ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

     Ο Γ. Καλπούζος γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Έχει γράψει ποιητικές συλλογές, στίχους σε 70 γνωστά τραγούδια, διηγήματα και μυθιστορήματα. Έργα του:

«Το Νερό Των Ονείρων» (ποίηση, 2000, Ελληνικά Γράμματα), «Μεθυσμένος Δρόμος» (2000, Ελληνικά Γράμματα), «Μόνο Να Τους Άγγιζα» (2002, Κέδρος), «Παντομίμα Φαντασμάτων» (2005, Άγκυρα. Το 2015 κυκλοφόρησε σε αναθεωρημένη έκδοση από τις εκδόσεις Ψυχογιός με τίτλο «Σάος»), «Το Παραμιλητό Των Θεών» (ποίηση, 2007, Ίκαρος), «Έρωτας Νυν Και Αεί» (ποίηση, 2008, Ίκαρος. Στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης), «Ιμαρέτ» (2008, Μεταίχμιο-2015 Ψυχογιός. Βραβείο Αναγνωστών Εθνικού Κέντρου Βιβλίου). «Άγιοι Και Δαίμονες» (2011 Μεταίχμιο-2015 Ψυχογιός), «Ουρανόπετρα» (2013 Μεταίχμιο), «Ότι Αγαπώ Είναι Δικό Σου» (2014, Ψυχογιός), «Ιμαρέτ. Οι Δύο Φίλοι Και Ο Παππούς Ισμαήλ» (παιδικό, 2015, Ψυχογιός), «Ιμαρέτ. Φάρσες, Πόλεμος, Όνειρα» (2015, Ψυχογιός), «Σέρρα. Η Ψυχή Του Πόντου» (2016, Ψυχογιός)

                                                                    

Σε πολλά από μυθιστορήματά σας, ασχολείστε με τον εκτός Ελλάδας ελληνισμό. Γιατί σας ενδιαφέρει τόσο πολύ το θέμα;

     Εκεί βρίσκονται πολλές από τις ρίζες μας. Εκεί ανακαλύπτει κανείς παραδείγματα προς μίμηση και συγχρόνως παθογένειες που ταλανίζουν ακόμη τον τόπο μας και τον λαό μας. Μ' ενδιαφέρει και το ράμμα της φυλής μας μέσα από τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις νοοτροπίες και τις συμπεριφορές, αλλά και πώς επικοινωνούσαν μεταξύ τους τα διάφορα κομμάτια του ελληνισμού. Με γοητεύει και η περιπλάνηση στα απόμακρα σημεία του ελληνισμού, ο οποίος στη συνέχεια ενώθηκε σε ενιαίο χώρο, αν και έμειναν πολλοί πίσω. Πέραν αυτών, προσφέρονται οι εν λόγω ιστορικές περιπέτειες για να ξεδιπλώσω μυθιστορίες οι οποίες άπτονται πανανθρώπινων ζητημάτων και συνάμα πιο εδικών θεμάτων που αφορούν τους σημερινούς Έλληνες.

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας;

     Όλα ξεκίνησαν όταν το 2012 άρχισα να καταγράφω μαρτυρίες από πρόσφυγες Ποντίους οι οποίοι κατέληξαν στο χωριό Βίγλα της Άρτας το 1959 ερχόμενοι από τη Σοβιετική Ένωση. Βούτηξα έτσι στη φωτιά και στην ιστορία του Πόντου και πυροδότησαν την έμπνευση. Με έλκυσε και η αγριότητα -είτε αφορούσε μεμονωμένα άτομα, είτε ομάδες, είτε την οργανωμένη βία του κράτους-, και το άδικο για τη μη αναγνώριση σε παγκόσμιο επίπεδο της γενοκτονίας των Ποντίων.

Το έργο σας περιλαμβάνει πολλά ιστορικά στοιχεία αλλά και λεπτομέρειες για την καθημερινή ζωή των κατοίκων του Πόντου. Απαιτήθηκε έρευνα και πόσο καιρό διήρκεσε;

     Ύστερα από τις σποραδικές μαρτυρίες που κατέγραψα στη Βίγλα, χρειάστηκα από το 2014 δύο χρόνια για την έρευνά μου και τη γραφή, με δέκα, δεκαπέντε, μέχρι και δεκαοχτώ ώρες δουλειάς την ημέρα. Πραγματοποίησα την αρχική μελέτη, όμως στη συνέχεια ανακάλυπτα ότι απαιτείται και επιπλέον εστιασμένη έρευνα για τα ζητήματα που προέκυπταν κατά την εξέλιξη της μυθοπλασίας.

Θα χαρακτηρίζατε το μυθιστόρημά σας, ιστορικό;

     Προτιμώ τον όρο κοινωνικό μυθιστόρημα με φόντο την Ιστορία. Όμως δεν έχουν και μεγάλη σημασία οι εν λόγω προσδιορισμοί. Σημασία έχει το περιεχόμενο ενός βιβλίου σε οποιαδήποτε εποχή και αν διαδραματίζεται.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα και ποιο είναι αυτό;

     Πάμπολλα είναι τα θέματα που πραγματεύεται το "σέρρα" και τα μηνύματα τα οποία περιέχει. Κρατώ ως απόσταγμα τις διαδρομές που μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο στις καλύτερες και στις χειρότερες στιγμές του και το πώς μπορεί να τιθασεύσει κανείς το αγρίμι που σε όλους μας παραφυλά εντός μας και διψά για εξουσία, χρήμα και σάρκα. Κοντολογίς το μεγαλύτερο μήνυμα είναι ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι μέσα από τον στοχασμό, την εσωτερική καλλιέργεια, την αυτογνωσία και τη γνώση του κόσμου. Σ' αυτό το κομμάτι χωρά μεταξύ άλλων και η ρήση από το βιβλίο: Κοιτάς μπροστά όταν δεν ξεχνάς από πού έρχεσαι.

Δεν είστε καινούριος συγγραφέας, αλλά θα ήθελα να μας πείτε ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Με διακατέχει πάντα η περίσκεψη και η έγνοια για το επόμενο βήμα, οπότε δεν αφήνομαι σε υπέρμετρα συναισθήματα. Το ένα βιβλίο λειτουργεί ως δημιουργική πρόκληση για το επόμενο. Έτσι ένιωθα και όταν τυπώθηκε από τον εκδοτικό οίκο Ελληνικά Γράμματα το 2000 το πρωτόλειο μυθιστόρημα "Μεθυσμένος δρόμος". Αισθανόμουν περισσότερο την ευθύνη για τη συνέχεια και λιγότερο χαρά για την έκδοση.

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Ζουν μέσα μου και γύρω μου σαν πραγματικά πρόσωπα. Θαρρείς και υπήρξαν πράγματι σε αλλοτινές εποχές ή ζουν ακόμη σήμερα. Συχνά επιστρέφω με τη σκέψη στα βήματά τους, μηρυκάζω τα λόγια και τις πράξεις τους και πασχίζω να διδαχτώ από εκείνους. Να κατακτήσω κάτι από τη σοφία ορισμένων, όπως ο παππούς Ισμαήλ του Ιμαρέτ, ή να θέσω άλλους απέναντί μου όταν πρόκειται να λάβω σημαντικές αποφάσεις. Τους επαναφέρουν κάθε τόσο στην καθημερινότητά μου και οι αναγνώστες είτε σε κατ' ιδίαν συζητήσεις στις παρουσιάσεις είτε στέλνοντάς μου μηνύματα.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Ο μεγάλος μου γιος, ο οποίος είναι φιλόλογος και προσφάτως διδάκτορας στη δημιουργική γραφή και ετοιμάζεται να εκδώσει με το ψευδώνυμο Δημήτρης Μελικέρτης, ο μικρός μου γιος, με μεταπτυχιακό στην ψυχολογία, και η σύζυγός μου. Ακούω και μετρώ τις παρατηρήσεις τους κι εφόσον πεισθώ ότι έχουν δίκιο επανεξετάζω ορισμένα σημεία. Λειτουργούν, μ' ένα τρόπο, ως editors/book editing associates· ειδικότητα η οποία δεν υπάρχει στην Ελλάδα σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό από την εποχή του Χέμινγουεϊ.

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Πάρα πολλά. Η γραφή δεν παύει να λειτουργεί και σαν ενδοσκόπηση για τον συγγραφέα. Η ψυχογραφία των άλλων, η μελέτη των χαρακτήρων και η κρίση για τις πράξεις τους είναι μοιραίο να έχει άμεση απήχηση πρώτα από όλους σ' εμένα. Η σύγκριση έρχεται σε κάθε βήμα, πότε λυτρωτικά και πότε με οδυνηρό τρόπο. Έμαθα μέσα από τη γραφή να είμαι περισσότερο υπομονετικός, παρατηρητικός, να αποδέχομαι τα κουσούρια των άλλων και πολλά ακόμη. Πιστεύω κι ότι εξελίχθηκα γενικότερα σαν άνθρωπος, ενώ μου έδειξε τον δρόμο του στοχασμού, τον οποίο θεωρώ τη σημαντικότερη κατάκτηση για κάθε άνθρωπο. Το ζητούμενο είναι να μάθει ο άνθρωπος να στοχάζεται, όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν μέσα από αυτόν.

Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Δεν ήμουν ποτέ δογματικός, ωστόσο η συγγραφή μού εδραίωσε την πεποίθηση ότι κάθε τι που ορθώνεται σαν δόγμα είναι επικίνδυνο. Εξάλλου, όσο ήμουν νέος κατέκρινα με ευκολία πολλά και πολλούς. Η γραφή με όπλισε με στωικότητα και κατανόηση. Συγκεκριμένη πεποίθηση η οποία ανατράπηκε δεν μπορώ να εντοπίσω. Άλλωστε άρχισα να γράφω σε μεγάλη ηλικία, όταν πια είχα κατασταλάξει σε πολλά.

Πόσο παρών είστε στα βιβλία σας;

     Είμαι παρών με ό,τι συνθέτει τον ψυχισμό και τον λογισμό μου. Ζω εκεί, υποδύομαι όλους τους ρόλους, μεταπηδώ από τον ψυχισμό και τον χαρακτήρα του ενός ήρωα στον άλλο, κλαίω, γελώ, θυμώνω, ερωτεύομαι, πάσχω, χαίρομαι, αγωνιώ, στοχάζομαι, αγριεύω, με καταλαμβάνει όλος ο κύκλος των συναισθημάτων, περπατώ μαζί τους στους δρόμους, εργάζομαι δίπλα τους, συζητούμε στους καφενέδες, μοιράζομαι τις έγνοιες τους και τόσα άλλα. Όλη αυτή η κυκλοθυμική διαδικασία είναι εξαντλητική. Γι' αυτό κι όταν επανέρχομαι στον πραγματικό τρέχοντα χρόνο είμαι καταπονημένος και περισσότερο όταν τελειώνει ένα βιβλίο.

Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας; Έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Η συζήτηση με τους αναγνώστες είναι τις περισσότερες φορές δημιουργική και την επιδιώκω. Πέρα από τη συγκίνηση που μου προσφέρει, ανακαλύπτω τον τρόπο που προσλαμβάνουν κάθε βιβλίο. Βάζοντας ο αναγνώστης τη δική του σκέψη, φαντασία και συναισθηματικό κόσμο διαβάζει ένα διαφορετικό βιβλίο κι αυτή είναι μια από τις ομορφιές της λογοτεχνίας. Έτυχε και να εστιάσουν σε πτυχές που δεν είχα φανταστεί ή δεν αποτυπώθηκαν έντονα στη μνήμη μου. Με εντυπωσίασε και ο τρόπος που ορισμένοι αναγνώστες αξιοποίησαν τα βιβλία μου. Για παράδειγμα με αφορμή το μυθιστόρημα "Ουρανόπετρα" η φιλόλογος Μαρίτα Αμοιρίδου με άλλους εκπαιδευτικούς αναζήτησε τα κοινά στοιχεία της Κω με την Κύπρο και οργάνωσαν παράσταση με θέατρο, κινηματογράφο, χορό, μουσική και ανάγνωση αποσπασμάτων. Ένα άλλο εντυπωσιακό παράδειγμα ήταν η εργασία των μαθητριών του 3ου Γυμνασίου Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Μέλπως Καλομοίρη. Ασχολήθηκαν μέσα από το "Άγιοι και δαίμονες" με την αρωματοποιία και τους μυρεψούς του 1800.

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Δεν θεωρώ ότι με επηρέασε κάποιος συγκεκριμένα, αν και αγαπώ τα έργα πολλών. Πάσχισα και πασχίζω να έχω το δικό μου ύφος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι αναγνώσεις μου δεν μπόλιασαν με κάποιο αδιόρατο τρόπο τη γραφή μου.

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Απαιτεί αφιέρωση και μόχθο. Όμως αν αυτό είναι το μεράκι σου όλα γίνονται πιο εύκολα ή τουλάχιστον οι συγκινήσεις που εισπράττεις κατά τη συγγραφή έρχονται να εξοβελίσουν την κόπωση. Πλέον για μένα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Όμως δεν παύω να λέω ότι θα ήταν μεγάλη πρόκληση να σταματήσω να γράφω. Εννοώ ως δοκιμασία απεξάρτησης, αφού και η γραφή μπορεί να εξελιχθεί σε ιδιότυπο δόγμα.

Σας ευχαριστώ.