ΧΡΗΣΕΙΣ
ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ
Εκδόσεις
ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ.
389, Μάρτιος 2015
Η «δημόσια ιστορία», είναι ένας τομέας της
επιστήμης της Ιστορίας, που δεν είναι ευρέως γνωστός στο ελληνικό κοινό, λόγω
ακριβώς του γεγονότος ότι έχει λίγα χρόνια που μελετάται. «Στην Ελλάδα, η μελέτη της
δημόσιας ιστορίας βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, πάντως όχι στα σπάργανα,
παρά το γεγονός ότι η σχετική βιβλιογραφία τείνει αυξανόμενη κατά τις δύο
τελευταίες δεκαετίες…».
Το 2013, διοργανώθηκε στο Βόλο συνέδριο με
θέμα «Χρήσεις και καταχρήσεις της ιστορίας: Η δημόσια ιστορία στην Ελλάδα». Το
συνέδριο συνδιοργάνωσαν το Δίκτυο για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων, το
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και η International
Federation
for
Public
History.
Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στο τόμο που σας παρουσιάζω σήμερα, αποτέλεσαν
εισηγήσεις του συνεδρίου (όπως και κάποια ακόμη που δεν περιελήφθησαν).
Τα κείμενα, πέρα της επιστημονικής τους
επάρκειας, είναι διαφωτιστικά και για τον μέσο αναγνώστη-και αυτός είναι
εκείνος που ενδιαφέρει εμένα-για το τι είναι δημόσια ιστορία και που αυτή
αποσκοπεί. «…στην πληροφόρηση, στην υψηλή εκλαΐκευση και τη μαζική ιστορική
εγγραμματοσύνη, στην καταγραφή της τραυματικής μνήμης, στη συσχέτιση μνήμης και
ταυτότητας, στην ιστορική αφύπνιση, στην ψυχαγωγία και την καλλιέργεια ενός
κοινού που δεν είχε ποτέ προηγουμένως επαφή και ενδεχομένως να μην έχει κανένα
ενδιαφέρον δια την επιστημονική διάσταση της ιστορίας». Ακόμη
εξετάζονται ζητήματα, όπως ποιος «δικαιούται» να «γράφει» δημόσια ιστορία και
τη σχέση της με τους «επίσημους» ιστορικούς, σχέση μάλλον «αντιπαλότητας»,
τουλάχιστον αρχικά. «Για τη μελέτη και τη συγγραφή της επιστημονικής ιστορίας, από τη
γένεση των εθνών-κρατών και έως πρόσφατα, ήταν επιφορτισμένοι οι επαγγελματίες
ακαδημαϊκοί ιστορικοί, όσοι είχαν σπουδάσει ιστορία. Αυτοί έγραφαν ιστορία,
έχοντας ως στόχο τους να υποδείξουν στους λαούς τι να θυμούνται από το παρελθόν
τους και πώς να το θυμούνται, διαμορφώνοντας έτσι παράλληλα το σύστημα των
κύριων αξιών με βάση τις οποίες πορεύονταν στη ζωή. Σήμερα ωστόσο η
αποκλειστικότητα των ιστορικών καταρρίπτεται».
Τέλος τα περισσότερα κείμενα, αποτελούν
παραδείγματα της θεματολογίας της δημόσιας ιστορίας με αποτέλεσμα και αυτό το
σημείο να αποσαφηνίζεται πλήρως.
Το βιβλίο περιλαμβάνει μια
κατατοπιστικότατη εισαγωγή και τα εξής κείμενα:
«Πως
και γιατί η χρήση και η κατάχρηση της ιστορίας είναι αναπότρεπτη, αναπόφευκτη
και ανεκτίμητη για τη δημόσια ζωή. Του A. D. Moses.
«Υπάρχει
τελικά διεθνής δημόσια ιστορία;». S.
Noiret.
«Ιο-πολιτική
και ιστορική κουλτούρα». Μ. Μπιλάλης
«Δημόσια
ιστορία: Η διεθνής εμπειρία και το ελληνικό παράδειγμα». Ε. Λεμονίδου
«Ο
Goldhagen,
το «νέο κύμα» και ο «διάλογος για την ιστορία»: Όψεις και όροι της δημόσιας
ιστορίας στη Γερμανία και στην Ελλάδα». Σ. Δορδανάς.
«Χτίζοντας
τη δημόσια ιστορία στον χώρο: Η περίπτωση των μνημείων στην Κομοτηνή». Β.
Δαλκαβούλης-Κ. Τσέκου
«Θεσσαλονίκη-Bitola: Δημόσιες εκδοχές της μακεδονικής
ιστορίας σε δύο αγάλματα του βασιλιά Φιλίππου Β!». Α. Ανδρέου-Κ. Κασβίκης.
«Ιστορία
και λογοτεχνία: Χάδια, χαστούκια και το Χαστουκόδεντρο
του Άρη Μαραγκόπουλου». Γ. Κόκκινος-Π. Κιμουρτζής-Μ. Ματούση
«Από
τη μαρτυρία στην «απομακρυσμένη μνήμη»: ένα νέο αφηγηματικό είδος; Η σύγχρονη
λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος μεταξύ ιστορίας και μυθοπλασίας». Ν. Κοκκομέλης.
«Η
Κύπρος μεταξύ «μητέρας Ελλάδας» και «μητριάς Αγγλίας»: Μαρτυρίες λογοτεχνών ή η
λογοτεχνία ως δημόσια ιστορία». Α. Αθανασοπουλου.
«Μαθήματα
δημόσιας ιστορίας από το ελληνικό Κοινοβούλιο. Η περίπτωση του νόμου 1285/1982
Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των
στρατευμάτων κατοχής 1941-1944». Ε. Στριφτόμπολα.
«Οι
διώξεις των ελλήνων Εβραίων στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους».
Γ. Ανδρίτσος.
«Η
Δεξιά, η Αριστερά και ο κυρ-Παντελής: Τα Δεκεμβριανά στη σκηνή του δημοφιλούς
θεάτρου». Γ. Μουρατίδης
«Λαϊκή
κουλτούρα, δημόσιος διάλογος και εθνική ταυτότητα με αφορμή την προβολή της
ταινίας του Κώστα Γαβρά Παρθενών στο
νέο Μουσείο της Ακρόπολης». Χ. Δερμεντζόπουλος.
«Προσεγγίζοντας
κριτικά το παρελθόν: Σε αναζήτηση του οπτικού, μιντιακού και ιστορικού
εναλφαβητισμού. Σκέψεις πάνω στα αποτελέσματα του διαγωνισμού παραγωγής
ιστορικού ντοκιμαντέρ από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης». Β. Σακκά.
«Το
«άλλο» παρελθόν: Δημόσιες χρήσεις της αρχαιολογίας στην τυπική και άτυπη
εκπαίδευση». Κ. Κασβίκης
«Η
σφαγή του Διστόμου: Ερευνητική προσέγγιση ενός τραυματικού και επίμαχου
ιστορικού γεγονότος». Ζ. Παπανδρέου.
Το βιβλίο συμπληρώνουν ευρετήρια Όρων,
Ιστορικών Γεγονότων, Ονομάτων και Τοπωνυμίων.