ΟΙ ΑΠΟΚΛΗΡΟΙ

STEVE SEM SANDBERG

Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 725, Νοέμβριος 2011

     Ένα «υβρίδιο» που αποτελείται από ρεπορτάζ, ντοκουμέντο και μυθοπλασία, είναι το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα. Επικεντρώνεται στα «έργα και τις ημέρες» του διορισμένου- με πραξικοπηματικό τρόπο- από τους Γερμανούς, εβραίου διοικητή του γκέτο του Γούντζ, ως προέδρου του Συμβουλίου των Πρεσβυτέρων, Μορντεχάι Χάιμ Ρουμκόφσκι, και του εξαιρετικά αμφίσημου ρόλου του, στο Ολοκαύτωμα των εβραίων της Πολωνίας.

     Την 10^η Δεκεμβρίου 1939, εκδίδεται ένα υπόμνημα για τη δημιουργία στην πόλη Γούντζ της Πολωνίας (είναι πιο γνωστή λόγω της διαφορετικής εκφοράς κάποιων γραμμάτων μεταξύ της πολωνικής και αγγλικής γλώσσας ως Λοντζ) ή Λίστμανσταντ (όπως την ονόμαζαν οι Γερμανοί), ενός γκέτο για τον εγκλεισμό των 320.000 Εβραίων που υπολόγιζαν οι Γερμανοί, ότι ζούσαν εκεί. Το γκέτο στη συνέχεια εξελίχτηκε στο δεύτερο μεγαλύτερο της Πολωνίας, μετά εκείνο της πρωτεύουσας Βαρσοβίας. «Βεβαίως, η δημιουργία ενός γκέτο αποτελεί απλώς ένα προσωρινό μέτρο. Επιφυλάσσω για τον εαυτό μου το δικαίωμα να αποφασίζω πότε και πως θα εκκαθαριστεί το Γουντζ από τους Εβραίους. Εν πάση περιπτώσει, τελικός στόχος πρέπει να είναι η ολοκληρωτική παράδοση στην πυρά, μια για πάντα, αυτού του λοιμώδους αποστήματος», γράφει ο εμπνευστής της δημιουργίας του γκέτο, Φρίντριχ Ύμπελερ.

     Οι κάτοικοι του γκέτο, με εντολή των δυνάμεων κατοχής και με την αγαστή συνεργασία του Ρουμκόφσκι, μετατρέπονται σε είλωτες. Εργάζονται εντατικά σε εργαστήρια που παράγουν προϊόντα για το γερμανικό στρατό, με μοναδική τους αμοιβή μια κουτάλα αραιή σούπα. Η απόδραση από αυτή την κόλαση είναι αδύνατη. Και κάθε τόσο μια καινούρια φουρνιά των πιο αδύναμων-παιδιά, άρρωστοι, γέροι-στέλνονται για «μετεγκατάσταση» (όπως κατ’ ευφημισμό ονομάζεται η μεταφορά σε στρατόπεδα εξόντωσης), για ν’ ανοίξει χώρος για εβραίους που μεταφέρονται στο γκέτο από άλλες χώρες, ούτως ώστε να αυξηθεί το εργατικό δυναμικό που πρέπει να καλύπτει τις διαρκώς ογκούμενες ανάγκες του γερμανικού στρατού που δεινοπαθεί στο ανατολικό μέτωπο, αλλά και των αστέγων που δημιουργούν οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί των γερμανικών πόλεων.

Μάλιστα το συγκεκριμένο γκέτο έγινε τόσο ζωτικής σημασίας, που ήταν από τα τελευταία που έκλεισαν, αφού φυσικά «μετεγκαταστάθηκαν» οι κάτοικοί του. Ανάμεσά τους, ο Ρουμκόφσκι και η οικογένειά του.

     Έχοντας ως σημαντικότατη πηγή το Χρονικό του γκέτο, ένα καταιγιστικό αρχείο τριών χιλ. σελίδων «που γράφτηκε συλλογικά από μια φούχτα ανθρώπους οι οποίοι δούλευαν στο τμήμα Αρχείων του γκέτο» και εκδόθηκε το Νοέμβριο του 2007, σε μια πεντάτομη έκδοση στη Γερμανία, ο συγγραφέας καταφέρνει να προσφέρει μια πλούσια και ιδιαίτερη γνώση για την πραγματικότητα του Ολοκαυτώματος, σ’ ένα βιβλίο στο οποίο μεταπλάθει λογοτεχνικά με τον πιο επιτυχημένο τρόπο, ένα υλικό εξαιρετικής δύναμης για να αφηγηθεί πέντε χρόνια βαρβαρότητας.

     Ο Στιβ Σεμ Σάντμπεργκ, ένας από τους σημαντικότερους σουηδούς συγγραφείς, γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1958 στο Όσλο της Νορβηγίας και κατοικεί στη Στοκχόλμη και τη Βιέννη. Για τους «Απόκληρους», μυθιστόρημα που μεταφράζεται σε τριάντα γλώσσες, απέσπασε το βραβείο August Strindberg, το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο στη Σουηδία. Είναι συγγραφέας άλλων έντεκα μυθιστορημάτων και τεσσάρων βιβλίων με δοκίμια.