ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ

ΤΡΕΙΣ ΓΕΝΙΕΣ, ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΕΛΕΝΗ ΑΝΔΡΕΟΥ

Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Σελ. 235, Ιούνιος 2017

     Έντεκα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση,  επανακυκλοφορεί το μυθιστόρημα «Το Πέρασμα» της Ελ. Ανδρέου. Είναι η αφήγηση της ιστορίας μιας οικογένειας που ξεκίνησε από τη Σμύρνη τις μέρες της καταστροφής και αφού έζησε «πολλές τραγωδίες, πολλή δυστυχία, πολύ άδικο, που ο νους δεν το χωρούσε, η καρδιά δεν το άντεχε», κατάφερε να ξαναστήσει τη ζωή της στην ελληνική πρωτεύουσα.

     Την ιστορία αφηγείται η γιαγιά Μαντώ μέσα από το ημερολόγιό της, το οποίο «κληροδότησε» λίγο πριν πεθάνει το 1964 κι έχοντας πια περάσει τα ογδόντα πέντε χρόνια, στην εγγονή της Φοίβη. «Και αμέσως σηκώθηκε αργά κι άνοιξε την ντουλάπα της. Πήρε έναν φάκελο. Κάθισε πάλι και ανοίγοντάς τον, έβγαλε ένα χοντρό τετράδιο. Την κοίταζα. “Παρ’ το” μου είπε, “Μόλις προχθές το τελείωσα. Επιθυμώ να το διαβάσετε. Πρώτα όμως θέλω να το διαβάσεις εσύ. Ύστερα δωσ’ το και στους άλλους”. Και τον έβαλε στα χέρια μου».

     Μέσα από τις αφηγήσεις της γιαγιάς μαθαίνουμε για τις «άγριες» αλλά και τις «ήμερες» μέρες που πέρασε η οικογένεια. Που τα μέλη της, τις ώρες της καταστροφής της Σμύρνης, πέρασαν «δια πυρός και σιδήρου» μέχρι να καταφέρουν να μπουν σε ένα πλεούμενο που τους μετέφερε μακριά από τον τόπο που γεννήθηκαν και που τόσο αγαπούσαν, αλλά είχε γίνει πια πολύ επικίνδυνος. «Εδώ ειν’ ο τόπος μας. Εδώ έζησαν οι γονείς μας. Εδώ γεννηθήκαμε, εδώ ζούμε εμείς και τα παιδιά μας. Τον πονάμε τούτον τον τόπο». Για επόμενο τόπο εγκατάστασης, επέλεξαν τη Σύρο, όπου για καλή τους τύχη, τους περιέθαλψε η χήρα ενός καπετάνιου. Ώσπου, χάρη στην επιστημονική κατάρτιση του Νέστορα, του πατέρα (ήταν γιατρός), μπόρεσαν να πάνε στην Αθήνα, όταν αυτός διορίστηκε σε κάποιο νοσοκομείο και να δουν καλύτερες μέρες.

     Η συγγραφέας όμως, εκτός από τις περιπλανήσεις, εξετάζει και τις εσωτερικές διαδρομές των ηρώων της. Πως δηλ. και πόσο, τα όσα πέρασαν, επηρέασαν τον ψυχισμό τους και την ψυχική τους ισορροπία. Κι όχι μόνο όσα πέρασαν προσπαθώντας να διαφύγουν, αλλά και όσα αντιμετώπισαν όταν έφτασαν στην Ελλάδα. Οι γηγενείς, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, τους αντιμετώπισαν με επιφυλακτικότητα (όπως ευγενικά το θέτει η συγγραφέας), με ανοιχτή εχθρότητα θα έλεγα εγώ (το «τουρκόσπορος» ήταν η πιο ήπια βρισιά).

     Μέρος του μυθιστορήματος, που είναι γραμμένο με προσεγμένη γραφή, ρέει αβίαστα και διαβάζεται εύκολα, βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Επίσης, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, το μυθιστόρημα διδάχτηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλαβρίας!