ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΧΑΪΜ ΚΑΠΟΝ

1446 ΜΕΡΕΣ ΑΓΩΝΙΑΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Σελ. 257, 2018

     Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, βασίζεται στο ημερολόγιο που έγραψε το 1945 ο Β. Χ. Καπόν, διασωθείς εβραίος της Θεσσαλονίκης.

      Ο Καπόν, είναι ένας από τους 3-4.000 «τυχερούς» που κατάφεραν να διαφύγουν στην ιταλοκρατούμενη Αθήνα, όπου τουλάχιστον μέχρι τη συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943, η αντιμετώπιση των εβραίων ήταν διαφορετική απ’ ότι στην υπό γερμανική κατοχή Θεσσαλονίκη. Οι δυνάμεις του Άξονα, είχαν χωρίσει την Ελλάδα σε τρεις ζώνες. Την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη τις είχαν παραχωρήσει στους Βούλγαρους. Κράτησαν οι ίδιοι την υπόλοιπη Μακεδονία και κάποια νησιά και παραχώρησαν την υπόλοιπη Ελλάδα στους Ιταλούς, διατηρώντας βέβαια υπηρεσίες και φρουρές στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Όλα αυτά, μέχρι την εισβολή των Συμμάχων στη Σικελία, την κατάρρευση του φασιστικού καθεστώτος και τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας.

     Ο Βενιαμίν (Μπιλ) Καπόν, γεννήθηκε το 1928 στη Θεσσαλονίκη. Τώρα, σε ηλικία 90 ετών, ζει στο Τελ Αβίβ, όπου μετοίκησε το 1945. Ο ίδιος ήταν μοναχογιός, αλλά είχε πέντε θείους, τρεις θείες και είκοσι δύο ξαδέρφια. Το όνομα Βενιαμίν, είχαν άλλα τέσσερα ξαδέρφια του. Επέζησαν όλοι και μάλιστα ο ένας εξ αυτών, επέστρεψε από το Άουσβιτς. 23 όμως μέλη της ευρύτερης οικογένειας που αριθμούσε 34 άτομα,  εκτοπίστηκαν και χάθηκαν στρατόπεδα του θανάτου.

     Η οικογένεια του Βενιαμίν, μόλις αντιλήφθηκε τη ζοφερή μοίρα που περίμενε τους εβραίους, αποφάσισε να διαφύγει στην Αθήνα αρχικά και ίσως στη Μέση Ανατολή αργότερα. Δωροδοκώντας, κατάφερε να εκμεταλλευτεί το άτυπο δίκτυο που είχε δημιουργηθεί από σιδηροδρομικούς με τη συνεργασία γερμανών στρατιωτικών που με το αζημίωτο –πολλές χρυσές λίρες άλλαξαν χέρια τότε-έκαναν τα «στραβά μάτια» όταν έφτανε η ώρα των ελέγχων. Βρέθηκαν στην Αθήνα, όπου είχαν συγγενείς, γνωστούς και συνεργάτες της επιχείρησής τους, που τους βοήθησαν να αποκτήσουν ταυτότητες αλλά και να βρίσκουν σπίτια-καταφύγια όπου κρύβονταν, αφού-παρά τις ταυτότητες-ο εντοπισμός τους ήταν εύκολος λόγω της προφοράς των πιο ηλικιωμένων.

     Ο Βενιαμίν, έγραψε το «Ημερολόγιο» μετά την απελευθέρωση. «…μέσα στους πρώτους μήνες του ’45 όταν η μνήμη των συμβάντων ήταν νωπή και η 18χρονη ηλικία του, του επέτρεψε να διατηρεί ανεξίτηλο το πρόσφατο παρελθόν, ενδεχομένως και με προσφυγή για βοήθεια σε οικείους του όταν και όπου χρειαζόταν».

     Όμως το βιβλίο που «αποτελεί μία ακόμα μαρτυρία της μοίρας που επιφύλαξε η Ιστορία στους Θεσσαλονικείς Εβραίους κατά τη διάρκεια του Β! Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα», δεν περιλαμβάνει μόνο τα γραπτά του Βενιαμίν. Ξεκινά με τον σημαντικό πρόλογο της πανεπιστημιακού Μαρίας Καβάλα. Στη συνέχεια υπάρχουν βιογραφικά στοιχεία για τον Β. Καπόν και την ευρύτερη οικογένεια που φτάνουν ως τις ρίζες της, στη Βαρκελώνη του 1647, περιγράφεται η μοίρα των εβραίων της Αθήνας και η «απαγωγή» του ραβίνου Μπαρτζιλάι από το ΕΑΜ, παρατίθενται μαρτυρίες άλλων μελών της οικογένειας, αλλά και αρκετών διασωθέντων εβραίων και ολοκληρώνεται με βιβλιογραφία για το Ολοκαύτωμα στην ελληνική γλώσσα, εφτά σελίδες με φωτογραφίες, τη βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας, καθώς και ευρετήρια ονομάτων και όρων.

     Εξαιρετικό βιβλίο, που βοηθά θα διατηρείται η μνήμη των δεινών που επιφύλαξε στους Έλληνες εβραίους αλλά και στην ανθρωπότητα γενικότερα η ναζιστική θηριωδία.