Η ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥ 16ου ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΛΑΣ ΒΕΡΜΙΟΥ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ (ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ) ΚΑΙ ΤΟ «ΤΑΓΜΑ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ» (1940-1944)
ΑΝΤΩΝΙΑ ΧΑΡΙΣΗ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 243, Οκτώβριος 2024

      Το βιβλίο της σημερινής παρουσίασης είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική μελέτη που μάλιστα έχει ξεχωριστή αναφορά σε γεγονότα της τοπικής ιστορίας. Αφορά τη δράση του 16^ου συντάγματος του ΕΛΑΣ που έδρευε κι έδρασε στο Βέρμιο. Επίσης γίνεται ιδιαίτερη μνεία σε έναν από τους αξιωματικούς του, τον Κωνσταντίνο Κολλίντζα που ήταν γνωστός ως Κολοκοτρώνης! «Ο Κολλίντζας είχε διακριθεί ως έφεδρος λοχίας πεζικού στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Το φθινόπωρο του 1941 ενεργοποιήθηκε στις τάξεις του ΚΚΕ Θεσσαλονίκης και αμέσως μετά στην οργάνωση του ΕΑΜ της Νάουσας. Ήταν από τους πρώτους που συγκρότησαν αντιστασιακή ομάδα περί τα τέλη του 1941 στην περιοχή του όρους Βέρμιο. Τέλος ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής αντάρτικης μονάδας (τάγματος)».

     Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο αναφέρεται στο ιστορικό πλαίσιο των ετών 1940-1944, στους πολέμους με τη φασιστική Ιταλία και τη ναζιστική Γερμανία, την ήττα, τη συνθηκολόγηση και την επελθούσα τριπλή Κατοχή. Αλλά και την «δημιουργία» της «Ελληνικής Κοινωνίας» που «αποτέλεσε τη διοικητική αρχή της κατεχόμενης Ελληνικής επικράτειας».

     Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά το αντιστασιακό κίνημα. «Το αντάρτικο συγκροτήθηκε αργά το καλοκαίρι του 1942 με την εθελοντική κατάταξη ανθρώπων της υπαίθρου και την οργανωτική προπαρασκευή του μηχανισμού του ΚΚΕ. Βρήκε τη θέση του μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα της υπαίθρου, καθώς απάλλαξε τον πληθυσμό από την καταπίεση των κατακτητών και των συνεργατών τους, επίσημων και ανεπίσημων».

     Το τρίτο και μεγαλύτερο σε έκταση κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στον Κ. Κολλίντζα. Γεννήθηκε στο χωριό Βλαχέρνα του νομού Αρκαδίας το 1917. Ο πόλεμος του 1940, τον βρήκε να υπηρετεί στη Φλώρινα. Στη συνέχεια βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου Πόγραδετς-Κορυτσά. Μετά τη συνθηκολόγηση κι ενώ προσπαθούσε να επιστρέψει πεζός στην ιδιαίτερη πατρίδα του, συνάντησε στην πορεία τον συμπολεμιστή του Χριστόφορο Πάσχο από τη Νάουσα, ο οποίος του πρότεινε να τον φιλοξενήσει μέχρι να βρει τρόπο να επιστρέψει στη Βλαχέρνα. Με την δημιουργία των πρώτων ένοπλων ομάδων αντίστασης, ο Κολλίντζας εντάχθηκε σε αυτές. Ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα και αργότερα χάρη στις ικανότητές του, του ανατέθηκε η διοίκηση του ΙΙ/16 Τάγματος. Συμμετείχε σε πολλές μάχες κι επέδειξε απαράμιλλη γενναιότητα και αυταπάρνηση. Δυστυχώς για την Εθνική Αντίσταση, τραυματίστηκε βαρύτατα στην κοιλιακή χώρα στην μάχη του Σταυρού Βέροιας στις 6 Οκτωβρίου 1944 και πέθανε δύο μέρες αργότερα. Η κηδεία του έγινε στη Νάουσα με μεγάλη λαϊκή συμμετοχή. Παραβρέθηκαν επίσης μέλη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Το 1945, στα χρόνια της Λευκής τρομοκρατίας «χωροφύλακες λεηλάτησαν και κατέστρεψαν ολοκληρωτικά στο νεκροταφείο της Νάουσας τους τάφους στους οποίους ήταν θαμμένος ο Κολοκοτρώνης και άλλοι συναγωνιστές του αντάρτες».

     Τέλος στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφονται οι μάχες για την απελευθέρωση της Έδεσσας, της Βέροιας και της Θεσσαλονίκης και φτάνει μέχρι τη Συμφωνία της Βάρκιζας, αλλά και την περίοδο της Λευκής τρομοκρατίας (1945-46).

     Το βιβλίο προλογίζουν ο Γιάννης Πριόβολος στρατηγός ε.α. και συγγραφέας, καθώς και ο γνωστός και ακάματος συντοπίτης ιστορικός ερευνητής Στέργιος Αποστόλου. Συμπληρώνεται από εκτενή βιβλιογραφία, ευρετήριο ονομάτων και μερικές φωτογραφίες.  

     Η αξιολογότατη μελέτη της Αντωνίας Χαρίση, προϊόν πολύχρονης και κοπιώδους έρευνας, εμπλουτίζει την ιστοριογραφία και φωτίζει γεγονότα που συνέβησαν στην Μακεδονία και ειδικότερα στο Βέρμιο, τη Νάουσα και τις γύρω περιοχές, καθώς και πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτά. Μπορεί να διαβαστεί από κάθε αναγνώστη, περιλαμβάνει ολοζώντανες περιγραφές και είναι γραμμένη με τρόπο κατανοητό και εύληπτο, χωρίς να χάνει την επιστημονική της εγκυρότητα.