Μετάφραση: ΡΙΤΑ ΚΟΛΑΙΤΗ
Εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗΣ
Σελ. 319, Μάρτιος 2012
Στην Έξοδο και στο Δευτερονόμιον, αναφέρεται: «Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, μηδέ ομoίωμα τινός, όσα είναι εν τω ουρανώ άνω, ή όσα είναι εν τη γη κάτω, ή όσα είναι εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης. Μη προσκυνήσεις αυτά μηδέ λατρεύσεις αυτά». Αυτή η επιταγή του Νόμου, σημαίνει ότι κανείς ευσεβής εβραίος, δεν μπορεί να ασχοληθεί με τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τις εικαστικές γενικά Τέχνες.
Ο Ελί Σοριάνο, είναι ένας νεαρός εβραίος που ζει στην Κωνσταντινούπολη, λίγα χρόνια μετά την άλωση (1531). Η ζωγραφική είναι το μεγάλο πάθος της ζωής του ή καλύτερα, η ίδια του η ζωή. Έφτανε να δει κάτι για λίγα λεπτά, για να το αναπαραστήσει με κάθε λεπτομέρεια και σε ελάχιστο χρόνο. Ζωγραφίζει διαρκώς, είτε σε κάθε κατάλληλη επιφάνεια, είτε μέσα στο μυαλό του! «…ο Ελί έκλεισε τα μάτια και σκέπασε το πρόσωπο με τα χέρια του. Έπειτ’ από λίγο, είδε το δεξί του χέρι να σκιτσάρει το ωοειδές περίγραμμα ενός προσώπου. Με μια κίνηση αργή και συγκρατημένη, τράβηξε μια γραμμή, έπειτα μιαν άλλη, έπειτα άλλη μιαν ακόμα, με τρόπο όλο και πιο γρήγορο, όλο και πιο σίγουρο, μέχρι που ένα πορτρέτο εμφανίστηκε στα μάτια του τόσο καθαρά θαρρείς και το είχε μπροστά του». Αυτό το πάθος του όμως, δεν είναι αποδεκτό από την εβραϊκή κοινότητα και ο ραβίνος πολλές φορές προσπάθησε να τον «συνετίσει».
Για να καταφέρει να ασχοληθεί με τη ζωγραφική, αποφασίζει να το σκάσει και πάει στη Βενετία, όπου συστήνεται ως έλληνας της Κωνσταντινούπολης με το όνομα Ηλίας Τρωιάνος. Εκεί λόγω της ανατολίτικής «καταγωγής» του, αποκτά το προσωνύμιο «Τουρκάκι». Το εκπληκτικό ταλέντο του, γίνεται γρήγορα αντιληπτό και μπαίνει ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο του μεγάλου δάσκαλου Τιτσιάνο.
Μετά τη μαθητεία του, αφού έγινε μέλος της συντεχνίας και άνοιξε το δικό του εργαστήριο, παντρεύτηκε τη Στεφανία, την όχι και τόσο έξυπνη κόρη ενός ευγενούς. Ο γάμος, του άνοιξε νέες προοπτικές, αφού είχε πιο εύκολη πρόσβαση στην αριστοκρατία της Βενετίας. Οι παραγγελίες πέφτουν «βροχή» και ο Ελί-Ηλίας, θεωρείται από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της Γαληνοτάτης.
Όμως, άθελά του, μπλέκεται στις αντιπαλότητες και τους ανταγωνισμούς της βενετσιάνικης αριστοκρατίας, όταν καλείται να ζωγραφίσει έναν Μυστικό Δείπνο. Αρχίζουν έρευνες για το παρελθόν του, η αποκάλυψη του οποίου μπορεί να του κοστίσει την ίδια του τη ζωή.
Ο Μ. Αρντιτί, έγραψε ένα εκπληκτικό βιβλίο, που εκτός από το μύθο που είναι εξαιρετικά δομημένος και τις ολοζώντανες εικόνες των δύο πόλεων που δίνει, θίγει ένα σωρό ζητήματα: την καλλιτεχνική ελευθερία, των πρωτοπορία, το πάθος του δημιουργού, τις θρησκευτικές ελευθερίες, την ανοχή και την αποδοχή του «άλλου». Σπουδαίο ανάγνωσμα από έναν εξαιρετικό συγγραφέα.