ΜΕΘΥΣΤΗΣ

ΣΤΑ ΧΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ
Εκδόσεις ΧΑΡΤΙΝΗ ΠΟΛΗ
Σελ. 605, Μάρτιος 2025

      Στην Κρήτη, τα χρόνια μεταξύ 1937-1944, εκτυλίσσεται το νέο μυθιστόρημα του Γ. Καλπούζου, το οποίο πρόκειται να κυκλοφορήσει μεθαύριο Παρασκευή 7 Μαρτίου.

     Στις 3 Νοεμβρίου, στην Κρήτη εορτάζεται η ανακομιδή των λειψάνων του αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Επειδή η γιορτή συμπίπτει με το άνοιγμα των βαρελιών που περιέχουν το καινούριο κρασί της χρονιάς, η λαϊκή παράδοση, έδωσε στον Άγιο το προσωνύμιο «Μεθυστής».     Ο «Μεθυστής» του τίτλου, είναι ένας νέος άντρας, ο Νέστορας, που είναι και ο κεντρικός χαρακτήρας. «Το παρατσούκλι «Μεθυστής» το ‘χε βγάλει ο πάππος του, ο Μιχαλαριάς, που ζούσε στον Κρουσώνα. Άνοιγαν στη γειτονιά τα βαρέλια του κρασιού τον Νοέμβριο του 1918,όταν είδαν τον Νέστορα να σκοτώνει ένα φίδι. Επτά χρονών τότε, το κάρφωνε στο κεφάλι με σουβλερό και μακρύ ξύλο. «Ίδιος ο Αϊ-Γιώργης ο Μεθυστής! Μόνο τ’ άλογο σου λείπει» έκραξε ο πάππος του κι έκτοτε τον αποκαλούσαν «Μεθυστή». Του ταίριαζε κι ως χαρακτήρας, αφού ρούφαγε δίχως βαρυγκώμιες κάθε σταλαματιά της ζήσης».

     Μέσα από την αφήγηση της ζωής αυτού του νέου άντρα, αλλά και όσων κινούνται στο περίγυρο, περνά λογοτεχνικά μεταπλασμένη όλη η Ιστορία της Κρήτης, το κρίσιμο αυτό διάστημα: η δικτατορία του Μεταξά. Το έπος του πολέμου 1940-41, στη διάρκεια του οποίου ο Νέστορας τραυματίστηκε. Η προσπάθεια επιστροφής στην Κρήτη μετά τη συνθηκολόγηση, όταν χιλιάδες στρατιώτες που κατάγονταν από νησιά κυριολεκτικά «εγκαταλείφθηκαν» χωρίς να ληφθεί καμία πρόνοια για την ασφαλή επιστροφή στις πατρίδες τους. Η μεγαλειώδης μάχη της Κρήτης. Η κατοχή του νησιού στη διάρκεια της οποίας οι κατακτητές φέρθηκαν με ξεχωριστή αγριότητα κατά του άμαχου πληθυσμού, άφησαν να δράσουν και να πλουτίσουν οι μαυραγορίτες («Το φαινόμενο να εξελίσσονται αρκετοί αιφνιδίως σε νεόπλουτους, ενώ πολύ περισσότεροι να καταντούν νεόπτωχοι ήταν η πικρή αλήθεια των καιρών»), όπως επίσης έδρασαν οι κάθε λογής σπιούνοι και δοσίλογοι («Γιατί ο ένας τραβούσε κατά την αντίσταση κι ο άλλος συνταυτιζόταν με τους Γερμανούς; Τι έσπρωχνε στις ελεεινές πράξεις τους μαυραγορίτες και τους δοσίλογους; Ποιός σκώληκας λογισμός καθοδηγούσε τις αποφάσεις του και με τι κριτήρια;»). Παράλληλα οι κατακτητές επέτρεψαν τη δημιουργία του εγκληματικού Σώματος των Κυνηγών του Φρίτς Σούμπερτ το οποίο αποτελούνταν από ντόπιους και «Στελεχώθηκε κυρίως από εγκληματίες, δοσίλογους και άτομα προερχόμενα από την κατώτερη κοινωνική και οικονομική βαθμίδα, αλλά και άτομα χαμηλού νοητικού επιπέδου». Οι διαβόητοι «σουμπερίτες» μετά τη δράση τους στην Κρήτη που περιελάμβανε δολοφονίες, ανελέητους βασανισμούς, πυρπολήσεις ολόκληρων χωριών, λεηλασίες κλπ, επέκτειναν τη δράση τους και στη Μακεδονία. Για να ακολουθήσει η σύσταση των πρώτων αντιστασιακών ομάδων και λίγο καιρό αργότερα η απελευθέρωση.

     Ο «Μεθυστής» είναι ένα ακόμη σπουδαίο μυθιστόρημα του Γ. Καλπούζου. Εκτός από την συναρπαστική αλλά και γοητευτική αφήγηση της ζωής των χαρακτήρων του, εντυπωσιακή είναι η χρήση της γλώσσας και απολαυστικός ο τρόπος γραφής. Όπως και στα προηγούμενα έργα του, υπάρχει άψογα ενταγμένο μέσα στην αφήγηση πλήθος πληροφοριών που αφορούν τις συνήθειες και τις συνθήκες της εποχής και του τόπου: δρόμοι, καταστήματα, επαγγέλματα κλπ., ενώ αξιοπρόσεκτη είναι η ακρίβεια στα ιστορικά δεδομένα. Τέλος χρησιμοποιούνται λέξεις και φράσεις της κρητικής ντοπιολαλιάς. Αρκετές ώστε να δίνουν την αίσθηση του τρόπου που μιλούν στην περιοχή, αλλά όχι τόσο πολλές ώστε να κουράζουν και να διακόπτεται η ροή της ανάγνωσης. Οι περισσότερες είναι κατανοητές ή η ερμηνεία τους προκύπτει από τα συμφραζόμενα, ώστε να μην είναι απαραίτητο να ανατρέχει ο αναγνώστης στο γλωσσάρι. Το εξαιρετικό αυτό λογοτέχνημα είναι τόσο καλογραμμένο, που δύσκολα το αφήνει ο αναγνώστης από τα χέρια του πριν φτάσει στην τελευταία σελίδα. Το βιβλίο συμπληρώνεται με χάρτες της εποχής, γλωσσάρι, εκτενή βιβλιογραφία και παραπομπή σε πηγές του διαδικτύου.