ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ ΣΤΑΖΙ

DAVID YOUNG

Μετάφραση: ΣΟΦΙΑ ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΥ

Εκδόσεις: ΚΕΔΡΟΣ

Σελ. 410, Ιούνιος 2017

     Το μυθιστόρημα που σας παρουσιάζω σήμερα, είναι το πρώτο του άγγλου δημοσιογράφου Ν. Γιανγκ και σημείωσε σημαντική επιτυχία στη Βρετανία. Εκτυλίσσεται εξ ολοκλήρου σε περιοχές της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (όπως ήταν το επίσημο όνομα της Ανατολικής Γερμανίας) και του ανατολικού Βερολίνου.

     Βρισκόμαστε στο 1974, όταν στην εξουσία βρίσκεται από το 1971, ο Έριχ Χόνεκερ ως γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας. Ο Χόνεκερ, προσπαθούσε με κάθε μέσο να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Άλλωστε αποτελούσε και τη «βιτρίνα» των χωρών του ανατολικού μπλοκ, αφού λόγω της ιδιορρυθμίας της Γερμανίας, αρκετοί κάτοικοι της Ομοσπονδιακής (Δυτικής) Γερμανίας, μπορούσαν να περάσουν τα σύνορα αν και υπό αρκετές προϋποθέσεις, για να επισκεφθούν συγγενείς τους που ζούσαν στην άλλη πλευρά. Όμως δεν ανεχόταν καμιά φωνή αντίδρασης στο καθεστώς. Θεωρείται από τους πιο απολυταρχικούς ηγέτες στο σύγχρονο κόσμο. Για να πετύχει την εξάλειψη οποιασδήποτε αντίδρασης, χρησιμοποιούσε τις υπηρεσίες του Υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας, που είναι γνωστό ως Στάζι. Το Υπουργείο απασχολούσε 90 χιλ. υπαλλήλους, ενώ είχε και 300 χιλ. «συνεργάτες»-πληροφοριοδότες, που πολλοί έδιναν πληροφορίες υπό την πίεση και κάποιων εκβιασμών. Η τήρηση της τάξης και η πάταξη της εγκληματικότητας ποινικής μορφής ήταν ευθύνη της Αστυνομίας, ενώ η Στάζι ασχολούνταν κυρίως με «πολιτικά εγκλήματα».

     Γι’ αυτό και η Κάριν Μίλερ που «Ήταν η μοναδική γυναίκα επικεφαλής τμήματος ανθρωποκτονιών σε ολόκληρη τη Δημοκρατία και δεν είχε ακόμη κλείσει τα τριάντα», εκπλήσσεται όταν βρίσκει τους ανθρώπους της Στάζι στον τόπο όπου βρέθηκε «Το πτώμα μιας κοπέλας. Σε ένα νεκροταφείο. Κοντά στο τείχος». Η γειτνίαση του χώρου με το «Αντιφασιστικό Τείχος Προστασίας», όπως ονομαζόταν το τείχος που έχτισαν οι ανατολικογερμανοί και περιέβαλε το Δυτικό Βερολίνο, θα δικαιολογούσε ίσως την εμπλοκή της συνοριοφυλακής. Αλλά γιατί η Στάζι; Την απάντηση την έδωσε ο Κλάους Γιέγκερ, ένας από τους παριστάμενους αξιωματικούς. «Αυτό που μπορώ να σας πω είναι για ποιόν λόγο εμπλεκόμαστε εμείς. Η κοπέλα φαίνεται πως πυροβολήθηκε από τη Δύση-πιθανόν από Δυτικούς φρουρούς-ενώ δραπέτευε για να έλθει στην Ανατολική Γερμανία»! Είναι σε όλους φανερό ότι το σενάριο αυτό δεν ευσταθεί. Γιατί δεν είναι δυνατό η κοπέλα να «κατάφερε να σκαρφαλώσει σε έναν τοίχο τεσσάρων μέτρων… Πέρασε από τη ζώνη ελέγχου, ξέφυγε από τα σκυλιά και τους συνοριοφύλακες της Δημοκρατίας και μετά σκαρφάλωσε σε έναν άλλο τοίχο τεσσάρων μέτρων-ενώ την είχαν πυροβολήσει από τη Δύση…».

     Ο Γιέγκερ καθιστά σαφές στην Μίλερ πως δεν θα δεχτεί να ερευνηθεί κάποια άλλη εκδοχή. «Αυτή είναι η επίσημη-και προσωρινή-εκδοχή του Υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας. Ζήτησα τη βοήθειά σας, της Kriminalpolizei για να ανακαλύψω την ταυτότητα της κοπέλας και να βρω στοιχεία που στηρίζουν τη συγκεκριμένη εκδοχή… Σε περίπτωση που ανακαλύψετε στοιχεία αντίθετα από την εκδοχή αυτή, θα πρότεινα να τα κρατήσετε για τον εαυτό σας. Και να τα φέρετε κατευθείαν σε μένα».

     Έτσι η Μίλερ, αναγκάζεται να αναμιχθεί σε μια υπόθεση, στην οποία θα κάνει μόνο τη «χαμαλοδουλειά», θα έχει περιορισμένες αρμοδιότητες και δύναμη, η άποψή της δεν θα έχει καμιά αξία και θα βρίσκεται διαρκώς με τον κίνδυνο της εξόδου από την υπόθεση αλλά και την απόλυσή της από την αστυνομία αν αποκλίνει από την επίσημη εκδοχή κι αν επιχειρήσει να ερευνήσει την υπόθεση σε διαφορετική κατεύθυνση από αυτήν που επιβάλει η Στάζι. Η Μίλερ, παρά τους κινδύνους θα τολμήσει και αυτά που θα ανακαλύψει της ξυπνούν δυσάρεστες αναμνήσεις…

     Το μυθιστόρημα, εκτός από την ενδιαφέρουσα αστυνομική ιστορία, μας δίνει μια πολύ καλή εικόνα των μέσων που χρησιμοποιούσε το καθεστώς για να ελέγχει ασφυκτικά τους κατοίκους της Ανατολικής Γερμανίας, τη διαφθορά που επικρατούσε σε κάποια στελέχη της κομματικής νομενκλατούρας που απολάμβαναν προνόμια που ο απλός λαός ούτε να ονειρευτεί δεν μπορούσε, αλλά και τα «παιχνίδια» δύναμης, επιρροής, ελέγχου και εξουσίας που παίζονταν ανάμεσα στους αξιωματούχους του διαβόητου Υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας. Ένα πολύ ενδιαφέρον και διαφωτιστικό –από πολλές απόψεις-μυθιστόρημα!