ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ 1939-1945

ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ 1939-1945

ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΑΟΥΣΗΣ

Εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ

Σελ. 957, Νοέμβριος 2015

     Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε σε δεύτερη επίτομη αυτή τη φορά έκδοση (η πρώτη έκδοση του 1987 ήταν δίτομη) το έργο του Αλ. Ζαούση.

     Ο συγγραφέας στον πρόλογο, αναφέρεται στην εστίαση του βιβλίου. «Το βιβλίο αυτό θα σταθεί κυρίως στα αμφιλεγόμενα γεγονότα της περιόδου 1939-1945. Δεν διεκδικεί τον τίτλο μιας πλήρους ιστορίας. Ξεκινάει από το 1939, γιατί η έναρξη του Β! Παγκοσμίου Πολέμου άγγιξε αποφασιστικά την πορεία της χώρας μας προς τη δική της τραγωδία. Και τελειώνει με τη συμφωνία της Βάρκιζας, το 1945. Ελπίζω να μην μπω ποτέ στον πειρασμό να καταπιαστώ και με τον εμφύλιο 1946-1949. Δεν υπάρχει τίποτα πιο καταθλιπτικό από την περιγραφή των εμφύλιων σπαραγμών της πατρίδας σου».

     Το βιβλίο ξεκινά τον Αύγουστο του 1939. Περιγράφει τα όσα προηγήθηκαν του ελληνο-ιταλικού πολέμου. Τις επικές μάχες που δόθηκαν στα βουνά της Αλβανίας. Στη συνέχεια αναφέρεται στη γερμανική επίθεση στα σύνορά μας μέσω της Γιουγκοσλαβίας, η οποία προσπάθησε χωρίς επιτυχία να αναχαιτίσει τους Γερμανούς και της Βουλγαρίας, που επέτρεψε τη διέλευση και «ανταμείφθηκε» με την κατοχή της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Τέλος περιγράφει τη μάχη της Κρήτης, που καταλήφθηκε κυρίως λόγω της ανεπάρκειας της βρετανικής διοίκησης της άμυνας του νησιού αλλά και του μικρού αριθμού των αμυνόμενων στρατευμάτων και παρά την πάνδημη ηρωική άμυνα με υποτυπώδη και παλαιωμένο οπλισμό.

     Στα χρόνια της Κατοχής, περιγράφει τις προσπάθειες δημιουργίας αντιστασιακών ομάδων, κυρίως από αξιωματικούς, που σαν κύρια δραστηριότητα είχαν τη διενέργεια κατασκοπίας των κινήσεων των γερμανικών στρατευμάτων και τη μετάδοση αυτών των πληροφοριών στη διοίκηση των συμμαχικών στρατευμάτων στο Κάιρο. Δυστυχώς για όλους, οι δύο μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις, ο ΕΔΕΣ και ο ΕΛΑΣ που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια, συνεργάστηκαν για μία και μόνη φορά.  Ήταν στην επιχείρηση Harling, που οδήγησε στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, που είναι το κορυφαίο σημείο της Εθνικής αντίστασης. Έφεραν σε πέρας μια επιχείρηση που «Αν δεν ήταν ο Ζέρβας δεν θα γινόταν. Και αν δεν ήταν ο Άρης δεν θα πετύχαινε». Από κει και πέρα οι δρόμοι τους χώρισαν. Και σα να μην έφτανε αυτό, τα δύο μεγάλα ένοπλα σώματα, αντί να πολεμούν τον κοινό εχθρό, αναλώνονταν σε μια εμφύλια διαμάχη που κορυφώθηκε όταν αποχώρησαν οι κατακτητές, για να οδηγηθούμε στις εμφύλιες αγριότητες του 1946-1949. Μια χρονική περίοδος που πήγε τη χώρα πολύ πίσω. Γιατί όταν οι άλλες χώρες που ενεπλάκησαν στον πόλεμο (ακόμη και η ηττημένη Γερμανία) ξεκινούσαν την ανοικοδόμηση, οι Έλληνες, κατά την προσφιλή μας συνήθεια, τρωγόμασταν μεταξύ μας.

     Συναρπαστικός είναι ο τρόπος της αφήγησης που έκανε ο συγγραφέας. Επειδή ακριβώς δεν ήταν ιστορικός, ξέφυγε από «τη συνήθη ξερή παράθεση» κι έκανε το έργο του, εύκολο στην ανάγνωση, σε αντίθεση με πολλά ακραιφνώς επιστημονικά βιβλία. Το βιβλίο περιλαμβάνει φωτογραφίες, πληθώρα σημειώσεων, εκτενή βιβλιογραφία και πίνακα-ευρετήριο ονομάτων.

     Το έργο αυτό, αξίζει να διαβαστεί από κάθε σκεπτόμενο και «ανήσυχο» πολίτη, παρά τις όποιες αντιρρήσεις μπορεί να έχει για τα συμπεράσματα και τις απόψεις του συγγραφέα, ο οποίος θεωρεί ότι η προσφορά της μίας πλευράς (ΕΛΑΣ) έχει υπερτιμηθεί, ενώ οι αγώνες της άλλη πλευράς, έχουν υποτιμηθεί και δεν έχουν τύχει της προβολής που τους αρμόζει. Γι’ αυτό και κάποιες φορές, διολισθαίνει σε υπερβολές. Παρ’ όλα αυτά, όμως, αξίζει την προσοχή του αναγνωστικού κοινού.