ΣΕΡΡΑ. Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 633, Απρίλιος 2016

     Για μια ακόμη φορά, ο Γ. Καλπούζος στο καινούριο του βιβλίο, ασχολείται με τον ελληνισμό της διασποράς. Αυτή τη φορά με τους Έλληνες του Πόντου και ειδικότερα της Τραπεζούντας, μέσω της αφήγησης της πολυτάραχης ζωής του Γαληνού Φιλονίδη. Την αφήγηση καταγράφει ένας συγγραφέας του οποίου η ταυτότητα θα αποκαλυφθεί στις τελευταίες σελίδες. «Με τούτη τη σκηνή άρχισε να μου διηγείται ο Γαληνός Φιλονίδης τη ζωή του. Την ιστορία του αποφάσισα να τη μεταφέρω στο χαρτί. Γιατί άραγε; Ρώτησα αμέτρητες φορές τον εαυτό μου κι η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: Για να τον γνωρίσω καλύτερα πατώντας χνάρι στο χνάρι σε κάθε βίωμά του. Κι ακόμη, επειδή θαρρώ ότι θα ωφεληθούν πολλοί απ’ τα πάθη και τα παθήματά του. Όσον αφορά ποιος είμαι εγώ που σας τα αφηγούμαι, θα ‘ρθει η στιγμή να το αποκαλύψω».

     Η ιστορία ξεκινά τον Ιούνιο του 1915, όταν τέθηκε σε ισχύ η διαταγή της εκτόπισης των Αρμενίων από τις πατρογονικές τους εστίες στα παράλια του Εύξεινου Πόντου.  «Επειδή, οι Αρμένιοι παρασύρθηκαν από ανατρεπτικές ιδέες και τόλμησαν να ενωθούν στον πόλεμο με τους εχθρούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Η αρμένισα Σάρα, στην προσπάθειά της να σώσει την 15χρονη πανέμορφη κόρη της Ταλίν, από τα χέρια ενός τούρκου χωροφύλακα, την κρύβει στο σπίτι του γνωστού της Γ. Φιλονίδη, κάποια στιγμή που ο ίδιος απουσιάζει. Ο Φιλονίδης, δάσκαλος στο περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, εκείνο τον καιρό ήταν αρραβωνιασμένος με την Φιλάνθη Ρωμυλίδη και σχεδίαζαν το γάμο τους. Η ποινή για όσους συμπαραστέκονταν στους διωκόμενους αρμένιους ήταν βαριά και εξοντωτική. Ο Φιλονίδης όταν με την επιστροφή του στο σπίτι βρίσκει τη νεαρή, αμφιταλαντεύεται και προβληματίζεται. «Πως θα αντιμετώπιζε το απρόσμενο και βαρύ φορτίο; Να την παραδώσει στις Αρχές; Δεν το άντεχε η ψυχή του, ούτε και το ήθος του. Να την κρατήσει; Άκρως επίφοβο και με απρόβλεπτες συνέπειες. Ήταν και ανεπίτρεπτο να φιλοξενεί ένα κορίτσι όντας αρραβωνιασμένος… Να την έκρυβε για λίγο; Μέχρι να αποφασίσει τι θα κάμει; Άλλη επιλογή δεν διαφαινόταν».

     Όμως οι «ασκοί του Αιόλου» είχαν ανοίξει. Οι νεότουρκοι στην προσπάθειά τους ν’ απαλλαγούν από τις μειονότητες με σύνθημα «Η Τουρκία ανήκει στους τούρκους», μετά τους Αρμένιους, βάζουν στο στόχαστρο τους Έλληνες του Πόντου. Και οι αέρηδες των διώξεων και της καταστροφής, θα παρασύρουν τους ήρωες σε συνεχείς περιπέτειες.

     Το μυθιστόρημα αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί «ιστορικό», αφού πλάι στους μυθιστορηματικούς χαρακτήρες περιδιαβαίνουν και δρουν πραγματικά, ιστορικά πρόσωπα. Ακόμα, με τη γνωστή επιμονή του συγγραφέα στην αναζήτηση της λεπτομέρειας, παρατίθενται στιγμιότυπα από την πραγματική,   καθημερινή ζωή στους χώρους που κινούνται οι ήρωες. Λεπτομέρειες όπως οι τιμή κάποιων προϊόντων στην Τραπεζούντα ή τα μεροκάματα στα κολχόζ του Καζακστάν.

     Για να κλείσω την παρουσίαση του πολύ καλού αυτού βιβλίου, θα αντιγράψω τον… εαυτό μου και θα παραθέσω σχεδόν αυτούσιο το κλείσιμο που είχα γράψει στην παρουσίαση ενός προηγούμενου βιβλίου του συγγραφέα, το «Άγιοι Και Δαίμονες»: Ο Γιάννης Καλπούζος, για μια ακόμη φορά, μας εκπλήσσει ευχάριστα και μας προσφέρει ένα "μεγάλο" , καλογραμμένο μυθιστόρημα, με πλήθος χαρακτήρων τους οποίους σκιαγραφεί και "σκηνοθετεί" με μαεστρία, το οποίο πρέπει να διαβάσει κάθε αναγνώστης που ενδιαφέρεται για την καλή λογοτεχνία, για την ιστορία κάθε γωνιάς του ελληνισμού και που είναι απόκτημα για κάθε βιβλιοθήκη. Πέρα από τον μύθο, τη γραφή, την εξαιρετική απόδοση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, θαυμασμό προκαλεί η συγκέντρωση ενός τεράστιου όγκου πραγματολογικών στοιχείων, αλλά και ο χειρισμός του, που έγινε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην κουράζει και να μην αποπροσανατολίζει τον αναγνώστη.

     Κι επειδή το βιβλίο αφορά τον Πόντο: Γιάννη, το βιβλίο σου, ερέχτατο πάρα πολλά!