ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΝΕΜΕΣΙΣ

ΕRIC BOGOSIAN
Μετάφραση ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΘΕΟΧΑΡΗ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Σελ. 461, Φεβρουάριος 2025

      Συμπληρώνονται φέτος, 110 χρόνια από την Γενοκτονία των Αρμενίων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία ξεκίνησε το 1915, συνεχίστηκε και την επόμενη χρονιά και κόστισε τη ζωή σε 1.400.000 περίπου, άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

     Όταν οι Νεότουρκοι-παρά τις αρχικές τους διακηρύξεις-αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα κράτος χωρίς θρησκευτικές κι εθνικές μειονότητες, οι πρώτοι που επλήγησαν ήταν οι Αρμένιοι της Ανατολίας και οι Έλληνες της Μ. Ασίας και του Πόντου. Για τους Έλληνες, υπήρχε ένα κράτος που μπορούσε να υποστηρίξει και να υποδεχτεί τους διωκόμενους και τους δέχτηκε όταν χρειάστηκε, παρά τα πολλά προβλήματα που προέκυψαν, με αποτέλεσμα τα θύματα να είναι –ευτυχώς- λιγότερα. Για τους Αρμένιους όμως, δεν υπήρχε πατρίδα στην οποία θα μπορούσαν να καταφύγουν. «Η Κεντρική Επιτροπή της ΕΕΠ γρήγορα κατέληξε να πιστεύει ότι ο αρμενικός πληθυσμός αποτελούσε θανάσιμη απειλή για την ετοιμοθάνατη Οθωμανική Αυτοκρατορία […] η οθωμανική κυβέρνηση αποφάσισε να λύσει μια για πάντα το «αρμενικό ζήτημα» εξαλείφοντας όλους τους Αρμενίους» έτσι «η σφαγή που έμελλε να πλήξει τον αρμενικό λαό στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν πρωτοφανής σε έκταση».

     Με τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου, η Οθωμανική αυτοκρατορία, βρέθηκε στην πλευρά των ηττημένων. Γι’ αυτό πολλά από τα ηγετικά στελέχη των Νεότουρκων διέφυγαν πριν συλληφθούν από τους Βρετανούς που είχαν υπό την κατοχή τους την Κωνσταντινούπολη. «Την 1^η Νοεμβρίου με την «έγκριση» των Γερμανών διπλωματών, τα βασικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής της ΕΕΠ είχαν επιβιβαστεί σε ένα γερμανικό τορπιλοβόλο και είχαν φύγει…». Παρ’ όλα αυτά, δικάστηκαν ερήμην για εγκλήματα πολέμου και καταδικάστηκαν, χωρίς όμως να είναι δυνατή η εκτέλεση της ποινής.

     Λίγα χρόνια αργότερα, η Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία, η οποία απαρτίζονταν από επιζώντες και μέλη της αρμενικής διασποράς, αποφάσισε τη δημιουργία της Επιχείρησης Νέμεσις. «Η «Νέμεσις» είχε καταστεί αναγκαία όχι μόνο ως βεντέτα, αλλά και για να αποκατασταθεί κάποιο ίχνος αξιοπρέπειας σε έναν λαό που είχε συντριβεί τόσο ανελέητα. Η «Νέμεσις» είχε να κάνει τόσο με την υπερηφάνεια όσο και με την εκδίκηση […] Μέσα σε τρία χρόνια από την ίδρυσή της, εντόπισε και σκότωσε επτά υψηλόβαθμους ιτιχαντιστές και τους συνεργάτες τους. Τουλάχιστον δέκα ένοπλοι δολοφόνοι πραγματοποίησαν τις εκτελέσεις. Άλλοι δώδεκα τσιλιαδόροι, κατάσκοποι και οργανωτές βοήθησαν». Μάλιστα στις δύο-τρεις πρώτες εκτελέσεις, η Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία, είχε ζητήσει από τους εκτελεστές να μην προσπαθήσουν να διαφύγουν, αλλά να παραμείνουν δίπλα στα θύματα για να συλληφθούν. Με τον τρόπο αυτό, στη συνέχεια, μέσα από τη δικαστική διαδικασία, όταν θα γινόταν η αναζήτηση του κινήτρου, θα δινόταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γίνουν γνωστές οι θηριωδίες που διαπράχθηκαν από τους Νεότουρκους σε βάρος των Αρμενίων.

     Το «Επιχείρηση Νέμεσις» είναι η απόδοση μιας σελίδας της Ιστορίας που δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό. Μετά από ενδελεχή έρευνα, ο Ε. Μπογκοσιάν, μέσα από την ιστορία του Σογομόν Τεχλιριάν και των συντρόφων του που εκτέλεσαν τον Ταλαάτ Πασά στο Βερολίνο στις 15 Μαρτίου του 1921, κατάφερε να γράψει μια συναρπαστική αφήγηση, που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, για την προσπάθεια μιας ομάδας επιζώντων να αποδώσουν δικαιοσύνη, αλλά και ένα ψήγμα ελπίδας σε έναν λαό που είχε εξολοθρευτεί σχεδόν ολοκληρωτικά! Εξαιρετικό βιβλίο!