ΤΟ ΝΤΟΥΦΕΚΙΔΙ ΑΝΤΙΚΡΥ...

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ ΓΚΙΖΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Εισαγωγή, επιμέλεια ΟΛΥΜΠΙΑ ΣΕΛΕΚΟΥ
Εκδόσεις ΚΨΜ
Σελ. 270, Οκτώβριος 2024

      Στη σειρά Ιστορία των εκδόσεων ΚΨΜ, κυκλοφόρησε το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα.

     Ο Γεώργιος Γκίζης, ήταν ένας απλός, «καθημερινός» νεαρός άντρας από περιοχή του νομού Σερρών. Κλήθηκε να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία, τα χρόνια της κορύφωσης του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (1947-1950). Αυτό που τον διαφοροποιεί από τους χιλιάδες άλλους στρατευμένους νέους, είναι η «ευλαβική» του προσήλωση, στην τήρηση ημερολογίου με τα συμβάντα της κάθε ημέρας. Δεν είχε κάποια ιδιαίτερη μόρφωση. Είχε τελειώσει το τετρατάξιο δημοτικό σχολείο και πριν κληθεί στο στρατό εργαζόταν ως ράφτης. Γεννήθηκε στο Νέο Σούλι Σερρών το 1925. Ήταν ο μεγαλύτερος από τέσσερα αδέρφια. Ο πατέρας του, με δυσκολία κατάφερνε να θρέψει την οικογένειά του. Ο θάνατος της μητέρας του, επέτεινε τις δυσκολίες. Γι’ αυτό και ο μόλις 13 ετών Γιώργος, πήγε στις Σέρρες, να μαθητεύσει σε ραφείο. Λίγο αργότερα κατάφερε να ανοίξει δικό του μαγαζί, αλλά την επαγγελματική του σταδιοδρομία, διέκοψε η στράτευση.

     Τον Οκτώβριο του1947, παρουσιάστηκε στο Κέντρο Βασικής Εκπαίδευσης Δράμας, που μάλλον έπαιζε το ρόλο κέντρου «διαλογής» μεταξύ «εθνικοφρόνων» ή μη, στρατιωτών. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε σε μάχιμο τάγμα, με το οποίο πολέμησε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. (Σε κάποιο από τα ημερολόγιά του, του 1949, καταγράφει λεπτομερώς τις περιοχές τις οποίες διέσχισε ή στις οποίες πολέμησε). Απολύθηκε τον Μάρτιο του 1950, συμπληρώνοντας οκτακόσιες ογδόντα τέσσερις μέρες θητείας. Τα συμβάντα αυτών των ημερών καταγράφει «…με ύφος γραφής ανεπιτήδευτο, αυθόρμητο, έντονης ζωντάνιας και προφορικότητας, με λόγο προσωπικό και εξ αυτού σταράτο, λακωνικό, κρουστό, διανθισμένο με λαϊκές εκφράσεις, τοπικούς ιδιωματισμούς, εύστοχες παρομοιώσεις, ευφάνταστα παρακούσματα…». Οι ημέρες για τις οποίες δεν υπάρχουν καταγραφές είναι λίγες. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν σφοδρές μάχες και εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ή όταν ο Γκίζης βρισκόταν σε κανονική άδεια. Ένα μεγάλο κενό παρατηρείται «το πρώτο εξάμηνο της στρατιωτικής θητείας  στους ορεινούς όγκους ή τις κατοικημένες περιοχές της δυτικής Αττικής και Βοιωτίας» κι αυτό γιατί τα σημειωματάρια στα οποία υπήρχαν οι σχετικές καταγραφές, χάθηκαν στη διάρκεια μιας άτακτης υποχώρησης της μονάδας στην οποία υπηρετούσε, μετά τη μάχη της Καρδίτσας, τον Δεκέμβριο του 1948.

     Για την αξία του ημερολογίου, ως ιστορικού ντοκουμέντου, η ιστορικός-κοινωνιολόγος Ολ. Σελέκου που είναι η επιμελήτρια του βιβλίου γράφει: «Το ημερολόγιο που κρατάει αυτός ο λαϊκής κοπής γραφιάς, ενσυνείδητος δραπέτης από τον κόσμο των άφωνων της ιστορίας, της στρατιάς των αφανών δεν έχει όμοιό του. Είναι μοναδικό. Και τούτο, επειδή ο συντάκτης-καταταγμένος στην κατώτερη βαθμίδα των ιεραρχικών δομών του στρατιωτικού μηχανισμού-αποτυπώνει το κοινωνικό κλίμα της εποχής, τα συμβάντα του πολέμου μέχρι και τις σκηνές των μαχών στις οποίες συμμετείχε, την καθημερινότητα της θητείας, την ψυχολογία του απλού στρατιώτη αλλά και των Αξιωματούχων του Στρατού. Κατά συνέπεια αξιώνεται ως ιστορική πηγή, με σημασία λαμπρής ψηφίδας, καθώς απελευθερώνει πλέγμα πληροφοριών που δύσκολα θα έβρισκαν θέση σε στρατιωτικά τεκμήρια επίσημου χαρακτήρα».

     Κι αν η αξία αυτού του ημερολογίου είναι σημαντική, εξίσου-ίσως και περισσότερο- σημαντική, είναι η επιστημονική επιμέλεια που έκανε η Ο. Σελέκου. Η οποία για να επιβεβαιώσει την ορθότητα των γραφόμενων, εντρύφησε σε αρχεία, απομνημονεύματα, βιβλιογραφία και πηγές, αντλώντας στοιχεία και αναδεικνύοντας την «επίσημη» άποψη για τα γεγονότα, όπως αυτή καταγράφεται είτε στη Διεύθυνση Ιστορίας του Στρατού, είτε σε αντίστοιχες υπηρεσίες του ΔΣΕ, εμπλουτίζοντας με τον τρόπο αυτό την ιστορική γνώση.

     Το πολύ σημαντικό αυτό βιβλίο, εκτός από το σπουδαίο ντοκουμέντο του ημερολογίου και τις μοναδικής αξίας υποσημειώσεις της επιμελήτριας, περιλαμβάνει ακόμη: επίμετρο του ψυχίατρου Δημήτριου Πλουμπίδη, χάρτες στους οποίους απεικονίζεται η πορεία των μονάδων στις οποίες υπηρετούσε ο Γ. Γκίζης, ορισμένες φωτογραφίες, ένα ιδιόγραφο στιχούργημα του Κώστα Βίρβου του 1947, που αν και μελοποιήθηκε από τον Απόστολο Καλδάρα δεν κυκλοφόρησε ποτέ εξ αιτίας της λογοκρισίας, την μαρτυρία του στρατιώτη Δημήτριου Καπότη για την διάλυση ενός τμήματος της Ταξιαρχίας Μπαντέκου, βιβλιογραφία κι ευρετήρια.