ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΡΑΚΗΣ

Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Σελ. 317, Απρίλιος 2016

     Το ιστορικό μυθιστόρημα του Β. Τσιράκη «Τα Χρόνια Ανάμεσα», είναι μια «άτυπη» συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του, με τίτλο «Σελανίκ» που αναφερόταν στην πολυφυλετική Θεσσαλονίκη της εποχής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και των πρώτων χρόνων μετά την απελευθέρωση. Και λέω «άτυπη», γιατί η συνέχεια υπάρχει μόνο στον τόπο και το χρόνο (από το 1922 ως το 1943). Οι πρωταγωνιστές είναι διαφορετικοί. Δεν έχουν καμία σχέση με τους χαρακτήρες του «Σελανίκ», ούτε οι ιστορίες τους συνδέονται με κάποιο τρόπο.

     Το βιβλίο ξεκινά με την άφιξη των προσφύγων το 1922 και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν όταν βρέθηκαν σε ένα τόπο που δεν ήταν προετοιμασμένος να τους δεχτεί και οι κάτοικοί του δεν ήθελαν να τους δεχτούν. Αλλά και οι ίδιοι, αδυνατούσαν να αποδεχτούν αυτό που συνέβαινε. Πίστευαν ότι ήταν μια προσωρινή αναταραχή και σύντομα θα επέστρεφαν στα σπίτια τους. Όμως οι άνθρωποι αυτοί, παρά τις αρχικές δυσκολίες, όταν αποδέχτηκαν αυτό που τους επεφύλασσε το «γύρισμα» της Ιστορίας, έστησαν τη ζωή τους από την αρχή και αποτέλεσαν στη συνέχεια το πιο δυναμικό κομμάτι της ανθρωπογεωγραφίας της πόλης.

     Ο συγγραφέας «χρησιμοποιώντας» σαν ορόσημα τα μεγάλα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα της εποχής, δημιουργεί την τοιχογραφία μιας αρκετά μεγάλης χρονικής περιόδου που εκτείνεται σε ένα εύρος είκοσι ετών, αφού φτάνει μέχρι τις μέρες της αναχώρησης των πρώτων τρένων που μετέφερε το σύνολο της ακμάζουσας εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης στο Άουσβιτς, απ’ όπου-όπως είναι γνωστό- ελάχιστοι επέστρεψαν.

     Η Δάφνη, η Σμαρώ, ο Στέφανος, ο Ελιάν, θα ζήσουν την ανταλλαγή των πληθυσμών, την παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 που ταρακούνησε την οικονομία (αλλά που για κάποιους αποτέλεσε ευκαιρία πλουτισμού),τον εμπρησμό του Κάμπελ, το ξεσήκωμα των εργατών τον Μάη του 1936, ενώ κάποιοι από αυτούς θα ταξιδέψουν στο Βερολίνο, τη Μόσχα και τη Βαρκελώνη. Άλλοι για να βοηθήσουν τους φασίστες του Φράνκο και άλλοι για να ενταχθούν στις δυνάμεις που τον αντιμάχονταν.

     Στο πολύ ενδιαφέρον αυτό βιβλίο, με αφορμή τις διαδρομές των ηρώων του, ο συγγραφέας καταφέρνει δύο πράγματα. Αφ’ ενός να μας διηγηθεί την ιστορία, τους κοινωνικούς αγώνες αλλά και την οικονομική ζωή της Θεσσαλονίκης στο χρονικό διάστημα 1923-1943. Αφ’ ετέρου να μας περιγράψει εξαντλητικά την μεταμόρφωση της πόλης, μέσα από τις αναφορές του στα ιδιωτικά (οικίες, καταστήματα, κινηματογράφους, ξενοδοχεία, εστιατόρια κλπ), όσο και δημόσια κτίρια (κέντρα διοίκησης, σχολεία, πανεπιστήμια, πάρκα, πλατείες κλπ).

     Σε συζήτηση που είχα πρόσφατα με τον Β. Τσιράκη, μου είπε ότι σκέφτεται να γράψει ένα ακόμη τρίτο βιβλίο πάλι με θέμα τη Θεσσαλονίκη. Θα το περιμένω με ενδιαφέρον.