ΥΠΟ ΤΟ ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΕΚΡΗΞΕΩΝ

ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΔΟΥΚΑ
Εισαγωγή-Επιμέλεια ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 213, Φεβρουάριος 2025

      

Στη διάρκεια του πολέμου της Ελλάδας με την Ιταλία στα Αλβανικά βουνά, αρκετοί αξιωματικοί αλλά και στρατιώτες, τηρούσαν ημερολόγιο, καταγράφοντας όσα βίωναν κάθε μέρα. Πολλά από αυτά εντοπίστηκαν, διασώθηκαν, μελετήθηκαν και εκδόθηκαν. «Ως πηγή στρατιωτικής ιστορίας, ένα ημερολόγιο είναι αναμενόμενο να προσφέρει εικόνα υποκειμενική όσο και αποσπασματική. Ένας χαμηλόβαθμος αξιωματικός, πολύ δε περισσότερο ένας στρατιώτης, κατά κανόνα μπορούν να μεταφέρουν με ακρίβεια μόνο όσα διαδραματίζονται γύρω τους. Για την εξέλιξη των επιχειρήσεων δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν πολλά, ωστόσο συχνά μεταφέρουν φήμες […] Σε ένα, τουλάχιστον, πεδίο ιστορικού ενδιαφέροντος τα ημερολόγια των στρατιωτών είναι ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών. Πρόκειται για το φρόνημα, το ηθικό και το γενικότερο ψυχολογικό κλίμα στις τάξεις του μαχόμενου στρατού».

     Ένα από τα ημερολόγια που αφορούν τη συγκεκριμένη περίοδο, είναι και αυτό του λοχαγού (τότε) Πυροβολικού, Στέφανου Δούκα. Ο Δούκας γεννήθηκε το 1907 στο Γαλαξίδι. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων το 1929. «Οι υπηρεσιακές εκθέσεις τού αναγνωρίζουν, επί λέξει, αυτοθυσία, κρίση, οξεία αντίληψη, θάρρος, γενναιότητα, ευθύτητα, εντιμότητα, υψηλό βαθμό ήθους, αξιοθαύμαστη αντοχή στους κόπους και τις στερήσεις στις πολεμικές εκστρατείες». Στη διάρκεια της στρατιωτικής του σταδιοδρομίας, έλαβε πολλά παράσημα και διακρίσεις, όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και στρατιωτικές υπηρεσίες άλλων χωρών. Το ημερολόγιο, αρχίζει να το τηρεί από τις 8 Νοεμβρίου 1940, όταν η μονάδα του ξεκινά από τον Χολαργό, για να μεταβεί στο μέτωπο. Στη διάρκεια του πολέμου, έγινε «θρύλος» ανάμεσα στους στρατιώτες. Οι πυροβολαρχίες του, ήταν από τις πιο εύστοχες κι επέφεραν συντριπτικά πλήγματα στους Ιταλούς. Με τον τρόπο αυτό, διευκολύνονταν το έργο του πεζικού και σώζονταν ζωές! Μετά τη συνθηκολόγηση, εντάχθηκε σε αντιστασιακές ομάδες, κυνηγήθηκε από τη Γκεστάπο, παραμένοντας ασύλληπτος μέχρι τη λήξη της γερμανικής κατοχής.

     Στο ημερολόγιό του, δεν ωραιοποιεί την κατάσταση στο μέτωπο, ούτε μασάει τα λόγια του. «Πνέει τα  μένεα» κατά των αξιωματικών της Επιμελητείας και της Διαχείρισης, που πολλές φορές με τις παραλήψεις τους, αφήνουν το στράτευμα χωρίς τρόφιμα, ζεστά ρούχα και πυρομαχικά!

«Ο ανεφοδιασμός έχει εγκαταλειφθεί εις την τύχην του. Ολόκληραι μάχαι ανελαμβάνοντο χωρίς να υπάρχωσι πυρομαχικά, ει μη ελάχιστα και χωρίς να αναμένωμεν την αποστολήν των. Το φίλιον πεζικόν καταλαμβάνον τον αντικειμ. σκοπόν, εστερείτο πυρομαχικών, ίνα εγκαταστήσει βάσιν πυρός. Η Πυρ/χία μου τον αριθμόν των 250 βλημάτων εις λίαν ελαχίστας μάχας ηδυνήθη να καταναλώση…».

     Εξίσου κακή άποψη έχει και για την ηγεσία του στρατεύματος, που «διευθύνει» τον πόλεμο από τα μετόπισθεν, χωρίς να έχει άποψη για τα πεδία των επιχειρήσεων, ενώ επαινεί τους χαμηλόβαθμους διοικητές των μονάδων και τους απλούς στρατιώτες. «Όμως για να μιλήσωμε ξεκάθαρα, ο αγών εκερδήθη χάρις στους μικρούς ηγήτορας και στο φαντάρο μας. Οι μεγάλοι, τα επιτελεία (είναι) […] ακατατόπιστα και λέγοντας αρλούμπες».

     Το βιβλίο, εκτός από τις πολύ σημαντικές καταγραφές του ημερολογίου, περιλαμβάνει προλογικό σημείωμα του δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου (1945-2022), εκτενή και ιδιαίτερα κατατοπιστική εισαγωγή του Ιωάννη Δ. Στεφανίδη, καθηγητή Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ, χάρτες των περιοχών δράσης της μονάδας που διοικούσε ο λοχαγός Στ. Δούκας, φωτογραφίες, σκίτσα και ευρετήριο ονομάτων.