δεν τον συνέδεε πια με το Μόντρεαλ, αποφασίζει να πάει στη Ρωσία, για να βοηθήσει την κυοφορούμενη επανάσταση. Όμως δεν υπολόγισε την επιμονή του αφεντικού του, που έκανε ότι ήταν δυνατό για να τον κρατήσει στις επιχειρήσεις του και τον… έρωτα! Ο Ερκ ερωτεύτηκε παράφορα την καλλονή κόρη του αφεντικού του, την Άννα και για λίγο ανέβαλλε τα σχέδιά του. Μέχρι που ένιωσε να ασφυκτιά και με δυσκολία, αφού αγαπούσε πραγματικά την Άννα, πήρε την οριστική απόφαση. «Ναι, θα πήγαινα στη Ρωσία. Δεν είχε σημασία η χώρα, η γλώσσα, ο ένας ή ο άλλος λαός. Οι στόχοι καθιστούν μια επανάσταση σημαντική, κι όχι το ποιος, το που και το πότε. Και τη γλώσσα θα τη μάθαινα γρήγορα και εύκολα, είχα έφεση στις ξένες γλώσσες. Με ποια ιδιότητα θα πήγαινα; Ως μαρξιστής, ως επαναστάτης που φιλοδοξούσε να γίνει επαγγελματίας επαναστάτης. Ως ιδεολόγος». Εκεί θα εμπλακεί σε έναν κυκεώνα εξελίξεων μιας κοινωνίας που επιζητά να αποτινάξει το τσαρικό καθεστώς που την είχε βυθίσει στη φτώχια, την πείνα, την μιζέρια, την εξαθλίωση και να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον για όλους.

     Το «Ο Ιδεολόγος» είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα. Απεικονίζει με συναρπαστικό τρόπο τις διεργασίες μιας ιστορικής περιόδου με πυκνότητα σημαντικών γεγονότων που σημάδεψαν τον 20^ο αιώνα και άλλαξαν την παγκόσμια Ιστορία. Εξίσου πετυχημένη είναι η ανάλυση των ψυχολογικών διαδρομών των χαρακτήρων, που βλέπουν άλλες τους επιδιώξεις να πραγματοποιούνται και άλλες να ματαιώνονται. Επίσης εντυπωσιακή είναι η περιγραφή των χιονισμένων και παγωμένων τοπίων του Μόντρεαλ και της Πετρούπολης, όπου κυρίως εξελίσσεται το μυθιστόρημα.

     Τέλος, θα ήθελα να κάνω μια ξεχωριστή μνεία στο πρώτο μέρος του βιβλίου, που με αξιοσημείωτη ιστορική ακρίβεια, αναφέρεται στην (και ελληνική) εκστρατεία στην Ουκρανία, που κόστισε τη ζωή πολλών Ελλήνων στρατιωτών, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα και όφελος και το οποίο υποθέτω, ότι αποτελεί μια γέφυρα με το τρίτο(;) μέρος της αφήγησης του βίου και των περιπετειών του μυθιστορηματικού ήρωα Ισμαήλ Μπερσερέ ή Ηρακλή Συναξάκη που ήταν ευρύτερα γνωστός ως ο Αμερικάνος!