ΜΙΑ ΛΟΞΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

 200 ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΛΑΥΣΙΓΕΛΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΑΤΟΣ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 478, Σεπτέμβριος 2020

 

     Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους ως τις μέρες μας, παρατηρούμε ιστορίες-γεγονότα στην πολιτική και οικονομική ζωή, καθώς και στην καθημερινότητά μας, να επαναλαμβάνονται με ελαφρές παραλλαγές, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν την κάθε εποχή. «Οι ιστορίες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Περισσότερο ή λιγότερο έντονα, καθεμία με τον τρόπο της μας θέτει μπροστά στο αιώνιο ερώτημα εάν η Ιστορία επαναλαμβάνεται». Τέτοιες ιστορίες είναι π.χ. η εμπλοκή του ονόματος της Siemens σε «υποθέσεις» (ο αναγνώστης μπορεί να αλλάξει τη λέξη «υποθέσεις» με τη λέξη σκάνδαλα) του μεσοπολέμου, του 1953-1957 και φυσικά του 1990! Η «νόμιμη» κλοπή των οικονομιών των ελληνικών οικογενειών μέσω των μετοχών και των χειραγωγούμενων διακυμάνσεων των τιμών τους, δεν είναι «εφεύρεση» του 1999. Έχει βαθιές ρίζες που πάνε πίσω στο 1872 με τη χειραγώγηση των τιμών των μεταλλείων του Λαυρίου, την οποία διοργάνωσε κι εκτέλεσε ο «μέγας ευεργέτης» Ανδρέας Συγγρός και άλλοι ευυπόληπτοι κεφαλαιούχοι. Μίσος ανάλογο με αυτό που βιώνουν σήμερα οι πρόσφυγες, είχαν αντιμετωπίσει και οι ξεριζωμένοι από τις εστίες τους Πόντιοι και Μικρασιάτες «τουρκόσποροι» και «παστρικές» το 1922. Μπορεί το υποβρύχιο Παπανικολής να γέρνει, αλλά τουλάχιστον είναι ενταγμένο στον ελληνικό στόλο. Γιατί την περίοδο του Μεσοπολέμου, η Ελλάδα παρήγγειλε και χρυσοπλήρωσε ένα θωρηκτό, το «Σαλαμίς», σε γερμανικά ναυπηγεία, το οποίο δεν παρέλαβε ποτέ!! Γεγονότα που δεν καταλαμβάνουν χώρο στα βιβλία της Ιστορίας, αλλά φανερώνουν πολλά για την κατάσταση του ελληνικού κράτους.

     Αυτές και ανάλογες τέτοιες υποθέσεις, έψαξε και ανέδειξε με το βιβλίο του, ο δημοσιογράφος Δ. Ελευθεράτος. «Περιλαμβάνει 27 ιστορίες-υποθέσεις, από τα οθωμανικά χρόνια έως και τη δεκαετία του 1970, ασχέτως εάν ορισμένες προεκτάσεις θεμάτων εκτείνονται και στον 21^ο αιώνα. Οι ιστορίες αφορούν (λίγες) ένοπλες συρράξεις και (περισσότερες) ειρηνικές ή «ειρηνικές» περιόδους. Κοινωνία και οικονομία. Ανθρώπους και ήθη. Πολιτικά και πολιτισμικά φαινόμενα. Σοβαρά κι ευτράπελα».

     Για τους σκοπούς, τη στόχευση του βιβλίου και το τι θέλει να πετύχει, με αυτό ο συγγραφέας γράφει: «Να αναδειχθεί η λογική που ατενίζει την Ιστορία, για να την δει καλά, όπως είναι. Το «όπως είναι» απέναντι στο «όπως πρέπει». Η Ιστορία της αλήθειας, απέναντι στην «Ιστορία» του «καθήκοντος». Φιλοδοξία του βιβλίου αυτού είναι να αποτελέσει μια μικρή συνεισφορά σε αυτή την ευκταία κίνηση. Η ακαμουφλάριστη Ιστορία χρειάζεται πρωτίστως τους συνεπείς ιστορικούς, χρειάζεται όμως και τους ιστοριοδίφες. Την επιστημονική ανάλυση, αλλά και την προσεκτική παρατήρηση. Κάπου προς το δεύτερο πεδίο προσπάθησα να κινηθώ με το βιβλίο αυτό (άλλωστε δεν είμαι ιστορικός για να μπω στο πρώτο) […] Πρόθεσή μου δεν ήταν, στο βιβλίο αυτό, να καλυφθούν διαδοχικές περίοδοι της νεοελληνικής ιστορίας, με ισοβαρείς καταγραφές και αυστηρή αποτύπωση της ιστορικής συνέχειας. Π.χ. στο βιβλίο, η περίοδος της ναζιστικής κατοχής και του Εμφυλίου εμφανίζεται μόνο ως «φόντο», όχι ως «καρδιά» υποθέσεων. Θεωρώ όμως ότι εξασφαλίζει κάποια αντιπροσωπευτικότητα διαφορετικών εποχών αυτό το… κυνήγι του déjà vu».

     Για να πετύχει τον σκοπό του ο συγγραφέας, ξεκοκάλισε κυριολεκτικά τον Τύπο. Με τον μοναδικό σχολιασμό του προσεκτικά επιλεγμένων αποσπασμάτων από δημοσιεύματα, δίνει τα βασικά στοιχεία κάθε υπόθεσης, πολλές φορές ιδωμένη από διαφορετικές οπτικές γωνίες, ανάλογα με την πολιτική στόχευση και προτίμηση κάθε εφημερίδας.  

     Εξαιρετικό βιβλίο, που αν και αρχικά φαντάζει διασκεδαστικό-το χιούμορ είναι ένα από τα «προσόντα» του βιβλίου-σε μια δεύτερη ανάγνωση μόνο θλίψη και οργή μπορεί να προκαλέσει. Αφού απεικονίζει με τα μελανότερα χρώματα τη διαχρονική καταλήστευση και κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος από διάφορους επιτήδειους και «ανθρώπους του κόμματος» όπως ο Γκρούεζας της γνωστής ταινίας, αλλά και τις συνεχείς πολιτικές διαμάχες, που οφείλονται κυρίως σε μωροφιλοδοξίες και προσωπικές «ατζέντες» και που αποκλείουν ακόμα και την παραμικρή συνεννόηση και κατά συνέπεια την προκοπή του τόπου.