ΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΑ ΚΑΤΕΡΓΑ ΤΗΣ ΣΤΑΖΙ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΚΑΛΙΟΣ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 280, Ιούλιος 2022

      Ο Γιώργος Μπακαλιός, όπως και πολλοί άλλοι συμπατριώτες μας, αποφάσισε ν’ αναζητήσει μια καλύτερη ζωή γι’ αυτόν και την οικογένειά του και μετανάστευσε στην Δυτική (τότε) Γερμανία (ΟΔΓ) το 1964.

     Δύο χρόνια αργότερα προσελήφθη στο Διακονικό Έργο της Ευαγγελικής Εκκλησίας στο Δυτικό Βερολίνο. «Τον Μάιο του 1966, ολοκλήρωσα το σεμινάριο εκπαίδευσης Κοινωνικών Λειτουργών για την Κοινωνική Μέριμνα των Ελλήνων […] Το σεμινάριο αυτό είχε οργανώσει το Διακονικό Έργο της Ευαγγελικής Εκκλησίας. Μετά το πέρας του σεμιναρίου και την επιτυχία στις απολυτήριες εξετάσεις […] διορίστηκα ως Κοινωνικός Λειτουργός στο Διακονικό Έργο της Ευαγγελικής Εκκλησίας στο τότε Δυτικό Βερολίνο, στο οποίο εκείνη την εποχή ζούσαν και εργάζονταν στις επιχειρήσεις περίπου 3.200 Έλληνες. Και έτσι την 1^η Ιουλίου 1966 βρέθηκα στο Δυτικό Βερολίνο».

     Ένα από τα καθήκοντά του, ήταν να επισκέπτεται το Ανατολικό Βερολίνο, για να εξασφαλίζει από τις αρχές, βίζα διέλευσης μέσα από τα εδάφη της Ανατολικής Γερμανίας (ΛΔΓ), για όσους Έλληνες επιθυμούσαν να ταξιδέψουν με το τρένο από το Βερολίνο προς την Δυτική Γερμανία. Για το λόγο αυτό, οι επισκέψεις του ήταν τακτικές.

     Όλα κυλούσαν απρόσκοπτα μέχρι την Τετάρτη 15 Μαΐου 1970. Την ημέρα εκείνη, μαζί με τον πατέρα του Θωμά, επισκέφτηκαν την υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΛΔΓ, που ήταν αρμόδια για την έκδοση βίζας, για κάποια σχετική υπόθεση. Όταν βγήκαν από το κτίριο, συνελήφθησαν από άνδρες της Στάζι με την κατηγορία της κατασκοπίας. «Ξέρετε όπως κι εμείς, τον λόγο για τον οποίο έχετε συλληφθεί. Ο λόγος αυτός φέρει το όνομα «κατασκοπία» εναντίον της χώρας μας. Έγκλημα το οποίο διαπράξατε ως πράκτορας των Δυτικών Κατασκοπικών Υπηρεσιών. Τόσο το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας όσο κι εμείς ως Διωκτική Υπηρεσία γνωρίζουμε πολύ καλά, σε ότι αφορά το άτομό σας, ότι πρόκειται για έναν πολύ επικίνδυνο και επιθετικό πράκτορα. Η ζημία που έχει προκληθεί εξαιτίας των ενεργειών σας εις βάρος της πατρίδας μας είναι τεράστια. Για τον λόγο αυτόν σας συνιστούμε, όσο είναι νωρίς ακόμα, να μας πείτε όλα όσα κάνατε εναντίον του κράτους μας και για ποιους το κάνατε αυτό».

     Ακολούθησαν μήνες ανακρίσεων που περιλάμβαναν ψυχολογική και σωματική βία. Οι οποίες εντείνονταν όσο ο «κατάσκοπος» δεν «ομολογούσε». Τον Μάρτιο του 1972 έγινε κεκλεισμένων των θυρών η δίκη-παρωδία του Μπακαλιού (ο πατέρας του είχε στο μεταξύ αφεθεί ελεύθερος μετά από έξη μήνες κράτησης). «Έτσι ξεκίνησε η θεατρική παράσταση «διεξαγωγή της δίκης», η οποία παίχτηκε στις 7 και 8 Μαρτίου 1972, με μοναδικό ακροατήριο κάποια μέλη της Στάζι και αποκλεισμό των μαρτύρων υπεράσπισης». Παρά την έλλειψη επαρκών αποδείξεων, καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση. Εξέτισε τα έξη από αυτά, καθώς μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, οι προξενικές αρχές της Ελλάδας στις δύο Γερμανίες, αποφάσισαν να συνδράμουν τον τιτάνιο αγώνα της συζύγου του έγκλειστου Μπακαλιού, Αγγέλας, η οποία με τη συνδρομή της Ευαγγελικής Εκκλησίας, έκανε ότι ήταν δυνατό για να αποφυλακιστεί ο σύζυγός της. Κάτι που έγινε στις 26 Μαΐου του 1976.

     Όλο αυτό το διάστημα ο Γιώργος Μπακαλιός αναρωτιόταν πως βρέθηκε στο στόχαστρο της διαβόητης Στάζι. Η απάντηση βρέθηκε στο αρχείο της, που είναι πια εύκολα προσβάσιμο σε κάθε ενδιαφερόμενο. Ο φάκελός του με τον κωδικό «OV Rhodos Reg.-Nr 2748/67 ήταν ιδιαίτερα κατατοπιστικός. «Ο όγκος των φακέλων είναι 38 τόμοι. Οι τόμοι αυτοί περιέχουν 11.800 σελίδες. Όλα αυτά για μένα. Τους μελέτησα και έφριξα. Περιείχαν απίστευτες λεπτομέρειες που τους μετέφεραν συνεργάτες τους καταδότες…», οι οποίοι ήταν Έλληνες-τους κατονομάζει αφού βρήκε το ονόματά τους στο φάκελό του-που κάποιοι είχαν βοηθηθεί από τον Μπακαλιό, όταν χρειάστηκαν τις υπηρεσίες του!  «Ίσως αναρωτηθεί κάποιος αν τα κίνητρα αυτών των συμπατριωτών μας, σπιούνων της Στάζι ήταν ιδεολογικά. Κανένας εξ αυτών, εξ όσων έμαθα, δεν υπήρξε μέλος κόμματος της Αριστεράς. […] Προφανώς τους πλήρωναν ή τους εκβίαζαν για προσωπικά θέματα ή και τα δύο μαζί».

     Ένα συγκλονιστικό βιβλίο, στο οποίο ο αναγνώστης, εκτός από την δραματική αφήγηση του Γιώργου Μπακαλιού, για τα όσα υπέστη, θα διαβάσει για τους τρόπους με τους οποίους η υπηρεσία ασφάλειας της ΛΔΓ, αποσπούσε τις «ομολογίες των εχθρών του κράτους», συνθλίβοντας τις ψυχές τους και διαλύοντας τις ζωές τους, με τα ψυχολογικά αλλά και σωματικά βασανιστήρια στα οποία τους υπέβαλλε.      

ΣΤΟΝ 5ο ΟΡΟΦΟ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
Σελ. 344, Απρίλιος 2022

      Ένα ακόμη αστυνομικό μυθιστόρημα του συγγραφέα Χ. Μαρκογιαννάκη, κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες.

     Αυτή τη φορά, ο χώρος που εκτυλίσσεται η ιστορία δεν είναι κάποιος απομονωμένος τόπος (όπως στο «Μυθιστόρημα Με Κλειδί),αλλά το κέντρο της Αθήνας. Πιο συγκεκριμένα ο 5^ος όροφος της Νομικής σχολής Αθηνών, όπου βρίσκεται ο Τομέας Εγκληματολογίας. Εκεί ένα πρωινό, έντρομες οι καθαρίστριες εντοπίζουν σε κάποιον διάδρομο δύο πτώματα βουτηγμένα στο αίμα. Όπως φάνηκε εκ των υστέρων, ήταν η καθηγήτρια Λαμπρινή Σιώμου και ο υποψήφιος διδάκτορας Άγγελος Κονδύλης, που είχαν δολοφονηθεί αργά το προηγούμενο βράδυ με πυροβόλο όπλο.

     Την υπόθεση αναλαμβάνει ο αστυνόμος, Χριστοφορος Μάρκου, ο οποίος επιστρέφει σε γνώριμα «λημέρια», αφού είχε πρόσφατα παρακολουθήσει εκεί για τρία εξάμηνα ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα. «…απέκτησε έτσι το δίπλωμα μεταπτυχιακής κατάρτισης στην εγκληματολογία […] απαιτούμενο τυπικό προσόν που του είχε στοιχίσει σε χρόνο και υπομονή…», αλλά που τον βοήθησε σε συνδυασμό με τις εξαιρετικές ικανότητές του να γίνει το Νο 2 στο τμήμα Εγκλημάτων κατά Ζωής και Ιδιοκτησίας (πρώην Ανθρωποκτονιών).

     «Η αρχική εικόνα έδειχνε πως πρώτη είχε δολοφονηθεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια Λαμπρινή Σιώμου. Η μορφή της σχηματίστηκε στο μυαλό του για πολλοστή φορά απ’ τη στιγμή που έμαθε το περιστατικό […] Στους φοιτητικούς κύκλους ήταν γνωστή ως Οχιά λόγω του χαρακτήρα της: αυστηρή, άκαμπτη, συχνά προσβλητική απέναντι στους φοιτητές αλλά και τους συναδέλφους της, μ’ ένα στόμα αγέλαστο που έσταζε φαρμάκι και με βλέμμα διαρκώς ειρωνικό, που συμπλήρωνε το σκληρό της παρουσιαστικό […] Στο ίδιο σημείο, πεσμένο πάνω στο σώμα της Σιώμου, βρέθηκε το πτώμα του Άγγελου Κονδύλη […] Το δεύτερο θύμα, υποψήφιος διδάκτορας, είκοσι οκτώ χρονών, είχε επιστρέψει το ίδιο εκείνο βράδυ απ’ το Παρίσι όπου έκανε την έρευνα για τη διατριβή του, και, άγνωστο γιατί, είχε βρεθεί λίγο μετά τις 23.οο στον Τομέα Εγκληματολογίας».

     Ο Μάρκου αποφασίζει το προφανές: να ξεκινήσει την αναζήτηση του δολοφόνου στο συγκεκριμένο Τμήμα. Αν και έχει κάποια γνώση των διαπροσωπικών σχέσεων των μελών του διδακτικού προσωπικού λόγω των πρόσφατων σπουδών του εκεί, αποφασίζει να ζητήσει βοήθεια. Και βρίσκει το ιδανικό πρόσωπο. «Η Βέρα Κώνστα, απόφοιτος της σχολής, συγκεκριμένα του Τμήματος Κοινωνιολογίας, είχε παρακολουθήσει μαζί με τον αστυνόμο και τον Κονδύλη, το ίδιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Τον τελευταίο χρόνο των προπτυχιακών και καθ’ όλη τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών της, για να τα βγάζει πέρα οικονομικά, δούλευε στη γραμματεία του τομέα με ανανεούμενες συμβάσεις, Συνέχισε εκεί και μετά την αποφοίτησή της, οπόταν οι γενικότερες περικοπές της είχαν στοιχίσει τη θέση της». Ήταν ο άνθρωπος που γνώριζε πολύ καλά «πρόσωπα και πράγματα» και λεπτομέρειες που κρυβόταν κάτω από την επιφάνεια.

     Ο Μάρκου, παρά την σημαντική βοήθεια της Κώνστα,  θα χρειαστεί να ενεργοποιήσει όλες του τις ικανότητες και την ευφυΐα του, ώστε να είναι «σίγουρος πλέον για το πρόσωπο που κρύβεται πίσω από τη διπλή ανθρωποκτονία».

     Όπως έχω γράψει και για το προηγούμενο βιβλίο του Χρήστου Μαρκογιαννάκη, είναι εμφανώς επηρεασμένος από την Agatha Christie και τον μυθιστορηματικό της ήρωα, τον πασίγνωστο Ηρακλή Πουαρό. Ειδικά όπως εκτυλίσσεται η ιστορία από την σελίδα 263, οι ομοιότητες είναι έντονες. Όπως ο Βέλγος ντετέκτιβ, ο αστυνόμος Μάρκου, θα συγκεντρώσει όλους τους εν δυνάμει ενόχους σε ένα δωμάτιο και με νοητικές ακροβασίες και σταδιακές αποκαλύψεις, θα υποδείξει στο τέλος τον πραγματικό ένοχο.        

 

ΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΑΒΙΛΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 422, Σεπτέμβριος 2022

      Το δεύτερο μυθιστόρημα του Α. Οικονόμου που περιγράφει «ένα συναρπαστικό κυνήγι θησαυρού από την Οθωμανική Ανατολή στην Αναγεννησιακή Δύση», κυκλοφόρησε πριν από μερικές εβδομάδες.

     Ένα χρόνο μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, δύο βουκελάριοι ιππότες, ο Βίκτωρ Νίμιτς και ο Θεοφάνης Αργέντης, που συνοδεύεται από τον 13χρονο γιο του Τηλέμαχο, ξεκινούν από την Αδριανούπολη, την τότε πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και παίρνουν την Εγνατία οδό με κατεύθυνση το Δυρράχιο. Εκτελούν μια σημαντική αποστολή που τους έχει αναθέσει η Μάρα Μπράνκοβιτς, θετή μητέρα του σουλτάνου Μωάμεθ Β! του Πορθητή. Πρέπει να μεταφέρουν με κάθε πρόσφορο τρόπο κάποια αντικείμενα στη Νάπολη. «…οι σάκοι αυτοί περιέχουν κάποια αντικείμενα σημαντικής αξίας που προέρχονται από την Κωνσταντινούπολη και τα οποία η τιμημένη κυρά μας επιθυμεί να παραδοθούν στον Βασιλιά της Νάπολης». Με τα δώρα της αυτά, η Μάρα, που έγινε γνωστή ως η «χριστιανή σουλτάνα», αφού παρά τον γάμο της με τον Μουράτ Β! (πατέρα του Μωάμεθ) το 1435, δεν άλλαξε την πίστη της, θέλει να δελεάσει τον Βασιλιά της Νάπολης, ώστε να επέμβει και να σώσει χριστιανικούς πληθυσμούς από την φονική ορμητικότητα των Οθωμανών. Όμως λίγο πριν φτάσουν στον προορισμό τους, δέχονται την επίθεση ληστών οι οποίοι αρπάζουν τον θησαυρό και δολοφονούν τους δύο ιππότες. Ο νεαρός Τηλέμαχος θα σωθεί σαν από θαύμα, αφού θα προλάβει να κρυφτεί.

     Παρά το γεγονός ότι αισθανόταν χαμένος και βρισκόταν σε μεγάλη σύγχυση, συνεχίζει προς το λιμάνι του Δυρραχίου. Εκεί τον εντοπίζει ο καπετάνιος Νικολό Μπρουμόντι, που θα αντιληφθεί την ευστροφία, θα τον πάρει μαζί του και θα τον στείλει στο μοναστήρι Cannaregio, όπου και θα γνωρίσει τον συνομήλικο του Αμαντέο. Άλλοτε μαζί κι άλλοτε χωριστά, θα περιπλανηθούν στις πόλης της Ιταλίας, όπου ανθίζουν ο πολιτισμός, οι τέχνες και οι επιστήμες, στην Ισπανία του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας την εποχή των διωγμών των Εβραίων και της ανακάλυψης της Αμερικής και στη νότια Γαλλία, στην περιοχή της Καρκασόν, κοντά στα Πυρηναία όρη. Χάρη στη μόρφωση που απέκτησε ο Τηλέμαχος, στην πορεία του αυτή θα έρθει σε επαφή με λόγιους, άρχοντες, ιερωμένους, διάσημους καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, αλλά και αλχημιστές που έψαχναν τη φιλοσοφική λίθο και το ελιξίριο της ζωής, όπως και μεθόδους για τη μετατροπή ευτελών υλικών σε χρυσάφι! Ακόμη βίωσε έρωτες, επιτυχίες, απογοητεύσεις. Προς το τέλος της ζωής του, επέστρεψε στην Ανατολή. Εντιρνέ (Αδριανούπολη), Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη. Ποτέ όμως δεν ξέχασε την υπόσχεση που είχε δώσει στον εαυτό του, εκείνη τη φοβερή ημέρα που έγινε μάρτυρας της άγριας δολοφονίας του πατέρα του και της διαρπαγής του θησαυρού. Να βρει και να εκδικηθεί τους ληστές-δολοφόνους, αλλά και να καταφέρει να συγκεντρώσει τα πολύτιμα αντικείμενα που τους εμπιστεύτηκε η σουλτάνα Μάρα.

     Πεντακόσια χρόνια αργότερα, τρεις φίλοι από τη Θεσσαλονίκη, βρίσκουν ένα χειρόγραφο στο οποίο ο Αμαντέο, αφηγείται τη ζωή του φίλου του. «Διήγηση του Αμαντέο, ταπεινού δούλου του Θεού για τα έργα και τις ημέρες του Τηλέμαχου Αργέντη. Γράφεται στην Άβιλα, στο Βασιλικό Μοναστήρι του Αγίου Θωμά, εν έτει σωτηρίω 1524». Με οδηγό το χειρόγραφο αυτό, θα προσπαθήσουν να ακολουθήσουν την πορεία του Τηλέμαχου από την μια άκρη της Ευρώπης στην άλλη κι αν μπορέσουν να ανακαλύψουν το όποιο μέρος του θησαυρού κατάφερε να ανακτήσει. Απέναντί τους θα βρουν κυκλώματα αρχαιοκαπήλων, που δεν θα διστάσουν να διαπράξουν ακόμη και δολοφονίες, φτάνει να πετύχουν τους σκοπούς τους. Οι τρεις φίλοι, θα χρειαστεί να επανατοποθετηθούν απέναντι σε σχέσεις φιλικές κι ερωτικές, να επανεξετάσουν πτυχές της ζωής τους και να κάνουν υπερβάσεις σε πολλούς τομείς, μέχρι να αποκαλυφθεί η αλήθεια.

     Όσοι γνωρίζουν τον Α. Οικονόμου, ξέρουν ότι πρόκειται για έναν πολυταξιδεμένο και βαθύτατα καλλιεργημένο άνθρωπο, με εξαιρετικού εύρους γνώσεις για πολλούς τομείς της Τέχνης και του Πολιτισμού. Αυτές τις εμπειρίες και τις γνώσεις τις «εκμεταλλεύεται» κι αφού τις εντάξει στον ευφάνταστο μύθο του έργου του, μας προσφέρει μια συναρπαστική περιδιάβαση στην δυτική Ευρώπη που αφήνει πια πίσω της τον σκοτεινό Μεσαίωνα και βιώνει την Αναγέννηση. Αλλά και στην Ανατολή που βρίσκεται υποταγμένη στην ανερχόμενη δύναμη των Οθωμανών κι ακολουθεί μια διαφορετική, αλλά εξίσου ενδιαφέρουσα πορεία.

     Το μυθιστόρημα «Τα Χειρόγραφα Της Άβιλα», που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ιστορικό, είναι ένα συναρπαστικό και ξεχωριστό ανάγνωσμα που θα προσφέρει ώρες αναγνωστικής απόλαυσης σε όποιον το διαβάσει.

     H πρώτη παρουσίαση του βιβλίου, θα γίνει στη Νάουσα, σήμερα, Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2022, στις 19.00, στην αίθουσα «Βέτλανς» του Πολυχώρου Πολιτισμού «Χρ. Λαναράς».           

Ο ΩΝΑΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΣΜΗΝΑΓΟΣ Χ

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ

Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Σελ. 375, Απρίλιος 2022

      Μια εξαιρετική μελέτη για την επαναλειτουργία της πολιτικής αεροπορίας της Ελλάδας μετά την Κατοχή, παρουσιάζει ο Α. Χεκίμογλου.

     Μετά από εξαντλητική έρευνα σε αρχεία (όπως π.χ. τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, το Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, της Εθνικής Τράπεζας, του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Καραμανλής» και άλλα πολλά), εκτενή βιβλιογραφία και δημοσιεύματα του τύπου, αφηγείται την συναρπαστική ιστορία της αναγέννησης της πολιτικής αεροπορίας που έμεινε χωρίς ούτε ένα αεροπλάνο μετά την Κατοχή, αλλά και τον σημαντικό, κομβικό ρόλο που έπαιξε σε αυτή την ιστορία, μια προσωπικότητα που λίγοι γνωρίζουν: ο απόστρατος σμηναγός Στέφανος Ζώτος. «Δεν θα διαβάζατε αυτές τις γραμμές σήμερα, εάν η ιστορία του σμηναγού ε. α. Στέφανου Ζώτου και των Τεχνικών Αεροπορικών Εκμεταλλεύσεων (ΤΑΕ)-της αεροπορικής εταιρείας που είχε ιδρύσει το 1946-δεν είχε τα χαρακτηριστικά ενός πολιτικού θρίλερ, σαν εκείνα που γέννησε η μεταπολεμική πραγματικότητα της Ελλάδας. Αλλά κι ενός αφηγήματος που διαβάζεται μονάχα πίσω από τις γραμμές της ειδησεογραφίας και αποκαλύπτεται μέσα από εκρήξεις και ανατροπές. Διότι η ιστορία της ΤΑΕ και της πολιτικής αεροπορίας, πέρα από μια φοβερή επιχειρηματική ιστορία, είναι και ένα αφήγημα από αυτά που επιβεβαιώνουν ότι η πραγματικότητα μπορεί να ξεπεράσει σε πλοκή ως και τη ζωηρότερη φαντασία».

     Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, φαίνεται ανάγλυφα η προσπάθεια της Βρετανίας σε συνεργασία με πολιτικές προσωπικότητες των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων να διατηρήσει τα τελευταία ψήγματα επιρροής στη χώρα μέσω της επιχειρηματικής διείσδυσης στο χώρο των αερομεταφορών. Αλλά και η «επέλαση» του οικονομικού γίγαντα, δηλ. των ΗΠΑ, που έχοντας βγει με την οικονομία της αλώβητη (για να μην πω ενισχυμένη) από τον πόλεμο, προσπαθούσε να αποκτήσει πρόσβαση σε όλο τον δυτικό κόσμο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, μέσω μιας επένδυσης της αεροπορικής εταιρείας TWA. Αλλά και οι παλινωδίες, τα πισωγυρίσματα, οι υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν σε βάρος του Ζώτου, του οποίου η ιστορία είναι ελάχιστα γνωστή μέχρι σήμερα. «Η περίπτωση του Στέφανου Ζώτου-η αλλιώς του «Σμηναγού Χ» όπως ήταν το ψευδώνυμο με το οποίο υπέγραφε καυστικά άρθρα ως εν ενεργεία στρατιωτικός στον Μεσοπόλεμο-είναι μοναδική στην ελληνική επιχειρηματική ιστορία. Και θα ήταν, πραγματικά αμαρτία να μην διασωθεί στις επόμενες γενιές η ιστορία ενός ανθρώπου που, μέσα από τα ερείπια της Ελλάδας, ξανάφτιαξε από το μηδέν την πολιτική αεροπορία».

     Έχουμε στα χέρια μας μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, που βασισμένη σε στοιχεία κάποια από τα οποία βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, παρουσιάζει τις ζυμώσεις και το παρασκήνιο των ενεργειών που οδήγησαν στην δημιουργία της Ολυμπιακής Αεροπορίας-που υφίσταται μέχρι σήμερα, αν και πολύ συρρικνωμένη- και η οποία κατέληξε στον Αριστοτέλη Ωνάση, στα χέρια του οποίου γνώρισε μέρες ανάπτυξης και διεθνούς φήμης

ΚΙΚΗ ΤΣΙΛΙΓΓΕΡΙΔΟΥ

 

     Γεννήθηκε στην Τσεχία όπου έζησε μέχρι τα έξη της χρόνια. Μεγάλωσε και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη. Εργάζεται ως δημοσιογράφος στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Έργα της: «Βυθισμένος Ουρανός» (2019, Bell), «Πύρινη Κόλαση» (2020, Bell), «Κρύο Δέρμα» (2021, Bell), « Η Τελευταία Θυσία» (2022, Bell).

   

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «η Τελευταία Θυσία;

- Δεν υπήρξε κάτι συγκεκριμένο. Έχω μία σειρά από ιδέες για θρίλερ, μου αρέσει πολύ —όπως σε πολύ κόσμο— η «αρχετυπική» εικόνα ενός σίριαλ κίλερ, και μάλιστα σε ένα χωριό της Χαλκιδικής, ένα παραθαλάσσιο, κάπως τουριστικό χωριό. Μου άρεσε πολύ η συνθήκη αυτή, το «στοιχειωμένο» από τον δολοφόνο χωριό. Επίσης, ήθελα να ξεφύγω λιγάκι από την Αθήνα της Στέλλας Άνταμς. Η «Τελευταία Θυσία» στηρίζεται στις ανατροπές της και στα ξαφνιάσματα που δίνει στον αναγνώστη. Αυτό ήταν πολύ βασικό για να την ξεκινήσω.

 

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

- Όχι. Θέλω να γράφω όσο πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες μπορώ.

 

     Χρησιμοποιείτε κυρίως γυναίκες ως κεντρικούς χαρακτήρες στα έργα σας, (Στέλλα Άνταμς, Ισμήνη, Ρεβέκκα). Αυτό γίνεται επειδή θεωρείτε ότι μπορείτε να αποτυπώσετε την πολύπλοκη γυναικεία ψυχοσύνθεση καλύτερα ούσα και η ίδια γυναίκα;

- Αυτό ισχύει οπωσδήποτε, εκ των πραγμάτων. Από την άλλη, έχω πολλές συγκεκριμένες ιδέες που στηρίζονται σε γυναίκες ηρωίδες. Η «Τελευταία Θυσία» δεν θα μπορούσε να έχει άντρες πρωταγωνιστές, σε καμία περίπτωση.

 

     Από όσα γράφετε στο τελευταίο σας μυθιστόρημα, νομίζω ότι σας απασχολεί ιδιαίτερα η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία.

- Σαφώς, δεν γίνεται διαφορετικά. Όλες τις γυναίκες μάς απασχολεί. Αλλά τα βιβλία είναι κάτι άλλο. Είναι θρίλερ, έχουν δολοφόνους, έχουν «κακούς» και «καλούς», έχουν θύματα, παρεξηγήσεις, ψέματα, πλεκτάνες, δράση, πιστόλια, μαχαίρια, πτώσεις από γκρεμούς — δεν είναι «πολιτικά» βιβλία σε καμία περίπτωση, δεν είναι «φεμινιστικά». Είναι αυτό που λέμε «ψυχαγωγικά». Τώρα, αν ο καμβάς, το πλαίσιό τους, έχει «πατριαρχική» βάση, την έχει επειδή αυτή είναι η πραγματικότητα. Περιγράφω πράγματα που γίνονται, ή που θα μπορούσαν να γίνουν, σήμερα. Και σήμερα τα πράγματα είναι έτσι.

 

     Σε όλα σχεδόν τα μυθιστορήματά σας, κάποιος από τους χαρακτήρες υφίσταται ακρωτηριασμό. Αυτό γίνεται για να αυξηθεί το σασπένς ή υπάρχει άλλη αιτία;

- Συμβαίνει γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Η ζωή είναι γεμάτη πληγές, όλοι μας έχουμε από μία ή και περισσότερες.

 

     Νομίζετε ότι υπάρχει γυναικεία (και δεν εννοώ την γεμάτη στερεότυπα ροζ ελαφριά μυθιστορία) και ανδρική λογοτεχνία;

- Ναι, ασφαλώς και υπάρχουν μυθιστορήματα που οι συγγραφείς τους έχουν στο μυαλό τους κατά κύριο λόγο άντρες αναγνώστες ή κύριο λόγο γυναίκες αναγνώστριες. Ο καθένας μπορεί να επιλέξει όποιο κοινό θέλει, ή και όλο το κοινό. Αναφορικά, πάλι, με τη «ροζ» μυθιστορία, είμαι σίγουρη πως και εκεί υπάρχουν καλά και κακά βιβλία. Από την άλλη, και η αστυνομική λογοτεχνία είναι γεμάτη στερεότυπα. Για παράδειγμα, δεν ξέρω μεγαλύτερο στερεότυπο από την «κοινωνική κριτική» μεγάλου μέρους της σκανδιναβικής σχολής.

 

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

- Ασφαλώς, αν και με πολλές-πολλές διαβαθμίσεις. Κάθε βιβλίο είναι διαφορετικό από όλα τα άλλα. Τα περισσότερα είδη, από την άλλη, και γενικά τα περισσότερα μυθιστορήματα, θέλουν να κάνουν κάτι πολύ συγκεκριμένο. Ας πούμε, να κρατήσουν καλή συντροφιά στον αναγνώστη τους. Δεν έχουν έναν πιο «υψηλό» στόχο. Αλλά ήδη αυτό είναι τρομερά σημαντικό, για να μην πω ότι είναι το πιο σημαντικό από όλα.

 

 

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

- Όταν πήρα μαθήματα δημιουργικής γραφής.

 

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

- Χασκογελούσα, αν θυμάμαι καλά. :-)

 

      Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

- Δεν συμβαίνει κάτι. Απλώς ζουν με τους αναγνώστες τους, κι αυτό είναι υπέροχο. Ό,τι πιο καλό μπορώ να σκεφτώ. Αναφορικά, όμως, με τη Στέλλα Άνταμς, ναι, εκεί είναι διαφορετικά τα πράγματα. Η Στέλλα Άνταμς έχει αποκτήσει σάρκα και οστά, κατά κάποιο τρόπο, και λογικά είναι κάπου εκεί έξω και αποδίδει δικαιοσύνη. Με τον τρόπο της. Που δεν είναι και ο ιδανικότερος, αλλά είναι αυτός που ξέρει καλά.

 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

- Ναι, νομίζω πως δεν είναι πολύ εύκολο να γράφεις για πράγματα που σου είναι ξένα. Αναφορικά με την «Τελευταία Θυσία», που έχει ηρωίδες δεκαεξάχρονα κορίτσια σε έναν μικρό τόπο και τριανταεξάχρονες γυναίκες —είναι οι ίδιες, μια εικοσαετία μετά—, ναι, ασφαλώς και έχω νιώσει όλα τα συναισθήματα όλων τους. Όλες μας τα έχουμε νιώσει. Απλώς δεν αρχίσαμε να σκοτώνουμε κόσμο και να εξυφαίνουμε την εκδίκησή μας.

 

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

- Η αρχική μου αντίδραση ήταν να γράψω «όχι», αλλά τελικά ναι, έχω πολλά κοινά με όλες τους. Καμία δεν είναι εντελώς «κακιά» άλλωστε, ή δεν υπήρξε εντελώς κακιά αρχικά. Οπότε ναι, όλες μοιάζουμε μεταξύ μας, όπως μοιάζουν πολλές φυσιολογικές γυναίκες μεταξύ τους. Αλλά είπαμε, στο βιβλίο κάποιες από όλες παύουν να είναι φυσιολογικές από ένα σημείο και μετά. Κάποιες μπορεί να γίνουν τέρατα.

 

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

- Ο άντρας μου.

 

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

- Αυτός που διαβάζει στο κρεβάτι του πριν κοιμηθεί. Αλλά που δεν κοιμάται τελικά.

 

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

- Όχι. Έχω όλο το μυαλό μου συγκεντρωμένο στην ιστορία. Αυτό είναι που με νοιάζει. Να γραφτεί έτσι που να μην κρύβει τίποτε μεν, να είναι εκατό τα εκατό ειλικρινής, αλλά να τα δείχνει όλα από περίεργες οπτικές γωνίες.

 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

- Δεν νομίζω, όχι… Απλώς έχω σκεφτεί πολύ κάποια θέματα που θίχτηκαν με αφορμή τα βιβλία, αναφορικά κυρίως με τη βία που υφίστανται οι γυναίκες ηρωίδες. Όμως δεν είναι κάτι που σκοπεύω να εγκαταλείψω, γιατί είναι κάτι «βγαλμένο από τη ζωή», όπως λέμε. Δεν το έχει γεννήσει το μυαλό μου. Το αντίθετο συμβαίνει: στην πραγματική ζωή οι γυναίκες υφίστανται πολύ χειρότερα από αυτά που γράφω εγώ.

 

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

- Ασφαλώς, και σε ποιον δεν αρέσει; Οι παρουσιάσεις ειδικά, ή τα signing, οι εκθέσεις και τα φεστιβάλ βιβλίου, είναι τα καλύτερά μου. Αλλά και τα μηνύματα μου αρέσουν, τόσο από παλιούς γνωστούς και φίλους, όσο και από αγνώστους που απλώς είχαν την καλοσύνη να στείλουν δυο λόγια για να σου πουν ότι πέρασαν καλά με το βιβλίο σου. Ξαναλέω, σε όλους αρέσουν αυτά, είναι από τα πιο όμορφα κομμάτια της δουλειάς.

 

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

- Ναι, βέβαια. Η ίδια η Στέλλα Άνταμς αναπτύχθηκε πάρα πολύ και εκτός βιβλίων. Ακούγεται ίσως κάπως παράδοξο αυτό, αλλά είναι αλήθεια. Σχεδόν δεν με νοιάζει αν διάβαζα ιστορίες της Στέλλας Άνταμς γραμμένες και από άλλους συγγραφείς. Ή μάλλον, από άλλες. Ίσα-ίσα, θα μου άρεσε.

 

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

- Έχω διαβάσει, και εξακολουθώ να διαβάζω, πολλά αστυνομικά μυθιστορήματα και ψυχολογικά θρίλερ, όλα τα είδη και υποείδη του crime, ένα πάρα πολύ μεγάλο κομμάτι της ευρωπαϊκής και αμερικανικής παραγωγής όλου του 20ού αιώνα, και της πρώτης εικοσαετίας του 21ου. Διαβάζω και άλλα είδη, φυσικά, αλλά το crime είναι το στοιχείο μου. Έχω πολλούς αγαπημένους συγγραφείς — οι περισσότεροι είναι γυναίκες. Μακάρι να μπορούσα να επηρεαστώ από όλους και όλες τους. Δεν είναι εύκολο να επηρεάζεσαι, νομίζω. Όπως δεν είναι εύκολο και να μιμείσαι. Μακάρι να ήταν!

 

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

- Είναι πολύ μοναχική και δύσκολη δουλειά, που απαιτεί καθαρό μυαλό, μεγάλη προετοιμασία, πολλή σκέψη, πολύ καλό σχεδιασμό και κυνήγι των λαθών μέχρι το τέλος. Όλα πρέπει να ισορροπούν όπως τα είχες αρχικά στο μυαλό σου. Το γράψιμο είναι μια ευκαιρία να φτιάξω τις δικές μου ιστορίες, τα δικά μου εγκλήματα. Να δημιουργήσω καινούργιους ήρωες, άλλες πλοκές, νέα μυστήρια. Αυτό είναι το πιο όμορφο κομμάτι της υπόθεσης. Να αφηγείσαι τα ίδια, γνωστά, πανανθρώπινα πάθη, με νέο τρόπο. Ή μάλλον με τον δικό σου τρόπο.

 

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας; Και κάτι ακόμη: η Στέλλα Άνταμς θα επανεμφανιστεί σε κάποιο μυθιστόρημά σας στο μέλλον;

- Ναι και στα δύο. Του χρόνου το καλοκαίρι θα κυκλοφορήσει ένα καινούργιο θρίλερ, και μάλιστα αυτή τη φορά θα είναι τοποθετημένο εκτός συνόρων. Όσο για τη Στέλλα Άνταμς, ναι, κάποια στιγμή θα ξανάρθει. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Δεν είναι γυναίκα που μπορείς να την κρατήσεις για πολύ αιχμάλωτη.

         Σας ευχαριστώ πολύ

 

 

ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΠΡΩΙΝΟ

ΛΕΜΟΝΙ ΣΝΙΚΕΤ
Μετάφραση ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΙΑΝΝΙΣΗΣ
Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Σελ. 257, Μάρτιος 2022

      Το Λ. Σνίκετ, είναι το ψευδώνυμο του συγγραφέα, σεναριογράφου και μουσικού Ντάνιελ Χάντλερ. Αν κι έχει γράψει μυθιστορήματα με το πραγματικό του όνομα (στα ελληνικά κυκλοφορεί το «Γιατί Τα Χαλάσαμε») έγινε πολύ γνωστός με τη σειρά βιβλίων με τίτλο «Μια Σειρά Από Ατυχή Γεγονότα», που υπέγραψε με ψευδώνυμο.

     Στο νέο του μυθιστόρημα, ο συγγραφέας ένα πρωί βρίσκει κάτω από την πόρτα του ένα σημείωμα που περιλαμβάνει τη φράση «Έφαγες δηλητήριο για πρωινό». Το ιδιαίτερο, ξεχωριστό βιβλίο που κρατάμε στα χέρια μας, περιγράφει την αναζήτηση του επίδοξου δολοφόνου, αλλά και του συστατικού που περιλαμβάνονταν στο πρωινό του, και περιείχε το δηλητήριο. «Σήμερα βγήκα από το σπίτι μου για να ακολουθήσω έναν άγνωστο, αλλά εξαφανίστηκε. Επισκέφθηκα ένα τεϊοποτείο όμως το βρήκα κλειστό. Μίλησα στη μελισσοκόμο μου και με κατηύθυνε προς το νερό. Βούτηξα στο νερό και σκέφτηκα το σουπερμάρκετ. Δραπέτευσα από το σουπερμάρκετ και πήγα στο πάρκο. Έπεσα στο πάρκο και έκανα μια συζήτηση. Η συζήτηση ήταν φανταστική κι έτσι έθεσα ένα ερώτημα. Αλλά το ερώτημα δεν είχε απάντηση και στο μεσοδιάστημα συνέχιζα να σκέφτομαι και να κρατάω σημειώσεις και δεν είμαι σίγουρος ότι κάποια από αυτές έχει έστω και την παραμικρή αξία».

     Αυτή η αναζήτηση, γεμάτη υποψίες, εικασίες, ανατροπές και συνεχείς αναθεωρήσεις, δίνει στον συγγραφέα τη δυνατότητα να θέσει με χιούμορ («… αγαπώ τις βιβλιοθήκες. Και μόνο το να βρίσκομαι σε μια βιβλιοθήκη και να ανασαίνω τον αέρα μέσα στον οποίο έχει μαζευτεί όλη η λογοτεχνία είναι φοβερό συναίσθημα που συχνά μου φέρνει δάκρυα, παρόλο που κάλλιστα αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στην ελαφριά αλλεργία που έχω στη σκόνη») καίρια ερωτήματα. Για τον κόσμο, τη λογοτεχνία, την έμπνευση, την συγγραφή και κυρίως για την φιλοσοφία, την οποία αναφέρει αρκετές φορές. «Αυτό είναι η φιλοσοφία, πάνω κάτω η χρήση της σκέψης για να λύσεις κάποιο πρόβλημα» ή «Θα έλεγε κανείς ότι τα μεγαλύτερα φιλοσοφικά ερωτήματα δεν δημιουργήθηκαν για να απαντηθούν, αλλά για να κάνουν τον κόσμο να σκέφτεται».

     Το «Δηλητήριο Για Πρωινό», είναι ένα ξεχωριστό και διαφορετικό βιβλίο. Είναι όμως σίγουρο ότι θα το απολαύσετε!  

ΕΝΣΥΝΕΙΔΗΤΟΣ ΦΟΝΟΣ

ΚΑΡΣΤΕΝ ΝΤΟΥΣ
Μετάφραση ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ/ΤΕΟ ΒΟΤΣΟΣ
Εκδόσεις ΚΨΜ

Σελ. 414, Ιούνιος 2022

      Το μυθιστόρημα «Ενσυνείδητος Φόνος» είναι το πρώτο του δικηγόρου και σεναριογράφου Κ. Ντους.

     Ο Μπγιορν Ντίμελ, είναι ποινικολόγος που εργάζεται στο Βερολίνο «σε ένα μετρίων διαστάσεων δικηγορικό γραφείο με ειδίκευση στο οικονομικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων και όλων των ποινικών σκελών». Επειδή αντιμετωπίζει κάποιες δυσκολίες στον γάμο του, η γυναίκα του Καταρίνα, του «προτείνει» (αν και η σωστή λέξη είναι εξαναγκάζει) να παρακολουθήσει κάποιες συνεδρίες coaching ενσυνείδησης. «Η πρώτη μου επαφή με την ενσυνείδηση ήταν καθαρό στρες. Η γυναίκα μου, η Καταρίνα, ήθελε, ντε και καλά, να με κάνει να χαλαρώσω. Προκειμένου να δουλέψω πάνω στην εξαντλημένη αντοχή μου, στην ελλειμματική μου φερεγγυότητα, πάνω στον αντεστραμμένο κόσμο των αξιών μου. Προκειμένου να δώσουμε μια ακόμα ευκαιρία στο γάμο μας».

     Καθήκον του Ντίμελ στην δικηγορική εταιρεία, είναι να εξυπηρετεί τις υποθέσεις του Ντράγκαν Σέργκοβιτς «…ο πελάτης ήταν ύποπτος. Ωστόσο, ο χαρακτηρισμός ύποπτος για το είδος των δουλειών που έκανε ο Ντράγκαν ήταν τουλάχιστον υποτιμητικός». Η συνεργασία τους είναι υποδειγματική! Ο Ντίμελ καταφέρνει με «βιτρίνα» μια σειρά νόμιμων επιχειρήσεων, να «ξεπλένει» τα περισσότερα από τα έσοδα των παράνομων δραστηριοτήτων (πορνεία, εμπόριο ναρκωτικών, όπλων και… γενικό λαθρεμπόριο) και να τον απαλλάσσει από τις επιπτώσεις των ελέγχων των φορολογικών αρχών!

     Το πρωινό ενός Σαββάτου, κι ενώ ο Ντίμελ ετοιμάζεται να απολαύσει ένα σαββατοκύριακο παρέα με την τετράχρονη κορούλα του σε ένα παραλίμνιο εξοχικό που ανήκει στον Σέργκοβιτς και του παραχώρησε για αυτό τον λόγο, δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον πελάτη του. Πρέπει να συναντηθούν οπωσδήποτε. Όταν συναντιούνται ο πελάτης του τον ενημερώνει ότι μπλέχτηκε σε έναν εντελώς βλακώδη καβγά στη διάρκεια του οποίου δολοφόνησε το Νο2 μιας αντίπαλης συμμορίας σε ένα parking της εθνικής οδού. Όλα θα πήγαιναν καλά, αφού άλλοι μάρτυρες δεν υπήρχαν, αν την ώρα της δολοφονίας δεν έμπαινε στο parking ένα λεωφορείο με 50 παιδιά, τα περισσότερα από τα οποία κατέγραψαν τη σκηνή με τα κινητά τους τηλέφωνα και πρόλαβαν ήδη να την ανεβάσουν στο internet!

      Ο Ντίμελ, θέλει να βοηθήσει τον πελάτη του, αλλά και είναι αποφασισμένος να μην χάσει το σαββατοκύριακο με την κόρη του. Οι συνεδρίες ενσυνείδησης, θα τον βοηθήσουν να τα καταφέρει, αλλά και να προχωρήσει αρκετά βήματα πιο πέρα…

     Σπάνια με βιβλίο που περιέχει τόσες σκηνές ωμής βίας έχω γελάσει τόσο πολύ. Το μυθιστόρημα είναι ένα κλασικό θρίλερ. Με σασπένς, αγωνία, ένταση, ανατροπές αλλά είναι γραμμένο με τρόπο διασκεδαστικό και χιούμορ διάχυτο σε κάθε σελίδα. Εξαιρετικό!