ΧΑΡΑΓΜΕΝΑ ΣΕ ΠΗΛΟ

ΡΕΝΑ ΚΥΡΚΑ/ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΒΑΡΔΑΛΗ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 398, Σεπτέμβριος 2020

      Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, έχει μια… ιδιαιτερότητα και πρωτοτυπία. Δεν περιλαμβάνει ένα μυθιστόρημα, αλλά δύο. Κανένα από αυτά δεν έχει τον τίτλο του βιβλίου, εξελίσσονται σε διαφορετικές εποχές, αλλά συνδέονται με κάποια… χαράγματα σε πηλό!

     Το πρώτο, που έχει τίτλο «Ο Φίλος Του Θαλή» και είναι γραμμένο από την Ρ. Κύρκα, διαδραματίζεται στη Βαβυλώνα και τις ελληνικές πόλεις των ακτών της Ιωνίας, τον 6^ο αιώνα π. Χ.

     Ο έμπορος Λαλίγια, που πραγματοποιεί συναλλαγές με όλο τον τότε γνωστό κόσμο, ζει στην Βαβυλώνα. Η ήδη αρχαία πολιτεία, που είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, στην εποχή της ακμής της, είχε αναπτύξει έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό. Οι μελέτες της αστρονομίας και των μαθηματικών άκμαζαν στην περιοχή. Τα θαυμαστά τείχη της, είχαν μήκος 85 χιλ!, ύψος 50μ και 360 πύργους. Εκεί χτίστηκαν ο πύργος της Βαβέλ (που ήταν ναός και ένα είδος αστεροσκοπείου) και οι κρεμαστοί κήποι, που ποτίζονταν με μια ευφυέστατη κατασκευή και ήταν διαρκώς ανθισμένοι. (Τα ερείπια της Βαβυλώνας βρίσκονται στο σημερινό Ιράκ, σε απόσταση 85 χλμ νότια της πρωτεύουσας Βαγδάτης). Τώρα, τον 6^ο αιώνα π. Χ., υπό τη διοίκηση της δέκατης δυναστείας, πέφτει αργά αλλά σταθερά στην παρακμή. Το αποκορύφωμα, ήταν η κατάκτηση από τους Πέρσες, που ενέταξαν τη Βαβυλώνα, σε μια από τις σατραπείες τους. Ο Λαλίγια, αποφασίζει-με την άδεια των Περσών-να φύγει για να επισκεφθεί την κόρη του που ζει με την οικογένειά της στην Ιωνία, την πατρίδα του φίλου του Θαλή, αλλά και να πραγματοποιήσει εμπορικές συναλλαγές. «Ο έμπορος είχε αποφασίσει να κάνει ένα από τα τελευταία του, ίσως, ταξίδια προς τις ακτές του Αιγαίου. Αν και ο Θαλής, ο φίλος του, είχε πριν μερικά χρόνια πεθάνει, πίστευε πως κάτι από τη δύναμη της σκέψης του είχε μεταλαμπαδευτεί στη σκέψη των μαθητών του. Ήλπιζε έτσι πως θα μπορούσε να νιώσει ξανά λίγη από τη συγκίνηση και το πάθος που κυριαρχούσαν στις συζητήσεις τους, σαν προσπαθούσαν να βρουν μαζί νέα μονοπάτια σκέψης βγαλμένη μέσα από δρόμους παλιούς. Σαν φλόγα έκαιγε μέσα του η απορία αν ο Θαλής βρήκε κάτι καινούριο». Επειδή το ταξίδι δεν ήταν μόνο αναψυχής αλλά και εμπορικό, πήρε μαζί του εκτός από τους αχθοφόρους που θα είχαν και την φροντίδα των μεταφορικών ζώων, τους οπλισμένους φρουρούς που θα τον προστάτευαν, τον γραφέα του και τον Ουμπάρ, έναν βοηθό του, ο οποίος τον είχε εντυπωσιάσει με τις ικανότητές του. Είχε μάλιστα αποφασίσει να τον βοηθήσει και να του μεταδώσει τις γνώσεις και την εμπειρία που είχε αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια στο εμπόριο. Τον είχε σαν τον γιο που δεν είχε ποτέ αποκτήσει. Μαζί τους, προς μεγάλη χαρά του Ουμπάρ, θα ταξίδευε και η κόρη του αστρονόμου Μπαλάσι, η Μπελίτ, για την οποία ενδιαφερόταν-ερωτικά-ο Ουμπάρ. Θα έμενε σε γνωστούς της οικογένειάς της στις ακτές της Ιωνίας, μέχρι να εξομαλυνθεί η τεταμένη κατάσταση στη Βαβυλώνα.

     Το πολυήμερο ταξίδι, παρά τον προσεκτικό σχεδιασμό, τους επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις και περιπέτειες. Εξίσου περιπετειώδης ήταν και η παραμονή τους στην Έφεσο, στην Μίλητο και τις άλλες περιοχές της Ιωνίας, όπου γνώρισαν ενδιαφέροντες κι αξιόλογους ανθρώπους. Όταν αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Βαβυλώνα, πήρε ο καθένας τους από ένα πήλινο πλακίδιο, στο οποίο είχε χαραχτεί κάτι που θα αντιπροσώπευε τις αναμνήσεις τους από την Ιωνία. «Ο Λαλίγια θέλησε να έχει μαζί του για ανάμνηση τις απαντήσεις που έδωσε ο Θαλής σε ερωτήματα που του έθεσαν οι μαθητές του». Αυτό το ξεχωριστό πινακίδιο, χαραγμένο και από τις δύο πλευρές με τις ρήσεις του Θαλή από τη μία με σφηνοειδή γραφή και από την άλλη με το ελληνικό αλφάβητο, ήταν ένα από τα αντικείμενα που τοποθετήθηκε στον τάφο του, όταν έφτασε η ώρα για τα τελευταίο του ταξίδι.

      Το δεύτερο μυθιστόρημα που έχει τίτλο «Για Το Θησαυρό Της Παλμύρας» και είναι γραμμένο από την Χ. Βαρδαλή, περιγράφει τις «περιπέτειες» αυτού του πήλινου πινακιδίου στη σύγχρονη εποχή. 

     Η Δάφνη Νάμεκ, μια νεαρή χριστιανή από τη Συρία, «δραπετεύει» από τη δομή φιλοξενίας προσφύγων όπου βρέθηκε, μετά το πέρασμά της με βάρκα από την Τουρκία στην Σάμο. «Με το προσωπείο της βορειοευρωπαίας ταξιδιώτισσας, η Δάφνη Νάμεκ από τη Μααλούλα, το παλιό αραμαϊκό χωριό της νότιας Συρίας, απομακρύνθηκε ανατολικά απροσδόκητα εύκολα και πλησίασε μια τουριστική παραλία…». Κατευθύνεται στο μουσείο του Πυθαγόρειου, όπου υπηρετεί ο αρχαιολόγος Θαλής Πολίτης. Μεταφέρει ένα μήνυμα του καθηγητή Σαλέχ Αλ Χαμπίμπ, της σχολής Αρχαιολογίας και Μουσείων του Πανεπιστημίου της Δαμασκού. Αλλά όχι μόνο. Ο καθηγητής, της εμπιστεύτηκε το πολύτιμο πινακίδιο με τις ρήσεις του Θαλή του Μιλήσιου, σε δύο γλώσσες, που βρέθηκε σε ανασκαφή. Αν έπεφτε στα χέρια των φανατικών  ισλαμιστών, είτε θα το κατέστρεφαν, είτε θα το διοχέτευαν στα δίκτυα αρχαιοκαπηλίας, που έκαναν χρυσές δουλειές στις συνθήκες εμφυλίου πολέμου που επικρατούσαν στη χώρα. Η Δάφνη, πρέπει να μεταφέρει το μήνυμα και να παραδώσει το πινακίδιο στον έλληνα αρχαιολόγο. Η προσπάθειά της όμως δεν πετυχαίνει. «Ο κύριος Θαλής Πολίτης δεν δουλεύει πια στην ΚΑ! Εφορεία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων της Σάμου. Ο κύριος Πολίτης πήρε εκπαιδευτική άδεια και βρίσκεται για έρευνα στο Παρίσι».  Και σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, την ώρα που προβληματίζεται έντονα για το τι πρέπει να κάνει, χτυπά το κινητό της τηλέφωνο. Είναι η μητέρα της, που μέσα σε λυγμούς, της λέει ότι ο μικρός αδελφός της, ο Νικόλας, έχει χαθεί. «Τρεις μέρες τον ψάχνουν από σπίτι σε σπίτι, από χάλασμα σε χάλασμα, κανένα ίχνος του. Χάθηκαν μαζί του και άλλα τέσσερα παιδιά, συμμαθητές του στο σχολείο. Κανείς δεν ξέρει τι έγιναν…». Την καλεί να γυρίσει πίσω στη Συρία, για να βοηθήσει και αυτή στην ανεύρεση του παιδιού. Η Δάφνη, έχοντας πάντα μαζί της το πολύτιμο φορτίο, ξεκινά μια αντίστροφη διαδρομή, που μόνο εύκολη δεν είναι…

     Τα δύο μυθιστορήματα του βιβλίου «Χαραγμένα Σε Πηλό», είναι εντελώς διαφορετικά. Γραμμένα με διαφορετικό τρόπο το καθένα. Με μια πιο ποιητική γλώσσα και γραφή το πρώτο, με πιο σκληρή και ρεαλιστική το δεύτερο, αφού οι σκηνές που πρέπει να περιγράψει, είναι αντίστοιχα σκληρές και βίαιες σε κάποιες περιπτώσεις. Και στα δύο όμως, οι περιγραφές τοπίων, τόπων, ανθρώπων, γεγονότων και συναισθημάτων είναι εξαιρετικές. Ιδιαίτερη αναφορά θέλω να κάνω στην συναρπαστική  αφήγηση της ζωής στη Μεσοποταμία (που υπήρξε από τις κοιτίδες του πολιτισμού) και στην Ιωνία, που σου δίνουν την αίσθηση ότι βρίσκεσαι εκεί. Ότι αυτά δεν τα διαβάζεις απλώς, αλλά τα βλέπεις, τα ζεις, στο «Ο φίλος του Θαλή». Επίσης στις ολοζώντανες περιγραφές των δύσκολων και τραγικών συνθηκών στις οποίες είναι αναγκασμένοι να ζουν οι άμαχοι, στην σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο Συρία, στο «Για Το Θησαυρό Της Παλμύρας». Ένα βιβλίο που εκτός από την αναγνωστική απόλαυση, παρέχει και γνώση. Τέλος, να επισημάνω, ότι αν και ουσιαστικά είναι οι πρώτες απόπειρες και των δύο συγγραφέων στη μεγάλη φόρμα του μυθιστορήματος, χειρίστηκαν με προσοχή το υλικό τους και αυτό που μας παρουσιάζουν, δεν δείχνει επ’ ουδενί ότι πρόκειται για πρωτόλειο. Πρόκειται για μια πολύ καλή αναγνωστική επιλογή.