ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΗΓΑΣ

     Ο Ανδρέας Ρήγας γεννήθηκε στην Καλαμάτα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ και δούλεψε για πολλά χρόνια στη δημόσια εκπαίδευση. Έχει ασχοληθεί επαγγελματικά με τη ζωγραφική αλλά και με το θέατρο σκιών, κατασκευάζοντας φιγούρες και σκηνικά, γράφοντας έργα και παίζοντας σε παραστάσεις. Από το 1999 δανείζει τη φωνή του στη μεταγλώττιση ταινιών κινουμένων σχεδίων και σε ντοκιμαντέρ. Η "Ματωμένη ταυτότητα" (εκδ. Ωκεανίδα, 2017) είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.

 

Η αστυνομική λογοτεχνία έχει μικρή παράδοση στην Ελλάδα. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο είδος;

     Όταν άρχισα να γράφω τη «Ματωμένη ταυτότητα» δεν είχα στο νου μου ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Ήθελα μόνο  να διηγηθώ μια ιστορία που  να έχει  ότι  κι εγώ ζητώ  από την ιστορία που έχει γράψει κάποιος άλλος, δηλαδή να έχει ενδιαφέρουσα και ρεαλιστική πλοκή,  δράση που να «κρατάει» τον αναγνώστη, και ανάγλυφους, πειστικούς χαρακτήρες.  Καθώς το γράψιμο προχωρούσε και  οι σελίδες συσσωρεύονταν,  η ιστορία  η ίδια με έσπρωχνε προς την περιπέτεια και το γρίφο, γινόταν σιγά-σιγά ένα «μπερδεμένο κουβάρι».  Οι λύσεις που αναγκάστηκα να βρω για να ξεμπερδέψω το κουβάρι, έδωσαν τελικά  στη ιστορία  τον αστυνομικό της χαρακτήρα. Ακόμα και τώρα όμως δεν νομίζω ότι έχω γράψει ένα καθαρά αστυνομικό μυθιστόρημα. Προτιμώ να το περιγράφω τη «Ματωμένη Ταυτότητα» ως μια κοινωνική περιπέτεια με αστυνομική πλοκή.

        

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας;

     Πηγή έμπνευσης ήταν οι αναμνήσεις μου από  τα νεανικά μου ταξίδια στο Αιγαίο. Μέσα από τις λεπτομέρειες της διήγησης θέλησα να κάνω ένα γλυκό «μνημόσυνο» της νιότης μου. Ήταν επίσης τα διαβάσματά  μου 50 χρόνων, και  τα σοβαρά και περισπούδαστα και τα άλλα, τα «ελαφρά»… Και εργαλείο μου ήταν  ο προσωπικός μου τρόπος να προσλαμβάνω και να «χωνεύω» τον κόσμο γύρω μου, δηλαδή  η εικόνα και η λεπτομερής περιγραφή της, με τρόπο σχεδόν ζωγραφικό.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το βιβλίο αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Πιστεύω ότι οι αναγνώστες της «Ματωμένης Ταυτότητας» μπορεί  να εντοπίσουν αρκετά  επί μέρους μηνύματα που προκύπτουν από τα διλήμματα και τις αποφάσεις των ηρώων μου, τις πράξεις τους και τις συνέπειές αυτών των πράξεων.

Δεν νομίζω όμως ότι στο βιβλίο μου υπάρχει ένα γενικό μήνυμα που να απευθύνεται στον αναγνώστη, τουλάχιστον δεν ήταν αυτή η πρόθεσή μου όταν έγραφα. Αν υπάρχει κάποιο μήνυμα, αυτό μάλλον αφορά και επιστρέφει σ’ εμένα και σε «ελεύθερη απόδοση» είναι τούτο: ποτέ δεν είναι αργά για να δοκιμάσεις να δημιουργήσεις κάτι, αρκεί αυτό το κάτι να το θέλει πολύ η ψυχή σου (και ο νοών νοείτω…)  

Η λογοτεχνία και πιο συγκεκριμένα το είδος που υπηρετείτε, μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Το γράψιμο είναι από μόνο του μια κοινωνική πράξη. Το χτίσιμο των χαρακτήρων, η περιγραφή του κοινωνικού περίγυρου, αλλά κυρίως η αναζήτηση και ο «φωτισμός»  του κινήτρου  που  είναι βασικό συστατικό της αστυνομικής ιστορίας,  μπορεί να βάλει στο παιχνίδι  την ιστορική και κοινωνική έρευνα, την οικονομική ανάλυση, την ψυχαναλυτική προσέγγιση κ.λ.π  Όσο περισσότερο χρησιμοποιεί τέτοια εργαλεία ο «αστυνομικός» συγγραφέας τόσο πιο δυναμική κοινωνική πράξη είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς του.

Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Ένοιωσα χαρά, δυνατή συγκίνηση και φόβο. Τα δυο πρώτα για ευνόητους λόγους… Φόβο, γιατί συνειδητοποίησα ότι όλα  είχαν οριστικά κριθεί. Ο κόσμος που σαν «μικρός θεός» είχα σκαρώσει και καθημερινά τον έπλαθα, τον άλλαζα, τον διόρθωνα κατά βούληση και γενικά είχα αυτό που λέμε «δικαίωμα ζωής ή θανάτου» επάνω του, είχε ξεφύγει από τα χέρια μου.  Συνειδητοποίησα ξαφνικά  ότι τώρα παντοδύναμοι θα είναι  οι αναγνώστες και θα είναι εκείνοι που θα κρατήσουν στα χέρια τους την τύχη του κόσμου μου, εκείνοι θα αποφασίσουν την μακροημέρευσή του ή την βύθισή του στη λησμονιά! Ευτυχώς, από το φόβο πιο δυνατή  είναι η ελπίδα… 

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Ανακαλύπτω καθημερινά  με έκπληξη ότι μέσα μου η συγγραφή, η ζωή των ηρώων μου δεν τελείωσε ποτέ. Και εξηγούμαι: Τέσσερεις μήνες μετά την έκδοση του βιβλίου μου συνεχίζω να επεξεργάζομαι την ιστορία, τους χαρακτήρες, να αναθεωρώ δράσεις, να θυμώνω με «κακές» επιλογές που δεν μπορώ πια να πάρω πίσω, να σχεδιάζω «πιο έξυπνες» λύσεις που δεν θα εφαρμοστούν φυσικά ποτέ.

 Πρέπει λοιπόν να ομολογήσω   ότι οι ήρωές μου συνεχίζουν τη ζωή τους στη σκέψη και τη φαντασία μου περιμένοντας…

Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Νομίζω ότι όλοι μας  έχουμε βιώσει τον έρωτα, την αμφιβολία, την απόρριψη, την εγκατάλειψη, τον πόνο, το θυμό, την απογοήτευση. Όλοι έχουμε χάσει κάτι, όλοι κάτι αναζητήσαμε, όλοι κυριευτήκαμε κάποτε από πλεονεξία, όλοι ρισκάραμε λίγο ή πολύ, όλοι νιώσαμε κάποτε την ανάγκη να εκδικηθούμε. Τελικά  μόνο  η ένταση μπορεί να διαφέρει στα συναισθήματα…

Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Όλοι από λίγο, ακόμα και οι κακοί! Και οι ηρωίδες μου πιστεύω ότι διεκδίκησαν και πήραν κάτι από μένα.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Η γυναίκα μου, και την ευχαριστώ για την υπομονή της.

Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Ειλικρινά δεν ξέρω. Ίσως εκείνος που αντιμετωπίζει το ταξίδι που του προτείνω, σαν ένα ακριβό δώρο που του προσφέρω από το υστέρημά μου;

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Ανακάλυψα ότι ζούσαν μέσα μου μια μυστική ζωή και περίμεναν υπομονετικά να ξαναβγούν στο φως, οι  μνήμες  τόπων, ανθρώπων, αισθημάτων και αισθήσεων που νόμιζα ότι είχα οριστικά χάσει. Πράγματα φαινομενικά ίσως ασήμαντα τότε που είχα την εμπειρία τους, αλλά, όπως αποδείχτηκε, τόσο σημαντικά και καθοριστικά για να στηρίξω επάνω τους τη διήγησή μου. Αυτό ήταν για μένα μια πραγματική αποκάλυψη.

 Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

      Δεν νομίζω ότι με το βιβλίο μου επιχειρώ βαθιές κοινωνικές ή ηθικές τομές που μπορούν να επηρεάσουν ή πολύ περισσότερο να  αλλάξουν τον τρόπο της σκέψης ή τις πεποιθήσεις κάποιου. Ούτε κι εγώ οδηγήθηκα σε τέτοιους δρόμους όταν το έγραφα. Βγήκα από αυτή την περιπέτεια  με τις ίδιες πεποιθήσεις που είχα όταν μπήκα, βγήκα ίδιος αλλά συγχρόνως τόσο διαφορετικός. Δεν ξέρω αν αυτό το τελευταίο δίνει μια κάποια απάντηση στην ερώτησή σας…

Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Ας μην κρυβόμαστε! Όποιος αποφασίζει να γράψει, στο πίσω μέρος του μυαλού του έχει πάντα τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας βέβαια «συνομιλεί» μέσα από το κείμενό του, δεν είναι απαραίτητο να συνομιλήσει  με τους αναγνώστες και με άλλο τρόπο, πιο άμεσο. Όμως στις μέρες μας αυτό συμβαίνει όλο και πιο συχνά χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις ευκολίες της επικοινωνίας και της ενημέρωσης  γενικότερα. Συμβαίνει και σε μένα και με ευχαριστεί, αν και οσφραίνομαι  τις παγίδες που μπορεί να κρύβει αυτό…  

Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Ναι! Έχω δεχτεί πολλά σχόλια και κριτικές από αναγνώστες, και δια ζώσης και μέσα από τα κείμενα που φτάνουν στη σελίδα μου. Με έχει εκπλήξει το γεγονός ότι ανακαλύπτουν και επισημαίνουν στοιχεία της δράσης, των χαρακτήρων αλλά και της γραφής μου, στα οποία εγώ δεν είχα σταματήσει, δεν τα είχα «προσχεδιάσει» ή και δεν είχα φανταστεί ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν όπως λειτουργούν για τους αναγνώστες. Και το πιο ενδιαφέρον είναι η σύμπτωση ικανού αριθμού τέτοιων παρατηρήσεων από τους αναγνώστες μου, γιατί έτσι εδραιώνεται μια «αντικειμενικότητα». Για μένα αυτό σημαίνει ότι το βιβλίο μου λειτουργεί και νιώθω δικαίωση…

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Όσο και αν το παιδεύω με αφορμή την ερώτησή σας, δεν μπορώ να εντοπίσω κάποια συγκεκριμένη επιρροή. Πιστεύω όμως, χωρίς να μπορώ να το αποδείξω, ότι όταν έγραφα  ήρθαν όλοι οι συγγραφείς που κάποτε διάβασα και με γοήτεψαν,  για να μου σπρώξουν ελαφρά το χέρι. Αν αρχίσω να παραθέτω ονόματα, θα αποδειχτώ ίσως και άδικος εκτός από θρασύς…

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Το γράψιμο είναι το χτίσιμο ενός ολόκληρου κόσμου με όλες του τις λεπτομέρειες και εδώ που τα λέμε δεν χτίζεται  εύκολα ένας κόσμος! Είναι διαδικασία αργή, επίπονη, με συνεχείς αναθεωρήσεις, με διορθώσεις αλλεπάλληλες, με τη στυφή  γεύση της αμφιβολίας για το αποτέλεσμα, με την αίσθηση ότι όσο και αν προσπαθείς κάτι σου ξεφεύγει. Όμως  για τους ίδιους ακριβώς λόγους το γράψιμο είναι ευτυχία!

Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Ναι. Στην περίπτωσή μου συρτάρι  είναι το μυαλό μου κι εκεί υπάρχουν ήδη και υφαίνονται δυο ιστορίες που σχεδιάζω να διηγηθώ στο μέλλον. Όμως αρνούμαι να  βάλω αυστηρό χρονοδιάγραμμα στον εαυτό μου. Από την ιδιότητα του συγγραφέα, αν την κατέκτησα στο ελάχιστο με τη «Ματωμένη ταυτότητα», προτιμώ να κρατήσω την ευχαρίστηση της δημιουργίας και να μην αφήσω να με κυριέψει ο πανικός του «πρέπει»…