ΚΑΣΕΤΙΝΑ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΟΥΝΟΥΝΗ-ΠΟΛΥΒΙΟΥ

Εκδόσεις Ε.Ο.ΛΙΒΑΝΗΣ

Σελ. 651, 2019

     Ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, που θέτει πολλά ερωτήματα και περιέχει εξίσου πολλά μηνύματα, είναι το «Κασετίνα», της Θ. Κουνούνη.

     Στο μυθιστόρημα, πρωταγωνιστούν οι δίδυμες Χελένα και Ραχήλ Κράους, καρπός του γάμου μιας γερμανίδας, της Άιλι κι ενός εβραίου του Θίοντορ, που γνωρίστηκαν στο ψυχιατρικό ίδρυμα Ζόνεσταϊν, κοντά στη Δρέσδη, όπου εργάζονταν ως γιατροί. Κι ενώ η Χελένα ήταν «φυσιολογική», η Ραχήλ, είχε ένα ιδιαίτερο μυαλό και μια τρομακτική μνήμη. Δεν ένιωθε τα συναισθήματα που ένιωθαν οι άλλοι άνθρωποι, κάτι που με τη φροντίδα της οικογένειάς της άλλαξε ως ένα βαθμό. Από την άλλη, έφτανε να δει ή να διαβάσει κάτι μια φορά και το θυμόταν για πάντα.

     Το Ζόνεσταϊν, το 1940, μετατράπηκε από κέντρο ψυχιατρικής φροντίδας, σε κέντρο εξόντωσης, στα πλαίσια του προγράμματος ευγονικής των Ναζί με το κωδικό όνομα Τ4. Ο Θίοντορ, μπόρεσε παρά την καταγωγή του να διατηρήσει για λίγο τη δουλειά του και βοήθησε με τον τρόπο του να σωθούν κάποιες ζωές. «Όπως φάνηκε όμως, υπήρξαν οι κατάλληλοι επιστήμονες, υποστηρικτές της κυβέρνησης που παρακολουθούσαν τα βήματά του και θα φρόντιζαν να τον κρατήσουν στη θέση του. Έστω κι αν δεν ήξεραν ακριβώς τι ετοίμαζε, οι μελέτες του, οι αναφορές των ερευνών του ήταν αρκετές για να πειστούν πως ο άνθρωπος αυτός θα τους ήταν πολύ χρήσιμος». Αργότερα βέβαια, τόσο αυτός, όσο και οι κόρες του συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς. Εκεί η Ραχήλ, λόγω της ιδιαιτερότητας της μνήμης της, τράβηξε την προσοχή του διαβόητου γιατρού Γιόζεφ Μένγκελε. Αυτός της έδινε να διαβάσει τις σημειώσεις του, για τα απάνθρωπα πειράματα που έκανε σε κρατούμενους του στρατοπέδου και τη χρησιμοποιούσε σαν ζωντανό αρχείο, αφού στη συνέχεια κατέστρεφε τις σημειώσεις-αποδείξεις των σαδιστικών του πειραμάτων. Όσο η Ραχήλ, ήταν χρήσιμη, η ζωή της Χελένα δεν κινδύνευε. Όταν όμως απομακρύνθηκε από το στρατόπεδο (ο Κόκκινος Στρατός πλησίαζε κι ο Μένγκελε ήθελε να διαφυλάξει το πολύτιμο «αρχείο» του), οδηγήθηκε αμέσως στους θαλάμους των αερίων, οι οποίοι δούλευαν σε εντατικούς ρυθμούς μέχρι την τελευταία στιγμή.

     Η Ραχήλ, από ένα καπρίτσιο της τύχης διασώθηκε και επέζησε. Άλλαξε όνομα και μετανάστευσε στην Αμερική. Όμως η φρίκη που είχε ζήσει τη στοίχειωνε. Και φοβόταν ότι ο χρόνος που περνά θα σβήσει τις μνήμες και οι άνθρωποι θα οδηγηθούν να κάνουν τα ίδια λάθη. Γι’ αυτό θέτει σαν σκοπό της ζωής της, να κρατήσει τις μνήμες ζωντανές. Με τη βοήθεια φίλων βάζει μπροστά ένα παράτολμο σχέδιο για μια πράξη που θα δημιουργήσει αίσθηση. «Μαζί άρχισαν δειλά-δειλά να επεξεργάζονται την ιδέα για μια σύγχρονη ιστορία μπλεγμένη με την αληθινή δική τους που θα έκανε περισσότερο κόσμο να τους προσέξει. Με ένα βιβλίο όμως, όσο έξυπνη και αν ήταν η πλοκή του, δε θα πετύχαιναν ποτέ την παγκόσμια αφύπνιση ούτε θα κέρδιζαν όλες τις ηλικίες. Ειδικά τη νέα γενιά. Την πιο απομακρυσμένη από τα ιστορικά γεγονότα. Την πιο επίφοβη να επαναλάβει τα ίδια λάθη, απλώς γιατί δε γνωρίζει. Κι όσο περνούσαν τα χρόνια και οι νέοι έριχναν στις κάλπες τις ψήφους τους υπέρ του νεοναζισμού, οι φόβοι τους επιβεβαιωνόταν. Η Ραχήλ ίσως το ήξερε από πολύ νωρίς πως ο μόνος τρόπος για να πετύχουν αυτό που επιθυμούσαν ήταν το να υπάρξουν θύματα».

     Το μυθιστόρημα «Κασετίνα», είναι ιδιαίτερο και ξεχωριστό για πολλούς λόγους: για τα θέματα που διαπραγματεύεται, τον τρόπο που το κάνει αυτό, αλλά και τον τρόπο που είναι γραμμένο… «Απαιτεί» από την αρχή την αμέριστη προσοχή του αναγνώστη, ο οποίος στα πρώτα κεφάλαια θα αισθανθεί μπερδεμένος. Ο τρόπος που είναι δομημένο το μυθιστόρημα, θυμίζει τις αφηγηματικές τεχνικές του Ντέιβιντ Μίτσελ. Το παρελθόν μπλέκεται με το παρόν, πολλά πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται και τα κεφάλαια είναι (φαινομενικά) ασύνδετα μεταξύ τους. Λίγο-λίγο όμως η ιστορία αποκτά συνοχή και με τις «ψηφίδες» που έντεχνα μας παρέχει η συγγραφέας, το ψηφιδωτό ολοκληρώνεται, μέχρι το αναπάντεχο τέλος.