ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΡΜΕΝΙΟΥ

ΝΙΚΟΣ ΤΑΚΟΛΑΣ

Εκδόσεις ΠΗΓΗ

Σελ. 547, Μάιος 2014

     Έναν κόσμο στον οποίο δεν θα θέλαμε να ζούμε, μας δείχνει το μυθιστόρημα (της Κρίσης όπως το χαρακτηρίζει) του Ν. Τακόλα.

     Στα τέλη της δεκαετίας του ΄70, το τσίρκο Gardano, φτάνει για σειρά παραστάσεων στη Λάρισα. Τη νύχτα της πρεμιέρας όμως, συμβαίνουν μια σειρά από ατυχή γεγονότα. Στο δρόμο από τον οποίο διήλθε η φαντασμαγορική παρέλαση που διοργάνωσαν οι καλλιτέχνες του τσίρκου για να διαφημίσουν τις παραστάσεις, γίνεται δολοφονική επίθεση εναντίον μιας γηραιάς κυρίας. Λίγο αργότερα, εξαφανίζεται ένας από τους ελέφαντες, ο ήρεμος και αγαθός Μάρμο. Στο νούμερο με τον άνθρωπο-οβίδα που εκτοξεύεται από ένα κανόνι, ο ακροβάτης που το εκτελεί τραυματίζεται αρκετά σοβαρά. Ο πρωτοδίκης της περιοχής, σταματά την παράσταση, γιατί διατείνεται ότι ο ιδιοκτήτης του τσίρκου, καταπάτησε την περιοχή στην οποία εγκαταστάθηκε το τσίρκο. Και το αποκορύφωμα: διατάζει τη σύλληψη του Λέο Κάρτενακ, του επονομαζόμενου και «Κάνον», του ακροβάτη δηλ. που έκανε το ρόλο του ανθρώπου-οβίδα, με την κατηγορία ότι αυτός είναι ο δολοφόνος της γηραιάς κυρίας. «…παρουσιάζοντας μάλιστα αυτόπτη ψευδομάρτυρα, ο οποίος περιέγραψε τα γεγονότα με μια μυθιστορηματική εκδοχή… Μάταια ο ίδιος αλλά και το προσωπικό του τσίρκου επέμεναν ότι την ώρα του φόνου βρισκόταν στην παρέλαση του Τυρνάβου και όχι της Λάρισας».

     Ο Κάνον καταδικάζεται, εκτίει την ποινή του και αποφυλακίζεται μετά από τριάντα χρόνια. Βρίσκεται σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από αυτόν που άφησε όταν φυλακίστηκε. Είναι φυσικό σε ένα τέτοιο χρονικό διάστημα να γίνουν πολλές αλλαγές, αλλά αυτό που αντικρίζει ο Κάνον, είναι κάτι πολύ διαφορετικό. «Ο κόσμος είχε αλλάξει. Το τοπίο έμοιαζε αστρικό. Αχανές, αδιάβατο, επικίνδυνο και εχθρικό. Ναι, υπήρχε μια πόλη στο βάθος. Η νέα Λάρισα; Τα φώτα της φαίνονταν σαν μάτια γάτας στο σκοτάδι, εκεί μακριά. Μα δεν εξέπεμπε τίποτα φιλικό… Τώρα η πόλη φαινόταν εχθρική. Πόλη αγνώριστη, γεμάτη γιγάντια συγκροτήματα κτιρίων».

     Πλησιάζοντας την πόλη, συναντιέται και με μερικούς ανθρώπους που επιτείνουν την αίσθηση ότι στη διάρκεια της φυλάκισής του, είχε συμβεί κάτι τρομακτικό που ο εγκλεισμός του, δεν του επέτρεψε να αντιληφθεί. «Οι άνθρωποι έδειχναν φρικτά ταλαιπωρημένοι, μαδημένοι, ενώ αυτός περίμενε ένα τέλος της φτώχιας με την τεχνική πρόοδο. Όλοι φορούσαν κουρέλια, ήταν κάτισχνοι, μαζεμένοι σε ομάδες κι αγγίζονταν σαν τα ζώα που σταβλίζονται…». Όταν αποτολμά να τους πλησιάσει, είναι εχθρικοί και γίνονται επιθετικοί. Μετά βίας βρίσκει ένα μέρος για να περάσει το βράδυ του.

     Το επόμενο πρωί, η συνάντησή του με κάποιους λιγότερο εχθρικούς άντρες, θα του λύσει πολλές απορίες: Οι κρατικές οντότητες έχουν διαλυθεί. Το πολιτικό σύστημα έχει καταλυθεί. Ανθρώπινα δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι κοινωνία έχει χωριστεί στα δύο. Όσοι είναι χρήσιμοι στην μικρή παγκόσμια κάστα, στις αγορές και τις πολυεθνικές που κυβερνούν τον κόσμο, ζουν εντός των τειχών. Κυριολεκτικά. Προστατευμένοι από τους φύλακες, ρομπότ και την εξελιγμένη τεχνολογία. Πάντα όμως σε επισφαλή θέση. Υπήρχε διαρκώς ο φόβος πως μόλις εφευρίσκονταν το μηχάνημα που θα τους αντικαθιστούσε με επιτυχία, θα κατέληγαν κι αυτοί με τον υπερβάλλοντα κι άχρηστο πληθυσμό, εκτός των τειχών. Που ζούσε μια ζοφερή, εφιαλτική ζωή, στερημένος από τα πάντα. Σπίτι, τροφή, νερό, ρούχα. Αλλά κυρίως από οικογένεια, φίλους, κοινωνικές δομές. Ο καθένας πάλευε για τον εαυτό του, σε μια γη κατεστραμμένη από μια ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή που έφερε η «ανάπτυξη». Ο Κάνον φαίνεται ότι έφτασε την κατάλληλη στιγμή. Οι συνθήκες για έναν ξεσηκωμό είναι ώριμες. Αυτή τη φορά οι πιθανότητες επιτυχίας φαντάζουν περισσότερες από τις προηγούμενες  προσπάθειες που έγιναν και αντιμετωπίστηκαν σκληρά και βάναυσα. Οι «δεξιότητες» που απέκτησε στη φυλακή θα είναι χρήσιμες. Και με ανέλπιστη εκ των έσω βοήθεια θα προσπαθήσουν να ανατρέψουν την κατάσταση.

     Αυτός είναι ο μύθος του βιβλίου. Το οποίο όμως είναι πολυεπίπεδο και αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον. Γιατί σε δεύτερο επίπεδο υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις, πολιτικές, οικονομικές, φιλοσοφικές, οικολογικές. Ο Ν. Τακόλας αποκαλύπτει τις δράσεις των διεθνών οργανισμών και των διάφορων think tank , χωρίς να συνωμοσιολογεί (κάτι που κατά κόρον συμβαίνει τα τελευταία χρόνια) και κυρίως μας βάζει να σκεφτούμε. Να σκεφτούμε πολύ και σοβαρά για το τι θα συμβεί αν πάρουν το πάνω χέρι οι διαχειριστές του αεριτζίδικου κεφαλαίου και αν εμείς ο καθένας ξεχωριστά και κυρίως όλοι μαζί δεν αντιδράσουμε σε αυτήν την προοπτική.

     Τέλος, πρέπει να αναφέρω ότι ένα από τα θετικά είναι και η γραφή του βιβλίου, που είναι εξαιρετική. Ο συγγραφέας γνωρίζει καλά ελληνικά και ξέρει επίσης να τα χειρίζεται, με αποτέλεσμα να μας παρουσιάζει ένα καλογραμμένο κείμενο του οποίου την ανάγνωση απολαμβάνεις.