Η ΠΑΛΛΑΚΙΔΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΙΝΑ

Η ΠΑΛΛΑΚΙΔΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΙΝΑ

ΓΙΟΥΝΓΚ ΤΣΑΝΓΚ

Μετάφραση ΠΕΤΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 559, Νοέμβριος 2015

     Η κινέζα συγγραφέας (ζει στο Λονδίνο) Γιουνγκ Τσανγκ, έγινε παγκοσμίως γνωστή με το βιβλίο της «Άγριοι Κύκνοι».

     Αυτή τη φορά επανέρχεται με τη βιογραφία της Τσισί, της Κληρονόμου Αυτοκράτειρας (όπως ήταν ο επίσημος τίτλος της), η οποία εξουσίασε την Κίνα είτε από το προσκήνιο, είτε από το παρασκήνιο για περισσότερα από σαράντα χρόνια.

     Η Τσισί, γεννήθηκε το 1835 και ήταν κόρη υπαλλήλου του κράτους. Η μόρφωση που έλαβε ήταν περιορισμένη, όπως όλων των κοριτσιών την εποχή εκείνη. Από μικρή όμως έδειξε την ευφυΐα της. Ήταν έντεκα ετών, όταν η οικογένειά της, κλήθηκε να πληρώσει ένα υπέρογκο πρόστιμο. Η Τσισί, ήταν η μεγαλύτερη από τα παιδιά της οικογένειάς και ο πατέρας της, συζήτησε μαζί της το γεγονός. Τότε αυτή του υπέδειξε μια σειρά από προσεκτικά σχεδιασμένες κινήσεις, που όταν έγιναν βοήθησαν την οικογένεια να συγκεντρώσει το ποσό που έπρεπε. Για να λάβει από τον πατέρα της το «υπέρτατο κομπλιμέντο»,  «Αυτή η κόρη μου είναι σωστός γιος!».

     Το 1850, ο αυτοκράτορας Νταογκουάνγκ, πέθανε και τον διαδέχτηκε ο γιος του Σιανφένγκ. Αμέσως ξεκίνησε η πανεθνική επιλογή των κοριτσιών που θα έμπαιναν στο χαρέμι του ως παλλακίδες. «Οι οικογένειές τους έπρεπε να ανήκουν σε ανώτερη κοινωνική βαθμίδα και είχαν την υποχρέωση να εγγράφουν τις κόρες τους στη διαδικασία επιλογής αμέσως μόλις έμπαιναν στην εφηβεία. Η Τσισί είχε συμπεριληφθεί στον κατάλογο και τώρα, όπως άλλα κορίτσια από κάθε γωνιά της Κίνας, ταξίδεψε στο Πεκίνο». Αν και δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφη και το ύψος της ήταν μόλις 1,50, επελέγη ως παλλακίδα κατώτερης βαθμίδας γιατί «Πέρα από το οικογενειακό όνομα, βασικό κριτήριο ήταν ο “χαρακτήρας”». Γρήγορα όμως έπεσε σε ένα είδος δυσμένειας, όταν στη διάρκεια μιας συνεύρεσής της με τον αυτοκράτορα, «τόλμησε» να τον συμβουλέψει για κάποιο ζήτημα. Και θα αποβαλλόταν από το χαρέμι, αν δεν επενέβαινε η αυτοκράτειρα Τζεν, για να ηρεμήσει τον αυτοκράτορα. Κάτι που η Τσισί δεν ξέχασε ποτέ.

     Η θέση της βελτιώθηκε όταν το 1856, γέννησε ένα γιο, τον Γκουάνγκσου, που ήταν ο πρώτος γιος του αυτοκράτορα και διάδοχος του θρόνου. Όταν έξι χρόνια αργότερα ο Σιανφένγκ πέθανε, η Τσισί σε συνεργασία με την αυτοκράτειρα Τζεν, προχώρησαν σε μια ενέργεια που άλλαξε την Κίνα. Ο αυτοκράτορας ήταν ανήλικος και την εξουσία θα έπαιρνε επιτροπή αντιβασιλείας. Όμως έκαναν ένα σχεδόν αναίμακτο πραξικόπημα. «Οι δύο γυναίκες δεν έλυσαν απλώς ένα μείζον πρόβλημα, αλλά προχώρησαν ακόμα πιο πέρα, σε μια πολιτική συμμαχία και έκαναν πραξικόπημα… Οι δύο γυναίκες γνώριζαν καλά το ρίσκο που έπαιρναν. Ένα πραξικόπημα αποτελούσε προδοσία και αν αποτύγχανε η τιμωρία θα ήταν η πλέον τρομερή, το λινγκ τσι, ο θάνατος με χίλια κοψίματα. Ήταν όμως διατεθειμένες να πάρουν το ρίσκο». Η ενέργειά τους πέτυχε και η Τσισί, έγινε κυρίαρχος της αχανούς χώρας μέχρι το θάνατό της το 1908 και κατάφερε να μετατρέψει μια ράθυμη μεσαιωνική αυτοκρατορία σε ένα σύγχρονο κράτος, κάνοντας αναρίθμητες ρηξικέλευθες μεταρρυθμίσεις που προκάλεσαν αντιδράσεις από το κατεστημένο και πυροδότησαν συγκρούσεις, από τις οποίες βγήκε νικήτρια χάρη στην υψηλή της οξύνοια. «Υπό τη ηγεσία της η χώρα άρχισε ουσιαστικά να αποκτά όλα τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου κράτους: σιδηρόδρομο, ηλεκτρισμό, τηλέγραφο, τηλέφωνο, δυτική ιατρική, σύγχρονες ένοπλες δυνάμεις και σύγχρονους τρόπους να διεξάγει το εξωτερικό εμπόριο και να ασκεί διπλωματία. Το περιοριστικό χιλιετές εκπαιδευτικό σύστημα απορρίφθηκε και αντικαταστάθηκε από δυτικού τύπου σχολεία και πανεπιστήμια. Ο Τύπος άνθησε, απολαμβάνοντας μια πρωτοφανή ελευθερία… δρομολόγησε την ευρεία πολιτική συμμετοχή: για πρώτη φορά στη μακραίωνη ιστορία της Κίνας οι υπήκοοι έγιναν «πολίτες». Επίσης προώθησε τη χειραφέτηση των γυναικών… Το γεγονός ότι το τελευταίο εγχείρημα της πριν τη βρει πρόωρα ο θάνατος, ήταν να εισαγάγει την ψήφο δείχνει το θάρρος και το όραμά της… Υπήρξε μια τεράστια φυσιογνωμία, αλλά όχι αγία. Δεδομένου ότι διέθετε απόλυτη εξουσία πάνω στο ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού και ότι αποτελούσε τέκνο της μεσαιωνικής Κίνας, υπήρξε τρομερά ανελέητη… διέπραξε σφάλματα αλλά δεν ήταν τύραννος».

     Το βιβλίο είναι εξαιρετικό. Ελάχιστες βιογραφίες είναι τόσο συναρπαστικές. Αυτό οφείλεται τόσο στην προσωπικότητα του βιογραφούμενου όσο και στην ικανότητα της συγγραφέως. Βασίζεται σε έρευνα σε αρχεία που μέχρι πρόσφατα ήταν απροσπέλαστα και δίνει μια διαφορετική οπτική σε μια κρίσιμη περίοδο της κινεζικής και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας Ιστορίας.