ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

JEREMY BLACK
Μετάφραση ΠΕΤΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Σελ. 459, Μάρτιος 2023

      Στην πολύ ενδιαφέρουσα σειρά «Μικρή Ιστορία» κυκλοφόρησε το βιβλίο ενός από τους πιο γνωστούς ιστορικούς της εποχής μας, του Τζ. Μπλάκ, με θέμα τη Μεσόγειο, την οποία θεωρεί ως μια από τις κεντρικές σκηνές της παγκόσμιας Ιστορίας και την οποία επιχειρεί να περιγράψει από διαφορετικές σκοπιές. «Η ανά χείρας ιστορία επικεντρώνεται στην εμπειρία του ταξιδιού: του ταξιδιού για τουριστικούς, εμπορικούς, πολεμικούς, μεταναστευτικούς, πολιτιστικούς και πολλούς άλλους λόγους. Και μιλάμε για λογιών-λογιών ταξιδιώτες, από ηγεμόνες έως δούλους και από εμπόρους έως πειρατές, με πολλές και διάφορες επιδιώξεις. Από την αρχαιότητα και τους Φοίνικες που ταξίδευαν για εμπορικούς λόγους, θα φτάσουμε στον σύγχρονο τουρίστα, που απολαμβάνει την ελευθερία του ιστιοπλοϊκού ή τις ανέσεις του κρουαζιερόπλοιου».

     Η αφήγηση ξεκινά πολύ νωρίς. Πολύ πριν την «ανθρώπινη καταγραφή». Όταν η Μεσόγειος ήταν μια διαρκώς κλειστή θάλασσα που συρρικνωνόταν συνεχώς, η οποία δεν επικοινωνούσε με τον Ατλαντικό ή τον Εύξεινο Πόντο. Αυτό μέχρι την εποχή του Ζάγκλειου Κατακλυσμού, όταν το «φράγμα» που ένωνε το Μαρόκο με την Ισπανία κατέρρευσε και άρχισαν να εισρέουν στην Μεσογειακή λεκάνη που είχε σχεδόν αποξηρανθεί, τεράστιες ποσότητες νερών.

     Στην συνέχεια εξετάζεται η περίοδος της αρχαιότητας, όταν Αιγύπτιοι, Έλληνες και Φοίνικες πραγματοποιούσαν ταξίδια χωρίς χάρτες ή άλλα όργανα ναυσιπλοΐας με μόνο εφόδιο την εμπειρία, το κουράγιο και την αναζήτηση είτε του πλουτισμού είτε αυτής καθαυτής της περιπέτειας.

     Από το 30 π. Χ. μέχρι το 630 μ. Χ., η Μεσόγειος βρισκόταν υπό τον πλήρη έλεγχο των Ρωμαίων, οι οποίοι κυριαρχούσαν και έλεγχαν το μεγαλύτερο μέρος των παράκτιων περιοχών.

     Τα επόμενα κεφάλαια αναφέρονται στις προσπάθειες διαφόρων πόλεων και περιοχών (δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμη για κρατικές οντότητες), να αποκτήσουν τον έλεγχο, ναυπηγώντας όλο και πιο αξιόπλοα σκάφη με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δύναμη πυρός. Βενετία, Γαλλία, Ισπανία, Γένοβα μαζί με τους Οθωμανούς, τους Αλγερινούς τους Τυνήσιους και άλλους, διαγκωνίζονται να κρατήσουν ανοιχτούς τους διαύλους για τα εμπορικά τους πλοία, τα οποία συχνά συνοδεύονται από πολεμικά, για την προστασία τους από στόλους των ανταγωνιστών ή από τη μάστιγα των πειρατικών επιθέσεων.

     Μέχρι που τον 18^ο αιώνα, μπαίνει δυναμικά στη Μεσόγειο η Βρετανία της οποίας το αξιόμαχο ναυτικό κυριαρχεί ήδη σε θάλασσες ακόμη πιο αφιλόξενες.

     Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι εξετάζονται σε χωριστό κεφάλαιο, όπως και η εποχή από το 1945 μέχρι σήμερα, ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συμπεράσματα που εξάγει ο φημισμένος ιστορικός και καθηγητής που κλείνει με αυτόν τον τρόπο το εξαιρετικό αυτό και ιδιαίτερο βιβλίο του: «Η γοητεία της Μεσογείου οφείλεται και στο γεγονός ότι είναι τόσο μεγάλη η δύναμη των ιστορικών τεκμηρίων ώστε να είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε αυτή τη διεργασία. Πρόκειται για μια περιοχή που η ιστορία δίνει ένα ιδιαίτερα βροντερό παρών και η οποία έχει διαδραματίσει κεφαλαιώδη ρόλο στην ιστορία της ανθρωπότητας».

     Το πολύ αξιόλογο αυτό βιβλίο, συμπληρώνει επιλεγμένη-δυστυχώς μόνο ξενόγλωσση-βιβλιογραφία και ευρετήριο.