ΞΕΡΟΛΙΘΙΑ

 ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΡΑΚΗΣ

Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Σελ. 186, Οκτώβριος 2020

 

     Το νέο μυθιστόρημα του Β. Τσιράκη «Ξερολιθιά», που κυκλοφόρησε πριν από δύο μήνες, αναφέρεται στις επιπτώσεις που είχε - και σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθεί να έχει - στις ζωές των ανθρώπων, η οικονομική κατάρρευση που άρχισε μετά την Ολυμπιάδα του 2004.

     «Η Αθήνα άλλαζε, το μετρό, η Αττική Οδός, τα ολυμπιακά έργα. Η οικονομία σε πρωτόγνωρους ρυθμούς ανάπτυξης. Το ευρώ, οι φτηνές πτήσεις σε εξωτικούς προορισμούς. Η νέα ψηφιακή τεχνολογία. Το κινητό με ενσωματωμένη φωτογραφική μηχανή και βιντεοκάμερα. Το ίντερνετ…». Και ξαφνικά, όλη αυτή η «φούσκα» άρχισε να ξεφουσκώνει. Η αρχή έγινε από τον κατασκευαστικό τομέα. Που έπαψε να χρηματοδοτείται αφειδώς. Μεγάλα έργα δεν υπήρχαν πια. Γι’ αυτό αρχίζουν οι περικοπές εξόδων. Οι πρώτοι που την «πληρώνουν» σε αυτές τις περιπτώσεις είναι οι εργαζόμενοι.

     Την ιστορία αυτών των εργαζόμενων αφηγείται ο Άγγελος Αποστολίδης, απολυμένος κι αυτός από τη μεγάλη διαφημιστική εταιρεία στην οποία εργαζόταν τα τελευταία χρόνια. Γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Στη διάρκεια της φοίτησης στο Λύκειο, ήρθε σε επαφή με την νέα ελληνική λογοτεχνία, γοητεύτηκε και παρά τις αντιρρήσεις των γονιών του, έγινε φιλόλογος. Στη Φιλοσοφική γνώρισε την Ηρώ με την μαγική φωνή. «Να τραγουδά σμυρναίικα στα γλέντια της Φιλοσοφικής και να μην πέφτει καρφίτσα». Έγιναν  ζευγάρι κι αποφάσισαν να ζήσουν στην Αθήνα. Ο Άγγελος προσλήφθηκε στην διαφημιστική ως κειμενογράφος και η Ηρώ άρχισε να «χτίζει» καριέρα στο τραγούδι.

     Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας των εργαζόμενων είναι και ο Παύλος Δημάδης, που γεννήθηκε στην Κοζάνη. Παρά την έφεσή του στη ζωγραφική, σπούδασε πολιτικός μηχανικός. Εργάστηκε σε μελετητικό γραφείο, μια δουλειά που του άφηνε χρόνο να ασχολείται με την μεγάλη του αγάπη, τη ζωγραφική. Μετά από πέντε χρόνια, αποφάσισε να κάνει το επόμενο βήμα. Απάντησε σε αγγελία και προσλήφθηκε σε μεγάλη εταιρεία κατασκευών, που αναλάμβανε μεγάλα έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η ζωή του Παύλου άλλαξε. Όπως άλλαξε και η νοοτροπία του. Άρχισε τα ταξίδια στα εργοτάξια της εταιρείας και σε ένα από αυτά στο Βελιγράδι, γνώρισε την Σόνια Μάρκοβιτς. Η Σόνια ήταν κόρη ενός στελέχους του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, που συνέχισε να υποστηρίζει τον Μιλόσεβιτς, ακόμα και μετά την πτώση του καθεστώτος. Επειδή η κόρη του τασσόταν ανοιχτά κατά του Μιλόσεβιτς και συμμετείχε στις διαδηλώσεις εναντίον του, ο πατέρας της, την έδιωξε από το σπίτι. Αυτή για να επιβιώσει, βρήκε δουλειά στο μεγάλο ξενοδοχείο όπου κατέλυσε ο Παύλος. Λίγο καιρό αργότερα παντρεύτηκαν στην Αθήνα.

     Οι ζωές όλων αυτών, ανατρέπονται δραματικά, όταν αρχίζει η οικονομία να μην πηγαίνει τόσο καλά. Οι μεγάλες εταιρείες, αρχίζουν τις απολύσεις και εισάγουν νέα ήθη στις εργασιακές σχέσεις. Με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού των διαδικασιών στον τρόπο εργασίας και διοίκησης, αλλάζουν τις σχέσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους. Συνδικαλισμός και αλληλεγγύη είναι λέξεις άγνωστες. Αντίθετα, τους ωθούν να διαγκωνίζονται  μεταξύ τους για την επίτευξη των στόχων, που θα τους εξασφαλίσει μια προαγωγή, μια ανέλιξη στην ιεραρχία, που θα τους κάνουν να ξεχωρίσουν από τη «μάζα» και να γίνουν «στελέχη». Τα οποία βέβαια, δεν έχουν ωράριο, ελεύθερο χρόνο, προσωπική ζωή. Κάτι που μοιραία οδηγεί σε διάρρηξη των δεσμών και πλήρη αποδόμηση των οικογενειακών σχέσεων.  

     Ο Β. Τσιράκης καταφέρνει να περιγράψει αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα με τον καλύτερο τρόπο. Είναι μοναδική η σκιαγράφηση της ψυχολογίας των απολυόμενων από την άρνηση να δεχθούν το γεγονός της απόλυσης, μέχρι την αποδοχή και-σύμφωνα με το καλό σενάριο-την αλλαγή νοοτροπίας. Τη συνειδητοποίηση ότι αυτά που έχασαν ήταν περισσότερα από αυτά που κέρδισαν όντας αφοσιωμένοι με σώμα και ψυχή στο κυνήγι της «επιτυχίας» και του χρήματος. (Είναι χαρακτηριστικό το δίλλημα που στέρησε από τον Παύλο τον ύπνο το βράδυ της 14^ης Δεκεμβρίου!). Εξαιρετική η γλώσσα κάνει το κείμενο να ρέει αβίαστα. Μοναδικός ο τρόπος γραφής και το εύρημα του 14χρονου μετανάστη που κάνει καίριες «εμφανίσεις» στις σημαντικές στιγμές του βίου των χαρακτήρων του. Η «Ξερολιθιά» είναι μια εξαιρετική αναγνωστική επιλογή. Ένα μυθιστόρημα που θα ικανοποιήσει κάθε αναγνώστη.