ΑΚΟΥΩ ΦΩΝΕΣ/ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ Κ.

      Δύο πολύ ενδιαφέρουσες συλλογές διηγημάτων-αφηγημάτων κυκλοφόρησαν πριν από λίγες εβδομάδες. Η μία έχει τίτλο «Ακούω Φωνές» και η άλλη «Οι Ιστορίες της Κ.».

 ΑΚΟΥΩ ΦΩΝΕΣ
ΛΟΥΚΙΑ ΔΕΡΒΗ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 175, Απρίλιος 2023

 

   Η συλλογή «Ακούω Φωνές», περιλαμβάνει είκοσι διηγήματα που γράφτηκαν στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Κάποια έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά, αλλά εδώ δημοσιεύονται αναθεωρημένα. Στην πλειονότητά τους, οι ήρωες αυτών των λεπτοδουλεμένων κειμένων, είναι άνθρωποι καθημερινοί, συνήθως μοναχικοί, που ίσως έχουν κάποια ιδιαιτερότητα στην συμπεριφορά τους και τα πιο σημαντικά περιστατικά της ζωής τους, τα «συζητούν» μόνο με τον εαυτό τους και γι’ αυτό θέλουν να ακουστούν. Ο μόνος «επώνυμος» είναι ο Έρνι, του διηγήματος «Ο κλήρος» για τον οποίο όμως δεν θα αποκαλύψω περισσότερα, για να μην στερήσω από τον αναγνώστη το στοιχείο της έκπληξης.

     Η Λ. Δέρβη, αντιμετωπίζει τους χαρακτήρες των διηγημάτων της με συμπάθεια και κατανόηση (ακόμη κι όταν κάνουν αταξίες και κατεργαριές, όπως ο κ. Τσιβγούλης). Με την εξαιρετική της πένα, περιγράφει τις ψυχολογικές τους διαδρομές και καταφέρνει να μας δώσει μια συλλογή ξεχωριστών, ιδιαίτερων κειμένων που διαβάζονται ευχάριστα και χαρίζουν αναγνωστική απόλαυση.

     Απόσπασμα από το οπισθόφυλλο. «Ζωντανεύουν ήρωες παλιών έργων και μυθιστοριογράφοι εμβληματικοί, δειλοί εραστές του καλοκαιριού που δεν συναντήθηκαν ποτέ, κι άλλοι που θέλουν ν’ αλλάξουν τη ζωή τους με κάθε κόστος. Ένας κόσμος ποικίλος, κοιταγμένος κάθε φορά από άλλη οπτική γωνία, ιστορίες απλών και πιο σύνθετων ανθρώπων, σε διαφορετικές τονικότητες».  

 

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ Κ.
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΑΣΙΑ
Εκδόσεις 3.1
Σελ. 158, Μάρτιος 2023

      Σε εντελώς διαφορετικό, αλλά εξίσου ενδιαφέρον ύφος κινούνται τα κείμενα της Κ. Πασιά. Κείμενα αυτοβιογραφικά, στα οποία η συγγραφέας ξεγυμνώνει την ψυχή της. Γράφει για τις σχέσεις της: φιλικές, συγγενικές, αλλά κυρίως ερωτικές. Μας αποκαλύπτει τα πάθη της και τις εμμονές της. Χωρίς αναστολές και καθωσπρεπισμούς, με γλώσσα ελεύθερη, απαλλαγμένη από «αγκυλώσεις», ωμή και ιδιαίτερα «ρεαλιστική» κάποιες φορές (αλλά σε καμιά περίπτωση χυδαία), ανακαλεί στη μνήμη της και περιγράφει στιγμές ερωτικού πάθους και μας κάνει κοινωνούς των στιγμών που την συγκλόνισαν και την σημάδεψαν.

     68 μικρά κείμενα (από λίγες λέξεις μέχρι ελάχιστες σελίδες) τα οποία δεν εξαντλούνται ούτε αποκαλύπτονται στην ολότητά τους με την πρώτη ανάγνωση και στα οποία  ο αναγνώστης θα αισθανθεί την ανάγκη να επιστρέψει.

     «Είμαι η κόρη που έχασε τον πατέρα και η μάνα που δεν γέννησε τον γιο. Είμαι το κορίτσι που φοβάται τις πεταλούδες και αγαπάει τους λύκους. Είμαι αυτή που αγάπησε πολύ στο τώρα και την αγάπησαν περισσότερο στο μετά. Είμαι ο ήχος της γαλήνης και το βλέμμα της επανάστασης. Είμαι αυτή που περπατά πάνω στα ορθά κι όμως ζει τα πάντα ανάποδα. Είμαι εδώ μα πάντα είμαι αλλού».

      Πάντα πίστευα ότι στην Ελλάδα έχουμε ικανότατους διηγηματογράφους. Συλλογές όπως αυτές, ενισχύουν την πεποίθησή μου αυτή στο έπακρο!  

ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΠΡΑΝΤΖΙΟΣ

         Γεννήθηκε στην Ανάβρα Καρδίτσας το 1971. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 2006. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο θέατρο με ειδίκευση στην Επιβίωση του Αρχαίου Δράματος και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του ΕΑΠ. Παράλληλα με την μυθιστοριογραφία, ασχολείται με τη θεωρία λογοτεχνίας και θεάτρου, δημοσιεύοντας άρθρα και μελέτες του. Εργάζεται ως φιλόλογος στη Μέση εκπαίδευση. Έργα του: «Και Πάντα Με Χείλη Κόκκινα» (2006, Ωκεανίδα), «Περί Ανέμων Και Γάτων» (2009, Ωκεανίδα), «Λιωμένο Μολύβι» (2012, Ωκεανίδα), «Η Πόλη Έχει Ρεπό» (2014, Ωκεανίδα), «Ξανάγινε Τρεις…» (2016, Ωκεανίδα), «Τριάντα Έξι Ώρες Βροχής» (2019, Κλειδάριθμος), «Βαγόνι Τρίτης Θέσης» (2022, Πηγή).

 

         Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Βαγόνι τρίτης Θέσης»;

     Δεν θα το ονόμαζα έμπνευση, αλλά ερέθισμα. Στο πλαίσιο μιας μελέτης που έκανα πριν μερικά χρόνια με αφορμή την εκπόνηση του μεταπτυχιακού μου στο Θέατρο, έπεσε στα χέρια μου η διδακτορική διατριβή της κυρίας Κεφαλά «Η επίδραση των μπουλουκιών στην ελληνική κοινωνία» και ανακάλυψα τον άγνωστο και για μένα κόσμο των θεατρικών μπουλουκιών. Από εκεί και έπειτα ξεκίνησε η προσωπική μου διερεύνηση και έρευνα του θέματος. 

 

     Τα μπουλούκια, έχουν διαχρονικά «κακό όνομα» όσο αφορά την ποιότητα των παραστάσεων που ανέβαζαν. Εσείς παρουσιάζετε μια διαφορετική εικόνα. Πού βρίσκεται η αλήθεια τελικά;

     Είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό ο κόσμος των μπουλουκιών. Τα θεατρικά μπουλούκια αποτέλεσαν χώρο έκφρασης των ηθοποιών μίας άλλης εποχής, κατά την οποία τα θέατρα στην Αθήνα ήταν πολύ λίγα σε αριθμό και η δημιουργία των περιοδεύοντων θιάσων αναγκαιότητα για την επιβίωσή τους. Όλοι αυτοί οι ηθοποιοί αγωνίστηκαν με κάθε τρόπο για να αποκαταστήσουν την τιμή του επαγγέλματός τους και μετέφεραν την τέχνη του θεάτρου σ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας. Οι μπουλουκτσήδες, εκτός από τις πολύ δύσκολες συνθήκες ζωής, κουβαλούσαν μαζί τους κοινές αξίες, όπως η αγάπη που έτρεφαν όλοι τους για το θέατρο, αγάπη που καλλιεργούσε το πνεύμα της συντροφικότητας μεταξύ τους κι ενίσχυε την αλληλεγγύη, παρ’ όλες τις μικρότητες και τους ανταγωνισμούς που ενδεχομένως δημιουργούνταν ορισμένες φορές μεταξύ των καλλιτεχνών που συμβίωναν σ’ ένα μπουλούκι.

 

     Απαιτήθηκε έρευνα για την ανεύρεση στοιχείων για τους περιοδεύοντας θιάσους και πόσο δύσκολη ήταν αυτή;

     Η έρευνα που προαπαιτείται για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μυθιστορηματικής κατασκευής. Προσωπικά, είναι ένα στάδιο που με γοητεύει και το θεωρώ απαραίτητο πριν το στήσιμο μίας ιστορίας. Άλλωστε, σήμερα με τις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο, όσο δύσκολο κι αν είναι το εγχείρημα μίας έρευνας, το αποτέλεσμα σε δικαιώνει. Χρειάζεται απλώς να διαθέτει κανείς πολύ χρόνο για να ψάξει και να αποδελτιώσει τις πηγές των πληροφοριών του.

 

     Οι ηθοποιοί του σήμερα, δουλεύουν (όσοι δουλεύουν, αφού απ’ όσο γνωρίζω η ανεργία είναι πολύ υψηλή στον κλάδο τους) σε διαφορετικές συνθήκες. Γνωρίζετε τι άποψη έχουν για τα μπουλούκια; 

     Τα μπουλούκια στη συνείδηση του κόσμου υπήρξαν παρεξηγημένα, ακόμη και στον κόσμο του θεάτρου, κι εκεί παρεξηγημένα ήταν. Περιφρονήθηκαν ακόμη κι από τη μεριά των ιστορικών και των θεωρητικών του νεοελληνικού θεάτρου. Κι όμως είναι πολλοί αυτοί που έχουν παραδεχθεί πως την αλφάβητο του θεάτρου την έμαθαν από περιοδεύοντα μπουλούκια. Από τα μπουλούκια αυτά  πέρασαν, ή σ’ αυτά τα μπουλούκια γεννήθηκαν, μεγάλα ονόματα του θεάτρου μας όπως ο Βεάκης, η Κοτοπούλη, ο Φωτόπουλος, η Βασιλειάδου, η Βρανά, ο Νέζερ και άλλοι.

 

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το βιβλίο σας αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Ξέρετε, είναι ήσσονος σημασίας το μήνυμα που θέλει να περάσει ένα βιβλίο, εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό από τους αναγνώστες του. Το να πει κανείς στον αναγνώστη «θέλω να επικοινωνήσω μ’ αυτό  το βιβλίο το Χ μήνυμα», δεν έχει νόημα, εάν δεν μπορεί να το αντιληφθεί από μόνος του διαβάζοντας. Ο δικός μου στόχος ήταν να βγάλω στο φως τον κόσμο των μπουλουκιών και να μιλήσω για την τέχνη και τη συμπόρευσή της με τη ζωή. Δεν ξέρω αν το πέτυχα αυτό. Αυτό που γνωρίζω είναι πως έκανα ένα πολύ μεγάλο ταξίδι με βαγόνι τρίτης θέσης, σαν αυτό που ταξίδευαν οι μπουλουκτσήδες τον περασμένο αιώνα, και θα ήθελα να ταξιδέψουν κι άλλοι με το βαγόνι αυτό.

 

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Υπό την έννοια ότι δεν στέκεται από τη μια πλευρά η λογοτεχνία και από την άλλη η ζωή, αλλά συμπορεύονται, συνομιλούν και αλληλοεπηρεάζονται, ασφαλώς και θα μπορούσε η λογοτεχνία να αποτελέσει, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, κοινωνική πράξη. 

 

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Πολύ φοβάμαι πως αν η λογοτεχνία δρομολογούσε αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, θα ήταν παράνομη. Μπορεί σίγουρα να επηρεάσει τον τρόπο που βλέπει κανείς την πραγματικότητα. Ωστόσο, αυτό που κυρίως με απασχολεί είναι ότι οι αναγνώστες μειώνονται δραματικά τα τελευταία χρόνια. Πολύ φοβάμαι πως σε μια μελλοντική κοινωνία, θα έχουμε παραγωγή βιβλίων χωρίς αναγνώστες…

 

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Έγινα άραγε; Ο χρόνος αποδεικνύει ποιος είναι τελικά συγγραφέας και ποιος όχι. Δεν φτάνει να εκδίδει κανείς βιβλία για να πάρει τον τίτλο του συγγραφέα. Η συγγραφή είναι στάση ζωής κι ο συγγραφέας υπηρέτης της τέχνης. Είναι μακρύς ο δρόμος και το βιβλίο στην εποχή μας αντιμετωπίζεται ως εμπορικό προϊόν. Μακάρι να μ’ αξιώσει ο χρόνος να φέρω τελικά τον τίτλο του συγγραφέα. Όσον αφορά στο ερώτημά σας, γράφω από τότε που ήμουν παιδί.

 

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Με γυρνάτε 17 χρόνια πίσω με την ερώτησή σας αυτή. Το πρώτο μου έργο γράφτηκε αυθόρμητα, ήταν μία απόπειρα να αποδείξω στον εαυτό μου ότι μπορώ να στήσω μία ιστορία και να την ολοκληρώσω. Ήμουν πολύ χαρούμενος τότε με το εγχείρημά μου αυτό και δεν ήξερα καν αν θα μπορέσω να πάω παρακάτω.

 

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Δεν είμαι βέβαιος, μοιάζει με το ερώτημα πού πάει ο έρωτας όταν τελειώνει. Τους ήρωες των βιβλίων μου δεν τους ξεχνώ, σημάδεψαν τη σκέψη μου τον καιρό που ζούσα μαζί τους.

 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Το ζητούμενο είναι να μπορέσει κανείς να βιώσει ενσυναίσθηση με τους ήρωές του, όχι να ταυτιστεί με τα συναισθήματά τους απαραίτητα.  Νιώθω το συναίσθημα του κάθε ήρωα που στήνω, ανεξάρτητα από το αν αφορά ή όχι τον δικό μου συναισθηματικό πυρήνα.

 

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

      Πιθανόν να “βασανίζω” τους φίλους μου, γιατί τους υποβάλω στη διαδικασία να με ακούνε. Υποτίθεται ότι χαίρονται, όταν τους διαβάζω. Μπορεί όμως απλώς να με αγαπάνε και να συμπαραστέκονται στην ανάγκη μου να μοιραστώ τα όσα γράφω και να συζητώ ύστερα μαζί τους για τη ζωή των ηρώων μου.

 

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Είμαστε ό,τι διαβάζουμε. Το κάθε βιβλίο έχει τον δικό του αναγνώστη, δεν απευθύνεται σε όλους ούτε μπορεί να μιλήσει με όλους. Αν σκεφτείτε ότι μεγαθήρια της λογοτεχνίας, όπως ο Μαρκές, απορρίπτονται από αναγνώστες θεωρώντας τα βιβλία τους ανεπαρκή ή κακότεχνα, αντιλαμβάνεστε πως το αισθητικό γούστο του καθενός είναι υποκειμενικό και δεν μπορεί να καθορίσει εκ του ασφαλούς τον όρο «ιδανικός» αναγνώστης. Εκτός αν μιλάμε για ορισμούς που έχουν δοθεί από θεωρητικούς της λογοτεχνίας πάνω στο τι συνιστά τον ιδανικό ή τον επαρκή αναγνώστη. Εκεί τα πράγματα είναι καθαρά.

 

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Υπό την έννοια ότι την ώρα που γράφει κανείς υποβάλλεται στη διαδικασία να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του “Άλλου”, ασφαλώς και συμβαίνει αυτό.

 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Κατανόησα ορθότερα τον κόσμο του περιθωρίου μέσα από τα βιβλία μου. Πλησίασα και ακούμπησα ψυχές ανθρώπων που δεν αποτελούν μέρος του κοινωνικού μου κύκλου.

 

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Μ’ αρέσει να συνομιλώ γενικώς με ανθρώπους που αγαπάνε το βιβλίο. Κατ’ επέκταση και με τους αναγνώστες μου.

 

      Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Συμβαίνει κατά κανόνα αυτό. Ο τρόπος της αναγνωστικής πρόσληψης διαφέρει από αναγνώστη σε αναγνώστη.

 

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Ως φιλόλογος έχω επηρεαστεί από τους πυλώνες της νεοελληνικής λογοτεχνίας, από βιβλία που στέκονται όρθια στο πέρας του χρόνου και όσες φορές κι αν τα διαβάσει κανείς, ανακαλύπτει καινούρια διαρκώς στοιχεία. Είναι δάσκαλοι οι συγγραφείς του παρελθόντος.

 

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Δεν είναι θέμα ευκολίας ή δυσκολίας. Μπορεί, λόγου χάρη, η επιλογή μίας λέξης κατάλληλης να αποδώσει ένα συναίσθημα ή ένα μήνυμα να με απασχολήσει για βράδια, αυτό όμως δεν καθιστά τη συγγραφική διαδικασία δύσκολη, αλλά γοητευτική. Η συγγραφή για μένα είναι μία συνειδητή επιλογή, είναι μέρος της ζωής μου και το επίκεντρο των ενδιαφερόντων μου. Ίσως και να γράφω γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.

 

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Είμαι στο στάδιο αναζήτησης καινούριου θέματος. Δεν βιάζομαι. Ταξιδεύω ακόμη με το Βαγόνι τρίτης θέσης.

     Σας ευχαριστώ πολύ.

Η ΤΡΕΛΑ Ν' ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΞΕΝΟΦΩΝ ΚΟΝΤΙΑΔΗΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 287, Οκτώβριος 2022

     Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, είναι μια ακόμη μυθιστορηματική μεταφορά της πολύκροτης «υπόθεσης των ασυρμάτων», της υπόθεσης Μπελογιάννη.

     Στις 30 Μαρτίου του 1952, στο στρατόπεδο Γουδή, εκτελούνται σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας οι: Ν. Μπελογιάννης, Ν. Καλούμενος, Δ. Μπάτσης και Η. Αργυριάδης. Ο βασιλιάς Παύλος, αρνήθηκε την υπογραφή χάριτος και οι τέσσερις εκτελούνται εσπευσμένα, υπό το φως των προβολέων των στρατιωτικών αυτοκινήτων, ενώ ξημέρωνε Κυριακή. Μέχρι τότε οι εκτελέσεις γινόταν με το πρώτο φως της ημέρας και ουδέποτε Κυριακή. Ήταν ένας άγραφος κανόνας που σεβάστηκαν ακόμα και τα κατοχικά στρατεύματα. Όμως ο αμερικανικός παράγοντας και το δεξιό παρακράτος, που μεθόδευσαν την εκτέλεση, ήθελαν να αποφύγουν οποιεσδήποτε αντιδράσεις.

     Ο Ν. Μπελογιάννης εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στο ΚΚΕ, αναπτύσσοντας πολιτική δραστηριότητα, για την οποία φυλακίστηκε αρκετές φορές. Στη διάρκεια της κατοχής, ενώ νοσηλευόταν κρατούμενος στο «Σωτηρία», δραπέτευσε κι έλαβε μέρος στην αντίσταση. Στον εμφύλιο πόλεμο, υπηρέτησε στον ΔΣΕ. Μετά την ήττα εγκατέλειψε την Ελλάδα τον Αύγουστο του 1949 και βρέθηκε στην Πολωνία.

     Τον Ιούνιο του 1950, ήρθε με εντολή του κόμματος στην Ελλάδα με πλαστό διαβατήριο. «Η αποστολή του είναι επικίνδυνη αλλά εξαιρετικά σημαντική: Να ανασυντάξει τις παράνομες κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα, να τις εκκαθαρίσει από τους πράκτορες των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας και ταυτόχρονα να προωθήσει το νόμιμο αριστερό κίνημα».

     Για να πετύχει τους σκοπούς του, κάνει λίγες επιλεγμένες επαφές με έμπιστα πρόσωπα. Ανάμεσά τους και η μετέπειτα σύντροφος και μητέρα του παιδιού του, Έλλη Ιωαννίδου. Όμως η παρουσία του γίνεται γνωστή στην Ασφάλεια. Συλλαμβάνεται και με ακόμη 92 κατηγορούμενους οδηγείται στο Έκτακτο Στρατοδικείο τον Οκτώβριο του 1951. «Την νύχτα της 15^ης Νοεμβρίου 1951, στις τρεις τα χαράματα, σε μια άδεια αίθουσα ο πρόεδρος θα απαγγείλει δημόσια την αναμενόμενη απόφαση. Δώδεκα θανατικές καταδίκες, ανάμεσά τους, ο Μπελογιάννης, η Έλλη Ιωαννίδου, ο Παπανικολάου, ο Καλοφωλιάς και ο Δρομάζος».

     Ο πρωθυπουργός Ν. Πλαστήρας που «είχε εξαγγείλει προεκλογικά ότι επιδιώκει την πολιτική ισοτιμία της ηττημένης αριστεράς», θα κάνει ότι μπορεί για να μην οδηγηθούν οι καταδικασθέντες στο απόσπασμα. Όμως πολύ «βολικά» τις ίδιες εκείνες ημέρες, η Ασφάλεια θα εντοπίσει ασυρμάτους σε κρύπτη σπιτιού. Ο χειριστής τους, αφού καταστρέψει κάποια έγγραφα θα αυτοκτονήσει. Ο Μπελογιάννης κατηγορείται ως εγκέφαλος και οδηγείται σε νέα δίκη. «Η Δεξιά και το παρακράτος, με την καθοδήγηση των μυστικών υπηρεσιών του Τομ Καραμεσίνη, στήνουν τη δεύτερη δίκη του Μπελογιάννη και άλλων είκοσι οκτώ κατηγορούμενων αυτή τη φορά με την κατηγορία της κατασκοπίας, που στηρίζεται στην αποκάλυψη των ασυρμάτων».

     Ο Πλαστήρας θα προσπαθήσει να πείσει τους στρατοδίκες να βρεθεί μια νομική φόρμουλα για να σταματήσει η δίκη. Όμως είναι αδύναμος τόσο πολιτικά, όσο και σωματικά (έχει υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο). Δεν μπορεί να επιβάλλει τη θέλησή του στους «αφιονισμένους» στρατοδίκες, που έχουν την στήριξη του ΙΔΕΑ και του χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς και αναστολές Πιούροφόι, που από κλητήρας στο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ έγινε διπλωμάτης και πρεσβευτής στην Αθήνα- και αλλού στη συνέχεια-αναλαμβάνοντας «ειδικές» αποστολές. Τελικά «η απόφαση του τακτικού στρατοδικείου θα απαγγελθεί δημόσια στη μία το μεσημέρι της 1^ης Μαρτίου». Οκτώ από τους κατηγορούμενους, καταδικάζονται σε θάνατο.

     Αμέσως, σημειώνεται μια μεγάλη διεθνής κινητοποίηση για χορήγηση χάριτος. Άνθρωποι του πνεύματος, καλλιτέχνες, πολιτικοί (ανάμεσά τους ο Αντενάουερ και ο Σαρλ Ντε Γκολ), Γάλλοι δικαστές, Ιταλοί και Βρετανοί βουλευτές και γερουσιαστές, ορθόδοξοι και καθολικοί υψηλόβαθμοι ιερωμένοι, ζητούν να μην γίνουν οι εκτελέσεις. Δυστυχώς η πίεση αυτή δεν δείχνει να έχει αποτέλεσμα. Τότε, ο Νίκος Πλουμπίδης, (ο επονομαζόμενος συνωμοτικά «Μπάρμπας») στέλνει επιστολή στην Ασφάλεια. Κατονομάζει τον εαυτό του ως υπεύθυνο του κλιμακίου των ασυρμάτων και υπόσχεται να παραδοθεί αν χορηγηθεί χάρη στους καταδικασμένους. Το ΚΚΕ και ο ΓΓ Νίκος Ζαχαριάδης με μια ακατανόητη (ή μήπως πολύ ευνόητη;)  ενέργεια, χαρακτηρίζει την επιστολή πλαστή, παρά το γεγονός ότι εκτός από τον γραφικό χαρακτήρα και την υπογραφή η επιστολή έφερε και δακτυλικό αποτύπωμα του Πλουμπίδη και τον συντάκτη της πράκτορα της Ασφάλειας! Μηδενίζει με αυτό τον τρόπο κάθε ελπίδα για αναψηλάφηση της δίκης. Η ιστορία είχε την γνωστή τραγική κατάληξη: εκτέλεση των τεσσάρων κατηγορουμένων (οι άλλοι έλαβαν χάρη για διάφορους λόγους) την 30^η Μαρτίου 1952.

     Αυτή την ιστορία μεταπλάθει λογοτεχνικά ο Ξ. Κοντιάδης και το κάνει με μοναδικό τρόπο, χωρίς να παρεκκλίνει από την ιστορική πραγματικότητα. Οι διάλογοι είναι ολοζώντανοι. Η περιγραφή των χαρακτήρων γίνεται χωρίς τάσεις ούτε ηρωοποίησης ούτε δαιμονοποίησης. Η κρίση για τις πράξεις του καθενός επαφίεται στον αναγνώστη, στον οποίο δίνονται τα απαραίτητα στοιχεία, για να κρίνει αν θέλει τους χαρακτήρες. Πολύ καλή επίσης είναι η χρήση της γλώσσας και ο τρόπος γραφής. Εξαιρετική αναγνωστική επιλογή! Απολαυστική όταν διαβαστεί σαν μυθιστόρημα και διδακτική όταν διαβαστεί σαν Ιστορία.       

ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΚΟΝΓΚΟΛΕΖΩΝ (1885-1908)
EDMUND MOREL
Μετάφραση ΘΟΔΩΡΗΣ ΤΣΟΜΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Σελ. 198, Νοέμβριος 2022

      Στην πολύ ενδιαφέρουσα σειρά «Για Έναν Νέο Ανθρωπισμό» των εκδόσεων Πατάκη, κυκλοφόρησε το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα. Ως συγγραφέας αναφέρεται ο Ε. Μορέλ, αλλά μεγάλο μέρος της ύλης, το οφείλουμε στον Θ. Τσομίδη, ο οποίος εκτός από την μετάφραση, έκανε και την επιλογή των κειμένων, έγραψε μια κατατοπιστικότατη εισαγωγή κι ένα πολύ χρήσιμο χρονολόγιο που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου. 

     Το 1877, ο Χένρι Στάνλεϊ γίνεται ο πρώτος ευρωπαίος που διασχίζει την Αφρική από τα δυτικά στα ανατολικά, ακολουθώντας τη ροή του ποταμού Κονγκό, την οποία και χαρτογράφησε. Όταν ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος Β! πληροφορήθηκε το γεγονός, κατάλαβε ότι είχε την ευκαιρία να αποκτήσει αυτό που διακαώς επιθυμούσε: μια αποικία! Προσέλαβε την Στάνλεϊ έναντι μεγάλης αμοιβής και το 1879, τον έστειλε στο Κονγκό «με στόχο να αγοράσει γη και να ιδρύσει εμπορικούς σταθμούς για λογαριασμό του Λεοπόλδου. Ο Λεοπόλδος ιδρύει παράλληλα τη Διεθνή Εταιρεία του Κονγκό, που θα χρησιμοποιήσει ως κάλυψη για την περαιτέρω προώθηση της επιρροής του στο Κονγκό».

     Ο Στάνλεϊ επιστρέφει από την Αφρική πέντε χρόνια αργότερα «κομίζοντας στον Βέλγο βασιλιά εκατοντάδες συμβόλαια που υπέγραψε με φύλαρχους του Κονγκό. Οι φύλαρχοι, όντας αναλφάβητοι και αγνοώντας τη δεσμευτική φύση των εγγράφων, υπογράφουν συμβάσεις με τις οποίες παραχωρούν στον Λεοπόλδο την προγονική τους γη και υπόσχονται πως τα μέλη της φυλής θα παράσχουν όποια εργασία τους ζητηθεί στο μέλλον».

     Ο Λεοπόλδος αυτοανακηρύσσεται απόλυτος μονάρχης του Κονγκό. Για να επιβάλλει την εξουσία του, στέλνει δεκάδες αξιωματούχους και δημιουργεί ένοπλο σώμα. Το 1885, μετά τη Διάσκεψη του Βερολίνου στην οποία διανεμήθηκαν οι ζώνες επιρροής των αποικιοκρατικών δυνάμεων στην Αφρική, ο Λεοπόλδος είναι ο μεγάλος κερδισμένος. Το «Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό» αναγνωρίζεται ως προσωπική του περιουσία!! Με τον τρόπο αυτό γίνεται ιδιοκτήτης της τεράστιας έκτασης των 2.345.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων (για σύγκριση: η Γαλλία έχει έκταση 552.000 τ. χ.).

     Στην αρχή η οικονομική δραστηριότητα αφορά το ελεφαντόδοντο. Όταν όμως το 1887, ο Dunlop εφευρίσκει τα ελαστικά από καουτσούκ, η αξία του Κονγκό εκτοξεύεται, καθώς διαθέτει μεγάλες εκτάσεις στις οποίες φύεται το φυτό από το οποίο συλλέγεται η ρητίνη του καουτσούκ. Τότε αρχίζει και το δράμα των κατοίκων. Εξαναγκάζονται άπαντες να εγκαταλείψουν τις παραδοσιακές εργασίες τους και να ασχοληθούν με τη συλλογή του καουτσούκ. Έναντι ευτελούς αμοιβής και πολλές φορές χωρίς αμοιβή. Όποιος αρνείται εκτελείται με συνοπτικές διαδικασίες ή ακρωτηριάζεται. Τίθενται αυθαίρετα νόρμες και κάθε χωριό είναι υποχρεωμένο να παραδίδει συγκεκριμένη ποσότητα κάθε εβδομάδα. Αν η ποσότητα είναι μικρότερη, έρχεται η τιμωρία. Καταστροφή των οικιών, βασανιστήρια, ακρωτηριασμοί, βιασμοί, εκτελέσεις. Οι κρατικοί αξιωματούχοι που είναι όλοι λευκοί και λαμβάνουν πρόσθετη αμοιβή ανάλογα με τις ποσότητες που παραδίδουν, οι αξιωματικοί του στρατού, αλλά και οι στρατιώτες, μπορούν να αυθαιρετούν ατιμώρητα. Σ’ όλα αυτά, έρχεται να προστεθεί και η λιμοκτονία, αφού οι κάτοικοι δεν μπορούν πλέον να ασχοληθούν με εργασίες που θα τους επέτρεπαν να εξασφαλίσουν την τροφή για την οικογένειά τους.

     Το 1891, ο Ε. Μορέλ προσλαμβάνεται από την αγγλική εταιρεία Elder-Dempster, τα πλοία της οποίας πραγματοποιούν τις μεταφορές από το Κονγκό στην Αμβέρσα. Κινείται μεταξύ Λίβερπουλ και Αμβέρσας για να ελέγχει την απρόσκοπτη εκφόρτωση και φόρτωση των πλοίων. Έχει την πλήρη εποπτεία των φορτίων και του προκαλεί απορία το γεγονός ότι «ενώ τα πλοία φέρνουν από την  Αφρική τόνους ελεφαντόδοντου και καουτσούκ, το μόνο που στέλνεται στο Κονγκό είναι όπλα, εκρηκτικά, σφαίρες και σιδερένιες αλυσίδες […] Χωρίς να έχει βρεθεί ποτέ στην Αφρική, ο Μορέλ, συμπεραίνει πως ο Λεοπόλδος έχει επιβάλει ένα καθεστώς αναγκαστικής εργασίας και πως ο πλούτος της χώρας αρπάζεται δια της βίας. Ο Μορέλ μένει εμβρόντητος και θεωρεί καθήκον του να αναλάβει δράση […] Από το βράδυ εκείνο γίνεται ορκισμένος πολέμιος του Λεοπόλδου και αναλαμβάνει προσωπικά να δώσει τέλος στο έγκλημα που έχει ανακαλύψει».

     Το βιβλίο περιγράφει τον αγώνα του Μορέλ, ενάντια όχι μόνο σε έναν από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στον κόσμο, αλλά και σε ολόκληρο το αποικιοκρατικό σύστημα. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει εκτεταμένα αποσπάσματα από το έργο του Μορέλ «Η Ιστορία Του Κινήματος Για Τη Μεταρρύθμιση Του Κονγκό», «στο οποίο καταγράφονται η γέννηση και η δράση του ανθρωπιστικού κινήματος για το Κονγκό». Στο δεύτερο μέρος ανθολογούνται «δέκα μαρτυρίες οι οποίες αποτυπώνουν την έκταση της φρίκης που σκόρπισε το καθεστώς του Λεοπόλδου», ο οποίος το 1908 μετά τη διεθνή κατακραυγή παραχώρησε το Κονγκό στο Βελγικό κράτος «λαμβάνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ως αντάλλαγμα». Το Κονγκό παρέμεινε βελγική αποικία ως το 1960. Το δράμα όμως δεν τελείωσε εκεί. Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, πρόεδρος εκλέγεται ο Πατρίς Λουμούμπα, ο οποίος είναι αποφασισμένος να απαγκιστρώσει τη χώρα από τα δυτικά συμφέροντα. Την επόμενη χρονιά, συλλαμβάνεται, βασανίζεται κι εκτελείται σε μια επιχείρηση που πραγματοποίησαν Βέλγοι και Αμερικανοί πράκτορες. Την εξουσία καταλαμβάνει με πραξικόπημα ο στρατηγός Μομπούτου, μέχρι το 1997. Αμέσως μετά, η χώρα βυθίζεται στη δίνη εμφυλίου πολέμου, που κόστισε τη ζωή σε πέντε εκατομμύρια ανθρώπους! Για πρώτη φορά ομαλή μετάβαση σε κυβέρνηση επιτυγχάνεται το 2018. «Μετά από πολλές δεκαετίες ξένων επεμβάσεων, πολιτικής αστάθειας και πολεμικών συγκρούσεων το Κονγκό είναι σήμερα η χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό κατοίκων που αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες τους για τροφή: είκοσι επτά εκατομμύρια. Ενώ ο φυσικός πλούτος της χώρας υπολογίζεται πως ξεπερνά σε αξία τα 24 τρισεκατομμύρια δολάρια»!!

     Ένα εξαιρετικό βιβλίο που καταγράφει τον όλεθρο που σκόρπισε η αποικιοκρατία, αλλά και τους ηρωικούς αγώνες του Έντμουντ Μορέλ ενάντια στον υπαίτιο αυτής της ανθρωπιστικής καταστροφής.        

4ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

    Το επιτυχημένο Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας υποδέχεται το κοινό για τέταρτη συνεχή χρονιά, με σκοπό την προώθηση ενός από τα δημοφιλέστερα λογοτεχνικά είδη στον κόσμο, της αστυνομικής λογοτεχνίας, και την ανάδειξη των Ελλήνων καλλιτεχνών-συγγραφέων, καθώς και των υπόλοιπων καλλιτεχνών που συνεργάζονται για την προώθηση του.

      Η έναρξη της μεγάλης γιορτής της Αστυνομικής Λογοτεχνίας, θα γίνει την Τετάρτη 3 Μαΐου, στον χώρο του Σουηδικού Ινστιτούτου Αθηνών με το Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής και θέμα «Μαντεύω τον ένοχο», ενώ η παρουσίαση του νέου βιβλίου του πολυμεταφρασμένου συγγραφέα Πέτρου Μάρκαρη την Πέμπτη 25 Μαΐου, θα σηματοδοτήσει τη λήξη των εκδηλώσεων.

      Κατά τη διάρκεια του πολυήμερου Φεστιβάλ, το κοινό θα μπορεί να παρακολουθήσει και να συμμετέχει σε διάφορα σημεία της πόλης τις εξής δράσεις: παρουσιάσεις νέων βιβλίων, εργαστήρια δημιουργικής γραφής, παιδικές εκδηλώσεις, ομιλίες, debates, αφιερώματα σε τιμώμενους ξένους δημοφιλείς συγγραφείς, θεατρικές παραστάσεις, προβολές ταινιών, βίντεο και ντοκιμαντέρ, εργαστήρια ιστοριών και διαδραστικά παιχνίδια. Στα πλαίσια του Φεστιβάλ, πολλοί και αγαπημένοι συγγραφείς θα υπογράφουν τα βιβλία τους και θα συνομιλούν με το κοινό τους.

      Φέτος για πρώτη φορά, το Φεστιβάλ θα διοργανώσει μια σειρά παράλληλων δράσεων και εκδηλώσεων σε ένα εορταστικό τριήμερο (19-20-21 Μαΐου) στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων. Τρεις μέρες - ένας χώρος, με δράσεις, εκδηλώσεις, συναντήσεις, αλλά και μουσική, φαγητό και ποτό!

      Από τις συμμετοχές συγγραφέων στο Φεστιβάλ ξεχωρίζει αυτή του Chris Carter, που συστήνεται για πρώτη φορά στο Ελληνικό κοινό και του Arne Dahl, ενός από τους δημοφιλέστερους συγγραφείς στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων στο Σεράφειο.

      Το Φεστιβάλ διοργανώνει η Α.Μ.Κ.Ε. Agatha και το βιβλιοπωλείο Monogram, με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων, του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος, του Σουηδικού Ινστιτούτου Αθηνών και της Mikrokosmos entertainment Ltd.

      Την επόμενη εβδομάδα, θα έχουμε περισσότερες και πιο αναλυτικές λεπτομέρειες, για το πρόγραμμα.

 

Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΣΚΛΑΒΑ

ΑΝΝΑ ΓΡΙΒΑ
Εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ
Σελ. 156, Οκτώβριος 2022

      Από την πραγματική ιστορία της Γαρυφαλλιάς Μιχάλβεη (1817-1830), είναι εμπνευσμένο το μυθιστόρημα «Η Ελληνίδα Σκλάβα» της Α. Γρίβα.

     Η Γαρυφαλλιά ήταν ένα μικρό κορίτσι, μέλος μιας ευκατάστατης οικογένειας των Ψαρών. Σε ηλικία επτά ετών, τον Ιούνιο του 1824, αιχμαλωτίστηκε όταν τουρκικές ορδές κατέλαβαν το νησί για να καταπνίξουν την επανάσταση. Η τύχη της υπόλοιπης οικογένειάς της δεν έγινε γνωστή, αλλά με δεδομένες τις μαζικές κι εκτεταμένες σφαγές που ακολούθησαν την κατάληψη του νησιού, θεωρείται ότι είχε την τύχη των περισσότερων κατοίκων. «Ήξερε για το χώμα που είχε γεμίσει νεκρούς  και όποιος ήθελε να βαδίσει έπρεπε να πατήσει πάνω τους. Ήξερε για τους γέροντες που τους έκαψαν ζωντανούς όταν τους βρήκαν να έχουν κρυφτεί μέσα σε εκκλησίες […] Όταν στις 21 Ιουνίου 1824 οι Οθωμανοί κατέλαβαν τελικά το νησί με μεγάλες δυνάμεις στρατού και στόλου, περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν».

     Πουλήθηκε σε σκλαβοπάζαρο κι έζησε άθλια ζωή. Σε ηλικία δέκα ετών ασθένησε (από άγνωστη αρρώστια) και ξαναπουλήθηκε σε δουλέμπορο στη Σμύρνη. Εκεί την εντόπισε ο αμερικανός (δεν είναι ξεκάθαρο αν ήταν διπλωμάτης ή έμπορος) Τζότζεφ Λάνγκτον. «Ανάμεσα σε όλα εκείνα τα καταβεβλημένα κορμιά, μονάχα ένα κορίτσι είχε το βλέμμα του υψωμένο προς μια αδιευκρίνιστη κατεύθυνση. Ένα κορίτσι απίστευτα λεπτό, με μαύρα μακριά μαλλιά και βαθιές χαρακιές στα μπράτσα. Μόλις πέρασα από μπροστά της, ένιωσα τα μάτια της να καρφώνονται πάνω μου. Χωρίς να καταλάβω, στάθηκα και την κοίταξα κι εγώ. Τότε εκείνη έπεσε στα γόνατα και σταύρωσε ικετευτικά τα χέρια της. Αυτή η εικόνα ήταν ίσως ότι πιο θλιβερό έχω δει ποτέ στη ζωή μου». Αμέσως πλήρωσε το αντίτιμο που ζητούσε ο δουλέμπορος και την πήρε μαζί του για να την απελευθερώσει. «Δεν κατάλαβα πόσο γρήγορα έγιναν όλα. Έδωσα όσα χρήματα μου ζήτησε ο έμπορος και την τράβηξα μακριά από τον εφιάλτη». Στη συνέχεια την έστειλε στην οικογένειά του στη Βοστώνη. Εκεί έζησε τρία ήρεμα χρόνια, αφού η οικογένεια Λάνγκτον την περιέβαλε με αγάπη κι έκανε ότι ήταν δυνατό για να την περιθάλψει (σωματικά και ψυχικά) από τις κακουχίες της σκλαβιάς. Όμως φαίνεται ότι παρά τις περιποιήσεις η ασθένεια επέστρεψε και η Γαρυφαλλιά πέθανε το 1830 σε ηλικία δεκατριών ετών.

     Η ιστορία της έγινε γνωστή και συγκίνησε Αμερική κι Ευρώπη. Η ζωγράφος Αν Χολ, δημιούργησε ένα πορτραίτο της. Λίγα χρόνια αργότερα, ο γλύπτης Χάιραμ Πάουερς, φιλοτέχνησε το άγαλμα της αλυσοδεμένης Ελληνίδας Σκλάβας, το οποίο οι υπέρμαχοι της κατάργησης της δουλείας στην Αμερική, είδαν ως σύμβολο του δικού τους αγώνα.

     Η συγγραφέας του βιβλίου, μετέπλασε με εξαιρετικό τρόπο, λογοτεχνικά την ιστορία της Γαρυφαλλιάς, διατηρώντας κάποια στοιχεία και παραλλάσσοντας κάποια άλλα, που την διευκόλυναν πέρα από την αφήγηση μιας υπέροχης ιστορίας, να μεταφέρει και κάποια μηνύματα που ήθελε. Το μυθιστόρημα εξελίσσεται σε μια ταραγμένη για την Αμερική εποχή, λίγο πριν τον εμφύλιο. Μια περίοδο, στην οποία η αντίθεση στο «θεσμό» της δουλείας αρχίζει να δυναμώνει, όπως και ο αποτροπιασμός για την εξόντωση των ιθαγενών αμερικανών, ενώ την ίδια περίοδο κάνουν την εμφάνισή τους δυναμικές γυναίκες που απαιτούν καλύτερη θέση στον κόσμο για το φύλο τους. Όλα αυτά τα φλέγοντα ζητήματα, όπως και κάποια ακόμη, καταφέρνει η συγγραφέας να εντάξει στην εξαιρετική λογοτεχνική μετάπλαση μιας πραγματικής, τραγικής ιστορίας, που συγκίνησε την κοινή γνώμη και δυνάμωσε το φιλελληνικό  κίνημα.

     Βιβλίο με αξία μεγάλη!       

60 ΓΛΩΣΣΕΣ

ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
GASTON DORREN
Μετάφραση ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 303, Νοέμβριος 2022

      Ο Γ. Ντορέν, είναι γλωσσολόγος, δημοσιογράφος και συγγραφέας από την Ολλανδία. Έχει γράψει επτά fiction και non-fiction βιβλία. Δύο από αυτά έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.

     Το πρώτο έχει τίτλο «Βαβέλ» και υπότιτλο  «Ο Γύρος Του Κόσμου Σε 20 Γλώσσες» (παρουσίαση 13 Ιουλίου 2021) και αναφέρεται στις είκοσι πιο ομιλούμενες γλώσσες του κόσμου. Αυτό που παρουσιάζω σήμερα, αναφέρεται σε 60 (!!) από τις γλώσσες που ομιλούνται στην Ευρώπη. «Τόσο στην προφορική όσο και στη γραπτή μορφή τους, το πλήθος των γλωσσών στην Ευρώπη μπορεί να ακούγεται και να φαίνεται απαγορευτικό, αλλά οι ιστορίες που έχουν να πουν αυτές είναι συναρπαστικές. Το βιβλίο αυτό έχει σκοπό να μιλήσει για τις εξήντα από τις καλύτερες».

     Για να μας εισάγει στο μυστήρια και τις ιδιαιτερότητες των γλωσσών, ξεκινά από την αρχή. «Μια φορά κι έναν καιρό, πριν από χιλιάδες χρόνια (κανείς δεν ξέρει ακριβώς πότε) σ’ έναν τόπο μακρινό (κανείς δεν ξέρει ακριβώς που), ήταν μια γλώσσα που κανείς δεν μιλάει σήμερα, της οποίας το όνομα έχει ξεχαστεί, αν είχε όνομα βέβαια. Τα παιδιά μάθαιναν τη γλώσσα αυτή από τους γονείς τους, όπως τα σημερινά παιδιά δηλαδή, κι εκείνα με τη σειρά τους τη μετέδιδαν στα δικά τους παιδιά και ούτω καθεξής για γενιές και γενιές. Καθώς περνούσαν όλοι αυτοί οι αιώνες, η παλιά γλώσσα άλλαζε συνεχώς. Ήταν κάτι σαν το χαλασμένο τηλέφωνο: ο τελευταίος παίκτης ακούει κάτι πολύ διαφορετικό απ’ αυτό που είχε πει πραγματικά ο πρώτος. Εν προκειμένω, οι τελευταίοι παίκτες είμαστε εμείς».

     Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε εννέα κεφάλαια στα οποία αναλύονται θέματα που αφορούν τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Όπως τις συγγένειες που έχουν μεταξύ τους («Σχεδόν όλες οι γλώσσες της Ευρώπης ανήκουν στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικογένεια γλωσσών του κόσμου με εκατοντάδες μέλη και περίπου τρία δισεκατομμύρια ομιλητές»), την ιστορία τους, αλλά και τους τρόπους διάδοσής τους. («Οι περισσότερες μεγάλες γλώσσες του κόσμου έχουν βίαιο και μιλιταριστικό παρελθόν. Τα λατινικά, για παράδειγμα, ταξίδεψαν μαζί με τις ρωμαϊκές λεγεώνες καθώς επέβαλαν την Pax Romana στη Δυτική Ευρώπη. Αντιστοίχως τα αραβικά συνόδευσαν το Ισλάμ καθώς εκπολίτιζε τους απίστους. Τα αγγλικά ήταν φυσικά η γλώσσα της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Τα ισπανικά, τα ρωσικά και τα τουρκικά επίσης αναπτύχθηκαν κι ενισχύθηκαν χάρη στα αιματοκυλίσματα που διέπραξαν οι ομιλητές τους»).

     Άλλα κεφάλαια αναφέρονται στο λεξιλόγιο και τη γραμματική, σε γλώσσες που εξαφανίστηκαν και τις αιτίες που προκάλεσαν αυτήν την διεργασία, σε γλώσσες που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, σε άλλες που ομιλούνται από μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες άτομα, αλλά αντέχουν ή κάποιες που επίσης κινδύνεψαν, αλλά επανέκαμψαν κι επανήλθαν σε χρήση. Ένα τέτοιο παράδειγμα είδα σε ταξίδι μου στην Σκωτία. Η σκωτική γαελική γλώσσα, ομιλούνταν σε όλη τη Σκωτία. Με την πάροδο των αιώνων και για διάφορους λόγους, άρχισε η χρήση της να φθίνει, ώσπου το 2001, την μιλούσαν μόνο το 1,2% των σκωτσέζων (περίπου 59 χιλ. άτομα, ενώ άλλες 35 χιλ. είχαν μερική γνώση της). Από το 2005 όμως, με Πράξη του Κοινοβουλίου της Σκωτίας, λειτουργεί πρόγραμμα αναβίωσης με αξιόλογα αποτελέσματα.

     Σε άλλο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο έργο σημαντικών γλωσσολόγων και στην προφορά και τις διαφορές στην εκφορά των ίδιων γραμμάτων (του λατινικού αλφαβήτου) από τη μια γλώσσα σε μια άλλη.

     Τέλος προτείνονται δέκα βιβλία (όλα στα αγγλικά) για όποιον θα ήθελε να εντρυφήσει περισσότερο στο θέμα.

     Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα μελέτη, που είναι γραμμένη με χιούμορ, με εύληπτο τρόπο κι απευθύνεται στο ευρύ κοινό δηλ. σε αναγνώστες που δεν είχαμε καμιά προηγούμενη επαφή με την επιστήμη της γλωσσολογίας.