ΤΑ ΠΙΟ ΠΟΛΛΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΤΑ ΠΕΡΑΣΕ ΜΙΑ ΤΑΣΟΥΛΑ

Επιμ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΚΟΥ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΑΛΚΑΒΟΥΚΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΜΠΟΝΤΙΛΑ

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Σελ. 224, 2018

     Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, είναι το πρώτο της σειράς «Οριακές μαρτυρίες για τη δεκαετία του 1940», των εκδόσεων Επίκεντρο. Περιλαμβάνει τις μαρτυρίες της Τασούλας Ματάκη και του γιου της Ηλία Ιωαννάκη, σχετικά με όσα συνέβησαν στην 7^η Μεραρχία του ΔΣΕ, τον Οκτώβρη του 1949  και τα όσα έζησαν στη συνέχεια, όντας πολιτικοί πρόσφυγες στη Βουλγαρία.

     «Σε αυτήν την, κατ’ όνομα μόνο, Μεραρχία (η δύναμή της φαίνεται ότι δεν ξεπερνούσε τους 450 μαχητές στα τέλη του 1949), η οποία ήταν το μοναδικό μάχιμο τμήμα του ΔΣΕ εντός της ελληνικής επικράτειας μέχρι το τέλος του 1949, είχε προκύψει δυσάρεστη κατάσταση λόγω των συνθηκών που υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει (ενισχυμένο κυβερνητικό στρατό, δριμύ ψύχος, έλλειψη τροφίμων και κατάλληλης ένδυσης κλπ). Η καθυστερημένη αποχώρησή της από την οροσειρά της Ροδόπης, η οποία ερμηνεύεται ως προσπάθεια της ηγεσίας του ΚΚΕ να διατηρήσει ένα προγεφύρωμα για πιθανές μελλοντικές ενέργειες, είχε προκαλέσει ανησυχία, δυσαρέσκεια, σχόλια και νέες λιποταξίες ανάμεσα στους μαχητές της. Η Διοίκησή της απέδωσε την όλη κατάσταση, αλλά και τις αποτυχημένες επιχειρήσεις της Μεραρχίας, στη δράση πρακτόρων του εχθρού, κατά το σύνηθες στην τελευταία φάση του Εμφυλίου πολέμου, και προχώρησε, δοθείσης ευκαιρίας, σε συλλήψεις και ανακρίσεις γυναικών και ανδρών μαχητών της, προκειμένου να αποκαλυφθεί το υποτιθέμενο «οργανωμένο δίκτυο πρακτόρων του εχθρού», σύμφωνα και με το γενικότερο πολιτικό-ιστορικό πλαίσιο. Έτσι βέβαια απέφευγε και την πιθανή μελλοντική απόδοση ευθυνών σε βάρος της».

     Σύντομα όμως, η υπόθεση ξέφυγε από κάθε όριο. Οι «ύποπτοι» αυξάνονταν με γεωμετρικό ρυθμό, αφού όσοι συλλαμβάνονταν, για να γλιτώσουν από τα φρικτά βασανιστήρια στα οποία τους υπέβαλλαν οι «σύντροφοί» τους, ήταν πρόθυμοι να ομολογήσουν οτιδήποτε και να υποδείξουν ως πράκτορα τον οποιονδήποτε. Τον Νοέμβριο του 1949, οι «ύποπτοι» μεταφέρθηκαν σε άθλια κατάσταση στη Βουλγαρία, στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας στη Σόφια. Εκεί όμως, οι περισσότεροι, προσβλέποντας στην παρουσία των βούλγαρων ανακριτών, άρχισαν να αναιρούν τις «ομολογίες» τους. Οι βουλγαρικές αρχές αντιλήφθηκαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στην όλη υπόθεση. «Πράγματι οι βουλγαρικές Αρχές αποφάσισαν να παρέμβουν, καθώς διαπίστωσαν το αδιέξοδο και να αναλάβουν οι ίδιες τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Τελικά, εκτοπίστηκαν μόλις 6-8 «ύποπτοι» και απελευθερώθηκαν οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι…».

     Ανάμεσα σου συλληφθέντες ήταν και η Τασούλα Μουτάκη, μια 19χρονη κοπέλα που είχε στρατολογηθεί βίαια, είχε την ειδικότητα της ασυρματίστριας και κατά κοινή ομολογία, είχε υποστεί τα πιο άγρια βασανιστήρια. Το ότι σήμερα είναι ζωντανή το οφείλει σε έναν βούλγαρο ανακριτή, που με την καίρια παρέμβασή του, την έσωσε από τα χέρια των βασανιστών της. Στο βιβλίο, περιγράφει όλη την πορεία της, από την βίαια στρατολόγησή της, μέχρι τον επαναπατρισμό. Αλλά εκφράζει και την πικρία της, γιατί θεωρεί ότι οι βασανιστές της, δεν τιμωρήθηκαν όσο βαριά επέβαλαν οι πράξεις τους. Γιατί αν και τα σωματικά τραύματα κάποια στιγμή θεραπεύτηκαν, τα ψυχικά τραύματα δεν πρόκειται να επουλωθούν ποτέ! Αντίθετα, υποστηρίζει ότι οι θύτες σε αυτή την υπόθεση είχαν πολύ καλύτερη μεταχείριση από την ίδια, που ήταν ένα από τα θύματα.

     Ο γιος της, Ηλίας Ιωαννάκης, (σήμερα δήμαρχος του δήμου Σαππών-Μαρώνειας) έμαθε για την περιπέτεια της μητέρας του το 1985 εντελώς τυχαία σε ένα ταξίδι του στην Ελλάδα, διαβάζοντας ένα βιβλίο. Μέχρι τότε, κανείς δεν του είχε αναφέρει το παραμικρό. Με όσα λέει, συμπληρώνει όσα κενά υπάρχουν στην αφήγηση της μητέρας του-λόγω ηλικίας και ψυχικής οδύνης- και μιλά για τη ζωή του ως πολιτικός πρόσφυγας δεύτερης γενιάς στη Βουλγαρία.

     Εκτός από τις αφηγήσεις της Τασούλας Μουτάκη και του γιου της, το βιβλίο περιλαμβάνει δύο ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κείμενα. Το «Μια ιστορία από τα κάτω-κάτω» του Β. Δαλκαβούκη και το «Ο άνθρωπος μπορεί να έχει δίκιο μόνο με το Κόμμα και μέσω του Κόμματος…», της Μ. Μποντίλα. Επίσης συμπληρώνεται από ένα παράρτημα, εκτενή βιβλιογραφία κι ευρετήριο κύριων ονομάτων και όρων.  

     Ενδιαφέρον βιβλίο, που αναφέρεται σε μια ακόμη τραγική ιστορία του Εμφυλίου, ενός πολέμου που κόστισε ζωές, πόρους, ανάπτυξη και πρόοδο.